ề ộ
ủ
ả
ế ế ớ th gi i
Bìa Vài nét v cu c kh ng ho ng kinh t 2007 - 2010
ầ
ch a t ng có
ả
ủ
ị
ẫ
ộ ả ủ
ế ư ừ ng đ n hôm nay. ế
ưở
ấ
ủ
ậ
ư
ộ i hi n nay, chúng tôi
ả
ệ
ả
ạ
ữ
ỏ
c s đóng góp ý ki n t
ọ b n đ c, m i ý
ế ừ ạ ọ
L i nói đ u ờ i v a tr i qua m t cu c kh ng ho ng kinh t C th gi ả ế ớ ừ ả ộ trong l ch s mà h u qu c a nó v n còn nh h ả ậ ử Xu t phát t yêu c u làm bài t p môn nh ng NLCB c a CN Mac LeNin ữ ầ ừ ả ề ấ ề ủ cũng nh mong mu n có thêm m t tài li u tham kh o v v n đ kh ng ố ệ ứ Nhóm l p Y1A v i ki n th c th gi ho ng kinh t ớ ế ớ ế ế ớ ệ c a mình và tham kh o them các tài li u trên m ng đã làm t p san này ậ ủ Vì đây là l n đ u làm t p san nên s không tránh kh i nh ng sai sót ầ ầ ẽ ậ Chúng tôi r t mong nh n đ ậ ượ ự ấ ki n đóng góp xin g i v L p Y1A.
ế
ả ơ
ử ề ớ Xin chân thành c m n!
ả
ủ
ề ộ
ế
ả
ả ủ
ứ
ng nhà ộ
ễ
ả
i
th gi ế ế ớ
ủ
ủ
ả
i
ề
l n ế ớ ủ
ế
ộ
ả
M C L C Ụ Ụ I. T ng quan v cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u ầ ổ 2007 – 2010 1.Th nào là kh ng ho ng kinh t ? ế ủ 2.Nguyên nhân c a kh ng ho ng? ủ a.Ch ng khoán hóa b.Bong bóng th tr ị ườ ở 3.Di n bi n c a cu c kh ng ho ng? ủ ế ủ II. Tác đ ng c a cu c kh ng ho ng kinh t ộ ộ 1.Đ i v i Mĩ ố ớ 2.Đ i v i th gi ế ớ ố ớ 3.Chính sách c a các n n kinh t ủ ng c a cu c kh ng ho ng tài chính th III. nh h ủ ưở Ả t Nam gi i đ n Vi ệ ớ ế IV. Bài h c rút ra ọ
Ổ
Ề Ộ
Ả
I.T NG QUAN V CU C KH NG HO NG TÀI CHÍNH TOÀN Ủ C U 2007-2010
Ầ
ả
ế
ả ự ủ ơ kéo dài và tr m tr ng h n ầ ế ọ
chính tr ế Kinh t ụ ồ ư Kh ng ho ng kinh t ả ủ ủ ỉ ế ị ế ch kho ng ả ạ suy thoái kinh tế, là căn b nh kinh niên ệ ạ ư ả ễ ấ ả b n và di n ra có tính ch t chu kì, tr i qua nh ng giai đo n có liên ụ ồ ữ ị ư ả ề
ướ
1. Th nào là kh ng ho ng kinh t ? ế ủ ế: là s suy gi m các ho t đ ng kinh t Kh ng ho ng kinh t ạ ộ ả c ả suy thoái trong chu kỳ kinh tế.( bao g m 3 pha: suy thoái, ph c h i,h ng th nh) . ồ Theo h c thuy t ị c a Mác-Lênin , ế ọ th i gian bi n chuy n r t nhanh sang giai đo n ể ấ ờ c a ch nghĩa t ủ ủ quan k ti p nhau: kh ng ho ng - tiêu đi u - ph c h i - h ng th nh. ế ế Bao g m các xu h ồ • Xu h
ả ỷ ấ ợ
ư ả ướ ng ậ i nhu n ợ ắ ả ả
t b n g n li n xu h ề ụ ư ả ỷ ấ l su t nó làm gi m t ự b n và có th đ a đ n kh ng ho ng. ắ ấ ư ả ộ ấ ỷ ộ ờ ớ ủ ế t thêm ố ặ ớ ấ ậ Tích t i nhu n: b n. Đi u này t ề ể ư ế s n th ng th trong cu c đ u tranh giai lao đ ngộ , nh đó tăng t ng và bóc l b n đ i m t v i v n đ th t ế ư ả ng x ng v i quy mô ớ ứ ề ườ ng ầ ấ và t ng c u ổ s n xu t ả
ủ ng: su t l ng suy gi m t ướ chung c a m c đ t p trung t ứ ộ ậ ủ r i kìm hãm ch nghĩa t ủ ư ả ồ • Tiêu th d i m c ế c p v i m c đích c t gi m ti n l ụ ả ắ ấ ư, khi đó n n kinh t su t ấ giá tr th ng d ị ặ xuyên là nhu c u tiêu dùng ầ ươ không t ng x ng v i ổ ứ • S c ép l i nhu n t ậ ừ ứ ươ ợ ưở ộ ầ ể ẩ ng tăng cao s nh h ẽ ấ ị
tăng lên và làm tăng ti n l su t l ậ ả ộ ấ ợ ủ b n có th đ y nhu c u thuê m n t ướ ụ ư ả ế ỷ ng đ n t ẽ ả ề ươ i nhu n và khi đ t đ n m t m c đ nh t đ nh s gây ra suy thoái kinh t ế xã h iộ thêm căng ng. N u ti n l ế ứ ộ ữ ờ ẳ ư ả m i.ớ t ồ ể ẳ ờ ị ầ b n ụ t ạ ơ ả ủ ụ ướ ứ : N u giai c p t ề ươ ề không t . ớ t ng cung lao đ ng: ộ Tích t ề ươ ạ ế ữ ở ộ ủ t ủ ằ ừ ấ ư ả
Ả
ộ ả ủ ủ ế ả
ấ ạ và v bong bóng nhà đ t ứ ỡ
ứ
• Ch ng khoán hóa là m t phát minh l n v
ớ ề công c tài chính ộ
ư ch ng khoán đ m b o b ng tài s n th ch p
ng t ấ ấ ớ
ứ ả ằ ả ả ả (CDO) và các lo i t ự ế liên quan đ n ch ng khoán hóa (thay vi 2 lo i ch th kinh t . Tuy nhiên, vì có ít nh t t ủ ế
ạ ươ ế ứ t i th ch p - đi vay và ổ ứ ậ
ể ố
Th i gian kh ng ho ng làm nh ng xung đ t gi a các giai t ng trong th ng, đ ng th i nó tái kh i đ ng m t quá trình tích t ộ b n Có th kh ng đ nh r ng: Kh ng ho ng là giai đo n c b n c a chu kì kinh t ế ư ả ả ế “c n tr c a n n s n xu t t b nư ả ”. t b n chính là ch nghĩa, Mac đã t ng vi ở ủ ề ả ả II. NGUYÊN NHÂN C A KH NG HO NG Ủ Ủ i 2007 – 2010 x y ra ch y u do 2 nguyên nhân Cu c kh ng ho ng kinh tài chính th gi ế ớ là vi c ệ ch ng khoán hóa không lành m nh 1.Ch ng khoán hóa bao g mồ các s nả ứ ụ ph m nh ợ ả ế ấ (MBS), gi y n đ m ẩ b o b ng tài s n ạ i 4 lo i ằ ả ch th kinh t là ế ủ ể ạ ng ụ cho vay - nh n th ch p nh giao ế ấ ườ d ch tín d ng truy n th ng), s xu t hi n c a b o hi m cho các s n ph m ch ng ứ ệ ủ ả ụ ị ể khoán hóa nh ư h p đ ng hoán đ i t n th t tín d ng ấ ch c tín d ng ự ấ ổ ổ ư ế ấ ả ẩ ờ ủ ụ (CDS), s ra đ i c a các th ề ợ ự ồ
t th ch m c đích đ c bi ệ (SPV) và nh ng ữ công c đ u t ặ ể ế ụ
ủ
. Trong khi đó, n c Mĩ ụ ầ ư ế ấ k t c u ồ r i ro đ o đ c i nh ng r i ro g m ạ ứ ủ ự c kh ng ho ng không đ năng l c ủ ữ ủ ả ự ướ ồ ạ tr ướ
ủ
. i ng ả ự ố bong bóng th tr ch nh các ế ư (SIV) đ mua bán MBS và CDO, nên đã t n t ể và l a ch n trái ý ọ giám sát các r i ro này • Nh ng r i ro đã t n t ủ ủ ấ ữ ữ ồ ạ c ng v i ộ ẽ ẽ ụ ố ổ ả ẽ i g i ti n gây ra ế ở ườ ử ề ề ử càng làm cho ấ (m t ngân hàng phá s n s kéo theo nhi u ngân hàng khác phá ề đ t bi n rút ti n g i ộ ị ườ tài s n x y ra thì ớ s c ả ệ nh ng r i ro này s làm m t lòng tin c a các bên liên quan. Thêm vào đó, vi c ủ ệ cho vay liên ngân hàng s làm cho nh ng t n th t tín d ng lây lan ra toàn h ữ th ng ngân hàng ộ s nả ). Và m t lòng tin ấ tình hình thêm nghiêm tr ng và di n ra nhanh chóng h n. ơ
, th tr ng nhà đi u ch nh t ị ườ ỉ
ng ọ ở ắ ầ ự ề ả ấ ượ ả
ả ở ứ ấ ệ ố ả
ụ ch c phát hành MBS và CDO cũng nh
ch c tài chính mà trong năm 2005 khi n cho giá nhà ế ừ ng tài s n đ m b o cho các MBS và các CDO gi m theo. ổ th c p n ra ư ả c a mình có nhi u MBS và ủ ề ổ ứ danh m c tài s n ụ ộ ố ổ ứ ề
ủ ế ả
t c các SPV và SIV cũng s p đ , r i phát tri n thành kh ng ho ng tài ủ ổ ể
ch c tài chính kh ng l ả ồ ư nh ổ ứ ầ ừ ủ ổ
ễ • Th c t b t đ u t ự ế đ t gi m và ch t l ấ ả ả R i ro mang tính h th ng đã làm cho kh ng ho ng tín d ng nhà ủ vào tháng 5 năm 2006 khi mà nhi u t m t s t CDO s p đ . Ti p theo đó, kh ng ho ng tài chính n ra vào tháng 8 năm 2007 khi ụ ổ đ n l ụ ổ ồ ế ượ ả tháng 9/2008 khi c nh ng t chính toàn c u t ả ữ Lehman Brothers s p đ . ụ ổ
2. Bong bóng th tr
ị ườ
ng nhà đ t ấ
Di n bi n thay đ i giá nhà trong th i kỳ bong bóng th tr ng nhà ổ ế . ở
ễ • T lâu nay đa s ng ớ ờ ề ừ
ư ườ i Mĩ vay ti n t ố ườ ế
ị ườ các ngân hàng đ mua nhà, v i th i h n ờ ạ ể ng). Nh ng trong 10 năm ch c cho
ạ ể ồ ấ ữ
ề ườ ợ ủ ả
ồ ổ ứ
i theo lãi su t th ỉ ề ể ắ ầ ấ ớ ị
ồ ả ượ ợ
ồ
ợ ế ị ườ
c m nh danh là ể ượ ệ ạ
ả . Các lo i trái phi u này đ ẩ “Mortgage backed ằ ả ế ộ ả ượ ả ả
ế ấ ấ ộ ượ
, qu h u trí trên toàn th gi ỹ ầ ư
ồ ể ồ
ế ớ ả ả ể ả ấ ộ
ở ạ ả ượ
