B Y TỘ Ế
TR NG ĐI H C D C HÀ N IƯỜ Ạ Ọ ƯỢ Ộ
B MÔN D C LÂM SÀNGỘ ƯỢ
TI U LU N THI H T H C PH NỂ Ậ Ế Ọ Ầ
MÔN CHĂM SÓC D CƯỢ
CHĂM SÓC D C TRÊN B NH NHÂN ĐÁI THÁO ĐNGƯỢ Ệ ƯỜ
TYP 2 CÓ S D NG INSULINỬ Ụ
H TÊN H C VIÊN: H TH MAIỌ Ọ Ồ Ị
MÃ H C VIÊN: 1821154Ọ
L P: Chuyên khoa 1, CK22 – L p Hà N iỚ ớ ộ
Đn v công tác: B nh vi n tâm th n M Đcơ ị ệ ệ ầ ỹ ứ
HÀ N I 2020Ộ
I. ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
B nh đái tháo đng là m t b nh n i ti t chuy n hóa th ng g p nh t và làệ ườ ộ ệ ộ ế ể ườ ặ ấ
m t b nh không lây nhi m ph bi n nh t trên toàn c u. B nh đái tháo đng là m tộ ệ ễ ổ ế ấ ầ ệ ườ ộ
trong nh ng v n đ s c kh e c a th k 21 [5]. ữ ấ ề ứ ỏ ủ ế ỷ
Theo báo cáo c a Liên đoàn đái tháo đng Qu c t năm 2015, trên toàn c uủ ườ ố ế ầ
c tính có kho ng 8,8% dân s tr ng thành m c b nh đái tháo đng. Trong đó,ướ ả ố ưở ắ ệ ườ
khu v c Tây Thái Bình D ng có s ng i b m c b nh đái tháo đng cao nh t (153ự ươ ố ườ ị ắ ệ ườ ấ
tri u ng i – 9,3% dân s tr ng thành). IDF cũng c tính t l tăng c a b nh đáiệ ườ ố ưở ướ ỷ ệ ủ ệ
tháo đng trong vòng 20 năm t i thì khu v c này cũng đng v trí th 5. T i Vi tườ ớ ự ứ ị ứ ạ ệ
Nam, năm 2015 có kho ng 3,5 tri u m c b nh đái tháo đng chi m t l 5,6%. Vi tả ệ ắ ệ ườ ế ỷ ệ ệ
Nam đng trong top 5 n c có s l ng b m c đái tháo đng cao nh t trong khuứ ướ ố ượ ị ắ ườ ấ
v c[8], [6]. ự
Đái tháo đng là m t đi d ch, c p đi sinh m ng trên 5 tri u ng i m i nămườ ộ ạ ị ướ ạ ệ ườ ỗ
và c 6 giây có m t ng i ch t vì căn b nh này. Nh ng bi n ch ng n ng n do đáiứ ộ ườ ế ệ ữ ế ứ ặ ề
tháo đng gây ra và chi phí đi u tr t n kém c tính đn 673 t đô la M m i nămườ ề ị ố ướ ế ỷ ỹ ỗ
(chi m 12% t ng chi tiêu trên toàn th gi i). T i Vi t Nam có kho ng 53.457 ng iế ổ ế ớ ạ ệ ả ườ
ch t do đái tháo đng, chi phí đi u tr trung bình là 162.700 đô la M cho m i b nhế ườ ề ị ỹ ỗ ệ
nhân. Chi phí tăng lên theo m c đ n ng và bi n ch ng c a b nh [6]. ứ ộ ặ ế ứ ủ ệ
Đái tháo đng typ 2ườ là do t ng tác gi a gen, môi tr ng và hành vi mà trongươ ữ ườ
đó hành vi là m t trong nh ng y u t nguy c quan tr ng, ki m soát đc y u t nàyộ ữ ế ố ơ ọ ể ượ ế ố
có th phòng tránh đc b nh và m t s nguy c có th ki m soát đc n u ng iể ượ ệ ộ ố ơ ể ể ượ ế ườ
dân có ki n th c đúng và th c hành đúng. Ki n th c, thái đ và th c hành đúng phòngế ứ ự ế ứ ộ ự
đái tháo đng c a ng i dân n c ta còn 2 r t th p (< 26%) [7]. Gánh n ng b nhườ ủ ườ ở ướ ấ ấ ặ ệ
t t do bi n ch ng c a đái tháo đng nh h ng đn ch t l ng cu c s ng ng iậ ế ứ ủ ườ ả ưở ế ấ ượ ộ ố ườ
