zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Khoa học xã hội

Tiểu luận:Bình thường hóa quan hệ Việt Trung 1991

Chia sẻ: Bcjxc Gdfgf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Báo xấu

152
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mối quan hệ bang giao Việt Nam – Trung Quốc được hình thành từ xa xưa, trải qua hàng ngàn năm tồn tại, có lúc thăng, lúc trầm. Thời kỳ phong kiến, có giai đoạn Việt Nam là quốc gia độc lập bên cạnh Trung Quốc, lại có lúc Việt Nam là thuộc địa, nằm dưới sự cai trị của những vương triều hùng mạnh Trung Hoa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận:Bình thường hóa quan hệ Việt Trung 1991

Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam HỌC VIỆN NGOẠI GIAO KHOA CHÍNH TRỊ QUỐC TẾ VÀ NGOẠI GIAO BỘ MÔN CHÍNH SÁCH ĐỐI NGOẠI Tiểu luận BÌNH THƯỜNG HÓA QUAN HỆ VIỆT – TRUNG 1991 (Nỗ lực từ phía Việt Nam) Sinh viên thực hiện: Trần Minh Ngân _ A33 Giáo viên hướng dẫn: Ths. Nguyễn Vũ Tùng Hà Nội, ngày 25 tháng 04 năm 2009 -1-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam MỤC LỤC TÓM TẮT BÀI VIẾT……………………………………………………………...2 PHẦN MỞ ĐẦU…………………………………………………………………....3 PHẦN NỘI DUNG………………………………………………………………....4 I. Hoàn cảnh lịch sử…………………………………………………………...4 1. Tình hình thế giới và khu vực………………………………………….4 2. Tình hình trong nước…………………………………………………...5 a. Hoàn cảnh đất nước trước đổi mới…………………………………….5 a. Công cuộc đổi mới……………….………………………………….…...5 II. Nỗ lực từ phía Việt Nam……………………………………………………7 1. Cải thiện quan hệ với Trung Quốc…………………………………….7 a. Quan hệ ấm dần lên với riêng Trung Quốc……………………………7 b. Thay đổi tư duy trong quan hệ với nhiều quốc gia có liên quan……...8 2. Rút quân tình nguyện Việt Nam khỏi Lào và Campuchia ……..……10 III. Tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt Nam – Trung Quốc……….11 IV. Những thành tựu đạt được sau bình thường hóa quan hệ…………….12 PHẦN KẾT LUẬN………………………………………………………………..15 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………...16 -2-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam TÓM TẮT BÀI VIẾT Bài viết của tôi được chia ra làm 4 phần: Phần I sẽ phân tích bối cảnh lịch sử trên thế giới nói chung và trong nước nói riêng tác động đến thái độ của Việt Nam trong quan hệ với Trung Hoa; Phần II làm rõ những nỗ lực của Việt Nam nhằm xóa bỏ rào cản bình thường hóa quan hệ hai nước; Phần III khái quát tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt – Trung và Phần cuối điểm qua những thành tựu đạt được sau khi quan hệ song phương tốt đẹp trở lại. Trong phần I, tôi tập trung vào tình hình thế giới, khu vực, xu thế đa dạng hóa quan hệ đối ngoại, tăng cường ngoại giao đa phương do nhu cầu đẩy mạnh giao lưu kinh tế, hợp tác tập thể và tình hình nước nhà với nhiều khó khăn từ sau chiến thắng màu xuân năm 1975 đến trước đổi mới 1986. Sang phần II, bài viết sẽ làm rõ 2 ý trọng tâm: (1) Việc Việt Nam thay đổi chính sách đối ngoại với Trung Quốc; (2) Việt Nam nhanh chóng rút quân khỏi Campuchia và Lào. Đặc biệt, ý (1) được cụ thể bởi Chính sách cải thiện quan hệ với Trung Quốc của Việt Nam sau đổi mới và Chính sách với các nước, nhóm nước có liên quan (Mỹ, ASEAN, Liên Xô và Đông Âu). Phần III, tôi khái quát quá trình đàm phán nhằm đi đến bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc của Đảng và Nhà nước Việt Nam với những dấu mốc cơ bản nhất. Phần IV, cũng là phần cuối cùng trong nội dung chính của tiểu luận, tôi dành để điểm qua những thành tựu đáng ghi nhận trong mối quan hệ với Trung Hoa trong giai đoạn mới – giai đoạn sau bình thường hóa quan hệ. Xuất phát từ hạn chế về mặt kiến thức, đặc biệt là kiến thức chuyên sâu nên nội dung tiểu luận không thể tránh khỏi còn nhiều thiếu sót, kính mong thầy cô đưa ra nhiều nhận xét giúp hoàn thiện bài viết này. -3-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam PHẦN MỞ ĐẦU Mối quan hệ bang giao Việt Nam – Trung Quốc được hình thành từ xa xưa, trải qua hàng ngàn năm tồn tại, có lúc thăng, lúc trầm. Thời kỳ phong kiến, có giai đoạn Việt Nam là quốc gia độc lập bên cạnh Trung Quốc, lại có lúc Việt Nam là thuộc địa, nằm dưới sự cai