M C L C
Ụ
Ụ
M Đ UỞ Ầ
1. Lí do ch n đ tài 2
2. Tình hình nghiên c u 2
ề ọ
3. M c đích nghiên c u 3
ứ
4. Nhi m v nghiên c u 3
ụ ứ
5. Đ i t
ụ ứ ệ
ố ượ ứ ng và ph m vi nghiên c u ạ
6. Ph
3
ng pháp nghiên c u 3 ươ ứ
N I DUNG
Ộ
Ch ng 1. Nét khái quát v tranh th 4 ươ ề ờ
Ch ươ ng 2. Tìm hi u v tri n lãm tranh th c ề ể ờ ổ ể
6
Ch ng 3. Nh ng đ xu t, ý ki n trong vi c xây d ng góp ph n b o t n nh ng giá ươ ả ồ ự ữ ữ ế ệ ề ấ ầ
tr , tinh hoa văn hóa dân t c v lĩnh v c m thu t c truy n Vi t Nam. ộ ề ậ ổ ự ề ỹ ị ệ
9
1
K T LU N 10 Ậ Ế
Ph l cụ ụ
M Đ UỞ Ầ
1. Lí do ch n đ tài ề ọ
c coi là thú vui tao nhã c a nhi u ng Lâu nay s u t p tranh v n đ ư ậ ẫ ượ ủ ề ườ ể i. Đ có
đ i s u t m th ượ c m t b c tranh đ c nh t vô nh ng ộ ộ ứ ị ườ ư ầ ấ ườ ố ề ớ ng ph i b ra s ti n l n, ả ỏ
th m chí ph i b c vào nh ng cu c “tranh đua” kh c li t nh nh ng “c n sóng ả ướ ậ ữ ộ ố ệ ư ữ ơ
ng m” d d i d i s tác đ ng c a n n kinh t ữ ộ ướ ự ủ ề ầ ộ th tr ế ị ườ ổ ủ ọ ng. Tranh càng c , c a h a
sĩ có tên tu i thì càng có giá tr . Các h a sĩ và công chúng hi n nay h th ng thích ọ ườ ệ ổ ọ ị
th ưở ơ ng th c cái đ p “m i”, cái đ p “l ”, cái đ p mang tính “ngo i nh p” nhi u h n ứ ẹ ẹ ẹ ề ạ ạ ậ ớ
mà ít nhi u quên đi cái đ p truy n th ng v n có c a dân t c. V y mà ngày 21-9- ủ ề ẹ ề ậ ố ố ộ
i nhà tri n lãm Viet Art Center (42 Y t Kiêu) ông Ph m Đ c Sĩ làm 2009 v a qua t ừ ạ ứ ế ể ạ
ngh đóng khung tranh v i bi ề ớ ệ ộ ộ ư ậ t danh gi n d Sĩ “m c” đã cho ra m t m t b s u t p ả ắ ộ ị
tranh c đ c đáo. ổ ộ
Không gi ng nh nhi u cu c tri n lãm tranh khác, cu c tri n lãm này đã th t s gây ậ ự ư ề ể ể ố ộ ộ
ng và b t ng không ch trong gi i ngh sĩ mà còn v i đông đ o công chúng – n t ấ ượ ấ ờ ỉ ớ ệ ả ớ
nh ng ng ữ ườ i có tâm huy t v i ngh thu t truy n th ng n ệ ế ớ ề ậ ố ướ ủ c nhà. Tri n lãm c a ể
h a sĩ Ph m Đ c Sĩ đã m ra m t h ng đi m i, m t phát hi n m i, th hi n cá ộ ướ ứ ạ ọ ở ể ệ ệ ớ ộ ớ
t Nam. tính và s trăn tr v i nh ng giá tr văn hóa c đang d n m t đi c a Vi ị ở ớ ủ ự ữ ầ ấ ổ ệ
Chính s đ c đáo và n ch a nhi u giá tr ngh thu t, giá tr văn hóa c a tri n lãm ị ự ộ ủ ứ ề ệ ể ẩ ậ ị
đã thu hút và là đ ng l c đ em ch n làm đ bài nghiên c u trong ti u lu n này. ự ể ứ ề ể ậ ộ ọ
2
2. Tình hình nghiên c u.ứ
S u t p tranh c , m tri n lãm tranh không ch là thú vui trong gi ở ể ư ậ ổ ỉ ớ i ngh sĩ mà ệ
còn là s thích c a r t nhi u ng i hi n nay. Nh ng đ tìm v v i M thu t c ủ ấ ề ở ườ ề ớ ậ ổ ư ệ ể ỹ
truy n, tìm v c i ngu n nét đ p c a văn hóa tôn giáo, tín ng ng dân gian thì không ẹ ủ ề ộ ề ồ ưỡ