ừ 10 năm đ n 30 năm (đó là vi c bình th h p đ ng t ệ ừ ồ ợ ng nhà đ t phát tri n m nh, các ngân hàng và các t i đây th tr tr l ổ ứ ạ ị ườ ở ạ ế t ti p th t o ra nh ng h p đ ng cho vay không đ t tiêu chu n và khuy n vay ào ẩ ị ạ ạ ế i không đ kh năng tài chính cũng đi vay ti n đ mua nhà. khích c nh ng ng ả ữ “sáng ch ”ế ra nh ng h p đ ng b t đ u v i lãi ch c cho vay còn Ngoài ra, các t ợ ữ su t r t th p trong nh ng năm đ u và sau đó đi u ch nh l ấ ấ ấ ạ ầ ữ c n . Nguy h i ạ tr ng. H u qu là m t s l n h p đ ng cho vay không đòi đ ộ ố ớ ợ ậ ườ ch c tài chính ph Wall đã gom góp các h p đ ng cho vay b t đ ng h n, các t ấ ộ ố ổ ứ ơ ng tài chính i làm tài s n b o đ m, đ phát hành trái phi u ra th tr s n này l ả ạ ả qu c t ố ế securities – MBS”, m t s n ph m tài chính phái sinh đ c b o đ m b ng nh ng ữ h p đ ng cho vay b t đ ng s n có th ch p. Và nó đ c các ngân hàng, công ty ả ợ i mua mà không bi t r ng các b o hi m, qu đ u t ỹ ư ế ằ ả h p đ ng cho vay b t đ ng s n dùng đ b o đ m là không đ tiêu chu n. ủ ả ấ ộ ẩ ợ i đi ng b t đ ng s n liên ti p h nhi t, ng Trong vài năm tr l i đây th tr ế ạ ệ ị ườ ườ i cũng r t khó bán b t đ ng s n đ tr ể ả c n l vay đã không có kh năng tr đ ả ấ ộ ấ ả ượ ợ ạ ứ i m c n , và k c bán đ c thì giá tr c a b t đ ng s n cũng đã gi m th p t ấ ớ ả ả ị ủ ấ ộ ể ả ợ ồ không đ đ thanh toán các kho n còn vay n . H u qu là m t s l n h p đ ng ả ộ ố ớ ợ ợ ậ ủ ể cho vay b t đ ng s n dùng đ b o đ m cho các trái phi u MBS là n khó đòi, ể ả ả ế ấ ộ ả ả ợ
ế ấ
ng, th m chí không còn mua bán đ ậ nh ng trái phi u này b l n m gi ế ị ườ ầ ư ắ ữ ữ ượ c ị ỗ ặ n ng ế
• Theo
các trái phi u MBS m t giá trên th tr khi n cho các ngân hàng, các nhà đ u t và m t c kh năng thanh toán.
i M thì có t ỹ ỷ
ả ạ ỷ ớ ơ i h n USD là n x u. Các n ợ ấ
ắ USD giá tr b t đ ng s n t ị ấ ộ ả ạ
i t ng s n b t đ ng s n khó đòi và t ng s MBS b ị ố ổ ả ố ợ ấ ộ
c. Bear Stern, Indy Mac, Fannie Mae, Freddie ế ượ
ỹ
ụ ỉ ặ ị
ở ế ỉ ấ ị ườ ứ ơ Hoa Kỳ ch c ch n s khi n nhi u th tr ắ ẽ
ộ ng tài ạ ở
ớ ầ ọ
ắ ầ ư ả ỹ ọ ế ế ợ
ồ
bán ra, theo đó bên mua CDS đ ch c tài chính và các công ty b o ả c bên bán b o đ m s hoàn tr ả ả ẽ ả
c n . ả ượ ợ USD, và toàn th gi ỷ ế ớ ả
c tính c a Hi p h i “International Swap and Derivatives ố USD (theo ả i kho ng c tính kho ng 35 nghìn t ệ ỹ ổ ỷ ướ ủ ộ
i AIG b đ v , m t ph n là do ể ộ
ế ớ ồ
ị ế ng tài chính th c gi ị ổ ỡ ồ ị ườ i c u k p th i, và th tr ờ ỹ
ầ ầ vào MBS và ph n l n là do các h p đ ng CDS này. R i đây, n u th ợ ả ứ ị ẽ ị
c. ể ườ ư ế ế
ng h t đ ế ượ ộ ứ ộ ỹ ẽ ủ ả ắ ị
ữ ể ạ
ụ ậ ặ
ố ữ ẽ ặ ế ậ ấ ạ
ấ ả ả c tính trong 22.000 t ướ c USD là ti n đi vay, trong đó kho ng 4.000 t ướ 12.000 t ề ỷ ị c Hoa Kỳ và bán ra lo i trái phi u phái sinh MBS này trong th khác cũng b t ch ế ướ ng tài chính c a h . tr ủ ọ ườ Vì v y trên toàn th gi ậ ế ớ ổ “nhi m đ c” ch a th tính h t đ ể ư ộ ễ Mac, Lehman Brothers, Meryll Lynch, Washington Mutual, Vachovia, Morgan Stanley, Goldman Sachs v.v. (M ), New Century Financial, Northern Rock, HBOS, Bradford & Bringley (Anh qu c), Dexia (Pháp-B -Luxembourg), Fortis, Hypo ố (Đ c-B ), Glitner (Iceland) ho c b lung lay ho c b ngã g c. ặ ị C n ch n đ ng tài chính ề ắ ộ i b rung đ ng theo, b i hàng lo t ngân chính, nhi u ngân hàng trên kh p th gi ế ớ ị ề i đã đ u t hàng l n trên th gi ơ mua lo i trái phi u MBS này.Tr m tr ng h n ế ớ ạ n a là nh ng “h p đ ng b o lãnh n khó đòi”, ti ng M g i là “Credit Default ồ ợ ữ ữ Swap – CDS”. Các h p đ ng này do các t ổ ứ ợ hi m qu c t ượ ố ế ể đ y đ s n cho vay n u bên vay không tr đ ế ầ ủ ố ợ Bên M t ng s CDS ướ 54.600 t Association”). T p đoàn tài chính và b o hi m hàng đ u th gi ả ậ đ u t ầ ớ ầ ư ng tài chính M không đ tr ế ượ ườ gi ế i b đóng băng, các h p đ ng CDS s tàn phá các ngân hàng và các đ nh ch tài ợ ồ ớ ị chính khác đ n m c kh ng khi p ch a th l ủ Tác đ ng c a cu c kh ng ho ng tài chính M s lan r ng ra trên kh p các th ộ ủ ng tài chính phát tri n vì nh ng lí do đã nói trên. Hàng lo t các ngân hàng l n tr ớ ườ nh s b s p đ , s b sáp nh p ho c qu c h u hóa. Tín d ng toàn c u s b co ỏ ẽ ị ụ ổ ẽ ị ầ ẽ ị i. Các t p đoàn s n xu t kinh doanh s g p khó khăn ti p c n ngu n v n rút l ố ả ồ ậ vay ng n h n và dài h n. ạ ạ ắ
Tài s n c a các ngân hàng tr
ả ủ
ướ
c và sau khi v bong bóng nhà đ t ấ
ỡ
ộ ự
trong lĩnh v c vay tr n , xu t nh p kh u, đ u t ậ ệ ụ ẩ ẽ ả ợ
ộ ậ ụ ự ừ th c t ế ự ế ữ ệ
• Đ i v i t ng khu v c, t ng lĩnh v c, tác đ ng s khác nhau vì nó ph thu c vào ộ ầ ư ấ c nào ho c nh ng khu v c nào ph thu c hoàn ự ự ế ớ
ự ặ ị
i Anh và Đ c đang gánh ch u tác ướ ng l n và b tác đ ng tr c ti p. ứ
ủ ỹ ẽ ị ả ấ ự ế ừ ộ
ặ ả ẽ ắ cu c kh ng ho ng tài chính nghiêm tr ng này. Còn n ch a ch t ch l m v i M thì tác đ ng cũng ch ế ư ị c nào ướ ỉ ở ứ ộ m c đ ọ ộ ớ ỹ
t nh ki u quân bài domino i, s đ v s l n l ớ ự ổ ỡ ẽ ầ ượ ư ể ự
ộ ư ụ ủ
ư ậ ế ơ
c cú g c ngã c a Lehman Brothers và m t s ộ ố ch c tài ổ ứ ả ể ẩ ế ả ấ ế ơ
ở Hoa Kỳ ch c ch n s khi n nhi u th tr ị ườ ắ ẽ ấ ng tài ề ế ớ ị ề ộ
ắ ề
ố ề ấ ớ ữ ề ả
ố ớ ừ m i quan h kinh t ố k thu t, công ngh , nh ng n ỹ ữ toàn vào M s ch u nh h ộ ưở Đi u này chúng ta th y không ít ngân hàng l n t ớ ạ ề đ ng tr c ti p t ộ mà quan h kinh t ệ nào đó thôi. D đoán trong m t vài tháng t có th x y ra, ch a th bi t đ ể ế ượ đ nh ch tài chính khác c a M s còn kéo thêm bao nhiêu ngân hàng, t ủ ỹ ẽ ị chính, b o hi m đi vào k t c c gi ng nh v y b i nguy c thi u thanh kho n. ố ế ụ ể C n ch n đ ng tài chính ề ắ ở ộ i b rung đ ng theo. Có r t nhi u ngân chính, nhi u ngân hàng trên kh p th gi ỹ châu Á sang châu Âu đ u đã cho Lehman Brothers và các ngân hàng M hàng t ừ trên b phá s n vay nh ng s ti n r t l n.Ngoài ra, có nhi u ngân hàng qu c t ố ế ờ đã b “nhi m đ c” v i trái phi u MBS và các h p đ ng CDS. ế ễ ộ ớ ợ ồ ị
3. Di n ti n c a kh ng ho ng
ễ ế ủ
ủ
ả
Tình hình phá s n 2007-2008
ả
ấ
ể
ộ
ủ
ủ
ế ế ở ạ i cho các nguyên nhân nh chi n tranh ả
ủ ưở ng ướ ữ ấ ả ớ ề ấ
Mĩ là đi m xu t phát là trung tâm c a cu c kh ng ho ng. ả ả i. N u kh ng ho ng Ngay sau đó nó nhanh chóng lan ra Châu Âu, Châu Á và toàn th gi ủ ế ớ Iran, th p niên 70 c a th k XIX có th đ l ư ủ ở ậ ể ổ ỗ ế ỉ m t s qu c gia và kh ng ho ng ch liên quan đ n s suy gi m GDP. cu c cách m ng ế ự ỉ ả ủ ở ộ ố ố ộ i t ầ toàn c u. Còn kh ng ho ng l n này là t nh t, nó tác đ ng đ ng b lên n n kinh t ồ ệ ấ ế ề ầ ộ ồ ộ ả ủ ế ị ạ th tr Kh ng ho ng l n này là do s y u kém, do kinh t b l m ng, các n n kinh t ề ế ị ườ ự ế ầ phát quá l n… Trong đó nh ng n c có n n kinh t d a vào xu t kh u là b nh h ị ả ẩ ế ự ề n ng n nh t . ặ Mĩ:
v kinh t Ngay khi bong bóng nhà ế i các kho ng vay không tr n i c a ng Mĩ b t đ u tăng tr ắ ầ i đ u t ườ ầ ư ưở nhà đ i v i các t ố ớ ng ch m ậ ổ ở ỡ ả ổ ủ
b phá c này. ch c đ u tiên c a Mĩ liên quan đ n tín d ng nhà ổ ứ ầ ở ị ụ ế
• Cu i 2005 ố i, d n t l ẫ ớ ạ ch c tài chính ứ Gi a 2007 ữ s n. Giá ch ng khoán Mĩ b t đ u gi m d n. ả
ả n ở ướ , nh ng t ữ ứ ắ ầ
ầ ể tr ự ổ ỡ ố ả ữ ả ủ ờ ừ ư ụ ự ạ ủ ả • 10/2008 s đ v tài chính lên đ n c c đi m khi c nh ng ngân hàng kh ng l ồ ổ ế ự c và lâu đ i t ng s ng sót qua nh ng cu c kh ng ho ng tài chính và kinh t ế ướ ộ ữ đây nh Lemah Brothers, Morgan Stanley, Citigroups, AIG,… cũng lâm n n, tình ạ tr ng đói tín d ng xu t hi n làm cho khu v c kinh t th c c a Mĩ cũng r i vào ơ ế ự ủ ệ Mĩ. tình th khó khăn, đi n hình là cu c kh ng ho ng ch t o ô tô ế ạ ấ ể ủ ế ả ở ộ
i chu n, s m t cân đ i v cán cân thanh toán bu c C c d tr ụ ự ữ ự ấ ố ề ẩ ộ ế ạ ớ ớ ể ứ ế ỉ
V b t đ ng s n: ả ề ấ ộ Cho vay c m c d ố ướ ầ liên bang Mĩ có k ho ch kích thích l n v i 800 t USD chi m 5% GDP đ c u vãn tình hình.
