Tiểu luận Phương pháp nghiên cứu khoa học: Nguyên nhân và thực trạng của vấn đề bùng nổ dân số trên toàn thế giới

Ộ Ạ B  NGO I GIAO

Ọ Ạ Ệ H C VI N NGO I GIAO

Ố Ế Ạ Ị KHOA CHÍNH TR  QU C T  VÀ NGO I GIAO

Ộ ƯƠ Ọ Ứ B  MÔN PH NG PHÁP NGHIÊN C U KHOA H C

Ậ

Ể

TI U LU N

Ự Ủ Ấ Ề Ổ

Ạ NGUYÊN NHÂN VÀ TH C TR NG C A V N Đ  BÙNG N DÂN

Ế Ớ Ố S  TRÊN TOÀN TH  GI I

ướ ả ưở ng d n ỗ ơ ẫ :  TS.Đ   S n H i ­  Tr ng  khoa

ả Gi ng viên h QHQT

ự ệ ễ Sinh viên th c hi n : Nguy n Sinh Hoàng

L pớ : CT38H

ộ Hà N i, tháng 5 năm 2013

Ụ Ụ M C L C

L I M  Đ U Ờ Ở Ầ .....................................................................................1

Ộ N I DUNG TÌM HI U Ể ......................................................................2

Ủ Ấ Ề

Ố Ạ Ự Ệ I. KHÁI NI M VÀ TH C TR NG C A V N Đ  BÙNG N DÂN S  TRÊN TH  GI Ổ  Ế Ớ ............................................................2 I

1. Khái ni mệ ...................................................................................2

ự ề ạ ấ ổ 2. Th c tr ng v n đ  bùng n  dân s ố...........................................2

Ổ II. NGUYÊN NHÂN BÙNG N  DÂN S Ố....................................4

ề ỷ ệ ự ớ ệ 1. S  chênh l ch l n v  t l sinh t ử ...........................................4

ề ự ượ ầ 2. Nhu c u v  l c l ả ng s n xu t ấ ................................................5

ệ 3. Quan ni m l c h u ạ ậ ....................................................................5

Ạ Ố Ạ ƯỢ Ấ Ấ Ề C COI LÀ V N Đ

Ề  III. T I SAO V N Đ  DÂN S  L I Đ TRÊN TOÀN C UẦ ..........................................................................6

ủ ạ ộ ổ 1. Ph m vi tác đ ng c a bùng n  dân s ố......................................6

ủ ậ ả ộ ổ 2. H u qu  tác đ ng c a Bùng n  dân s ố.....................................7

ề ấ ố ộ ố

ả ể ộ   3. Bùng n  dân s  là v n đ  mà m t qu c gia không th  m t ế ượ ....................................................................9 mình gi ổ i quy t đ c

L I K T Ờ Ế ............................................................................................11

Ệ TÀI LI U THAM KH O Ả ................................................................12

Ờ Ở Ầ L I M  Đ U

ố ả ậ ệ

ỗ ớ ở ạ

ấ ế ự ữ ư ọ ấ ề ề

ố ậ ố ạ

ườ

ứ ạ ủ ấ ề ấ ạ ố ễ ướ ự ề

ể ậ

ề

ố ệ ề

ớ ủ ự ộ ở

Ngày nay, khái ni m “con quái v t dân s ” hay “qu  bom dân   ư ậ   ố s ” đã tr  nên không còn xa l  gì v i m i chúng ta. G i nh  v y ộ ầ   ph n nào đã cho chúng ta m t cái nhìn khái quát nh t v  tính nguy ấ ạ   t, cũng nh  nh ng áp l c mà v n đ  dân s  gây ra h i và c p thi ở ạ cho chúng ta. Trong vòng b n th p niên tr  l   i đây, nhân lo i đã có ề   i đã có cái nhìn nghiêm túc cái nhìn khác v  v n đ  dân s , con ng ễ ơ   c th c tr ng di n bi n ngày càng ph c t p c a v n đ  dân h n tr ố ố ỉ ề ậ ớ s . Trong bài ti u lu n này,  tôi ch  mu n đ  c p t   i nguyên nhân và ủ ạ ầ   ề ố ổ ấ ự ấ th c tr ng c a v n đ  bùng n  dân s  ­ v n đ  đang làm đau đ u ể ừ  ế ớ ề ố ạ ệ i, trong đó có Vi t Nam ­ đ  t lãnh đ o nhi u qu c gia trên th  gi ượ ổ ỏ ấ t ra ngoài biên  v n đ  bùng n  dân s  hi n đã v   đó làm sáng t ề ớ   ộ ấ ố ộ gi i c a m t qu c gia, m t khu v c và đã tr  thành m t v n đ  l n ế ớ i.  trên toàn th  gi

ậ ủ ể ượ ư ể ớ Bài ti u lu n c a tôi đ ộ c tìm hi u theo 3n i dung l n nh  sau:

ủ ấ ế ớ ự ề ệ ạ ổ ố I. Khái ni m và th c tr ng c a v n đ  bùng n  dân s  trên th  gi i

ổ ố II. Nguyên nhân bùng n  dân s

ề ạ ấ ầ ấ III. T i sao v n đ  dân s  l ố ạ ượ i đ ề c coi là v n đ  trên toàn c u

1

Ộ Ể N I DUNG TÌM HI U

Ủ Ấ Ề Ổ

Ố Ạ Ệ I. KHÁI NI M VÀ TH C TR NG C A V N Đ  BÙNG N DÂN S  TRÊN TH  GI Ự Ế Ớ I

1. Khái ni mệ

ữ ậ

ố ự ợ ị ố ộ ơ ố Dân s  là t p h p nh ng ng ế qu c gia, khu v c, vùng đ a lí kinh t ườ ộ   i sinh s ng trong cùng m t ị ặ  ho c m t đ n v  hành chính.

ổ ự ố

ộ ờ ố ặ ủ ế ắ ả ọ

ờ   ố           Bùng n  dân s  là s  gia tăng dân s  quá nhanh trong m t th i ự ưở   ng tiêu c c đ n m i m t c a đ i s ng xã gian ng n,gây  nh h h iộ 1.

ế ủ ố ượ ấ ủ ộ ườ

ư ậ ộ ộ ố ng ng ị ủ

ạ ự ố ạ ự ổ ả            Nh  v y b n ch t c a bùng n  dân s  chính là s  tăng lên ố i sinh s ng trong nhanh chóng m t cách đ t bi n c a s  l ộ ự ph m vi c a m t qu c gia, khu v c, vùng đ a lí, hay nói r ng ra đó ầ là s  gia tăng trên ph m vi toàn c u.