ph i ai cũng có nhi t huy t. Cũng có m t s ít ng ả ệ ộ ố ế ườ ề ậ ờ i đ c p đ n v n đ tranh th , ấ ế ề
v n văn hóa này nh ng đ m thành m t tri n lãm qui mô nh ông có ý th c gìn gi ứ ữ ố ể ở ư ư ể ộ
ớ Ph m Đ c Sĩ thì không nhi u và em kh ng đ nh r ng đây là tri n lãm có qui mô l n ứ ể ề ạ ẳ ằ ị
nh t Vi t Nam t c t tr i nay. ấ ở ệ ừ ướ ớ
Và đ tìm hi u v lo i hình tranh th này, nhìn nh n và có nh ng đánh giá v ề ạ ữ ể ể ậ ờ ề
chúng qua tri n lãm c a h a sĩ Ph m Đ c Sĩ v i em đã là m t s c g ng l n. ứ ộ ự ố ắ ủ ọ ể ạ ớ ớ
R t mong nh n đ c s đóng góp t phía th y cô. ậ ượ ự ấ ừ ầ
3. M c đích nghiên c u ụ ứ
Nghiên c u đ th y đ ứ ể ấ ượ c nh ng nét đ c đáo và đ c s c c a tranh th . ờ ặ ắ ủ ữ ộ
Đánh giá nh ng giá tr văn hóa và giá tr ngh thu t c a tranh th ờ ậ ủ ữ ệ ị ị
4. Nhi m v nghiên c u ứ ụ ệ
- Đ a ra nh ng nét khái quát v tranh th ư ữ ề ờ
- Tìm hi u v tri n lãm tranh th c ờ ổ ề ể ể
- Có nh ng đ xu t, ý ki n trong vi c xây d ng góp ph n b o t n nh ng giá tr , tinh ả ồ ự ữ ữ ề ế ệ ấ ầ ị
hoa văn hóa dân t c v lĩnh v c m thu t c truy n Vi t Nam. ộ ề ậ ổ ự ề ỹ ệ
5. Đ i t ố ượ ng và ph m vi nghiên c u ứ ạ
+ Đ i t ng nghiên c u là tranh th đ o giáo ố ượ ờ ạ ứ
+ Ph m vi nghiên c u: Trong khuôn kh tri n lãm tranh c a h a sĩ Ph m Đ c Sĩ ủ ọ ổ ể ứ ứ ạ ạ
3
6. Ph ng pháp nghiên c u. ươ ứ
- Ph ươ ng pháp nghiên c u lí lu n: phân tích, t ng h p… ậ ứ ổ ợ
- Ph ng pháp nghiên c u th c ti n: đi n dã, ph ng v n, thu th p tài li u… ươ ự ễ ứ ề ệ ấ ậ ỏ
N I DUNG
Ộ
Ch ươ ng 1. Nét khái quát v tranh th . ờ ề
ờ ắ ỹ ấ ị ẩ
ố ố ụ ạ i b c c l : i tuân theo ậ ặ ủ
ộ ớ ắ ạ ị
ầ ậ c v to, chi m v trí trung ớ ượ ẽ ế ắ ỏ ả ầ ơ
ư ỏ ề ộ
ự ế
ạ c nh ng màu y trong tranh mang tính ệ ấ c l ướ ệ ượ ữ
Tranh th mang s c thái và giá tr th m m r t riêng. Tranh có l h p, dài v i dày đ c các nhân v t th n linh. Các nhân v t th n ch này l ầ ẹ m t qui t c xã h i: nhân v t nào có quy n năng l n đ ề ậ ộ ờ c v đ n gi n, nh . Màu s c tranh th là tâm, và các th n ít quy n năng h n thì đ ượ ẽ ơ nhiên, ít pha tr n nh đ , vàng, tr ng, đen, xanh lá cây... đây đó h a công còn màu t ắ ự ọ i t n - có th dùng c vàng lá, b c lá th p thêm vào tranh t o nên s quy n m t ể ươ ắ ạ ả d dàng đoán đ ề , bi u tr ng nhi u ư ể ấ ễ th c. h n là t ơ ả ự
ồ ậ ấ ệ ệ ề ữ
ả ấ
c s d ng tri ượ ử ụ ườ ả ờ
ụ
ữ ệ ớ ỷ ả ờ ẽ ủ ả
i tiên c nh tùy theo trí t ườ m t đ t lên b u tr i, t ừ ặ ấ ng t ưở ụ ớ ượ ả