trị của những vương triều hùng mạnh Trung Hoa. Trong công cuộc chiến đấu bảo vệ tổ quốc thời hiện đại, Trung Quốc trở thành người bạn, người đồng chí lớn của Việt Nam. Đảng, chính phủ, nhân dân Trung Quốc ủng hộ Việt Nam nhiệt tình về cả vật chất và tình thần giúp nhân dân Việt Nam chiến thắng hai kẻ thù xâm lược là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Sau khi Việt Nam giành độc lập, thống nhất đất nước, bắt tay vào công cuộc hàn gắn những vết thương chiến tranh, xây dựng lại đất nước song song với nhiệm vụ bảo vệ thành quả cách mạng vừa đạt được, hướng lên chủ nghĩa xã hội, đáng lẽ, đây phải là giai đoạn thích hợp để hai nước mở ra trang mới tốt đẹp hơn trong quan hệ Việt – Trung, song do những hiểu lầm và hạn chế từ cả hai phía, quan hệ hai nước bước vào giai đoạn căng thẳng, thậm chí có xung đột nóng ở khu vực biên giới mà đỉnh cao là chiến tranh Biên giới Việt – Trung 1979. Căng thẳng trong quan hệ hai nước vẫn tiếp diễn trong khoảng thời gian dài sau chiến tranh biên giới bất chấp những nỗ lực đàm phán, nối lại quan hệ của hai bên. Phải đến giữa thập niên 80 của thế kỷ XX, những dấu hiệu ấm lên trong quan hệ Việt – Trung mới xuất hiện. Giai đoạn đặc biệt này trong quan hệ hai nước đã tốn không ít giấy mực của các học giả trong cũng như ngoài nước xung quanh những câu hỏi: Tại sao sau đại thắng mùa xuân 1975, quan hệ hai nước lại đi theo hướng xung đột thay vì hợp tác? Liệu hai quốc gia có bỏ qua những cơ hội thiết thực nhằm nối lại quan hệ tốt đẹp? Trên hết, thắc mắc lớn nhất nổi lên vẫn là hai nước đã làm gì để thúc đẩy mối quan hệ song phương trở lại bình thường. Trong phạm vi bài tiểu luận này, tôi tập trung phân tích hai trong số rất nhiều động thái tích cực từ phía Việt Nam nhằm thúc đẩy nhanh nhất có thể quá trình bình thường hóa quan hệ với nước láng giềng Trung Quốc, đó là: Những thay đổi trong chính sách đối ngoại với Trung Quốc sau đổi mới và việc Việt Nam tích cực rút quân khỏi Lào và Campuchia đồng thời tìm giải pháp chính trị giải quyết triệt để vấn đề Campuchia theo hướng tốt nhất cho lợi ích của dân tộc này. -4-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam PHẦN NỘI DUNG I. Hoàn cảnh lịch sử 1. Tình hình thế giới và khu vực Giữa thập niên 80 của thế kỷ XX, tốc độ phát triển nhanh chưa từng có trong lịch sử của cuộc cách mạng khoa học – công nghệ kết hợp với dấu hiệu chấm dứt của chiến tranh Lạnh tác động mạnh mẽ làm thay đổi cục diện quan hệ quốc tế từ đó về sau. Cách mạng khoa học – kỹ thuật phát triển như vũ bão, sức mạnh của nó lan tỏa đến tất cả các quốc gia trên thế giới làm thay đổi nhận thức xưa cũ về sức mạnh quốc gia. Đến thời điểm này, trong các yếu tố hình thành nên sức mạnh quốc gia, kinh tế chiếm vị trí nòng cốt chứ không phải là tiềm lực quốc phòng. Cách mạng khoa học kỹ thuật phát triển khiến cho lực lượng sản xuất trở nên tiến bộ, cùng với đó là quá trình phân công lao động xã hội ngày càng tinh vi, xuất hiện các quá trình khu vực hóa, toàn cầu hóa sâu rộng, cuốn các quốc gia, không phân biệt lớn hay nhỏ, mạnh hay yếu vào guồng quay của nó. Các nước không thể giữ mãi nếp tư duy kinh tế đã lỗi thời mà buộc phải tiến hành từng bước quá trình cải tổ nhằm thích ứng kịp với tốc độ phát triển của nhân loại. Đưa mục tiêu phát triển kinh tế lên hàng đầu, mỗi quốc gia nhất thiết phải điều chỉnh chiến lược, chính sách của mình, dồn toàn lực thúc đẩy nền kinh tế tiến nhanh, mạnh, có sức ảnh hưởng lớn, song song với việc giảm chạy đua vũ trang, cắt giảm chi phí quốc phòng, giảm cam kết quân sự ở bên ngoài. Các mâu thuẫn trong quan hệ với các nước, các cam kết có tính chất nhằm lôi kéo lực lượng được dàn xếp, các quốc gia đều có xu thế tránh đối đầu mà thiện chí hợp tác, cải thiện các mối quan hệ song phương, đa phương. Xu thế “đối đầu” giữa hai cực trong chiến tranh Lạnh dần được thay thế bởi xu thế “ đối thoại”. Hoạt động đối ngoại của các nước tập trung vào việc thắt chặt, mở rộng quan hệ thay vì chống phá, đả kích hay tập hợp lực lượng dựa trên ý thức hệ. Tiêu biểu cho bước chuyển này là mối quan hệ ấm dần lên giữa hai cực của chiến tranh Lạnh là Mỹ và Liên Xô. Trong Đại hội VI, Đảng ta nhận định: “… việc Liên Xô và Hoa Kỳ -5-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam ngồi vào bàn đàm phán ở cấp cao làm cho hình thái đấu tranh trong cùng tồn tại hòa bình giữa hai hệ thống xã hội đối lập được củng cố và phát triển”1. 