ự ổ ề ạ ấ ố 2. Th c tr ng v n đ  bùng n  dân s

ố ế ấ ộ a. C p đ  qu c t

ố ặ ộ

ỉ ệ ể ộ ể ố ị ộ     phát tri n dân s  trên

ử ế ớ ế ạ ớ ố            Dân s  phát tri n v i t c đ  chóng m t. Xét trong toàn b ế ti n trình l ch s  xã h i cho đ n nay, t  l ph m vi toàn th  gi i ngày càng cao.

ữ ườ

ố ế ớ ố ế ớ ấ ố ế ớ ế ậ ỉ ả   ỉ i ch  vào kho ng ấ   ưở i tăng tr ng r t ố Vào nh ng năm công nguyên, dân s  th  gi ệ 250 tri u ng i. Cách đó 1.600 năm, dân s  th  gi ch m, đ n năm 1650 dân s  th  gi i ch  tăng g p đôi con s  trên.

ố ế ớ ỉ ườ Năm 1825, dân s  th  gi ế i lên đ n 1 t  ng i.

ỉ ườ i là 2 t  ng

ố ế ớ ứ ấ ạ ớ Năm 1925 dân s  th  gi ố ế ớ s  th  gi i tăng g p đôi, t c là vào năm 1975 đ t t ế i. 50 năm ti p theo dân ỉ ườ i 4 t  ng i.

ố ế ớ i tròn 5 t  ng ỉ ườ   i,

ỉ ườ ỉ ầ Năm 1987, vào ngày 11 tháng 7,dân s  th  gi ứ t c là ch  c n 12 năm đã tăng thêm 1 t  ng i.

ượ ưỡ i đã v t qua ng

ỉ ườ ủ ủ ậ

ỉ ỉ ỉ ng 6 t  ng ớ ỷ ệ i vào năm 2007, v i t  l ỷ i đã tăng thêm 1 t  dân (t

ừ ể

ư

1 T  đi n bách khoa toàn th

ườ ể ử ắ ị ườ ậ   ố ố ế ớ i vào cu i th p           Dân s  th  gi ố ằ   ạ ỷ  tăng dân s  h ng k  XX, đ t 6,616 t  ng ế ỷ ữ ớ   năm 1,2% (so v i 2% c a nh ng năm th p k  60 c a th  k  XX). ế ớ ừ  1987 ­ Ch  trong vòng 12 năm, th  gi   ỉ  ấ ạ i đ có thêm 1 t 1999), là giai đo n ng n nh t trong l ch s  loài ng

2

ỉ ế c sau 13 năm. Theo d  báo, dân s

ẽ ạ ượ ỉ i s  tăng thêm 2,6 t  trong vòng 45 năm t ỉ i s  đ t 9,1 t  ng

ườ ấ

ượ ớ

ứ ằ

ệ

ấ c Trung Qu c ra đ i

ố  ự ớ ứ ế   i, t c đ n năm 2050 ờ ể ấ ư ậ   i . Nh  v y có th  th y th i gian ể ư ờ   i tăng thêm g p đôi, cũng nh  th i gian đ  Trái ộ ắ   c rút ng n m t cách ố ế ớ ạ i l i ta tính r ng c  6 tháng dân s  th  gi   i tăng ủ ướ ạ ứ   c Pháp (50 tri u) và c  sau 10 năm l i có ờ ở ữ ố    nh ng vùng nghèo nàn nh t trên Trái ố ủ ả ậ ế dân và 1 t  ti p theo s  đ t đ ế ớ ẽ th  gi ố ế ớ ẽ ạ dân s  th  gi ể ố ế ớ đ  dân s  th  gi ỉ ấ Đ t đón thêm 1 t  công dân m i ngày càng đ ườ nhanh chóng. Ng ằ ố thêm b ng s  dân c a n ộ ướ m t n ữ ấ Đ t. Đó qu  th t là nh ng con s  kh ng khi p.

ự các khu v c khác nhau trên th

ớ ự

ể

ố ấ ị ữ ụ

ề ự ộ ơ ộ ươ ể

ố ử ầ ự

ẽ ả ầ

ả

ơ ố ư ậ ố ố ầ ơ ố ầ ự ộ

ố ở ố ộ ế            Tuy nhiên t c đ  tăng dân s   ướ   ộ ố i là không gi ng nhau. Có m t ngh ch lí là khu v c các n gi c ấ ạ ộ ố ự i là nh ng khu v c có t c đ  tăng nghèo và kém phát tri n nh t l   ố ỹ ố   ề ủ dân s  nhanh nh t. Theo đi u tra c a C c Đi u tra dân s  M , t c ấ ạ   ổ ở ấ ạ ố ộ đ  tăng dân s  nhanh nh t l i  các khu v c nghèo kh  nh t t i là  ụ  ể ụ ị Ấ ộ châu Phi, Trung Đông và ti u l c đ a  n Đ , n i trung bình m t ph ữ ẻ ố ầ ng lai g n, t c đ  phát tri n dân s  nhanh n  đ  7 con. Trong t   ế ỉ  ấ ẫ nh t v n là khu v c châu Phi và Nam Á. Trong vòng n a đ u th  k ộ  ố XXI, dân s  châu Phi s  tăng kho ng 2,4 ­ 3 l n, cao h n t c đ ộ  ố tăng dân s  toàn c u kho ng 1,7 ­ 1,8 l n. Cũng nh  v y t c đ ố ở tăng dân s      khu v c Nam Á cũng cao h n t c đ  tăng dân s  toàn ầ c u 10 ­15%.