ự i trên cùng m t m t tranh. L i ạ ặ ộ núi sông t ớ i ờ ừ ề i v tranh. Đi u ườ ẽ ứ ầ ng c a ng ủ ậ
ề ộ
ờ t ầ ứ đ a ng c t ể ả ừ ị y khi n không gian tranh mênh mang, th i gian trong tranh vô t n ch không ghim ờ ế i ộ ự ả ặ ọ ể ng, là m t thành công trong t ề ặ ư ưở duy sáng tác c a các h a công ủ ề ặ ư ộ
M t trong nh ng đi u đáng chú ý nh t là phong cách ngh thu t Đ ng Hi n và Liên ộ Hoàn đ ộ t đ , t o nên hi u qu r t cao. Nghĩa là trong cùng m t ệ ể ạ khuôn tranh, ng i ta b t g p đ các l p không gian, th i gian, th c và o khác ắ ặ ủ nhau; các th n chính, th n ph , ma qu và con ng ầ có nh ng b c tranh th v đ c các c nh t bi n c , t ấ ch t vào m t th i đi m sáng hay chi u nào. Xét v m t nào đó, đây là m t s gi phóng v m t t tranh th .ờ
1.1. Các nhân v t trong tranh th . ờ ậ • Nhân v t chính ậ
ng nhân v t, đó chính là nh ng v th n ch nh ượ ẽ ộ ị ầ ữ ậ
ạ ươ Tranh v m t lo t các hình t ứ ạ ậ
ụ ng, T đ i Nguyên súy, T S H u Thánh… và các th n ph đi ả ư ữ ắ ọ ổ ậ ượ ủ
c kh c h a n i b t, các chi ti ả ữ
ư ắ ươ ấ
4
ủ ư Th p đi n Diêm v ầ ệ ng đ kèm. Nh ng v th n ch chính th t t o hình ế ạ ườ ị ầ ữ ưỡ ử ừ i l a b ng ch n l a k càng, mang tính bi u tr ng cao, ví nh hình nh nh ng l ư ể ọ ự ỹ b ng cháy trên thanh g m c a v T S và con r n xanh qu n quanh g m c a v ủ ị ả ư ừ ươ H u Thánh - trong b tranh đôi T S H u Thánh. Nh ng hình nh nói trên là ví d ả ư ữ ữ ủ ị ụ ữ ả ộ
ả s c m nh b ng b ng không gì c n ừ ườ ằ ạ ọ
ễ ả ứ ư ọ ộ ủ ứ
ng nét: di n t v s khái quát, cô đ ng b ng đ ừ ề ự n i (nh ng n l a), thâm sâu l nh l o (nh n c đ c c a con r n xanh), th quy n ề ẽ ắ ạ ổ l c bao trùm, m nh m kh ng khi p c a hai v quan ch p pháp. ế ủ ự ư ọ ử ạ ẽ ủ ấ ị
• Nhân v t phậ ụ
ụ ườ ậ
c v không m y c th , mang nh ng ữ ấ ụ ể ỉ ệ ậ
ượ ẽ ả ữ ng ph này cũng là m t đi m r t đáng l u ý: hàng ch c hình Trong khi đó, các nhân v t ph th ng đ ề ắ ộ th gi ng h t nhau, th m chí đôi khi là nh ng b n sao hoàn ch nh v s c đ . ụ ượ ộ ư ể ấ ụ
i, na ná nhau, l ề ề ộ
t trang trí đ c đáo. i x p li n tù tì thành m t hàng hay nhi u hàng ch ng ồ ạ ế ế ộ t ư ế ố Chính nh ng hình t ữ ng v l p l t ẽ ặ ạ ượ chéo, gi ng nh m t lo i h a ti ố ư ộ ạ ọ
1.2. Vai trò c a tranh th ủ ờ
+ vai trò trong đ i s ng tâm linh ờ ố
ể ố
ầ ầ ễ ờ ọ
ả ượ ấ ắ ộ
i th y cúng và các l ườ i th y cúng đ ườ c h c hành. Các l ượ ọ ể ố ờ ạ ể ệ ề ọ