ậ ữ ế ỉ ữ ấ ễ ổ ủ ữ
c đây” ữ ả ị c, đ y n ẩ ướ • Theo Krugman thì th t b i c a nh ng qui đ nh qu n lí tài chính đang nhanh chóng ướ ả c Mĩ và th gi ở ạ ệ ố “ Khi bong bóng nhà đ t bùng n vào gi a th p niên đ u c a th k XXI, h th ng ổ ầ ủ ng không kém gì nh ng qu c gia đang phát tri n tài chính Mĩ tr nên d t n th ể ố ươ ở trong nh ng l n kh ng ho ng tr ả ướ ầ ấ ạ ủ ng t a c a nhà n ỏ ủ nh t k t ấ ể ừ ữ i vào cu c ộ ế ớ i đây. Và ch khi nào nhà ỉ : “ Chúng ta c tình hình thì kinh t ả nh ng năm 1930 tr l ế ớ ế ủ c Mĩ ki m soát đ ể ạ m i h t kh ng ho ng ủ ứ ư ậ ậ đó ch ch a b t d y ụ
ế thoát kh i vòng c ươ ỏ kh ng ho ng t i t ồ ệ ủ n ướ đã ch m đáy c a kh ng ho ng và chúng ta n m ch ằ ị ở ả i s h i ph c sau 5 năm n a Krugman nh n đ nh cượ ”. N n kinh t đ ế ế ớ ẽ ồ ề ữ • Báo cáo c a b tr ng m i Mĩ cho bi ươ ạ ủ ộ ưở ủ ả ậ ị ố ơ ả ả ở ặ t, trong tháng 1/2008 s đ n đ t Mĩ gi m 2,5% so v i m c gi m 2% ớ ấ ứ ỉ ố ứ ả ụ ị ể ộ ế ẩ ẫ ụ ả
• Trong khi đó, s l
ế ấ ả ố ộ , năng ượ ủ th gi ng th hàng mua các s n ph m c a các nhà máy ẩ ạ trong tháng 12/2007,đây là m c gi m l n nh t trong 5 tháng qua. Ch s ho t ớ đ ng d ch v trong tháng 2 là 49,3 đi m và trong tháng 1 là 44,6 đi m. Hai ể ộ ủ m này là do hai cu c kh ng nguyên nhân chính d n đ n tình tr ng làm ăn ạ ho ng trong lĩnh v c đĩa c và th tr ị ườ ự ủ ạ ủ ng tài chính ng d ng. ứ ng m i Mĩ cho th y, theo đà suy gi m kinh t ị ả ế ố • Theo th ng kê c a B Th ươ ộ ấ ố ớ ố ộ ứ ấ ớ ỉ ấ ậ ấ ộ nhân c a khu v c kinh ủ ủ ụ ứ ộ ế nhân c a Mĩ trong hai năm nay cũng th p nh t trong 5 năm qua. Theo k t ố ủ ấ ướ ư ấ ầ ớ ả ộ ộ ầ hàng đ u ề ẵ ế i. H u h t các nhà đi u hành đ ế ặ ẽ ơ h i nh n đ nh công ti ị ậ ớ ượ ỏ ng c a cu c suy thoái này. ưở ủ ng nhà t ch thu do gán n ti p t c đà gia tăng t su t lao đ ng c a công nhân Mĩ trong 3 tháng cu i năm 2007 cũng b gi m đi trông th y, ch tăng v i t c đ 1,9% so v i m c tăng k l c 6,3% trong quý ỉ ụ 3/2007.Năng su t lao đ ng tăng ch m làm cho chi phí s n xu t gia tăng 2,6% ả trong quý cu i cùng c a năm 2007. M c đ thuê m n t t t ế ư qu c a m t cu c kh o sát công b ngày 6/3, ph n l n các nhà kinh t ố ả ủ Mĩ đã s n sàng r i vào suy thoái, ho c s r i vào c a Mĩ cho r ng n n kinh t ằ ủ suy thoái trong 6 tháng t ầ ế c a h không tránh kh i s nh h ủ ọ ố ượ ỏ ự ả ị t ươ i m c k l c ứ ỉ ụ ị ơ ề ộ ợ ế ụ t c các bang và các đ a ph ị ứ ủ i đ u t ng ch ng khoáng Mĩ nh ng ngày qua đã điêu đ ng vì gi ớ ầ ư ở ấ ả ữ ơ ng c a Mĩ. Theo đó, th bán đ bán ổ ớ ườ
• Theo k t qu kh o sát c a hi p h i các nhà kinh t t 45% nhà kinh t ế
ố ủ c cũng cho bi ế tiên đoán v s suy thoái kinh và kinh doanh toàn qu c( Mĩ ) ệ ộ ế ề ự ả ướ
ở
ạ
m i trong 22 năm qua tr ứ tháo c phi u. ế ổ ế ả công b tu n tr ố ầ t ế ự ủ
i đ c bi
c khác trên th gi
ả Mĩ m màn cho hàng lo t kh ng ho ng ệ
ủ t là h th ng tín ệ ố
ở ế ớ ặ
ướ
c phát tri n, nh t là các n c ướ ở ể ấ
nh các t ươ ể Châu Âu, cũng tham Mĩ b v ị ỡ ng tín d ng nhà ở ở ụ ở ch c tài chính này g p nguy hi m t ch c tài chính ổ ứ c Châu Âu b r i lo n tài chính n ng nh t là Anh, Iceland, Ireland, B và ị ố ướ Mĩ, chính vì v y bong bóng nhà ậ ng t ổ ứ ự ư ấ ướ th c p ở ứ ấ ở ặ ạ ặ ỉ
Mĩ trong năm 2008. S kh ng ho ng và suy thoái ả và suy thoái c a các n ủ d ng và ngân hàng ụ H th ng ngân hàng ệ ố ch c tài chính c a các n Nhi u t ủ ề ổ ứ d vào th tr ị ườ ự cũng làm các t Mĩ. Nh ng n ữ Tây Ban Nha. Anh
ị ế ậ ả ả ề ử ẳ ạ ề ử ế ộ
• 9 / 2007 Nothern Rock b tình tr ng đ t bi n rút ti n g i và h u qu là ph i ch u ị ộ qu c h u hóa. Đ t bi n rút ti n g i còn làm căng th ng các ngân hàng khác c a ủ ố ữ n c này. ướ • 2008 đ n l ệ
t Brandford & Bingley plc ph i ch u chia nh thành hai công ti riêng ị ế ượ t. Các ngân hàng khác ph i ch u đ i ch s h u bao g m Catholic Building ỏ ồ ả ị bi Society ph i ch u s giám sát đ c bi ị ự ặ ả ả ổ ủ ỡ ữ t c a chính ph ủ ệ ủ
Iceland
• Kh ng ho ng ngân hàng trên di n r ng. Ngay quí I năm 2008, GDP c a ủ ệ ộ ớ
ủ ả ả ả ề năm 1983), Glitnir, Straumur ấ ể ừ ị
• 2008 x p h ng tín d ng c a ngân hàng Ireland b gi m, khi n cho giá c ớ
ụ ế ạ Iceland gi m 1,5%( m c gi m l n nh t k t ứ Investerment Bank và nhi u ngân hàng khác b qu c h u hóa. ế ổ ể ầ ờ ổ i 99% so v i giá đ nh cao năm 2007. Đ u năm 2009 Anglo Irish ả ỉ ớ ị ố ữ ạ ơ ả ả ớ
• Bỉ cu i năm 2008, Fortis b t đ u bán d n, ch còn l
• Hà Lan đ đ m b o h s an toàn v n, ING Group đã ph i xin chính ph Hà Lan
ố ữ ị ả ủ i th i đi m đ u tháng phi u c a ngân hàng này s t ghê g m, giá c phi u t ế ạ ụ ế ủ 3/2008 gi m t ầ ớ ế Bank b qu c h u hóa. Allies Irish Bank cũng ph i ch u tình tr ng c phi u ị ả ổ m t giá ghê g m và ph i ch p nh n c i cách đ nh n đ c kho n vay tái c ể ậ ượ ậ ả ấ ấ c u c a chính ph . ấ ủ ủ ố ụ ầ ạ ả i các d ch v kinh doanh b o ể ủ 3,3 t Euro và ph i xin chính ph B cho vay đ c ng ắ ầ ỗ ị ủ ỉ ỉ ả ỉ ả ị hi m. Dexia ch u kho ng l ể c .ố
ả ệ ố ể ả ủ ả ố
ườ ệ ằ đ u năm 2008, ng ừ ầ l n do tham gia vào thi tr ữ i ta phát hi n ra r ng Bayern LB đã ch u nh ng ị Mĩ. Sau đó ng tín d ng nhà ụ ỗ ớ cho vay. • Đ cứ ngay t kho ng l ả ngân hàng này đã c u xin s giúp đ c a chính ph LB Đ c. ườ ỡ ủ th c p ở ứ ấ ở ứ ự ủ ầ
Th tr
ng ch ng khoán
ị ườ
ứ
cu i quý III năm 2007 ả Ch s bình quân công nghi p Dow-Jones gi m liên t c t ệ ụ ừ ố
\ ỉ ố • 9/3/2009 ch s bình quân công nghi p Dow Jones lúc đóng c a là 6.547,05 th p ấ ử ệ ch s này đã s t t ấ ể ừ ụ ớ nh t k t • Các th tr New York, London, Paris, i 20% ị ườ ỉ ố tháng 4 năm 1997. Ch trong 6 tu n l ầ ễ ỉ ố i ế ớ ở ớ ị ụ
t ỉ ớ ủ ể m c 4789,79 xu ng còn 4699,82. ố ừ ứ ỉ ố
ng ch ng khoán l n c a th gi ứ Frankfurt, Tokyo đ u có th i đi m s t giá l n l ch s . ử ờ ề • , ch s FTSE 100 Ở • Ch s châu Âu ỉ ố DAX hôm 2 tháng 3 năm 2009 ch còn 3666,4099 đi m so v i 8067,3198 ỉ ể ớ hôm 27 tháng 12 năm 2007.