ỉ

ằ ố ả ố ế ớ

ố ế Ấ ợ ố i, trong đó 6 n

ố ướ c có s  dân tăng thêm chi m 45% là  n Đ ế

ỹ ỗ ướ c 4%). Ngoài ra, 16 n

ế ướ ố

ệ ệ ệ

ệ ệ ộ

ệ

ệ ệ ệ ỳ

ệ ộ

ề

ệ ệ ặ c, đ c bi t là  ớ i, thì  ế ế ụ ể c phát tri n đ t d ố ứ

ướ ậ ế ạ ư ệ ả ủ   ạ           Ch  tính riêng trong giai đo n 2000 ­ 2005, theo th ng kê c a ệ   i tăng thêm kho ng 76 tri u Liên h p qu c, h ng năm dân s  th  gi ộ  ườ ng ố (s  dân tăng thêm chi m 22%), Trung Qu c (11%), Pa­ki­xtan, Ni­ giê­ri­a, M , Băng­la­đét (m i n c khác có ố s  dân tăng thêm chi m 25%, trong đó In­đô­nê­xi­a (s  dân tăng ằ h ng năm 2,7 tri u), Băng­la­đét (2,6 tri u), Bra­xin (2,5 tri u), Ê­ti­   ô­pi­a   (1,8   tri u),   C ng   hòa   Công­gô   (1,5   tri u),   Phi­líp­pin   (1,5 ệ ậ   tri u), Mê­hi­cô (1,4 tri u), Ai­c p (1,3 tri u),  Áp­ga­ni­xtan (1,2 ệ ổ ệ   t Nam (1,1 tri u), Th  Nhĩ K  (1 tri u), U­gan­đa (0,9 tri u), Vi ệ ệ ắ   tri u), I­r c (0,7 tri u), Kê­ni­a (0,7 tri u), C ng hòa Tan­dani­a (0,7 ệ ệ   tri u), Cô­lôm­bi­a (0,7 tri u) và Xu­đăng (0,7 tri u). Trong khi dân ở ố ủ  châu Phi và châu Á ti p t c gia s c a nhi u n   ạ ướ   ở ộ ố ướ tăng trong vài th p niên t i  m t s  n   i có xu th  suy thoái dân s  trong vòng 50 năm m c sinh thay th  l ố   (2000 ­ 2050) nh  CHLB Nga (s  dân gi m 35 tri u), U­crai­na (23

3

ệ ệ ệ

ướ ế ấ ớ ố ằ c đ i s ng kinh t

ế ế

ữ ố

ớ ơ ự ậ ệ   tri u), Nh t (15 tri u), Ba­lan (7 tri u), Ru­ma­ni (5 tri u), CHLB ệ 2. Nh  v y, s c ép dân ứ ệ ứ ư ậ Đ c (4 tri u), Bê­la­rút và Bun­ga­ri (3 tri u)   ố  ướ ố ố ớ ể c ta do s s  đ i v i đa s  các n c đang phát tri n, trong đó có n ị  ướ ờ ố dân tăng thêm h ng năm còn r t l n tr , chính tr ệ ộ ề ẩ   ả ạ ả ể và xã h i, h n ch  đ n kh  năng c i thi n, phát tri n và ti m  n ướ   ự ằ ở ơ ụ ậ c t h u. Dân s  tăng nhanh n m  nguy c  t  khu v c nh ng n ự ố ằ ở ể  khu v c này. đang phát tri n, v i h n 95% s  gia tăng dân s  n m

ệ ố ế ớ

i đang gia tăng v i t ố ớ ỷ ệ  l ộ ố ề

ỹ ự Ấ ộ ẽ ượ ố t Trung Qu c tr

ế ớ ướ trung bình là           Hi n nay, dân s  th  gi ẽ ả   ụ 1,2%/năm. C c đi u tra dân s  M  d  báo, t c đ  này s  gi m ở  ố xu ng còn 0,5% năm 2050. Khi đó,  n Đ  s  v ấ thành n c đông dân nh t th  gi i.

ấ ố ộ b.  C p đ  qu c gia

ề

ả ự ệ ự ộ ấ ố ớ

ư ạ khu v c các thành ph  l n. T  l ệ

ệ ườ ố ớ ế

ế ườ

ợ ườ

ở ố ế ố ặ ị ỉ ự ị ẽ ố

ố ố ư ệ

ư ậ ớ

ớ ố ự ẽ

ệ i năm 2025 ch  riêng châu Á s  có t 3. Khi dân s  đô th  toàn c u bùng n ị

ầ ế ớ ố ố ớ ấ i tăng g p đôi) các thành ph  l n nh t th  gi

ứ ừ ố

t xu ng cu i danh sách vào năm 2015 và thay th ị ấ ố ỏ ơ ổ

ự ẽ ở ế ế ớ ự ứ ố ớ ứ

ệ ầ ế              Trong ti n trình toàn c u hóa hi n nay, có m t v n đ  nan ỷ ệ  ố ở i đó là s  tăng nhanh dân s   gi t là các thành ph  l n ngày càng i các thành ph , đ c bi dân c  t   ố  ố cao. Năm 1955, dân s  đô th  là 872 tri u ng i (chi m 32% dân s ầ ỉ  i (chi m 38%), năm 1995 là 2,6 t toàn c u), năm 1975 là 1,5 t  ng ớ ố ủ ế i (chi m 45%). Theo d  báo c a Liên H p Qu c, t   ng i năm 2025 ầ ố    các đô th  s  chi m 60% dân s  toàn c u. S  thành s  dân s ng  ế   ph  có trên 10 tri u dân cũng tăng lên nhanh chóng. N u nh  năm ố ỉ i năm 1995 đã có 14 1975 m i ch  có 5 thành ph  nh  v y thì t   ớ   ỉ ớ i thành ph , theo d  đoán thì t ổ  ố 20 thành ph  trên 10 tri u dân ạ ạ   i ngo i (c  38 năm l ế  ẽ ị ụ tr  Tokyo s  b  t ư   ở chúng là các đô th  nh  h n mà   đó đang có s  bùng n  dân c ,   cũng theo d  đoán này, Bombay và New Delhi s  tr  thành các thành   i thay th  cho Mexico city và ph  l n th  hai và th  ba trên th  gi New York hi n nay.

Ổ Ố II. NGUYÊN NHÂN BÙNG N  DÂN S

ớ ề ỷ ệ ự ệ 1. S  chênh l ch l n v  t  l sinh t ử

ể ủ ử

ố

ệ ộ  Đ ng C ng S n Vi ấ

ệ ử ả ọ

t Nam ề

ầ ủ

ả ữ

ế ỉ

ẩ

ậ

2  Báo đi n t 3 Nguy n Tr ng Chu n, Nh ng v n đ  toàn c u trong hai th p niên đ u c a th  k  XXI, tr.195 ầ ễ

ạ ầ ố ụ ụ ề sinh t ả ố ỉ ệ ử  t ị ệ ế ạ ạ   ể ị           Trong giai đo nđ u phát tri n l ch s  phát tri n c a nhân lo i, ầ ự   ầ ươ ỷ ệ ng đ i cao do nhu c u duy trì nòi gi ng và nhu c u l c  l t ể ượ ộ ấ  cũng ng s n xu t ph c v  phát tri n xã h i, trong khi đó t  l l   ệ   ố ươ ng   đ i   cao   do   đi u   ki n   s ng   h n   ch ,   thiên   tai,   d ch   b nh t

4

ạ ỷ ệ  l

ạ

sinh và t ổ ỷ ệ ử  t  l ớ ự

ầ ơ ả ượ ậ

ổ ọ ố ệ ọ ủ

ổ ư ế ớ ủ

ổ ể ữ ả ớ

ữ ậ

ệ ườ ạ ộ

t

ữ ợ

ữ ế ằ

ồ ạ ố ộ ặ ử ươ ố ề ng đ i cân    t nhi u… Do đó, trong giai đo n này t ẫ   ố ỷ ệ ượ ạ ằ  l i, trong giai đo n “bùng n  dân s ” t  sinh v n c l b ng. Ng ả ướ ượ ế ụ   ng gi m do  có xu h c duy trì trong khi đó t ti p t c đ ẽ ủ   ạ ể ệ ố ề c nâng cao, cùng v i s  phát tri n m nh m  c a đi u ki n s ng đ ườ ượ ủ ỹ ọ i đ   c chú khoa h c k  thu t, các nhu c u c  b n c a con ng ế ẫ ớ ỉ ệ ử ả   ệ ặ  d n t  gi m  t i t  l t là trong công tác v  sinh và y t tr ng đ c bi ầ   ườ ượ c nâng cao d n, i đ xu ng. Thêm vào đó, tu i th  c a con ng ổ ớ   i năm i là 21,9 tu i, t năm 1975 tu i trung bình c a dân c  th  gi ố   ầ ạ i cho các qu c 2000 là 26,6 tu i. quá trình toàn c u hóa đã mang l ế ậ ọ ộ ế gia kém phát tri n kh  năng ti p c n v i nh ng ti n b  khoa h c kĩ   ượ ướ ươ   ng c coi là nan y đã tìm ra ph c kia đ thu t. Nh ng căn b nh tr ế ử ụ ố   ị ữ i dân đã bi pháp ch a tr , ng t s  d ng r ng rãi các lo i thu c ặ ố ắ ậ ọ   v c­xin, thu c kháng sinh... M t khác khoa h c kĩ thu t cũng góp ề ơ ộ ạ ỉ ệ ử ở ẻ ơ ả ầ     i nhi u c  h i cho các  tr  s  sinh, mang l ph n làm gi m t  l ế ố ế ả   ộ ặ  trên đã làm n y c p v  ch ng hi m mu n… Chính nh ng y u t ạ   ử ẫ ấ sinh tình tr ng m t cân b ng gi a sinh và t , d n đ n tình tr ng tăng dân s  m t cách chóng m t.

ầ ề ự ượ ả 2. Nhu c u v  l c l ấ ng s n xu t

ọ ơ ố ể ữ

ụ

Ở  các qu c gia kém phát tri n, nh ng n i mà khoa h c k ư ấ ạ ỉ ớ ở

ấ ể ấ ẫ ế ự ượ ng s n xu t v n ch  m i  ộ

ả ơ ắ ượ ử ụ ữ ự ớ

ộ ẵ ng có s n trong t ứ ồ ư ậ ố ộ

ẩ ạ

ứ ả ừ

ế ủ ừ ể ầ ố ỹ                  ấ   ả ọ ệ ậ thu t ch a m y phát tri n và vi c áp d ng khoa h c và s n xu t ộ ơ còn r t h n ch , l c l    trình đ  c  khí ủ ế   ủ th  công, s  d ng lao đ ng c  b p, lao đ ng chân tay là ch  y u, ể ả   ộ c ng v i nh ng ngu n năng l  nhiên đ  s n ộ xuât, trong xã h i nh  v y thì dân s  càng tăng, s c lao đ ng càng   ố ế  ấ ề nhi u, càng đ y m nh s c s n xu t xã h i. Do đó mà dân s  th ể  ớ ủ i c a chúng ta không ng ng tăng lên m t cách nhanh chóng, đ gi ứ đáp  ng nhu c u phát tri n kinh t ộ ộ  c a t ng qu c gia.

ạ ậ ệ 3. Quan ni m l c h u

ệ ướ

ệ ặ c đ c bi ậ t là các n ề Ở ộ ố ướ  m t s  n ạ

ố ươ ư ưở  t ể ấ ấ

ặ ộ

ề ế ấ ả t và nh t thi

ể ố ng sinh càng nhi u càng t ở

ụ ữ ẫ i ph  n  v n còn r t th p, ph

ị ủ ượ ơ ẫ ị ư ề ẫ              c ph ng đông v n còn ọ ộ ố ng tr ng nam m t s  quan ni m l c h u: sinh nhi u con, t   ữ ệ   ở ề  Vi t khinh n , mu n sinh con trai… Đi u này có th  th y r t rõ  ườ   ạ ng i các vùng dân t c thi u s  ho c các vùng nông thôn th Nam, t ố ư ưở t ph i có con trai, có t    t Ở    các  các vùng này gia đình nào cũng có 3 con tr  lên.  do đó mà  ụ  ấ ướ n ượ ạ ữ   c l n  nhi u n i v n ch a đ i có ở ấ ườ c này vai trò và đ a v  c a ng ả i phóng hoàn toàn. Ng c gi

5

ố ể ườ ươ i ph các qu c gia phát tri n ph

ớ ớ

ộ ấ

ấ ế

ấ ủ ộ ng lao đ ng c a xã h i thì t  l ả ề c còn ph i đ  ra các chính sách khuy n khích tăng t  l c nghèo và các n