2. Tình hình trong nước b. Hoàn cảnh đất nước trước đổi mới • Kinh tế, chính trị và xã hội khủng hoảng trầm trọng Sau khi thống nhất đất nước, Việt Nam tiến hành xây dựng một hệ thống kinh tế trong đó: Công nghiệp nặng được ưu tiên phát triển, các thành phần kinh tế phi xã hội chủ nghĩa được cải tạo, kinh tế quốc doanh giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân và được phát triển ưu tiên, Nhà nước lãnh đạo nền kinh tế quốc dân theo kế hoạch thống nhất, hội nhập kinh tế thông qua triển khai các hiệp định hợp tác với các nước xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là trong khuôn khổ Hội đồng Tương trợ Kinh tế từ năm 1978. Một khoảng thời gian dài từ 1975 đến 1985 đi theo hướng khép kín, quan liêu, bao cấp đã khiến nước ta lâm vào khủng hoảng trầm trọng về kinh tế - xã hội: sản xuất đình đốn, lạm phát tăng vọt và lên tới 774,7% năm 1986. Nền kinh tế bị cấm vận, chính trị bị cô lập, đời sống nhân dân khó khăn, túng thiếu, nghèo khổ, lòng tin của dân chúng giảm sút, xã hội xuất hiện nhiều tệ nạn như quan liêu, tham nhũng, tham ô… • Đối ngoại dậm chân tại chỗ Trong khi đó, Việt Nam có quan hệ không mấy tốt đẹp với nhiều nước trong đó có cả nước có tiềm lực kinh tế hàng đầu là Mỹ và đặc biệt với nước láng giềng Trung Quốc. Sau thất bại ở chiến trường Việt Nam, Mỹ luôn tìm mọi cách chống phá, làm “Việt Nam bị chảy máu”. Trung Quốc lại luôn cho Việt Nam là cái gai trong mắt, lăm le cho ta “bài học thứ hai”. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ V (3/1982) của Đảng Cộng sản nhận định “đất nước ta đang ở trong tình thế vừa có hòa bình vừa phải đương đầu với một kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt”2. Trước những nguy cơ ấy chúng ta nhận thức sâu sắc cần tiến hành đổi mới toàn diện. c. Công cuộc đổi mới 1 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội VI, Nxb Sự thật, Hà Nội, 1986, tr. 36. 2 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội V, Tập I, tr. 35. -6-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam • Đổi mới toàn diện Trên cơ sở phân tích tình hình thế giới, khu vực và thực trạng đất nước, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam (tháng 12/1986) khẳng định: “Toàn Đảng, toàn dân và toàn dân ta đoàn kết một lòng, quyết tâm đem hết tinh thần và lực lượng tiếp tục thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”3. Chúng ta tiếp tục đặt lên hàng đầu mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội với việc xác định “nhiệm vụ bao trùm, mục tiêu tổng quát của những năm còn lại của chặng đường đầu tiên là ổn định mọi mặt nền kinh tế – xã hội, tiếp tục xây dựng những tiền đề cần thiết cho việc đẩy mạnh công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa trong chặng đường tiếp theo”4. Đảng ta mạnh dạn đổi mới chính sách kinh tế: xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần trong đó khuyến khích thành phần kinh tế tiểu tư sản hàng hóa, kinh tế tư nhân, kinh tế tư bản nhà nước dưới nhiều hình thức…; đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, xóa bỏ quan liêu, bao cấp, kinh tế kế hoạch, đóng cửa không thông thương quốc tế… • Đổi mới Chính sách đối ngoại Nghị quyết 32 của Bộ Chính trị khóa VI (tháng 7/1986) chủ trương chuyển từ đối đầu sang đối thoại, đấu tranh trong cùng tồn tại hòa bình. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Đảng ta nhấn mạnh: “Ra sức kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, phấn đấu giữ vững hoà bình ở Đông Dương, góp phần tích cực giữ vững hòa bình ở Đông Nam Á và trên thế giới, tranh thủ điều kiện quốc tế thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ tổ quốc…”5. Nghị quyết 13 của Bộ Chính trị khóa VI (20/5/1988) khẳng định: “với một nền kinh tế mạnh, một nền quốc phòng vừa đủ mạnh cùng với sự mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, chúng ta sẽ càng có nhiều khả năng giữ vững độc lập và xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội hơn”. 