ỗ ự th cúng luôn là ch d a c kính tr ng, có uy tín trong c ng ộ ủ ọ ượ c c p s c, đ ụ ậ cúng không ch là phong t c t p ễ ỉ ắ i dân t c thi u s mà còn là ho t đ ng sinh ho t văn hóa. G n ạ ộ ườ cúng y, tranh th đóng m t vai trò quan tr ng, th hi n và di n t ễ ả ấ ộ duy và cách hành x trong cu c s ng c a đ ng bào dân t c i t ố ư ủ ồ ộ ố ộ ử
V i các dân t c thi u s , ng ộ ớ cho đ i s ng tâm linh c a h . Ng ờ ố đ ng và ph i đ ồ quán đ i v i ng ố ớ li n v i các l ễ ớ ng, l các tín ng ưỡ thi u s . ể ố
+Vai trò trong tín ng ngưỡ
Tranh th n m trong m t h th ng các đ th ộ ệ ố ờ ằ ồ ờ
ng ngày, ng ườ ườ ề
c a mình, không ch tranh mà t ở ủ i dân mi n núi phía B c không dùng tranh đ ắ ỉ ượ ẩ
ờ ẽ ọ
ờ ạ ồ ộ ệ ố ư ế ờ
ộ ở ữ ủ ạ ụ ặ ạ ữ ậ ầ ỉ
c bày ra trong m i d p l cúng. Trong sinh ho t th ể ạ trang trí n i ăn ắ ng hay các tác ph m điêu kh c ơ ằ - do các h a công tranh th v và sao chép - n m cũng v y. ậ Tranh th Đ o giáo trong m t h th ng các đ dành cho th cúng nh áo choàng mũ, ki m cúng, l nh ệ bài, m t n , nh c c , sách cúng... Nh ng v t này thu c s h u c a th y Tào và ch đ ượ ỗ ị ễ
Các quy t c b o v s linh thiêng c a tranh th ắ ả ệ ự ủ ờ
5
Các th y Tào có nh ng qui t c b o v s linh thiêng c a b tranh th r t ch t ch : ẽ ủ ộ ắ ả ệ ự ờ ấ ữ ầ ặ
• N u không đ các nghi l
ở ể ượ ễ ọ ủ
ng âm binh s tràn ra phá ho i. Vì v y, cúng xong thì ph i làm l tr ng th thì không đ ạ
ẽ ng tr l i trong tranh, r i tranh đ ở ạ ậ ồ ế th n t ầ ướ h i âm binh th n t ồ
c cu n l ượ • Th y Tào khi già y u không còn kh năng đi cúng thì ph i làm l ả ầ
ư ế ễ i, c t đi. ệ "k nghi p" ả i tranh cúng và n tín cho ng ấ ườ ế ậ ể
c m tranh ra vì nh th các thu ả ộ ạ ấ ễ ế i k c n. N u không có ế đem tranh c t vào đáy hang sâu, coi nh giam i k c n thì ph i làm l ư ễ ấ
ng âm binh vào đó.
ầ ướ ế trang tr ng đ trao l ọ ạ ng ườ ế ậ ả hãm th n t ầ ướ ờ ọ ế ộ
• Khi m i h a công đ n v thì ph i l p ra m t gian riêng, bi ẽ thu th n ch c a tranh cũ vào g ươ t ễ ạ ồ
ồ
ủ ủ i trang tr ng làm l ọ ễ ờ ớ ẽ ả ậ ầ ồ ạ ớ ữ ớ t l p v i n gi i. ệ ậ ng r i chuy n các ể ớ ử ụ r i m i s d ng
Ch
H a công còn làm các l ọ v sang tranh th m i v xong, r i l ị b tranh. ộ
ươ ng 2. Tìm hi u v tri n lãm tranh th c . ờ ổ ể ề ể
2.1. Gi i thi u khái quát v tri n lãm. ớ ề ể ệ
B s u t p mang tên “Tranh th đ o giáo Vi ệ ầ
ứ t Nam” này g m g n 200 b c ồ ượ c ộ
ờ ạ tranh th c a các dân t c Cao Lan - Sán Ch , Dao, Kinh, Sán Dìu, Tày - Nùng, đ l a ch n t ự g n 1.000 b c tranh th c a ch nhân b s u t p. ờ ủ ộ ư ậ ờ ủ ọ ừ ầ ộ ư ậ ỉ ủ ứ
i Vi t Nam đ c t ể ư ậ ờ ầ ủ ườ ệ ượ ổ ứ ể ch c tri n
Có th nói, đây là s u t p tranh th đ u tiên c a ng lãm.