ế ặ ươ ế c

ế ơ ả ươ ứ

ng ti n c  b n v ạ ế ậ

ề ử ề ấ ụ ứ ư ầ

ế ấ ố

ừ ư ạ

ị ộ ố ụ ệ ằ ụ  ơ ể ấ ở ng Tây, n i mà ng th  th y  ự   ề ẳ ữ i và tham gia ngày càng nhi u vào l c n  khá bình đ ng v i nam gi ề   ỉ ệ ề ượ  sinh r t th p, chính quy n nhi u l Ở  ỉ ệ ướ  sinh.  n ướ ề ế ậ   ể ộ ố ướ c đang phát tri n thì v n đ  ti p c n, m t s  n ấ ạ ộ   ệ ố ậ ứ ề t là châu phi và m t và nh n th c v  dân s  còn r t h n ch , đ c bi ố ướ ở ư   ủ ự ng th c không đ  ăn ch a  nghèo đói, l  châu Á, kinh t s  n ạ   ố ụ ề ấ ế ậ ề ế ấ ế nói đ n v n đ  ti p c n đ n v n đ  giáo d c dân s  và k  ho ch ề  ệ ế ữ ọ hóa gia đình. H  thi u nh ng ki n th c và ph phòng tránh thai. Th m chí nhi u khi chính các nhà lãnh đ o cũng có   ậ ị  ề nh n th c ch a đ y đ  v  v n đ  này, ví d  cách đây 8 năm th ệ ưở  cung ng thành ph  Mannila đã ra l nh c m các trung tâm y t tr   ệ ố ệ ấ c p các bi n pháp ng a thai hi n đ i nh  bao cao su, thu c tránh   ả ệ ả t s n nh m m c đích b o v  các giá tr  cu c s ng. thai và tri

Ạ Ố Ạ ƯỢ Ấ Ề Ấ C COI LÀ V N Đ Ề

III. T I SAO V N Đ  DÂN S  L I Đ TRÊN TOÀN C UẦ

ủ ộ ổ ạ ố 1. Ph m vi tác đ ng c a bùng n  dân s

ề ể ượ

ệ ề

ủ ế ở

ạ ể

ạ ướ ỹ

ố ự

ố ề ơ ấ

ố

ố ế ớ ả

ườ ướ ế c có s  dân tăng thêm chi m 45% và 16 n

ế ố

ướ ố

ố

ướ ể

ừ ỹ Ấ ướ i đ u là các n ể

ư ế ế ạ ố ạ ề c còn l ở ộ ố ướ  m t s  n ứ i m c sinh thay th  l

ườ ẽ ấ ấ ỉ

ề ề ủ ề ố ậ ấ

ư ậ ề ấ ả ậ ướ ậ ừ ộ   ố ổ ấ c nhìn nh n t  hai góc đ .           V n đ  bùng n  dân s  có th  đ ổ  ấ ự ế ộ ố ế ạ  là hi n nay v n đ  bùng n , có m t th c t Trên ph m trù qu c t ậ ể ướ ố ỉ ễ   c đang phát tri n và ch m phát  các n dân s  ch  di n ra ch  y u  ố ậ ể ấ c châu Á và châu   i các n tri n, có th  th y 60% dân s  t p trung t ế   ỉ ư ự i nh  châu Âu và châu M  dân s  ch  chi m Phi, các khu v c còn l ạ ơ ề ố ế ớ i. Đi u đáng lo ng i h n là các khu v c kém phát   40% dân s  th  gi ớ   ở ứ ộ ố ể tri n này t c đ  tăng dân s  luôn   m c cao h n r t nhi u so v i ủ   ạ ể ướ c phát tri n. Trong giai đo n 2000 ­ 2005, theo th ng kê c a các n ợ ệ   ằ ố i tăng thêm kho ng 76 tri u Liên h p qu c, h ng năm dân s  th  gi ướ   ố ng c i, trong đó 6 n ỹ   c   là   M , khác   có   s   dân   tăng   thêm   chi m   25%   thì   ngoài   4   n ạ ề   Côlômbia, Mêhicô và Braxin ra thì còn l i đ u là các qu c gia châu ộ    M ,  n Đ , Braxin, Trung Qu c ra thì Á và châu Phi, và ngoài tr c đang và kém phát tri n. Trong khi các n   ứ ạ   ậ đó thì  c phát tri n nh  Nga, Nh t hay CHLB Đ c đ t ướ   i có xu th  suy thoái dân s  trong vòng 50 d ể  ề ặ ủ năm (2000 ­ 2050). Nh  v y nhìn vào b  m t c a v n đ  có th ổ ề   nhi u ng i s  nghĩ v n đ  bùng n  dân s  ch  là v n đ  c a các ả ữ ướ   c đang phát tri n, và qu  th t nh ng h u qu  mà v n đ  bùng n ư   ả ố ổ c này là không ph i bàn cãi. Nh ng n  dân s  mang l ể ạ i cho các n

6

ể ờ ạ

ề ấ

ằ ườ ẽ ề i s  suy nghĩ r ng Vi

ớ ả ả

ỉ ề , ngoài Vi

ề

ẽ i nh ng  nh h

ưở ể ư ậ ố ỹ ư t Nam nh ng trên th c t ế ớ c trên th  gi ữ ả ạ ướ t là các n

ỏ ớ ề ấ ế ườ ộ ả ườ ệ c quá đông thì ng i ta s  ph i tìm đ

ướ

ấ

ế  các n

ộ ướ ự ồ

ướ ỹ

ặ

ắ ư ẫ ư ậ ề ng ng

ườ

ả i nh ng h u qu  không nh  cho các n

ạ ộ

ộ ộ ấ trong th i đ i ngày nay không m t v n đ  nào có th  tách ra riêng   ề ẽ ớ ẻ ệ ặ  mà nó luôn có liên h  ch t ch  v i các v n đ  khác. Vân đ  bùng l   ố ệ ậ ổ ể   n  dân s  cũng v y. Có th  có ng t Nam ưở   ưở ề i M ? Đúng là không  nh h sinh nhi u thì  nh h ng ng gì t ệ ự ế ậ ế ệ nhi u th t n u ch  có Vi   t Nam ạ   ướ ấ i cũng đang trong tình tr ng ra còn có r t nhi u các n ề   nh  v y,đi u đó s  mang l i các ng không nh  t ặ c phát tri n. M t đi u t qu c gia khác, đ c bi t y u là   ẽ ướ ố   khi dân s  trong n ng sang ố   ể ủ ế ướ ề c khác, ch  y u là các n các n c phát tri n. Đi u mà tôi mu n ậ ư ớ ặ ề ườ i nh p c  và di dân. M c dù trong chi n tranh nói t   i là v n đ  ng ướ   ư ồ ạ ừ ệ ấ ừ ế ớ c, t t   i II đã t ng xu t hi n m t làn sóng di c   th  gi ậ ư ỹ ế ự   c M , ngu n nh p c  này đã góp các khu v c có chi n s  sang n ủ ỏ ầ c M  sau này, tuy nhiên ph n không nh  vào thành công c a n   ề ệ ặ ướ ấ   c  đã th t ch t chính sách v n đ  hi n nay là m c dù nhi u n ườ ố ượ ả   ườ ư ậ i nh p c  v n không gi m, ng i nh p c  nh ng s  l ậ ư ấ ợ   ủ ế ậ ư ấ ợ ng nh p c  b t h p pháp. Nh p c  b t h p ch  y u là qua con đ ể   ướ ỏ ậ ữ ẽ ẫ ớ c phát tri n pháp s  d n t ộ   ộ ạ ả ề c  v  an ninh và xã h i. Đó là tình tr ng t i ph m gia tăng, xã h i ắ ộ ữ ấ ổ b t  n, xung đ t gi a các nhóm s c t c.