3 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội VI, tr. 37. 4 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội VI, tr. 42. 5 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội VI, tr. 99. -7-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Nhận xét: Thế giới bước vào giai đoạn hòa bình vì mục tiêu phát triển, Việt Nam nhận thức về sự tụt hậu của mình về nhiều mặt. Chính vì thế, chúng ta đã tiến hành cải cách sâu rộng để bắt kịp xu thế thời đại và phát triển đất nước xứng với tiềm năng. Đảng và Nhà nước đã lãnh đạo nhân dân ta tiến hành đổi mới toàn diện trên tất cả các lĩnh vực trong đó chú trọng vào công tác ngoại giao, quan hệ quốc tế. Ngoại giao lúc này không còn nhằm tập hợp lực lượng dựa trên ý thức hệ xã hội chủ nghĩa mà đi vào mở rộng quan hệ đa phương, song phương tốt đẹp, tạo môi trường thuận lợi cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà. Bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc trở thành yêu cầu chiến lược của ta. Muốn vươn cao, vươn xa, chúng ta nhất thiết phải gây dựng lại và gìn giữ cho được tình hữu nghị tốt đẹp với quốc gia láng giềng hùng mạnh vốn đã có quan hệ truyền thống lâu đời như Trung Hoa. Chính trong giai đoạn này, Trung Quốc cũng tiến hành những cải tổ và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. Thiết lập lại mối quan hệ tốt đẹp với Trung Quốc chúng ta vừa tạo được môi trường quốc tế ổn định để tập trung phát triển, tranh thủ được sự giúp đỡ của bạn để đẩy nhanh nền kinh tế đất nước, đồng thời tạo tiền đề để mở rộng quan hệ với những quốc gia khác trong khu vực và trên thế giới. II. Nỗ lực từ phía Việt Nam dẫn tới bình thường hóa quan hệ Việt – Trung 1. Cải thiện quan hệ với Trung Quốc a. Quan hệ ấm dần lên với riêng Trung Quốc Hai tháng sau chiến tranh Biên giới Việt – Trung 1979, ngày 18/4/1979, ngay từ phiên họp đầu tiên tại Hà Nội, đại biểu Việt Nam đã đưa ra đề nghị về “Những nguyên tắc và nội dung chủ yếu cho một giải pháp về những vấn đề trong quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc”. Đến vòng đàm phán thứ hai tại Bắc Kinh ngày 28/6/1979, ta lại đưa ra quan điểm hết sức tích cực xung quanh các bất đồng giữa hai nước như hoạt động quân sự xung quan biên giới hay vấn đề “chống bá quyền”. Tuy nhiên, tại thời điểm này, Trung Quốc chưa thực sự có mong muốn cải -8-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam thiện quan hệ với ta vì những mưu toan riêng có lợi cho mình nên đã đơn phương đình chỉ vòng ba không đàm phán. Tiến trình bình thường hóa bị ngưng trệ. Với thiện chí hàn gắn lại quan hệ với Trung Quốc, rút kinh nghiệm từ những thất bại kể trên, Đảng và Nhà nước ta tích cực điều chỉnh chính sách đối ngoại với Trung Hoa. Tại Đại hội Đảng VI (15 – 18/12/1986), chúng ta chính thức tuyên bố “Việt Nam sẵn sàng đàm phán với Trung Quốc bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu nhằm bình thường hóa quan hệ giữa hai nước”6. Nghị quyết Đại hội VI nêu rõ: “Trên tinh thần bình đẳng, bảo đảm độc lập, chủ quyền và tôn trọng lẫn nhau, sẵn sàng đàm phán để giải quyết những vấn đề thuộc quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc, bình thường hóa quan hệ và khôi phục tình hữu nghị giữa hai nước, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình ở Đông Nam Á và trên thế giới”. Những thay đổi trong chính sách được đưa vào thực tiễn thông qua các hoạt động đối ngoại tích cực không ngừng nghỉ: Việt Nam chủ động sửa lời nói đầu trong Hiến pháp 1980, bỏ đoạn chống Trung Quốc, coi Trung Quốc là một nước xã hội chủ nghĩa và là nước láng giềng lớn. Ngày 15/7/1988, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch đề nghị với Trung Quốc một loạt các biện pháp nhằm chấm dứt căng thẳng trong quan hệ hai nước như chấm dứt các hoạt động vũ trang chống nhau ở biên giới đất liền và hải đảo, không bên nào đóng quân trên các điểm cao dọc biên giới hai nước, giãn quân cách xa biên giới, tạo điều kiện thuận lợi cho dân vùng biên giới qua lại thăm hỏi họ hàng; chấm dứt tuyên truyền chống nhau và đề nghị đàm phán bất cứ cấp nào, kể cả cấp cao, bất cứ lúc nào và ở đâu, bí mật hay công khai. Việt Nam đã đơn phương thực hiện đề nghị ngày 15/7/1988, mở cửa khẩu cho nhân dân qua lại; giảm nội dung chống Trung Quốc trong các hoạt động tuyên truyền, gửi điện mừng Quốc khánh Trung Quốc (01/10/1988). Đặc biệt, chúng ta đã xử lý tỉnh táo trước việc Trung Quốc đánh chiếm một số đảo ở Trường Sa, tháng 3/1988, không để vấn đề này cản trở quá trình cải thiện quan hệ, bình thường hóa quan hệ hai nước. b. Thay đổi tư duy trong quan hệ với nhiều quốc gia có liên quan • Với Hoa Kỳ 6 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng VI., tr. 107. -9-
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Trong giai đoạn này, Trung Quốc và Hoa Kỳ có quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, hợp tác cùng chống ảnh hưởng của Liên Xô nên việc bình thường hóa quan hệ với Mỹ vừa giúp ta từng bước thoát khỏi thế bị bao vây cấm vận của nước này, vừa tạo ra những tác động tích cực trong tiến trình bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc. Từ giữa năm 1986, ta chuyển từ chủ trương đối đầu sang đối thoại, đấu tranh trong cùng tồn tại hòa bình với Hoa Kỳ. Văn kiện Đại hội Đảng VI khẳng định: “Chính phủ ta tiếp tục bàn bạc với Mỹ, giải quyết các vấn đề nhân đạo do chiến tranh để lại và sẵn sàng cải thiện quan hệ với Mỹ vì lợi ích của hòa bình, ổn định ở Đông Nam Á”7. • Với ASEAN Giai đoạn từ 1975 đến trước 1986, quan hệ giữa Đông Dương và ASEAN nói chung và giữa Việt Nam và ASEAN nói riêng nhìn chung không mấy thân thiện thậm chí là dè chừng, thiếu tin tưởng lẫn nhau. Bước sang giai đoạn đổi mới, nhận thức được tính cấp thiết, tầm quan trọng của việc cải thiện quan hệ với các nước còn lại trong khu vực Đông Nam Á trong việc thực hiện một trong những mục tiêu chiến lược của ta là bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc cũng như mở rộng quan hệ quốc tế để phát triển, Việt Nam đã tiến hành những hành động thiết thực xóa bỏ những hiểu lầm giữa Việt Nam và ASEAN. Đại hội VI khẳng định “chúng ta mong muốn cùng các nước trong khu vực thương lượng để giải quyết các vấn đề ở Đông Nam Á, thiết lập quan hệ cùng tồn tại hòa bình, xây dựng Đông Nam Á thành khu vực hoà bình, ổn định và hợp tác”8. Nghị quyết 13 của Bộ Chính trị thay chủ trương 10 năm trước tăng cường liên minh Đông Dương làm đối trọng với các nước ASEAN. Ngược lại, chúng ta khẳng định không đối lập nhóm ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia xã hội chủ nghĩa với nhóm các nước ASEAN tư bản chủ nghĩa. Hội nghị ba Ngoại trưởng Đông Dương Việt Nam – Lào – Campuchia trở thành cơ chế nói lên tiếng nói chung của ba nước. Quan hệ Việt Nam – ASEAN kể từ đây dần bước vào giai đoạn tốt đẹp. • Với Liên Xô và Đông Âu 7 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng VI., tr. 108. 8 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng VI., tr. 108. - 10 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Từ lâu, Trung Quốc luôn có tham vọng thay thế Liên Xô, trở thành “anh cả”, lãnh đạo các nước thế giới thứ ba nên luôn có những hành động nhằm tập hợp lực lượng đối trọng với Liên Xô. Việc Việt Nam có quan hệ chiến lược mật thiết với Liên Xô và các nước Đông Âu, coi quan hệ với Liên Xô là “hòn đá tảng” trong chính sách đối ngoại của ta đã trở thành rào cản lớn khiến Trung Quốc chần chừ không muốn tái thiết quan hệ hữu nghị hai nước. Nhận thức được thực tế bất lợi này, đồng thời xuất phát từ lợi ích quốc gia Việt Nam trong giai đoạn mới, chúng ta đã tiến hành điều chỉnh và đổi mới quan hệ với Liên Xô và Đông Âu. Sự hợp tác giữa ta và Liên Xô cũng như Đông Âu giảm về nhiều mặt đặc biệt là về mặt quân sự. Điều này một lần nữa làm giảm quan ngại từ phía Trung Quốc. 2. Rút quân tình nguyện Việt Nam khỏi Lào và Campuchia Trong giai đoạn này, Trung Quốc mong muốn mở rộng ảnh hưởng của mình ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, đặt nhiều quan tâm đến hai nước còn lại trên bán đảo Đông Dương là Lào và Campuchia. Chính vì vậy, Đảng và Chính phủ Trung Quốc luôn dùng việc quân tình nguyện Việt Nam vẫn còn hiện diện trên đất Lào và đặc biệt là Campuchia để gây sức ép cho ta trong đàm phán bình thường hóa quan hệ bất chấp việc Việt Nam đã nhiều lần giải thích với thế giới rằng Việt Nam sẽ rút hết quân khỏi Campuchia khi sự đe dọa của Trung Quốc đối với lãnh thổ Việt Nam, việc sử dụng lãnh thổ Thái Lan để chống Cộng hòa Nhân dân Campuchia chấm dứt và bọn diệt chủng Pôl Pốt bị loại trừ. Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Cơ Thạch cũng đã chủ động đề nghị Việt Nam và Trung Quốc đàm phán bí mật trên cơ sở đề nghị của hai bên, thảo luận và giải quyết thật sự các vấn đề thực chất trong quan hệ hai nước song Trung Quốc chỉ trả lời: Việt Nam hãy cam kết rút hết quân không điều kiện và có hành động thực tế. Nắm bắt tình hình một cách nhanh nhạy, chúng ta nhanh chóng đưa ra chủ chương rút quân khỏi Campuchia, vừa giảm sức ép về mặt quân sự (ràng buộc trách nhiệm bên ngoài) để tập trung phát triển kinh tế, vừa xóa bỏ cái cớ mà Trung Quốc luôn đem ra để từ chối bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Nghị quyết Đại hội VI nêu rõ: “Chính phủ ta chủ chương tiếp tục rút quân tình nguyện Việt Nam khỏi - 11 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Campuchia, đồng thời sẵn sàng hợp tác với tất cả các bên để đi tới giải pháp chính trị đúng đắn về Campuchia”9. Tháng 7/1982 chúng ta đã rút một số quân tình nguyện khỏi Campuchia. Tại Hội nghị cấp cao ba nước Đông Dương họp ở Viêng – chăn (Lào) ngày 23/02/1983, Việt Nam tuyên bố hàng năm sẽ rút một số quan tình nguyện khỏi Campuchia. Ngày 12/8/1985, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ba nước Đông Dương nêu lập trường 5 điểm làm khung cho một giải pháp chính trị toàn bộ về hòa bình, ổn định ở Đông Nam Á và vấn đề Campuchia, Việt Nam sẽ tiếp tục rút quân tình nguyện dần hàng năm và sẽ rút hết vào đầu năm 1990 hoặc có thể sớm hơn. Ngày 06/01/1989, chúng ta tuyên bố rút hết quân tình nguyện tại Campuchia vào tháng 9/1989 nếu có giải pháp chính trị hợp lý cho vấn đề Campuchia. Ngày 05/4/1989, Việt Nam tiến thêm một bước, ra tuyên bố sẽ rút hết quân khỏi Campuchia vào tháng 9/1989 dù có hay không có giải pháp. Trên thực tế, Việt Nam đã rút hết quân tình nguyện khỏi Campuchia ngày 26/9/1989 trước thời hạn đưa ra. Trước đó, quân tình nguyện của Việt Nam tại Lào đã được rút hết từ trong năm 1988. Việc chúng ta nhanh chóng rút quan khỏi Lào và đặc biệt là Campuchia mang ý nghĩa quan trọng, nó làm thay đổi tính chất của vấn đề Campuchia, tước vũ khí quan trọng nhất mà Trung Quốc sử dụng để làm chậm quá trình bình thường hóa, tạo môi trường thuận lợi để mở rộng quan hệ hai nước và với thế giới. III. Tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt Nam – Trung Quốc Những nỗ lực từ phía Việt Nam đã nhận được sự hưởng ứng của Trung Quốc. Hai bên bắt đầu tiến hành từng bước bình thường hóa quan hệ. Tháng 01/1990, Thủ tướng Quốc vụ viện Trung Quốc Lý Bằng tuyên bố tại Singapore: Trung Quốc hy vọng cuối cùng sẽ bình thường hóa quan hệ với Việt Nam và thảo luận các vấn đề như vấn đề Nam Sa (tức Trường Sa). Ngày 13/8/1990, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Đỗ Mười công khai hoan nghênh tuyên bố trên của 9 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội Đảng VI., tr. 108. - 12 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Thủ tướng Lý Bằng và khẳng định Việt Nam sẵn sàng bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc và giải quyết các vấn đề giữa hai nước bằng thương lượng hòa bình. Trong hai ngày 03 và 04/9/1990, lãnh đạo cấp cao hai nước đã gặp nhau không chính thức tại Thành Đô (Tứ Xuyên, Trung Quốc) trao đổi ý kiến về các vấn đề hai bên cùng quan tâm. Cuộc gặp này thực chất đã là bình thường hóa quan hệ hai nước và khôi phục tình hữu nghị truyền thống lâu đời giữa nhân dân hai nước. Sau cuộc gặp cấp cao không chính thức Thành Đô, ta đã cử một số đoàn cấp cao sang Trung Quốc nhằm tăng cường hiểu biết, cải thiện bầu không khí chuẩn bị cho bình thường hóa quan hệ. Tháng 3/1991, Thủ tướng Lý Bằng tuyên bố “quan hệ Việt – Trung đã tan băng” và ngày 05/8/1991, hai