b nh, kinh t gia đình và s phát tri n c a m t qu c gia. Do v y, phòng ch ng đáiệ ế ự ể ủ ộ ố ậ ố
tháo đng là v n đ c n quan tâm c a t t c c ng đng. T i Vi t Nam, phòngườ ấ ề ầ ủ ấ ả ộ ồ ạ ệ
ch ng đái tháo đng là m t trong nh ng ch ng trình m c tiêu qu c qu c gia v Yố ườ ộ ữ ươ ụ ố ố ề
t và ngày 14 tháng 11 hàng năm đã tr thành ngày phòng ch ng đái tháo đng thế ở ố ườ ế
gi i. Nhi u báo cáo cho th y ki n th c đúng v phòng b nh, ki n th c v ch d ănớ ề ấ ế ứ ề ệ ế ứ ề ế ộ
u ng, luy n t p cũng nh s hi u bi t v ch đ đi u tr còn h n ch và đây cũng làố ệ ậ ư ự ể ế ề ế ộ ề ị ạ ế
m t trong nh ng y u t làm tăng đ n ng c a b nh [1]. Xu t phát t th c t trênộ ữ ế ố ộ ặ ủ ệ ấ ừ ự ế
chúng tôi ti n hành làm ti u lu n v v n đ ế ể ậ ề ấ ề chăm sóc d c cho b nh nhân đái tháoượ ệ
đng typ II có s d ng Insulin ườ ử ụ v i m c đích :ớ ụ
1. Giúp các bác sĩ đt đc m c đích đi u tr ;ạ ượ ụ ề ị
2. Gi i quy t đc các v n đ liên quan đn đi u tr b ng thu c;ả ế ượ ấ ề ế ề ị ằ ố
3. Phòng ng a các v n đ có th phát sinh trong quá trình đi u tr . ừ ấ ề ể ề ị
II. CHĂM SÓC D C CHO B NH NHÂN ĐÁI THÁO ĐNG TYP II CÓ SƯỢ Ệ ƯỜ Ử
D NG INSULINỤ
1. T ng quát v đái tháo đng týp 2:ổ ề ườ
1.1 . Đnh nghĩaị: B nh đái tháo đng (ĐTĐ) đc T ch c Y t th gi i (WHO –ệ ườ ượ ổ ứ ế ế ớ
World Heath Orgnization) đnh nghĩa là m t nhóm các b nh chuy n hóa đcị ộ ệ ể ặ
tr ng b i tăng glucose máu m n tính do h u qu c a thi u h t ho c gi m ho tư ở ạ ậ ả ủ ế ụ ặ ả ạ
đng c a insulin ho c k t h p c hai. Tăng glucose máu m n tính trong ĐTĐộ ủ ặ ế ợ ả ạ
làm t n th ng, r i lo n và suy ch c năng c a nhi u c quan khác nhau, đcổ ươ ố ạ ứ ủ ề ơ ặ
bi t là các t n th ng m t, th n, th n kinh, tim và m ch máu [24], [36]. ĐTĐệ ổ ươ ở ắ ậ ầ ạ
th ng ti n tri n âm th m tr i qua nhi u giai đo n [10]. Khi đã xu t hi n thìườ ế ể ầ ả ề ạ ấ ệ
th ng kèm theo các bi n ch ng nguy hi m. ĐTĐ g m 5 giai đo n: ườ ế ứ ể ồ ạ
- Gi m nh y c m v i insulin và glucoseả ạ ả ớ
- Tăng ti t insulin ế
- T bào m t nh y c m v i insulinβế ấ ạ ả ớ
- Gi m ti t insulin ả ế
- ĐTĐ týp 2
1.2. Ch n đoán đái tháo đng týp 2ẩ ườ :
1.2.1. Tiêu chu n đ làm xét nghi m ch n đoán đái tháo đng ho c ti n đáiẩ ể ệ ẩ ườ ặ ề
tháo đng ng i không có tri u ch ng ĐTĐườ ở ườ ệ ứ :
a) Ng i l n có BMI ≥ 23 kg/m2, ho c cân n ng l n h n 120% cân n ng lýườ ớ ặ ặ ớ ơ ặ
t ng và có m t ho c nhi u h n m t trong các y u t nguy c sau: ưở ộ ặ ề ơ ộ ế ố ơ
- Ít v n đng th l c ậ ộ ể ự
- Gia đình có ng i b đái tháo đng th h c n k (b , m , anh ch emườ ị ườ ở ế ệ ậ ề ố ẹ ị
ru t) ộ