ủ ổ ộ ậ ả ố 2. H u qu  tác đ ng c a Bùng n  dân s

ạ ậ ấ ố ề a.  Dân s  và v n đ  nghèo đói, l c h u

ằ

ố ướ Ở ươ  ph ậ ng Tây, có tác gi ố

ỉ ệ

ầ ả ả ố ố ộ ố

ớ ả

ỗ ả ớ ể ố ộ

ộ ể

ạ ủ

ệ ể ạ

ổ , bùng n  dân s  s  d n t

ẫ ứ

ữ ặ ằ ấ ượ

ế ả    cho r ng: n u dân s  tăng lên 1%            Ở ề ả   c kém phát  nhi u n thì thu nh p qu c dân tăng kho ng 4%.  ế ấ ể    tăng dân s  hàng năm r t cao lên đ n 3%, tri n thu c châu Phi, t  l ậ   ế n u mu n đ m b o nhu c u cho s  dân m i tăng đó thì thu nh p ả ố ề   qu c dân bình quân m i năm ph i tăng kho ng 13%, đi u đó là vô ứ ừ   cùng khó khăn ngay c  v i m t qu c gia phát tri n ch  đ ng nói là ố ệ   ộ ố m t qu c gia kém phát tri n. Trong ph m vi m t qu c gia, vi c ướ ị  ườ ố ẽ ổ ứ ố ế i dân trong n bùng n  dân s  s  khi n cho m c s ng c a ng c b ụ ị ẫ ớ ả ườ ủ ứ ố ố ạ   i dân gi m d n t i các d ch v  chăm h  xu ng,m c s ng c a ng ố ị ứ ượ c đáp  ng, d ch b nh gia tăng. Trên ph m vi sóc t   i thi u không đ ố   ệ ố ẽ ẫ ớ ự ố ế qu c t i s  chênh l ch trong phân ph i ướ ế ự ủ ả ữ   c giàu v n c  giàu, c a c i gi a các khu v c, khi n cho nh ng n ẫ ứ ữ ướ ố ủ   nh ng n ng dân s  c a c nghèo v n c  nghèo, m t b ng ch t l ố ộ ế ớ ị i b  kéo tu t xu ng.  th  gi

ề ệ ấ ố ậ b. Dân s  và v n đ  b nh t t

7

ị ọ ư ượ

ố ổ ề

ẳ ậ t, tuy nhiên trên th c t ữ

ữ ở

ấ ở ệ ể i cũng là nh ng n ọ

c đi u đó: theo th ng kê năm 2000, th  gi

ố i b  nhi m AIDS, trong đó 90% là  ố ề ườ ị ủ ế ố

ố ẫ ệ ề ớ

ả ả

ượ ở ậ ố ặ c m i liên             M c dù ch a có nhà khoa h c nào kh ng đ nh đ ự ế   ệ ữ ấ , h  gi a v n đ  bùng n  dân s  và b nh t ướ ố ộ ố ạ   c có t c đ  bùng i các qu c gia đang và kém phát tri n, nh ng n t ề  ấ ướ ế ớ ố ổ c mà  n  dân s  cao nh t th  gi  đó v n đ ể ấ ể  ệ ụ ấ ị d ch b nh đang tr  nên r t nghiêm tr ng. Có th  l y ví d  sau đ ế ớ ả ượ ấ   i có kho ng 40 th y đ ở ễ ướ ệ c đang phát  các n tri u ng   ế ể ườ   ớ ở  các qu c gia châu Phi (chi m t tri n, ch  y u là  i i 2/3 s  ng ổ   ố ệ ổ ắ i  đi u li n s ng  nghèo kh , m c b nh). Bùng  n  dân s  d n t ứ   ế ụ ị ế ộ chi n tranh xung đ t tri n miên khi n cho các d ch v  chăm sóc s c ỏ c  đ m b o chính là nguyên nhân kh e cho ng   ụ  châu l c này. chính d n t ề i dân không  đ t tràn lan ườ ẫ ớ ệ i b nh t

ấ ố ế ụ ề c.  Dân s  và v n đ  tài nguyên thi u h t

ộ ả ệ

ỗ ờ ủ ượ

ỗ ấ ế ụ ượ

ộ ư ế ế ỉ ướ

ế ớ ỉ i cũng ch  còn dùng đ

ữ ạ

ấ ộ ố ế ỉ ướ ế ầ ọ

ệ ắ ấ

ạ ọ ộ   ể ả ạ ệ            Trong xã h i công nghi p hi n đ i, đ  đ m b o cho cu c ả ả   ạ ố c 25 lo i khoáng s n s ng c a m i ngu i, m i năm ph i đào lên đ ầ ử ớ   c khai thác v i trong lòng đ t. Tài nguyên d u l a, n u ti p t c đ ệ ế   ẽ ạ ủ ậ ố c thì s  c n ki t đ n t c đ  nh  trong th p niên 90 c a th  k  tr ượ   c năm 2016. Tài nguyên than trên th  gi ự   ỉ ướ 1500 năm n a, và  c tính 12 lo i tài nguyên khác ch  duy trì đ oc ả ể ớ ấ   ọ ữ i v n 50 năm n a là cùng. Trong đó nghiêm tr ng nh t là ph i k  t ề   c  ng t. Vào đ u th  k  XXI, m t s  vùng Nam Á, đ  thi u n ỹ ấ Trung M , nh t là B c Phi, Đông Phi, Tây Phi đã xu t hi n tình   ế ướ tr ng thi u n c ng t hoàn toàn.