ố ấ ứ ỷ ụ ỉ ố CAC 40 hôm 2 tháng 3 năm 2009 cũng xu ng m c th p k l c 2534,45
ươ ố ữ ộ ệ ố ả
có m t h th ng tài chính t
• Nh t B n ậ ả ơ ấ
ả ế ứ ng đ i v ng vàng đã tr i qua m t th i ờ ộ ự ừ ủ kh ng ạ c này r i lo n. ố ả ỉ ố ộ ng ch ng khoán c a n ủ ướ ử ố ấ ị ứ ế
Ộ
Ủ
Ả
đã d u b t, nh ng đ
Ế Ớ ả
ị ớ
ể
ư
ộ
ữ
ả
• Ch s đi m.ể kỳ tái c c u sau kh ng ho ng 1996-1997. Tuy nhiên, tác đ ng tiêu c c t ủ ho ng tài chính Mĩ v n khi n cho th tr ị ườ ẫ Ch s giá c phi u bình quân Nikkei đã xu ng m c th p l ch s vào các ngày 8 ổ và 10 tháng 10 năm 2008 III.TÁC Đ NG C A CU C KH NG HO NG TÀI Ủ Ộ CHÍNH TH GI I Cu c kh ng ho ng tài chính toàn c u hi n nay ệ ầ ủ l iạ nhi uề đi u ề nan gi i và nh ng h qu sâu xa ệ ả : Đ i v i Hoa Kỳ ố ớ
• 14/9/2008 đáng đ
ử ủ ượ ạ gân ồ ụ hàng Lehman Brothers, “cây đ i th ” 158 năm tu i cu Mĩ, tài chính ngân hàng th gi i b n hi n đ i: N c ghi vào biên niên s c a ch nghĩa t ệ ư ả b xóa trên b n đ ả ị ả , châm ngòi c Mĩ ử ướ ế ớ - v phá s n l n nh t l ch s n ả ớ ủ ổ ấ ị ạ ụ
m màn cho cu c kh ng ho ng kinh ủng ho ng tài chính, ộ ủ ướ ả ổ ộ toàn c u. Nó d n các th tr ồ ụ ủ ở ng tài chính chao đ o m t năm tr ế ạ ả c đó do ả ộ ự ự ầ ả ả cho s ự bùng n cu c kh t ế kh ng ho ng tín d ng th c p r i vào ho ng lo n th c s , khi n dòng ch y tài chính đóng băng hoàn toàn và đ y h th ng ngân hàng vào tình tr ng nguy hi m. ệ ố ạ
• T cu i quý III năm 2007
ể : Ch s bình quân công nghi p Dow-Jones gi m liên ả ị ườ ứ ấ ơ ẩ ỉ ố ừ ố ệ ả
ch c tài chính kh ng l ổ ạ ổ ứ ữ t ch c tài chính trong đó có nh ng ả
ế
ổ ứ ầ ủ Hoa Kỳ vào ấ doanh nghi p ph i thu h p ệ ồ và lâu General Motors, đói tín ẹ s nả tình tr ng ạ ả ả ưở ẩ ự s n xu t ả ồ . ậ đ u vào ầ ắ
ợ ng tiêu c c đ n gia tăng nh h ả ưở ự ế thu nh pậ và qua đó t i ớ tiêu dùng c ả i làm cho các doanh nghi p khó bán đ ạ ệ ờ đóng c aử 20 nhà máy c a hãng ủ ự ứ ượ hàng hóa ả khu v c B c M Tiêu dùng gi m, ỹ ẩ gi m liên t c, đ y ế ả ủ ề ụ ế ừ Hoa Kỳ t ắ ở i m c giá chung c a n n kinh t ẫ ớ i nguy c có th b ơ ể ị gi m phát ả ế
tục Hàng lo t t đ iờ b ị phá s nả nh ư 3 nhà s n xu t ô tô hàng đ u c a Hoa Kỳ là ấ Ford Motor và Chrysler LLC đã đ y kinh t d ngụ nh h ng đ n khu v c ế xu tấ , sa th i ả lao đ ngộ ,c t gi m các h p đ ng nh p • Th t nghi p ệ ấ c a các h gia đình l ủ ộ T m th i ạ hàng hóa kinh t ộ
ng ti n thanh toán ph bi n nh t th gi i hi n nay, nên các ủ ỹ dollar Mỹ lên giá: ổ ế ế ớ ệ ấ th a đã d n t ớ ả ươ ể toàn c u đã mua dollar đ nâng cao kh năng thanh kho n c a mình, đ y ẩ ả ẩ ủ ệ ả ủ ệ ại t h ề ấ ị
• Cu c kh ng ho ng còn làm cho Do dollar M là ph nhà đ u t ầ ầ ư dollar M lên giá. Đi u này làm cho xu t kh u c a Hoa Kỳ b thi ỹ ế gi Đ ố i v ớ i Th
ớ i:
\ gi a năm 2008 ả ầ ạ ừ ữ Giá d u (USD/thùng) gi m m nh t
ế Mĩ suy ngướ c, do đó khi kinh t ướ theo h ấ ở Đông Á. M t s n n kinh t ơ ưở ng c ữ ư Nh t B n ậ ả , Đài Loan, khác đ u tăng tr ề ế ng nh p kh u quan tr ng c a nhi u n ề ướ ủ ậ t h i, nh t là nh ng n ệ ạ ấ ẩ ủ đây nh ế ở ề
m t thi . Nhi u t ả ộ ị ệ ẫ ế ậ ế ả ế đây b phá s n đ n ư Iceland, Nga. Các n nề Anh, Pháp, Tây Ban ấ ự ứ ng. Khu v c đ ng Euro chính th c r i vào cu c suy ộ ả ứ ơ ế ớ ề ổ ứ m t s n ở ộ ố ướ ơ ự ồ ậ
ưở ngày thành l p. cũng có quan h m t thi ế
• Mĩ là th tr ọ ẩ ị ườ c b thi thoái, xu t kh u c a nhi u n ề ướ ị ấ xu t kh u ẩ ộ ố ề Singapore và Hong Kong r i vào suy thoái. Các n n kinh t i. ch m l ạ ậ • Châu Âu v n có quan h kinh t t v i Hoa Kỳ ch u tác đ ng nghiêm ố ị tr ng c v tài chính l n kinh t ch c tài chính ả ề ọ ở m c tr thành kh ng ho ng tài chính c nh ở ủ ứ kinh t l n nh t khu v c là Đ c và Ý r i vào suy thoái, và ế ớ Nha cùng đ u gi m tăng tr ề đ u tiên k t thoái kinh t ể ừ ế ầ • Các n n kinh t ế M Latinh Hoa Kỳ, nên ề ỹ ệ ậ ng tiêu c c khi các dòng v n ng n h n rút kh i khu v c và khi cũng b nh h ắ ự ưở ị ả ố ự ợ. giá d u gi m m nh. Ecuador ti n đ n b v c c a m t cu c ộ kh ng ho ng n ế ờ ự ủ ạ ả ả ủ ầ • Kinh t ng c u v d u m cho ầ ề ầ ỏ ậ i làm cho các s n xu t và tiêu dùng gi m cũng nh giá d u m gi m. Đi u này l ạ ề ả ả ả t h i. Đ ng th i, do lo ng i v b t n đ nh x y n c xu t kh u d u m b thi ồ ạ ề ấ ổ ệ ạ ỏ ị ẩ ướ i giá l ra đã làm cho n n đ u c l ng th c tăng ng th c n ra, góp ph n d n t ươ ự ổ ự ầ ơ ươ cao trong th i gian cu i năm 2007 đ u năm 2008, t o thành m t cu c ộ kh ngủ ầ ờ ộ ho ng giá l ầ . Nhi u th tr ế ớ ặ i g p ươ ề ả ị ườ ph i đ t m t giá ch ng khoán nghiêm tr ng. Các nhà đ u t ụ chuy n danh m c ấ ả ợ ầ ư ọ đ u t m nh nh dollar M , yên Nh t, franc ầ ư ủ ậ ỹ Th y Sĩ đã khi n cho các đ ng ti n này lên giá so v i nhi u đ n v ti n t khác, ụ ị ề ệ ề ề ệ gây khó khăn cho xu t kh u c a M , Nh t B n, Th y Sĩ và gây r i lo n ti n t ạ ỹ ố m t s n ố ế Hàn Qu cố c bu c h ph i xin tr giúp c a Qu Ti n t Qu c t ở ộ ố ướ ợ ộ ọ ả kh ng ho ng ti n t r i vào ả ủ ơ • Trong đi u ki n hi n nay, t ề
i tăng ch m l ế ế ớ ế ượ ạ t v i kinh t ế ớ ạ ỏ ộ i khi n l ỏ ả các khu v c trên th gi ự ế ấ ư ầ ầ ấ ờ ị ẫ ớ ạ ầ ạ ố ng th c toàn c u ng ch ng khoán trên th gi ứ ự ứ ể c a mình sang các đ n v ti n t ư ị ề ệ ạ ề ế ơ ơ ồ ẩ ủ ớ ụ ấ . đ u năm 2008. ề ệ khi won liên t c m t giá t ậ ả ủ ụ
ậ ố
ấ ả ế ấ ử t c các qu c gia đ u đã h i nh p nên “nh t c , ố ớ ng nh t đ nh đ i v i ấ ị ỹ ề ệ ừ ầ ộ ưở
nh t đ ng” c a m t n n kinh t th gi i m t n n kinh t ệ ủ i, ch a nói t ư ệ ộ ề ớ ấ ộ ế ớ ộ ề ấ ề nào đó cũng có nh h ả l n nh M ư ỹ ế ớ
ng,các ấ ệ ộ
i lao đ ng b đ y ra đ i các thành ph tr l ườ i quê h ườ ệ ạ
c tính thi (IMF) ệ ậ ư ướ ị ẩ ươ ng ố ở ạ t h i c a cu c kh ng ho ng này lên ủ ệ ạ ủ ả ộ
i s n xu t đình tr , hàng tri u ng Trên kh p th gi ế ớ ả ắ đoàn tàu ch hàng tri u lao đ ng nh p c làm vi c t ộ ệ ở b n quán. Qu Ti n t Qu c t ố ế ỹ ề ệ ả đ n 1.000 t USD. ế ỷ
nh sao ch i va qu t d d i vào kh i kinh t ế ư ố
ủ ả ế ắ ự ổ ị ạ ầ
B c M NAFTA - ỹ ở ỹ M ạ ầ ợ ứ ể ỹ ỹ
ộ ấ i M dùng hàng M ” mà các dân bi u M gài vào gói c u tr Kh ng ho ng kinh t ệ ữ ộ ả kho ng 250 công ty Canada đã b lo i kh i các cu c đ u th u xây d ng h t ng ỏ b i đi u kho n “ng ỹ ề ả ở tr giá 787 t kinh t ề ế ị ườ USD c a chính quy n Obama. ỷ ủ
ủ ề ị
, tài chính toàn c u, các nhà chính tr , các nhà , các nhà qu n lý tài chính đang ti p t c m x ngu n c n con b nh, tìm cách xây ế ế ụ ệ