t Nam” là b s u t p tranh th các dân t c Vi ẽ “Tranh th đ o giáo Vi ờ ạ ộ ư ậ ờ ộ
ạ ượ ệ ỹ
t Nam ậ c tiêu chí v s phong phú, nên mang m t h i m cho m thu t ư ự i xem l n đ u đ ầ ộ ơ ấ ề ể ạ ượ ưở ự ầ
Có l đ u tiên đ t đ ầ Vi t. Ng ệ khác bi ệ ề ự c th ườ t v phong cách trong tranh th c a các dân t c. ệ ề ng lãm s phong phú v th lo i, cũng nh s ờ ủ ộ
ậ ờ ượ ẽ ặ
ắ i không đ ộ ệ ấ ặ ượ ả
ờ
ầ ướ ễ
c coi là v t linh thiêng v i các qui t c b o v r t ch t ch : Các h a ọ ễ ướ tr c ễ ọ tr ng ở ng tr thu h i âm binh th n t ỹ c b tranh th này, ông Ph m Đ c S ứ ạ ỉ ồ ờ
Tranh th đ ả ớ c có m t và ph i làm l công v trong m t không gian riêng, n gi ẽ ữ ớ khi s d ng. Tranh th thu c s h u c a th y Tào và ch khi đ các nghi l ủ ầ ủ ử ụ ộ ở ữ i ph i làm l c m tranh. Cúng xong, l th m i đ ể ớ ượ ả ạ i c t đi... đ có đ i trong tranh, r i cu n l l ượ ộ ể ộ ạ ấ ạ các vùng núi phía B c. đã ph i lăn l n g n 10 năm ắ ở ộ ở ồ ầ ả
ả ư ầ ụ ờ
t: “Tôi s u t m tranh th ngoài ý nghĩa tâm linh, ý nghĩa giáo d c, còn nh ng giá tr văn hóa, ngh thu t đ c đáo c a bà con các dân cho bi ế ố ư ữ ữ ậ ộ ủ ệ ị
6
Tác gi mong mu n l u gi t c”.ộ
2.2. Giá tr văn hóa và giá tr ngh thu t c a tranh th
ậ ủ ệ ị ị ờ
2.1.Giá tr văn hóa ị
ị ờ ộ ể ậ ạ
ế ờ ạ ỏ ọ ể ạ Hãy g t b m i thiên ki n m t th i, đ nhìn nh n l ậ ủ
ứ ự ủ ế ớ
ng này. Trong đó, th gi ấ c c u quy n l c th ng nh t, có trên có d ố ủ ậ ự ơ ấ ế
ớ ự ấ ệ ả ỗ ộ
ấ ở
ộ ớ
ử i con ng ệ i giá tr văn hóa, giá tr ngh ị ễ c a nghi l thu t c a th lo i tranh th cúng. Khi xem b tranh bày ra theo th t ộ i th n linh c vũ tr quan c a tín ng cúng thì th y ngay đ ưỡ ầ ượ ấ ụ đ i, có c s p x p theo m t tr t t ướ ề ự ộ ượ ắ ứ trách nhi m cai qu n vùng mi n v i s ch p pháp nghiêm minh. M i m t hình th c ề cúng bái thì bày tranh nào, đâu. Các th n linh cai qu n nhân gian r t ch t ch và ặ ả ầ ẽ i gây ra r t d d i. V i 10 c a đi n d các hình ph t v i các t i âm ệ ướ ạ ớ ấ ữ ộ i. ph , ch t b o l c c a hình ph t th hi n tính răn đe cao v i th gi ườ ớ ấ ạ ự ủ i danh con ng ạ ườ ể ệ ế ớ ủ
N u đ ng b ng, bài h c luân lý v đ o làm ng ế ở ồ ề ạ ằ ọ ườ i th hi n r t rõ ể ệ ấ ở ề chùa chi n
thông qua tích Ph t, m t “đ ng” (m t hình th c c a Th p đi n Diêm V ng) và các ứ ủ ươ ệ ậ ặ ậ ộ ộ
, ng i trong b n t tr đ n già t ch Ph t, thì ậ ư ở mi n núi, nh ng bu i cúng l ữ ề ổ ễ ườ ả ừ ẻ ế ớ ấ i r t