ế ấ ấ ố ươ ự ẳ ề d. Dân s  và v n đ  thi u đ t canh tác, l ng th c căng th ng

ố ưở ng cùa dân s  trên toàn th  gi

ộ ấ

ộ ẫ ấ ầ ầ ộ ế ớ

ỉ ố ẫ

ớ ấ ộ

ả ố ổ ỉ

ư ệ ị

ẫ

ấ ả ấ ố

ề ươ ầ ộ ạ ầ

ẳ ự ớ ấ ư ư ề ủ ng th c l

ự ứ ả ế ớ ớ ự   i, bình quân           V i s  tăng tr ườ ả   i ngày m t gi m đi. Năm 1950 ru ng đ t canh tác theo đ u ng ườ   bình quân ru ng đ t theo đ u ng i là 8,5 m u, năm i trên th  gi ẫ ả   1960 gi m xu ng ch  còn 7,1 m u, năm 1968 là 6,1 m u, năm 1974 ẫ ẫ ỉ i năm 1980 ch  là 3,9 m u. Ru ng đ t canh tác còn 5,6 m u và t   ề   ấ gi m đi t t nhiên không ch  vì lí do dân s  bùng n  mà còn do nhi u   nguyên nhân khác nh  quá trình công nghi p hóa, đô th  hóa, tuy ủ ế   ố nhiên nguyên nhân dân s  tăng lên v n là nguyên nhân ch  y u. ự ng th c trên Ru ng đ t gi m, dân s  tăng nhanh làm cho v n đ  l   ở ừ   ph m vi toàn c u ngày càng tr  lên căng th ng. Đ u năm 2008 v a ờ  ả ộ ả ươ ng th c l n và ch a bao gi qua đã x y ra cu c kh ng ho ng l ươ ấ ế ặ ự ạ ượ t nh  lúc này. c đ t ra c p thi v n đ  an ninh l   i đ ỹ  ể ạ ố ạ ệ Hi n nay đ i đa s  các đang phát tri n t i châu Á, châu Phi và M ộ ậ ươ   ng th c, đó là m t minh ch ng rõ ràng cho La­tinh đã ph i nh p l

8

ả ủ ố ạ ệ ổ ướ ậ h u qu  c a vi c bùng n  dân s  t i các n c này.

ễ ề ấ ố ườ e. Dân s  và v n đ  ô nhi m môi tr ng

ệ ị

ễ ế ớ ự ế

ứ ể ế

ế ụ ử ụ ẫ

ọ ở ng ngày càng tr ệ c đang phát tri n, do s c ép c a vi c phát tri n kinh t ộ ử ụ ế ứ ộ ự ừ ấ ạ

ạ ệ ớ           Cùng v i quá trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa và đô th  hóa   ắ ố ổ   i, s  bùng n  dân s  đã khi n cho tình đang di n ra trên kh p th  gi ạ ườ ễ   hình ô nhi m môi tr  lên nghiêm tr ng. T i các ế   ủ ể ướ , cho đ n n ố   ạ nay v n ti p t c s  d ng s  d ng m t cách r ng rãi các lo i thu c ườ   ng tr  sâu, khai thác đ t quá m c… khi n cho s  phá ho i môi tr sinh thái ngày càng tăng lên.

ề ấ ố ộ g. Dân s  và v n đ  an ninh, xã h i

ộ ề

ố ố ủ ế ệ

ể ả

ệ ọ

ấ ổ ố ơ i ta có th  s n sàng làm m i vi c, k  c  ph m t ơ ừ ấ ề ấ ố ả ể ả ạ ề ẫ ớ  v n đ  dân s  quá nhi u d n t

ế

ọ ấ ố ộ ữ ế

ạ             Dân s  tăng nhanh gây ra nhi u b t  n trong xã h i, đó là n n ễ ấ ướ ượ   c c p bóc, kh ng b … D  th y khi dân s  tăng cao, vi c ki m đ ở ồ   ẽ ế mi ng ăn s  ngày càng tr  lên khó khăn h n, và đ  đ m b o sinh t n ộ   ể ẵ ườ i. cho mình ng ệ   i vi c Nghiêm tr ng h n, xu t phát t ộ   ể ẫ ớ ồ ế i các cu c thi u đ t s ng, thi u “không gian sinh t n” có th  d n t ả   ậ ữ ườ xung đ t, chi n tranh gi a các nhóm ng i, gây nên nh ng h u qu  to l n.ớ

ấ

ườ ố ố ớ ấ ế ề ề

ế

ủ ầ

ổ

ấ ớ ự ồ ấ ắ ầ ả ề ộ ưở ề ng t ờ ữ ng sâu s c, r ng l n t

ậ ộ ấ ạ ủ ổ ề ể ấ             Có th  th y v n đ  bùng n  dân s  đ i v i v n đ  nghèo đói, ễ ệ ị ng, khan hi m tài nguyên đ u có quan d ch b nh, ô nhi m môi tr   ế ấ   ề ả ặ ệ ự h  tr c ti p ho c gián ti p. B n thân các v n đ  đó đã là các v n ạ   ưở ả ề i s  t n vong c a nhân lo i, đ  mang tính toàn c u, có  nh h ố  chính vì v y, không còn gí nghi ng  n a, v n đ  bùng n  dân s ớ ớ ươ   cũng là m t v n đ  có t m  nh h i t ng lai c a nhân lo i.

ố ộ ề ấ

ả ể ộ   3. Bùng n  dân s  là v n đ  mà m t qu c gia không th  m t mình gi ố ổ ế ượ i quy t đ c

ướ ướ

ấ c nghèo là nh ng n ả ố ộ c có t c đ  bùng n ế c này vì thi u các y u t

ệ ủ ệ

ố ộ ả ấ

ể

ơ ố ổ

ệ ề ấ ề ề ố ộ

ắ ầ c b t đ u ng i l ộ ạ

ầ ớ ộ ặ ạ ộ ị ổ  ữ ự ậ           Th c v y, các n ế ố  ướ ư ề ố dân s  nhi u nh t nh ng b n thân các n ươ   ự ả ề ố ng v  v n, công ngh  nên không đ  kh  năng th c hi n các ch ỡ   ự ế ả ệ t ph i có s  giúp đ , trình dân s  m t cách hi u qu , do đó nh t thi ố ế ỉ  ự ế ừ ố ợ ủ  cu i th  k , t tài tr  c a các qu c gia phát tri n h n. Trên th c t ấ ệ ượ   ng bùng n  dân s  xu t hi n thì cũng là lúc các XX, khi hi n t ể  ạ ồ ạ ớ ướ ể n i v i nhau đ  bàn b c v  v n đ  này. Có th ị  ề ấ ị ể ế k  đ n 3 h i ngh  toàn c u l n bàn v  v n đ  dân s  là h i ngh ộ   ị i Bucharest, h i ngh  năm 1984 tai Mexico city và h i năm 1974 t ị ệ   t là trong h i ngh  Cairo năm 1994, ngh  năm 1994 t i Cairo. Đ c bi