- Tăng huy t áp (huy t áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/ho c huy t áp tâm tr ngế ế ặ ế ươ
≥ 90 mmHg hay đang đi u tr thu c h huy t áp) ề ị ố ạ ế
- N ng đ HDL cholesterol < 35 mg/ (0,9 mmol/L) và/ho c n ng đồ ộ ặ ồ ộ
triglyceride > 250 mg/dL (2,82 mmol/L)
- Vòng b ng to: nam ≥ 90 cm, n ≥ 80 cm ụ ở ở ữ
- Ph n b bu ng tr ng đa nang ụ ữ ị ồ ứ
- Ph n đã m c đái tháo đng thai k ụ ữ ắ ườ ỳ
- HbA1c ≥ 5,7% (39 mmol/mol), r i lo n glucose huy t đói hay r i lo n dungố ạ ế ố ạ
n p glucose l n xét nghi m tr c đó. ạ ở ầ ệ ướ
- Có các d u hi u đ kháng insulin trên lâm sàng (nh béo phì, d u gai đen…).ấ ệ ề ư ấ
- Ti n s có b nh tim m ch do x v a đng m ch. ề ử ệ ạ ơ ữ ộ ạ
b) b nh nhân không có các d u hi u/tri u ch ng trên, b t đu th c hi n xétỞ ệ ấ ệ ệ ứ ắ ầ ự ệ
nghi m phát hi n s m đái tháo đng ng i ≥ 45 tu i. ệ ệ ớ ườ ở ườ ổ
c) N u k t qu xét nghi m bình th ng, nên l p l i xét nghi m sau m i 1- 3ế ế ả ệ ườ ặ ạ ệ ỗ
năm. Có th th c hi n xét nghi m s m h n tùy thu c vào k t qu xét nghi m tr cể ự ệ ệ ớ ơ ộ ế ả ệ ướ
đó và y u t nguy c . Đi v i ng i ti n đái tháo đng: th c hi n xét nghi m hàngế ố ơ ố ớ ườ ề ườ ự ệ ệ
năm.
1.2.2. Tiêu chu n ch n đoán đái tháo đng týp 2ẩ ẩ ườ
Theo khuy n cáo c a Hi p h i ĐTĐ M (ADA – American Diabetesế ủ ệ ộ ỹ
Association) năm 2014, B nh nhân đc ch n đoán ĐTĐ khi th a mãn 1 trong 4 đi uệ ượ ẩ ỏ ề
ki n sau: ệ
(1). HbA1c ≥ 6,5%(phòng xét nghi m có ki m chu n và theo ph ng pháp đãệ ể ẩ ươ
chu n hóa (dùng trong nghiên c u DCCT)ẩ ứ
(2). Đng máu đói ≥ 7.0 mmol/ L ( ≥ 126 mg/dL). ườ
Đo 2 l n khác nhau ầ
Đng máu đói đo khi đã nh n ăn ít nh t 8 gi . ườ ị ấ ờ
(3). Đng máu sau 2 gi trong nghi m pháp dung n p glucose ≥ 11,1mmol/Lườ ờ ệ ạ
( ≥ 200 mg/dL).
(4). Đng máu b t k ≥ 11,1 mmol/L ( ≥200 mg/dL) BN có tri u ch ng kinhườ ấ ỳ ệ ứ
đi n c a đái tháo đng.ể ủ ườ
1.3. Các bi n ch ng c a đái tháo đng ế ứ ủ ườ
1.3.1. Bi n ch ng c p:ế ứ ấ
- H glucose máu. ạ
- Nhi m toan ceton và hôn mê nhi m toan ceton. ễ ễ
- Hôn mê nhi m toan acid lactic. ễ
- Hôn mê tăng áp l c th m th u. ự ẩ ấ
- Các b nh nhi m trùng c p tính. ệ ễ ấ
1.3.2. Bi n ch ng m n ế ứ ạ
- Tim m ch: Nh i máu c tim, B nh c tim, X v a đng m ch. ạ ồ ơ ệ ơ ơ ữ ộ ạ
- M t: B nh lý võng m c ĐTĐ, các bi n ch ng m t ngoài võng m cắ ệ ạ ế ứ ắ ạ
- Th n: b nh lý vi m ch th n gây x hóa c u th n d n đn suy th n m n. ậ ệ ạ ậ ơ ầ ậ ẫ ế ậ ạ
- Th n kinh: B nh lý đa dây th n kinh, b nh lý th n kinh lan t a, b nh lý th nầ ệ ầ ệ ầ ỏ ệ ầ
kinh , B nh lý th n kinh t đng. ổ ệ ầ ự ộ
- B nh lý bàn chân ĐTĐ. ệ
- R i lo n ch c năng sinh d c [4].ố ạ ứ ụ