T đ ng đ v ng n ngang c a n n kinh t ừ ố kinh t ế d ng (hay vá víu l ự ổ ỡ ổ ả i) tòa nhà kinh t ạ ầ ổ ẻ ồ ơ tài chính qu c gia và qu c t ố . ố ế ế
ộ
ủ
ả
ế ớ ổ
ể i n i lên m y đ c đi m
ấ ặ
Qua m t năm kh ng ho ng, tình hình th gi chính:
Cu c c i cách tài chính mong đ i v n ch a đ
c th c hi n
ệ
ự
ợ ẫ
ư ượ
ỏ ệ ể ế ố ơ
ấ ấ ả
ng Tây l t n y”. H l ạ ứ ủ ươ ề ậ ấ ế
ả
ộ ế
ủ ạ ư ượ ư ầ ứ ấ ộ ộ ử ỉ
ẳ làm th nào đ không r i xu ng v c th m ặ ự ỹ t M và ộ ầ ữ . Nhi u d u hi u cho th y các nhà tài phi ệ ệ , tài i d ng các gói c u tr kinh t ọ ợ ụ ợ i lao vào các ủ ể thoát ra kh i kh ng ho ng đ r i l ủ ỏ ộ i. G-8 m t vai trò lãnh đ o. G-20 ra đ i ch a đ y m t ờ ạ i ậ ề ị ượ ư ắ
ứ ể ồ ạ ờ ạ ng đ nh G-20 l n th ba, t ầ c đ ng thu n v ạ ượ ồ ế ả nh m ằ h n ch nh ạ
i h th ng tài chính qu c gia riêng ấ ớ ệ ố ủ ớ ố
ng pháp ki m soát ho t đ ng c a ngành ngân hàng, ng tiêu c c c a các ngân hàng l n nh t t t cũng nh t
ộ ả • Câu h i chính đ t ra hi n nay là kh ng ho ng m t l n n a ph i “ch ng nào t chính c a các chính ph đ cu c ch y đua ki m l năm, ch a đ c th thách. Cu c h i ngh th Pittsburgh (M )ỹ trong các ngày 24-25/9, ch a ch c đã đ t đ ph ươ ạ ộ h ưở bi ệ
ể ự ủ ư ớ ệ ố ầ
i h th ng tài chính toàn c u. • Trong di n văn ngày 15/9, nhân m t năm Lehman Brothers s p đ , ễ
ị ỹ ẳ ộ ộ
ị ả ặ
ể ủ ầ ủ ơ ả ữ ư ằ ệ ố
i tiêu dùng các s n ph m tài chính, ng ẩ
ế ủ ấ ể ả ỹ ổ ộ
ố ả ằ ả ả ả ọ ủ ậ
ị ữ ữ ỡ ớ
ễ ả ồ ớ
ờ ấ ứ ừ ế ộ
• M t v n đ đang n m trong ch
ố ụ ổ T ng th ng ổ M Barack Obama kh ng đ nh m t trong nh ng u tiên hàng đ u c a chính quy n M là c i cách các quy đ nh tài chính nh m ngăn ch n nguy c tái di n ễ ỹ ề kh ng ho ng, “đ tránh r i ro mang tính h th ng nh chúng ta đã tr i qua nh m ằ ư ả ủ ộ ề i đóng thu và toàn b n n b o v ng ườ ả ệ ườ ng kinh t ”. Theo t ng th ng M , cách duy nh t đ tránh cu c kh ng ho ng t ươ ế là ph i đ m b o r ng các t p đoàn l n không b nh ng r i ro đe d a toàn b ộ t ớ ự i t h th ng tài chính và có đ l c đ ch ng đ v i nh ng c n bão tài chính t ồ ệ ơ ủ ự ể ố ệ ố nh t. Đ ng th i ph i có các ch tài đ tránh tái di n “th i kỳ làm ăn v i tác ờ ể ế ấ ả i cu c kh ng ho ng phong khinh su t và thi u ki m tra quá m c”, t ng d n t ủ ẫ ớ ể hi n nay. ệ
ươ ề
ng trình ngh s c a chính quy n các n ng quá l n cho nh ng ng ề ể ằ ấ ề ữ ữ ề ả ớ
ướ ư c t i môi ườ ủ i ch ng khoán và các lãnh đ o ngân hàng. M t năm sau khi x y ra kh ng ị ự ủ ưở ộ ứ ạ ả
ủ ấ ư ẹ ố
ủ Giáo s Thami Kabbaj c a ộ ấ b n phát tri n là v n đ nh ng kho n ti n th ả gi ớ ho ng, c t lõi c a v n đ v n còn nguyên v n. Theo ề ẫ ả Đ i h c Dauphine (Paris), ti n th ề ạ ọ ng quá cao ch là “ph n n i c a t ng băng ầ ổ ủ ả ưở ỉ
ị ề ư ữ ề ấ
ề ủ ậ
ứ
ườ ộ
ng là c n xem xét l i chính sách l ề ưở ng i khác đi ườ ng ch ng khoán nh m t sòng ư ộ i khác. M t trong nh ng bi n ệ ữ ổ ng b ng ươ ề ủ ầ ị ườ ạ
chìm”. Đi u quan tr ng nh t là khi đ a ra nh ng quy đ nh v v n đ th ấ ọ ti n, các ngân hàng s ph i h t s c th n tr ng khi đem ti n c a ng ọ ề ẽ ả ế ứ . Nhi u ng i trong s h đã coi th tr đ u t ườ ị ườ ề ầ ư ố ọ b c kh ng l , tha h đánh b c b ng ti n c a ng ổ ồ ạ ằ ồ ạ i h n r i ro trên th tr pháp đ gi ể ớ ạ ủ i lãnh đ o công ty. dành cho gi ớ
ạ • Nh ng cu c c i cách tài chính mà ng
ườ
ợ ẫ
ố
ủ
ư
ố
ả
i v i “văn hóa t ng th
ớ ế ớ ở ạ ớ
ư i ta mong đ i v n ch a i tài chính Ph Uôn (Wall Street) và các trung i ch a thông su t bài h c kh ng ho ng. H ọ ọ ứ ả ệ ng” và ra s c b o v ưở
ặ
ộ ả ư c th c hi n. Gi đ ệ ự ượ tâm tài chính th gi nhanh chóng tr l đ c quy n c a mình. ề ủ ặ
ỹ ờ ữ ố ộ
• Nh ng d án v các quy đ nh tài chính M v n ch Qu c h i M thông qua. Các c nh ng tiêu chí nghiêm
ch ch t ph ng Tây v n ch a nh t trí đ ấ ẫ
ị ươ ng tài chính và vi c n đ nh m t “m c tr n” cho các ữ ứ
ng. ị ng v ị ườ EU đã th ng nh t l p tr ầ v n đ này, kêu g i G-20 ố ưở ấ ậ ỹ ẫ ư ệ ấ ườ ề ọ
ượ ộ ề ấ ầ
ạ ả ượ ắ ưở ưở ủ ề
ồ ế ứ ệ ấ ạ
ưở ườ ể ệ ậ ổ ắ
ộ ầ ữ ỏ ộ ọ ổ ộ ố ị ế ế ỏ
•
ự ề n n kinh t ế ủ ố ề ng t đ i v i các th tr ặ ố ớ kho n ti n th ề ả ơ ề ơ ấ đ a ra nh ng quy đ nh mang tính ràng bu c và yêu c u minh b ch h n v c c u ư ữ ị ộ ớ i ch ngân hàng ph i đ ti n th c g n v i ng. EU mu n ti n th ng cho gi ố ề ớ c thu h i n u công ty ho t đ ng kém ho t đ ng lâu dài c a công ty và ph i đ ạ ộ ả ượ ủ ạ ộ ng b ng c hi u qu . Các nhà lãnh đ o EU cũng mu n ch m d t vi c th ằ ệ ố ả ng c ng r n khi phi u. M t l n n a, T ng th ng Pháp Sarkozy th hi n l p tr ứ ế tuyên b s rút kh i H i ngh Pittsburgh n u cu c h p không đi đ n th a thu n ậ nh m h n ch v n đ này. ố ẽ ạ ế ấ ề ằ
Trung Qu c xu t hi n làn sóng ph n đ i r m r , đ c bi ố ấ ả ệ ạ
ệ ố ế ị
ộ ặ ề M . ệ ộ ố ả ắ ị ậ
c ph i c ng r n h n trong vi c b o v các l trong n i ích th t trên m ng Internet ố ầ i vi c hai ngày sau B c Kinh quy t đ nh đi u tra ch ng phá giá nh m vào ẩ ừ ỹ C hai chính ph đ u b áp ạ ng m i ợ ằ ủ ề ị ươ ả ệ ả ệ ẩ ướ ắ ơ ả ứ
• Gi
Ở d n t ẫ ớ “m t s s n ph m ô tô và th t gà” nh p kh u t l c t ự ừ qu c gia. ố
ng m i M -Trung l n này có nguy c v ầ ớ ươ i quan sát lo ng i, tranh ch p th ạ
ầ ể ộ th gi ế ế ớ
ạ ự ế ỷ ị ơ ấ ỉ
USD th ng l hai n i ích t ỹ ụ ồ ươ ượ i quy t tranh ch p thông qua th ấ ươ ng v m i bên, ụ ỗ ng vì nh ng l ữ ợ ơ ượ t i. Th c ra, ự ướ ẽ c s ươ ng
ấ ngoài t m ki m soát và tác đ ng tiêu c c đ n ph c h i kinh t các v tranh ch p này ch giá tr h n 1 t ụ tìm cách gi ế h r ng l n h n. ỗ ộ ả ớ ơ
ữ ộ
cũ c a th gi ủ
• Sâu xa h n, đây là cu c “so găng” mang tính thăm dò gi a m t n n kinh t ế ứ đ ng ậ ự đ ng đ u tr t t i t ế ớ ư ả ầ tài tài chính toàn ộ
b n v i m t n n kinh t c kích ho t b i cu c kh ng ho ng kinh t ộ ề ế ứ ế ộ ề ả ớ ủ
• Nh ng tháng đ u sau kh ng ho ng, các qu c gia nh n th c tính c p thi
m t năm tr ạ ở c. ơ đ u tr t t kinh t ậ ự ế ầ m i n i, đ kinh t ế ớ ổ ượ c u b t đ u t ắ ầ ừ ộ ầ ướ
ứ ả ậ ấ ầ ố ế
t ph i ả ủ ư ữ ả ể ấ ị
i có ắ ẽ ề ạ ấ
ộ ế ủ ố ủ t ư ưở
ế ổ ừ Ph n ng c a các n ộ c l n tr
c kh ng ho ng
th o ra quy t c chung, nh ng nay có th còn kéo dài r t lâu. H i ngh G-20 ch ch t th gi Pittsburgh s cho th y các nhà lãnh đ o nh ng n n kinh t ế ớ đ t t ng c a mình trên i các quy t sách mong đ i hay ti p t c kéo lê t ạ ớ nh ng v t xe đ t ng d n t ữ ả ứ ữ ợ ế ụ i cu c kh ng ho ng. ủ ướ ẫ ớ ướ ớ ế ủ ả ủ
ả
ch c ngày 14/9 t c hi n đ i và an ninh toàn c u”, t ộ ạ ầ ạ ệ ướ ổ ứ ị ố ế
ị ả ổ ể
ẳ ộ i đã bác b nh ng l p lu n h th p vai trò c a nhà n ậ ậ ủ ệ ủ ị ủ ạ ấ ế ố ế ỏ ữ