9

ế ượ ướ

ấ ộ ế ẽ

ỡ

ố ướ ể  ch  có vài n

ộ ổ ứ ỉ ị ủ ế ị ấ

ố ế ố

ợ ố ủ

ủ

ấ ứ ả

ạ ự ệ ố

ổ ổ ẩ ợ  ch c Liên H p Qu c, các t

ứ ổ ủ ứ

ủ ế

ấ

ướ ữ ể ợ

ệ ố ứ ữ ề ấ

ẽ ổ ủ ộ ề ữ ấ ồ ổ ộ ầ ẳ ạ ị

ộ ấ ề ầ ộ ề ươ ạ c m t ch các n c đã đ  ra đ   ng trình k  ho ch hành đ ng 20 ố ề ướ năm cho v n đ  dân s , các n c giàu còn còn cam k t s  dành   ậ ướ ể ấ   ạ 0,7% GNP đ  giúp đ  các n c kém phát tri n, l c h u trong v n ề ự   ắ ự ế c B c Âu là th c đ  dân s  (tuy nhiên trên th c t ạ   ả ể ớ ộ ệ hi n cam k t này). Ngoài các h i ngh  trên còn ph i k  t i hàng lo t ự   các h i ngh  c p khu v c và vai trò c a các t  khác mà  ch c qu c t ợ ố ỹ ủ ổ   n i lên là vai trò c a UNFPA­Qu  dân s  Liên H p Qu c. Thành ướ ấ ả c thành viên Liên H p Qu c. Vai viên c a UNFPA là t   t c  các n ệ   ể ướ ợ c đang phát tri n thông qua vi c trò c a UNFPA là tr  giúp các n ế  ỏ ấ ượ ụ ị cung c p các d ch v  có ch t l ng trong s c kh e sinh s n và k ế ượ ệ ẩ ho ch hóa gia đình; thúc đ y vi c th c hi n chi n l   c dân s  do ề   ự ợ ị ộ h i ngh  Cairo thông qua năm 1994; thúc đ y s  h p tác và đi u ươ ứ ữ ố ố    ch c song ph ph i gi a các t ng, ự ư  ch c phi chính ph  và khu v c t các chính ph , các t    nhân trong ắ ầ   ừ ể ố ề ề ấ ả ệ i quy t các v n đ  v  dân s  và phát tri n. T  khi b t đ u vi c gi ạ ộ ế ỉ ổ ứ    ch c này đã cung c p 5 t  USD cho ho t đ ng năm 1969 đ n nay, t ệ ệ ệ c đang phát tri n. Gi a Vi vi c vi n tr  các n   t Nam và UNFPA ự ợ ả   ặ ờ trong th i qua cũng đã có s  h p tác khá ch t ch  và hi u qu . ỗ ự ỏ ằ  r ng v n đ  bùng n  dân s  đã và Nh ng n  l c trên đã ch ng t   ề ự ố   ượ ậ c ngày càng nhi u s  quan tâm c a c ng đ ng qu c đang nh n đ ố  ể ế i m t l n n a v n đ  bùng n  dân s , do đó có th  kh ng đ nh l t là m t v n đ  toàn c u.

10

Ờ Ế L I K T

ồ ấ

ồ ợ ệ ử ụ

ủ ườ ố ớ ự ồ

ả ặ ố

ố ế ở

ổ ố ờ ỳ ộ ậ

ố ế ọ ể ả ợ i pháp thích h p đ  đ t đ

ồ

ả ố

ể ố ộ ự ủ ầ ướ ạ ạ i pháp t ể ớ ng   t ộ i   m t   k

ộ ạ ệ   t,           Khi mà ngu n tài nguyên trên trái đ t đang ngày m t c n ki ề ố   ấ i vi c s  d ng h p lý các ngu n tài nguyên này luôn là v n đ  t ọ ầ   ố quan tr ng đ i v i s  t n vong c a con ng i. Dân s  toàn c u ổ ạ ầ   bùng n  t o nên yêu c u ph i kìm hãm đà tăng dân s . M t khác, ể ề ướ ạ ệ c phát tri n cũng là  các n vi c ki m ch  tình tr ng dân s  già    ề ấ ớ ớ   ưở ả ế ố ấ  có  nh h v n đ  c p bách. Bùng n  dân s  là  y u t i ng l n t ư ậ   ầ ệ  trong th i k  h i nh p và toàn c u hoá. Nh  v y, quan h  qu c t ể ạ ượ ệ ự ả ộ c hi u qu  mong vi c l a ch n m t gi   ụ ố ờ ằ   ụ ố ớ ả i đa tác d ng ph  đ i v i cân b ng mu n, đ ng th i gi m thi u t ố ư   ỳ ệ ấ ượ ộ i  u ng dân s  là m t câu truy n dài k . Gi xã h i, ch t l ể ự ầ c n có s  đóng góp tích c c c a các nhà chuyên môn đ  có th  áp   ỷ  ụ d ng   trên   ph m   vi   toàn   c u,   giúp   nhân   lo i   h nguyên văn minh.

11

Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O

ữ ấ ầ ẩ ọ

ễ ầ ủ ề ị ế ỉ ộ ố ậ   1. Nguy n Tr ng Chu n: Nh ng v n đ  toàn c u trong hai th p niên đ u c a th  k  XXI. NXB Chính tr  qu c gia, Hà N i, 2006.

ễ ữ ệ ề ầ ầ ấ

ế ộ ọ ộ 2. Nguy n Tr n Qu : Nh ng v n  đ  toàn c u hóa hi n nay. NXB Khoa h c xã h i, Hà N i, 2006.

ậ ờ ạ    trong th i đ i

ươ ầ ộ ố ị ố ế ủ 3. V ng D t Châu (Ch  biên), An ninh Qu c t toàn c u hoá, Nxb Chính tr  qu c gia, Hà n i, 2004

4. http://www.tapchicongsan.org.vn

5. http://www.vietnamnet.vn

12