bên tiến hành đàm phán ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao về bình thường hóa quan hệ hai nước và mặt quốc tế của vấn đề Campuchia. Thượng tuần tháng 9/1991, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm thăm chính thức Trung Quốc chuẩn bị cho cuộc gặp chính thức đầu tiên giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. Từ ngày 01 đến 04/12/1991, Tổng bí thư Đảng Đỗ Mười và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Võ Văn Kiệt sang thăm chính thức nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa. Hai bên đã ra thông cáo chung và ký kết một số Hiệp định. Thông cáo chung khẳng định quan hệ hai nước đã được bình thường hóa và sẽ phát triển trên cơ sở 5 nguyên tắc chung sống hòa bình. Quan hệ giữa hai Đảng cũng được phục hồi trên các nguyên tắc độc lập, tự chủ, hoàn toàn bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau. IV. Những thành tựu đạt được sau khi hai nước bình thường hóa quan hệ Kể từ khi bình thường hoá quan hệ năm 1991 đến nay, quan hệ hữu nghị và hợp tác Việt – Trung phát triển nhanh chóng và sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả hai bên. • Quan hệ chính trị Kể từ sau chuyến thăm chính thức Trung Quốc có tính lịch sử của đoàn đại biểu cấp cao nước ta do Tổng bí thư Đảng Đỗ Mười dẫn đầu cuối năm 1991, hàng - 13 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam năm hai bên đều trao đổi trên 100 đoàn ở cấp lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương, đoàn thể quần chúng, góp phần tăng cường hiểu biết và mở rộng hợp tác giữa hai nước. Hai bên đã ký kết nhiều Hiệp định (tính đến năm 2007, hai nước đã ký 54 hiệp định và 59 văn kiện hợp tác khác10) đặt cơ sở pháp lý cho quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai nước. Việt Nam công nhận Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa là Chính phủ hợp pháp duy nhất, đại diện cho toàn Trung Quốc. Đài Loan là bộ phận không tách rời của Trung Quốc. Việt Nam chỉ phát triển quan hệ phi chính phủ với Đài Loan. Thái độ đúng đắn từ phía ta được phía bạn nhiệt liệt hoan nghênh. Có thể nói đây là một chiến lược ngoại giao khôn khéo của ta trong quan hệ với Trung Hoa. • Quan hệ kinh tế Quan hệ kinh tế Việt Nam – Trung Quốc là một phần quan trọng trong chính sách của cả hai quốc gia. Ngay sau khi quan hệ hai nước trở lại bình thường, quan hệ kinh tế thương mại hai chiều đã có những bước đột phá đáng kể. Để thúc đẩy quan hệ thương mại và hợp tác đầu tư song phương tương xứng với quan hệ chính trị, hai bên thành lập Ủy ban Hợp tác kinh tế – thương mại Việt – Trung năm 1994. Hiện nay, Trung Quốc trở thành bạn hàng thương mại hàng đầu của Việt Nam. Kim ngạch buôn bán giữa hai nước tăng nhanh qua các năm. Trung Quốc cũng trở thành nhà đầu tư lớn tại Việt Nam. • Những vấn đề do lịch sử để lại Những vấn đề do lịch sử để lại chủ yếu liên quan tới biên giới lãnh thổ trên đất liền và trên biển Đông. Đây là những vấn đề quan trọng không chỉ liên quan tới quan hệ Việt Nam – Trung Hoa mà còn liên quan tới quan hệ với các đối tác khác như Philipine, Maylaisia, Brunei, Đài Loan. Bên cạnh đó là những vấn đề mới nảy sinh. Trước tình hình tương đối phức tạp và nhạy cảm, chính sách từ phía Việt Nam là rất rõ ràng. Trong Văn kiện Đại hội Đảng VII (1991), Đảng ta chủ trương: “Giải quyết những vấn đề tồn tại giữa hai nước bằng con đường thương lượng…”. 10 http://www.mofa.gov.vn/vi/nr040807104143/nr040807105001/ns060822083813/ - 14 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam Sau khi bình thường hoá quan hệ, năm 1993, hai bên đã ký Thoả thuận về các nguyên tắc cơ bản giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ và các cuộc đàm phán về 3 vấn đề biên giới trên đất liền, phân định Vịnh Bắc Bộ và vấn đề trên biển (Biển Đông) chính thức bắt đầu. Từ đó, các vấn đề truyền thống cũng như mới nảy sinh đều được hai quốc gia tích cực giải quyết trên nguyên tắc ngoại giao, thương lượng, đàm phán, tránh xung đột trực tiếp và đạt được không ít thành tựu đáng ghi nhận. • Các lĩnh vực khác Trong những năm qua, quan hệ trao đổi, hợp tác giữa ta với Trung Quốc trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hoá - thể thao được đẩy mạnh. Hai bên trao đổi các đoàn biểu diễn nghệ thuật, tổ chức nhiều cuộc giao lưu văn hoá, thể thao góp phần tăng cường tình hữu nghị giữa nhân dân hai nước nước. - 15 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam PHẦN KẾT LUẬN Đi sâu nghiên cứu những nỗ lực từ phía Việt Nam nhằm gây dựng lại mối quan hệ chiến lược với Trung Quốc, chúng ta thấy được tư duy tiến bộ, đường lối chỉ đạo đúng đắn mà Đảng và Nhà nước ta xác định kể từ năm 1986. Nếu không có những biến chuyển trong tư duy cũng như hành động mà cụ thể là việc Việt Nam chủ động thay đổi chính sách đối ngoại với Cộng Hòa Dân chủ Nhân dân Trung Hoa từ hướng đối đầu sang đối thoại và nhanh chóng rút quân tình nguyện Việt Nam khỏi lãnh thổ hai nước Đông Dương anh em là Lào và Campuchia nhưng vẫn kiên trì hợp tác cùng tìm kiếm giải pháp chính trị phù hợp nhất cho vấn đề của cả hai nước, chắc chắn không thể có cuộc gặp gỡ cấp cao giữa ta và Trung Quốc để bình thường hóa quan hệ sau một giai đoạn căng thẳng kéo dài. Việc bình thường hóa thành công quan hệ với một trong những cường quốc của thế giới như Trung Quốc mở đường cho Việt Nam vững bước hơn trên con đường tạo lập thêm nhiều mối quan hệ với các quốc gia và tổ chức quốc tế. Công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước nhà cũng có thêm nhiều thuận lợi xuất phát từ môi trường quốc tế ổn định ở cả trong khu vực và trên thế giới cũng như từ sự giúp đỡ của Trung Quốc và nhiều nước bạn mà Việt Nam có mối quan hệ sau này. Có thể nói, đây là thành công bước đầu rất đáng khích lệ của ngoại giao Việt Nam thời kỳ đổi mới. Quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước ngày một đơm hoa kết trái, hòa vào xu thế chung của thế giới. Trách nhiệm duy trì và phát huy tình hữu nghị hai nước đặt lên vai những người làm công tác đối ngoại. Chúng ta phải kiên trì cho được nguyên tắc giải quyết mọi bất đồng bằng con đường ngoại giao để quan hệ song phương không rơi trở lại vào thời kỳ căng thẳng. Song song với phát triển quan hệ chúng ta luôn cần giữ vững độc lập tự chủ, tránh phụ thuộc trong mối quan hệ nhạy cảm với nước lớn như Trung Quốc. Tiềm năng phát triển của mối quan hệ Việt - Trung là rất lớn, với sự cố gắng chung của cả hai bên, mối quan hệ đó sẽ không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp hơn trong thế kỷ XXI, đáp ứng nguyện vọng và lợi ích của nhân dân hai nước, vì hoà bình, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới. - 16 -
Trần Minh Ngân _ A33 _ Chính sách Đối ngoại Việt Nam DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ths. Vũ Đòan Kết, Chính sách đối ngoại Việt Nam tài liệu tham khảo và phục vụ giảng dạy, Tập II 1975-2006, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2007. 2. Ts. Vũ Dương Huân, Chính sách Đối ngoại Việt Nam hiện đại vì sự nghiệp đổi mới (1945-2000), NXB Chính Trị Quốc gia. 3. Đảng Cộng sản Việt Nam – Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI, NXB Sự thật, Hà Nội, 1987 4. Lưu Văn Lợi – 50 năm ngoại giao Việt Nam 1945-1995, tập 2: Ngoại giao Việt Nam 1975 – 1995, NXB Công an nhân dân, Hà Nội, 1998. 5. Nguyễn Đình Bin (chủ biên) – Ngoại giao Việt Nam 1945 – 2000, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2002. 6. Th.s Bùi Thanh Sơn, Năm mươi năm quan hệ Việt – Trung, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2000. 7. PGS., Ts. Nguyễn Xuân Sơn, Quan hệ Việt – Trung qua những giai đoạn lịch sử, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2000. 8. Đoàn Ngọc Cảnh, Tăng cường quan hệ hữu nghị và hợp tác Việt – Trung chủ trương nhất quán của Đảng ta, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2000. 9. Đào Ngọc Vinh, Tình hình hợp tác kinh tế thương mại Việt – Trung 1991 – 1999 và triển vọng, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2000. 10. Ts. Nguyễn Quang Thư, Quan hệ hữu nghị và hợp tác Hà nội – Bắc Kinh, Học viện Quan hệ quốc tế, Hà Nội, 2000. - 17 -

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh

81 tài liệu

1641 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.