ề ủ ủ ờ
ươ ủ
ầ ề ả ướ ị ườ ổ ị
i, ch không ph i các công ty đa qu c gia hay các t ướ ừ ng trình ch ng kh ng ho ng, ả ế ế th . Kh ng ho ng đã ả ổ ứ ệ ớ ứ ả
ắ ơ ề ẫ
ể ỉ ệ ấ ụ ư ộ ố ộ ề ườ ế
ậ ủ i trên hành tinh thêm t ố i dân, góp ph n n đ nh kinh t ầ ổ ch c qu c t ủ ố ế th t nghi p d n đ n ế ạ ấ ệ ệ i dân, khi n đi u ki n s ng c a hàng ch c, hàng trăm tri u ủ i pháp . Trách nhi m c a m i chính ph là đ a ra các gi ả ệ ố ủ i t ồ ệ ủ ư ệ ỗ
ạ i “Nhà n T i H i ngh qu c t c kh ng đ nh vai trò c a nhà n ướ Yaroslav (Nga), T ng th ng Nga Dmitri Medvedev ố ộ trong cu c kh ng ho ng hi n nay. Cu c đang tăng đáng k so v i các đ nh ch qu c t ớ c có kh ng ho ng kinh t th gi ế ế ớ ả ch quy n trong th i đ i toàn c u hóa. Ông nh n m nh, trong th i kỳ khó khăn v a qua, ờ ạ ạ ấ c có ch quy n đã đ a ra nh ng ch chính các nhà n ữ ủ bi n pháp n đ nh và s b o đ m xã h i cho ng ự ả gi làm gay g t h n hàng lo t v n đ xã h i, gia tăng đáng k t l gi m thu nh p c a ng ả ng ườ c n thi ầ ế t.
ổ
ố
• Theo k ho ch c i cách h th ng quy đ nh tài chính, chính quy n M
T ng th ng M ỹ : ạ
ế
ị
ả
ẽ
ớ
ạ
ề
ệ ố ự ữ
ố ớ ổ
ề ị ệ th c p n ra, Fed b t đ u can thi p
ỹ s trao thêm ế ắ ầ ể
ả ụ ủ ạ ở ứ ấ ế ừ
quy n h n m i cho C c D tr Liên bang (FED) đ i v i các đ nh ch tài chính kh ng ổ ụ . ồ Ngay khi kh ng ho ng tín d ng nhà l ủ b ng cách h lãi su t và tăng mua MBS. Đ n khi tình hình phát tri n thành kh ng ấ ằ tháng 8 năm 2007, C c D tr Liên bang Hoa Kỳ (Fed) đã ti p ho ng tài chính t ế ự ữ ụ ả ch c đ tăng thanh kho n cho các t t c ti n hành các bi n pháp n i l ng ti n t ổ ứ ả ề ệ ể ớ ỏ ệ ụ ế ừ c gi m t tài chính. C th là lãi su t cho vay qua đêm liên ngân hàng đã đ ả ượ 5,25% qua 6 đ t xu ng còn 2% ch trong vòng ch a đ y 8 tháng (18/9/2007- ư ầ 30/4/2008). Lãi su t này sau đó còn ti p t c gi m và đ n ngày 16/12/2008 ch còn ế ấ ế ụ ấ Fed còn th c hi n nghi p v th tr 0,25%, m c lãi su t g n 0 hi m th y. ệ ấ ầ ứ ch c tài chính n m (mua l ổ ứ ủ ạ
ấ ụ ể ợ ố ỉ ả ự ế ỉ ệ ụ ị ườ ng c này i các trái phi u chính ph Hoa Kỳ mà các t ướ ế ở
t kh u. Gi a tháng 12 năm 2008, Fed tuyên b có k ố ấ ế ữ ế ng. có) và h lãi su t tái chi ho ch th c hi n chính sách n i l ng ti n t ạ ệ ạ ự m t l ề ệ ặ ượ
ươ Term ắ ạ ủ ạ ừ ng trình 28 đ n 84 ngày ế ế ấ ớ ỏ ậ ả ch c tài chính tr qua đ u giá. Tính đ n tháng 11 ấ ổ ứ ng trình này. FED ượ ươ ớ ố ề ổ ch c tài chính v i s ti n t ng ả c FED đem cho vay theo ch ổ ứ ố ớ tính đ n tháng 11 năm 2008.
ươ ng ứ ộ ố trong đó Hoa Kỳ ử ầ ằ ế
th p niên 1950;
• 12/ 2007, Chính ph Hoa Kỳ đã l p ra và giao cho Fed ch trì ch ủ Auction Facility đ c p các kho n vay ng n h n có kỳ h n t ể ấ theo lãi su t cao nh t mà các t ấ ấ dollar đ năm 2008, đã có 300 t ỷ còn ti n hành cho vay th ch p đ i v i các t ế ấ ế i 1,6 nghìn t c ng t ế ớ ộ ỷ Barack Obama K ho ch c a ủ ế ạ Barack Obama, t ng th ng th 44 c a Hoa Kỳ, sau khi trúng c đã nêu ra m t ch ủ ổ trình kích thích kinh t ự
ữ
ượ ủ ng ti ng; Đ u t đã ti n hành kích c u b ng: ế • Nh ng d án phát tri n c s h t ng ch a t ng có k t ư ừ ể ơ ở ạ ầ • Nâng c p h th ng s d ng năng l ử ụ ủ ấ ệ ố ế ướ ượ ầ ư ớ , h th ng máy tính cho các tr t ki m năng l ệ đi n t ể ừ ậ ng c a các văn phòng c quan chính ph ơ l n cho phát tri n công ổ ể ng ph ườ ế ệ ử ệ ố ể ạ
• C p thêm ngân sách cho Ch • C p thêm 50 t
ươ
Hoa Kỳ theo h ngh nh t là thông tin y t ệ ấ thông và phát tri n m ng Internet băng thông r ng; ộ ng trình b o hi m y t ể ả dollar đã đ ỷ ấ ấ ả ỷ ế ượ ồ dollar ngoài kho n 20 t công nghi p ô tô v i đi u ki n là ngành này ph i c i t ệ ề ệ ớ ả ả ổ c đ ng ý cho ngành đáng k . ể
ị ả
ự ụ ổ ủ qu c dân. Chính quy n M d ki n s thành l p m t t ề
ọ ớ ề i n n ơ i tiêu dùng Tài chính đ i v i các s n ph m nh ti n vay mua nhà, ộ ổ ứ ẩ ư ề ườ
ả ệ ơ ỹ ả ố ị ụ ư ẻ
i ngân hàng M ph n đ i k ch c s c cán phá c a các t p đoàn l ủ ợ i ậ
Trong đó có kh năng t ch biên các ngân hàng mà s s p đ c a chúng s đe d a t ẽ kinh t ch c m i g i là C ậ ớ ọ ế ố quan B o v Ng ả mua xe h i, th tín d ng. Nh ng nhi u đ ngh đã b gi ị ớ li t. Xem ra chính quy n Obama ch a kh c ph c đ ệ ích ỹ ự ế ẽ ố ớ ị ề ắ ụ ượ ứ hàng. ề ề ư i lãnh đ o ngân ạ M , nh t là gi ấ ở ỹ ớ
Chính ph Trung Qu c: ố
ủ
• Ti n hành m t lo t c i cách quan tr ng trong các lĩnh v c phân ph i thu nh p, y ậ ư ng, nh ng
ạ ả ộ ọ
ố ế và giá c . Trung Qu c m t m t duy trì vai trò đi u ph i c a th tr ị ườ ự ố ủ ặ ả ố ộ
ườ ng bi n pháp ki m soát vĩ mô c a chính ph . ủ ệ ể ề ủ
i thành ph Đ i Liên ễ ch c t ổ ứ ạ
i (WEF) t ng Hi u C ng t ế m t khác tăng c ặ • Phát bi u t ể ạ ố th gi ế ế ớ Tr ươ
ườ , Phó Ch nhi m y ban c i ả ạ ố ạ ệ Ủ ỉ ể ấ ủ ố ể ố
ủ ữ
c. i Di n đàn Kinh t (Trung Qu c), ngày 12/9, ông ể ạ cách và phát tri n qu c gia Trung Qu c, nh n m nh Trung Qu c ch có th đ t ố c phát tri n b n v ng khi có s k t h p gi a “bàn tay vô hình” c a th đ ị ự ế ợ ể ề ữ ượ ng v i “bàn tay h u hình” c a nhà n tr ướ ữ ườ ủ ớ
Ch nghĩa b o h m u d ch ngóc đ u d y ầ ậ
ả ộ ậ ị
ủ
ng m i m t l n n a đ ạ ự
ế ầ
do th ị ng m i Th gi ươ i đã s d ng “nh ng c ch b o v th ạ ữ ử ụ ươ ộ ầ ữ ượ ặ i (WTO) nh n xét h u h t các n n kinh t ầ ế ậ ng m i” đ v ạ c đ t lên bàn cân. Ngày 14/9, hàng đ u th ế ề ả t qua cu c kh ng ho ng ế ớ ơ ế ả ệ ươ ể ượ ủ ộ
NG C A CU C KH NG HO NG KINH Ủ
Ộ
Ả
B o h m u d ch hay t ả ộ ậ T ch c Th ổ ứ gi ớ kinh t toàn c u. ế ầ IV. NH H Ủ Ả T Đ N VI T NAM Ế Ế
ƯỞ Ệ
ụ ầ ộ
ố ủ c xã h i ch nghĩa tr
• Vi ệ tri n sau s tàn phá c a chi n tranh, s m t mát vi n tr tài chính t ể n ế ậ ướ
t Nam nghèo và đông dân đang d n bình ph c và phát là m t qu c gia kh i ừ ố các ệ ế ự ợ t p trung. c đây, và s y u kém c a n n kinh t ủ ề ướ ộ
• Chính sách Đ i M i
ự ấ ự ế ủ
ổ ế ậ ề ị ớ năm 1986 thi ng xã h i ch nghĩa". Các thành ph n kinh t ủ ầ ố ẫ ướ ự ề t l p n n "kinh t đ ế ượ ủ ng theo đ nh ư c. Sau năm 1986, c t c đ tăng th tr ế ị ườ c m r ng nh ng các ở ộ ướ c phát tri n to l n và đ t đ ạ ượ ố ộ i s đi u hành c a Nhà n ể ướ ữ trung bình kho ng 9% hàng năm t ớ h ộ ướ ngành kinh t then ch t v n d ế t Nam đã có nh ng b kinh t Vi ế ệ ng kinh t tr ả ưở ừ 1993 đ n ế 1997. ế
• Tăng tr nh h ả ưở đ n 4,8% năm ế
• Tăng tr
ng ưở GDP 8,5% vào năm 1997 đã gi m xu ng 4% vào năm ố 1998 do Á châu năm 1997, và tăng lên ả ng c a s ki n kh ng ho ng kinh t ế ủ ả ủ ự ệ 1999.
ng ữ ế i ớ lãnh đ oạ Vi
và t o ra các ngành công t đ đ i m i kinh t 2000-2002 trong t Nam ệ và thi hành các chính sách c i cách, ả ạ ế ớ 6% đ n 7% gi a nh ng năm ưở GDP tăng lên t ữ ừ i đang trì tr . Hi n nay, gi th gi khi tình hình kinh t ệ ệ ế ế ớ ti p t c các n l c t do hóa n n kinh t ế ề ỗ ự ự xây d ng c s h t ng c n thi ế ể ổ ơ ở ạ ầ nghi p xu t kh u có tính c nh tranh h n. ơ ẩ ấ ế ụ ự ệ ầ ạ
t Nam thì không l n, nh ng tác
ộ
Vi ế ệ
ư
ớ
Tác đ ng tr c ti p đ i v i n n kinh t đ ng gián ti p l ộ
ự ế ố ớ ề i khá m nh: ế ạ
ạ
• Kh ng ho ng kinh t ưở ạ ỉ ạ ủ ả
i khi n t c đ tăng tr ng kinh t ả ưở ệ i, tăng tr c a Vi ế ủ ạ th gi ế ế ớ ng GDP đang ấ t Nam ế ố ộ m c trên 8% năm, năm 2008 đ t 6,28% và ở ứ ấ ấ ữ ề ị ướ ch a th c s ề ạ c, xu t ấ ớ ự ự ủ ề m c cao nh t trong hàng ch c năm qua (6,9%/GDP) ơ ố ấ ở ứ n i l ng khi n l m phát có nguy c tăng cao tr l i. ủ ch m l ậ đ n năm 2009 ch đ t 5,32%, th p nh t trong 10 năm qua. ế Giá tr tăng thêm c a nhi u ngành th p h n nhi u so v i nh ng năm tr kh u và du l ch gi m m nh. Nhi u cân đ i vĩ mô c a n n kinh t ế ư ề ị ẩ v ng ch c. B i chi NSNN ộ ắ ữ và chính sách ti n t ề ệ ớ ỏ ụ ơ ế ạ ở ạ
• Các cân đ i thanh toán, cân đ i ngo i th ạ t khi Vi
ố ố r i ro cao, đ c bi ố nh ng y u t ng, cân đ i cung c u v n ch a đ ng ứ ự t Nam h i nh p sâu và r ng vào kinh t ế ố ủ ữ ệ ặ ươ ệ ầ ẫ ộ ậ ộ ế
ế ế ớ ỉ ố ấ ỉ ả ẫ ợ ộ ẫ ầ ng cho phép t ứ ạ ứ ả ư ế ạ ợ ắ ưỡ ề ả i. Giá c v n bi n đ ng ph c t p, ch s giá tiêu dùng tăng x p x 7%. N th gi ợ chính ph và n qu c gia v n trong m c an toàn, nh ng ngày càng tăng, g n đ n ế ố ủ ng ặ i đa và nhi u kho n n s p đ n h n ph i thanh toán lãi ho c ố c g c l n lãi. ả ố ẫ
• Đ đ i phó v i tác đ ng b t l ấ ợ ủ ớ ố
i c a kh ng ho ng kinh t , t ể ố ả ế ừ ố ề ộ ụ ổ ị cu i năm 2008, và ban ặ ế ả i pháp, nhi u chính sách c p bách nh m ngăn ch n đà suy gi m ủ ề ằ ặ ả , duy trì tăng tr và đ m b o an sinh xã h i. ề ng kinh t Chính ph đã đ t m c tiêu ch ng suy gi m, n đ nh vĩ mô n n kinh t hành nhi u gi kinh t ế ủ ả ấ ả ưở ế ả ộ
• Lãi su t cho vay liên ngân hàng qu c t ố ế i n ng n h n c a Vi
• M c dù s n này không l n, ch kho ng hai t
ấ ng t t Nam t ạ ủ ớ ợ ưở ắ - LIBOR và SIBOR - đang tăng. Nó có i các ngân hàng th ệ ng m i và ạ ươ ạ th nh h ể ả doanh nghi p.ệ
ườ ặ ố ợ ỉ ng tình hình tài chính i ta bu c ph i ả ộ USD, nh ng ng ư ỷ ưở ể ả ấ ạ ớ tái c u trúc kỳ h n và lãi su t, và nh th có th nh h ấ c a m t s ngân hàng và doanh nghi p. ủ
ả ư ế ệ M có th làm cho ng ể ộ ố ả ườ ủ ự ẽ ố i dân d đoán USD s xu ng giá và h t g i vào. Nó có th ặ ệ ử ọ ể có th rút USD kh i ngân hàng, ho c bán USD mua ti n Vi ề i. làm c u trúc tài s n c a các ngân hàng r i vào th b t l ế ấ ợ ơ
ự ườ ở ỹ ỏ ả ủ ng m i, m t khi mà ng ộ ươ d a ch y u vào ngu n l ế ự i tiêu dùng M th t ch t h u bao thì ỹ ắ ặ ầ ắ ẽ ặ xu t kh u ch c ch n s g p i t ắ ồ ợ ừ ấ ạ ủ ế ẩ
ủ ấ
ể ụ ụ ệ ặ ẩ t Nam. Kh ng ho ng tài chính c a M có th làm cho xu t kh u c a Vi t Nam vào ệ ậ ả ẩ ủ ọ ủ ệ ấ ỹ
• Kh ng ho ng ể ấ • Trong lĩnh v c th nhi u n n kinh t ề ề r t nhi u khó khăn. ề ấ V i Vi t Nam ệ ớ : hi n nay 60% GDP c a chúng ta là đ ph c v cho xu t kh u, mà ẩ ng nh p kh u quan tr ng các m t hàng d t may, da giày, thu s n c a M là th tr ỷ ả ủ ỹ ị ườ Vi ể ủ ệ Mỹ gi m m nh vì hai lý do ạ
• Hàng xu t kh u c a Vi ấ
ả t Nam ệ ng th gi m t ph n l n v n là các lo i ộ ị ườ ạ hàng thô, trong khi i đang gi m, k c khi không có ể ả ầ ớ ẫ ế ớ ả
ng nh p kh u hàng ẩ ủ giá các nguyên li u thô trên th tr ệ kh ng ho ng M ở ỹ ả • S eo h p c a th tr ẹ ủ ủ ự ẫ ị ườ ậ ẩ
ấ t Nam mà nhi u qu c gia ề ầ ề ệ vi c th tr ị ườ ị ườ hóa, nhu c u v hàng xu t kh u c a Vi ở ấ ị ẩ ủ ố ẩ ớ ữ ộ ề ộ ng xu t kh u l n nh t b suy thoái. M là m t n n kinh t ế ề ng tài chính d n đ n eo h p th tr ẹ ế t Nam gi m đi. ệ ả châu Á còn ph i ch u nh ng tác đ ng sâu ả ị 70% ỹ ấ i tiêu dùng M th t ch t h u bao, không còn vung ti n chi ồ d a ch y u vào ngu n ế ự ủ ế ự ẩ ặ ầ ườ ỹ ắ l nh, th c ph m... thì các n n kinh t ề ủ ạ xu t kh u ch c ch n s g p r t nhi u khó khăn. ề ắ ẽ ặ ấ Không riêng gì Vi xa h n t ơ ừ ệ tiêu dùng. M t khi mà ng ộ tiêu mua s m ôtô, tivi, t ắ l ợ ừ ấ ắ Vi ả ở ệ t Nam cũng có th xu ng th p h n n a ể ố ơ ữ tài s n ngân ấ ả i t ẩ • Giá b t đ ng s n ấ ộ ể ố n t Nam có th ch ng l ầ ư ướ ế ạ ố ự ữ ệ sẽ hàng cũng xu ng theo và n x u có th tăng lên. ợ ấ • V n đ u t i, v n cam k t thì l n, ớ c ngoài vào Vi ể ữ ệ ố i ngân nh ng tháng cu i năm nh ng v n th c hi n có th th p, tình hình gi ả ể ấ ố ư g p khó khăn. Lo ng i là ph n l n nhà đ u t c ngoài s rút v n v khi n ẽ ầ ư ướ ạ ặ ố ố ề ầ ớ
i. Khi đó, m t l ng không nh USD s ra kh i Vi ạ ộ ượ ẽ ỏ ỏ ệ t ố ủ ọ ị
ngu n v n c a h b co l ồ Nam. • Th tr ư ệ ố ị ườ ứ ng ch ng ươ
ẽ ị ị ườ khoán th gi ầ ạ ở ế ạ ệ ố ớ t Nam s b thu h p (h n 50% kim ẹ ơ ng M , EU và Nh t B n) ậ ả ạ ộ i s làm cho ho t đ ng t Nam không ệ ạ ề ụ ệ ạ . Đ i v i khu v c doanh nghi p, đi u đáng lo ng i là tình ệ i x y ra đúng vào lúc tín d ng dành cho ẫ t Nam đang khan hi m và lãi su t vay v n ế ấ ạ tr c ti p và gián ti p suy gi m trên ph m vi toàn c u, và Vi ả ự i l ế ớ ạ ả Vi ở ệ ng đ i cao. ố
c duy trì ớ ấ ẻ ư ươ ậ ệ ố ế ấ ạ ế ể ị ớ ộ ẽ ờ ộ ố ồ ổ ẽ ấ
ng ch ng khoán Vi t Nam ch a gia nh p vào h th ng th tr ậ ệ ứ ng đ i nh . ng t i nên nh h ỏ ố ưở ế ớ ả • Nhu c u đ i v i s n ph m xu t kh u c a Vi ệ ẩ ố ớ ả ẩ ủ ấ ng ch xu t kh u c a Vi t Nam là sang th tr ỹ ị ườ ệ ẩ ủ ấ t c a th gi Ngu n tín d ng đang d n tr nên c n ki ế ớ ẽ ệ ủ ầ ụ ồ đ u t ầ ạ ầ ư ự ế ph i là m t ngo i l ả ộ tr ng c n ki t tín d ng trên th gi ạ ụ khu v c doanh nghi p dân doanh ự ệ đang đ m c t ượ ở ứ ươ • Tác đ ng t i khu v c ngân hàng có v nh khó nh n th y h n. Vì m c đ và ứ ộ ơ ộ ự trình đ liên k t c a các ngân hàng th t Nam đ i v i h th ng tài ng m i Vi ố ớ ệ ố ạ ế ủ ộ ụ chính qu c t còn r t h n ch nên chúng s ít ch u tác đ ng tr c ti p.Thâm h t ự ế ị tài kho n vãng có th b n i r ng. Đ ng th i các dòng v n đ vào FDI, FPI, ki u ề h i l ở ố ạ Ệ ả i ít đi s làm cán cân thanh toán tr nên x u đi. IV. BÀI H C RÚT RA CHO VI T NAM Ọ
ế th ế giới ảnh hưởng trực tiếp tới Việt Nam theo c ả hai v ế của Khủng hoảng kinh t tổng cầu:
ư b ị giảm do nguồn cung vốn FDI và đầu t ư gián tiếp b ị giảm mạnh
• Cầu đầu t • Cầu v ề tiêu dùng b ị giảm, do khủng hoảng th ế giới làm giảm mạnh cầu v ề hàng xuất khẩu. Điều này khiến các công ty gia công, lắp ráp hàng xuất khẩu phải giãn thợ, làm tăng s ố lượng thất nghiệp và thấp nghiệp tạm thời fi tiêu dùng nội địa.
s ự sụt giảm
ỷ USD, thông qua
ừ các th ị trường xuất khẩu truyền thống là một
ủ ư m c âm 10%trong n a đ u năm nay so ở ứ ử ầ ” (SGTT, 07/07/09).
ệ GDP, ỷ l
ế của nó cần phải có s ự thẩm định và đánh giá chính xác, nhằm tránh cho nền
Chính ph ủ Việt Nam đã nhanh chóng thực hiện gói kích cầu nhiều t các khoản cho vay với s ự h ỗ tr ợ lãi suất, đi kèm với giãn thu đế ánh vào các doanh nghiệp. Mặc dù v ề mặt ch ủ trương, gói kích cầu này nhằm h ỗ tr ợ các ngành xuất khẩu và đầu t ư vào các d ự án h ạ tầng, tạo việc làm, thu nhập, và kích thích tiêu dùng của dân cư. Tuy nhiên, s ự giảm mạnh v ề nhu cầu t tr ở ngại trong vài năm tới mà Việt Nam s ẽ tiếp tục phải đối mặt. Bên cạnh đó, theo ả đánh giá của V ụ thống kê tài khoản quốc gia: “Tiêu dùng c a dân c đã suy gi m nghiêm tr ng ọ v i cùng kỳ năm ngoái ớ Điều đó nói lên rằng, mặc dù gói kích cầu là rất nhanh và khá lớn so với t nhưng hiệu qu ả thực t kinh tế b ị rơi vào một cuộc suy thoái hay lạm phát mới trong tương lai.
• Bài học t
ừ khủng hoảng kinh t ế ở M ỹ cho thấy, kích cầu t ự bản thân nó không phải là giải
pháp cho phép nền kinh t ế vượt nhanh ra khỏi khủng hoảng ngược lại, có th ể là hiểm họa tiềm ẩn gây nên lạm phát và suy thoái, nếu th ể ch ế tài chính có những khiếm khuyết, khiến cho dòng vốn kích cầu b ị lái trệch khỏi mục tiêu ban đầu, hoặc b ị s ử dụng quá kém hiệu quả. • Ở kịch bản xấu nhất, dòng vốn kích cầu có th ể b ị lái vào đầu c ơ bong bóng
• Trong kịch bản xấu nhất này, Việt Nam s ẽ trải qua từng đợt bong bóng chứng
chứng khoán hoặc bất động sản, vì bản chất của nó vẫn ch ỉ là chính sách nới lỏng tiền tệ, dựa trên việc h ạ thấp lãi suất nh ư M đỹ ã làm. Điều này có th ể là một nguy c ơ d ễ xảy ra, bởi rủi ro lựa chọn tồi (adverse selection) và hiểm họa do s ự vô trách nhiệm trong việc s ử dụng vốn vay (moral hazard), mà Stiglitz - Weiss đã ch ỉ ra. Cũng bởi chính hành vi trục lợi có th ể xảy ra ở ngay tại các tổ chức tài chính, do thiếu s ự giám sát chặt ch ẽ (moral hazard in bank). Chúng ta cần tách biệt rõ giữa ý nguyện đúng đắn của chính sách kích cầu với khiếm khuyết hay rủi ro có thể xảy ra của h ệ thống tài chính (mà ngay c ả Mỹ cũng có vấn đề), đ ể có một cái nhìn thực tiễn.
ở Mỹ, điều này khiến hiệu qu đả ầu t ư và năng suất ế có th ể b ị giảm sút hoặc không tăng theo đúng tiềm năng,
• Trong điều kiện có de facto t
khoán và bong bóng bất động sản, theo từng chu kỳ của chính sách nới lỏng tiền tệ. Và cũng nh đư ã xảy ra chung của nền kinh t kéo theo tình trạng giảm sức cạnh tranh của các doanh nghiệp, thậm chí ngay trên th ị trường nội địa.
ự do thương mại với Trung Quốc - một nền kinh tế
ệ GDP hiện nay của Việt Nam sẽ ỷ l
ồ Trung Quốc, s ẽ tăng đang đi lên dựa trên việc tăng hiệu qu ả theo quy mô sản xuất lớn, thì kịch bản trên lại đặt ra một thách thức khác cho Việt Nam. Gói kích cầu lớn so với t ỷ lệ GDP, và thâm hụt ngân sách khá lớn so với t không gây ra áp lực lạm phát ngay, vì sức tiêu dùng cũng nh đư ầu t ư vẫn đang suy giảm. Nhưng nó trực tiếp làm giảm giá tr đị ồng tiền của Việt Nam so với đồng nhân dân tệ, hoặc làm ngập hàng nhập khẩu chất lượng thấp của Trung Quốc vào Việt Nam, hoặc c ả hai (Samuelson - Balasa effect). H ệ qu ả là nhập siêu và vay n ợ của Việt Nam, ch ỉ riêng với đối tác khổng l nhanh.
• Việt Nam gặp phải thách thức rất lớn nhưng c ơ hội cũng đang m ở ra. Vấn đ ề là chúng ta có nắm bắt được c ơ hội hay không. Cần nhận định rõ rằng, Trung Quốc là một siêu cường đang nổi lên, một “nhà máy s n xu t” trường đang tăng trưởng nhanh (vừa vượt c ả M đ ô tô lớn nhất th ế giới) và là một quốc gia có d ự trữ vốn gần nh ư lớn nhất thế giới. Một chính sách nhằm làm co hẹp dần khoảng cách v ề năng suất của nền ế Việt Nam so với Trung Quốc sẽ biến Việt Nam thành nơi “hút” đầu tư kinh t nước ngoài cực mạnh, ngay khi nền kinh t ế th ế giới phục hồi tr ở lại. Đó là cơ hội phát triển cho Việt Nam, dựa ngay trên sức mạnh đang lên của Trung Quốc. Điều này đòi hỏi phải có một sự thay đổi v ề th ể ch ế quản lý một cách có trật tự và vững chắc. Một th ể ch ế quản lý nhấn mạnh tới trách nhiệm, hiệu qu ả của
ấ của th ế giới, một thị ả ỹ ể tr ở thành th ị trường tiêu thụ
ổ chức tài chính và công ế bào của bộ máy quản lý Nhà nước, của từng t
ổ chức trong từng địa phương và trong toàn nền kinh tế.
từng t nghiệp đối với lợi ích của toàn xã hội và với yêu cầu phát triển bền vững. Điều đó đòi hỏi một s ự minh bạch v ề thông tin quản lý, v ề hiệu qu ả kinh t ế - xã hội của từng đơn vị hay t Đây cũng chính là bài học quý báu nhất v ề tiến trình chuyển đổi t ổ chức và quản lý tại Trung Quốc trong cải cách. Cũng nh ư Singapore, Hàn Quốc, Đài Loan, hay Trung Quốc, Ấn Đ ộ trước đây, s ự thách thức và c ơ hội đang đặt ra với Việt Nam ừ một xã hội nh ư chính chúng ta. Và chúng ta cũng hôm nay. H ọ cũng đã bắt đầu t hoàn toàn có th ể vươn lên nh ư họ, hòa nhập vào một Châu Á năng động và một Th ế giới phát triển bền vững hơn.
Danh sách các thành viên c a nhóm ủ