đông, không tham gia gì vào vi c hành l mà ch là đ xem và nghe hát. Vô tình nó l ệ ễ ể ỉ ạ i
ng đ u tiên v giáo lý c a c dân mi n núi khi ch a có n n giáo là l p h c đ i c ọ ạ ươ ớ ủ ư ư ề ề ề ầ
ng. d c h c đ ụ ọ ườ
Đ đ t đ c m c đích răn đe và giáo hóa con ng i, nh ng v th n linh cũng đ ể ạ ượ ụ ườ ị ầ ữ ượ c
các h a công t o ra uy vũ b ng hình t ạ ọ ằ ượ ng oai nghiêm và d d n b ng cân nh c k ữ ằ ắ ỹ ằ
ng nh ng chi ti cao nh t tính áp ch quan ph ng, l ưỡ ữ ế t trên các b c h a đ b c l ứ ọ ể ộ ộ ế ấ ươ
t khi n ng ế ườ i ta ch còn bi ỉ ế khu t ph c h ấ ụ ướ ể ệ ng thi n. Đây là nh ng tranh th hi n ữ ệ
ầ vai trò c a Tam thanh, c a Th p đi n Diêm V ng, c a T đ i Nguyên súy (th n ứ ạ ươ ủ ủ ủ ệ ậ
m a-gió-s m-ch p), nh ng v có uy quy n nh t. Tranh cúng Xúi qu y thì l ư ữ ề ấ ấ ẩ ớ ị ạ ộ ộ i b c l
thái đ khoan hòa đ xua cái x u đi b ng cách cho ăn cho u ng, t o ph ể ấ ằ ạ ộ ố ươ ng ti n đi ệ
l ạ i và đu i ra bi n xa. Tranh Vua b p có s vui v m cúng gia đình v i chuy n c ự ẻ ấ ể ế ệ ổ ớ ỗ
7
bàn, m i ng T tr c ông Tào ỗ ườ i m t vi c, tranh ệ ộ ứ ự ớ đ y s vui v thoáng đãng v i ự ẻ ầ
không gian bao la đ các th n đi l i trình t u vi c con ng i Thiên đình đ ể ầ ạ ệ ấ i t ườ ớ ượ c
hanh thông. M t th gi dân ế ớ ộ i th n linh trong tranh nh là ph n chi u cu c s ng t ư ộ ố ế ầ ả ừ
gian vào v y.ậ
2.2. Giá tr ngh thu t. ị ệ ậ
B tranh th c a ng i Sán Dìu có t ờ ủ ộ ườ ớ i 32 b c, ng ứ ườ ứ i Dao đ có h n 20 b c, ơ ỏ
i Tày - Nùng cũng t b c a ng ộ ủ ườ ớ i 10 b c, ng ứ ườ i Kinh 3 b c... đ c bi ứ ặ ệ ộ ứ t, có m t b c
đ c sáng tác t ượ ừ năm 1815 v i các nét t n vân đ c tr ng c a th i h u Lê. Có th ặ ờ ậ ư ủ ả ớ ể
hình dung đ c nét văn hóa truy n th ng c a các dân t c qua b tranh, cũng nh ượ ủ ề ố ộ ộ ư
nh n di n đ ng dài. Các nét ệ ậ c b ượ ướ c đi c a ngh thu t h i h a trên m t ch ng đ ậ ộ ọ ủ ệ ặ ộ ườ
v h n nhiên c a các th y cúng ng ẽ ồ ủ ầ ườ i Sán Ch , cũng có nh ng nét v s c s o mà ữ ẽ ắ ả ỉ
m m m i c a h a s ng i Trung Qu c hay ngh nhân đông H , Hàng Tr ng… ọ ư ạ ủ ề ườ ệ ố ố ồ
Ch t li u tranh th r t đa d ng: gi y dó, gi y xuy n ch c a Trung Qu c, gi y th ấ ệ ờ ấ ỉ ủ ế ạ ấ ấ ấ ố ủ
công làm t lá dâu t m... H u h t các b c tranh đ u có màu s c t nhiên, do màu v ừ ằ ắ ự ứ ề ế ầ ẽ
đ c ch t l c t hoa hòe, g vang, ượ ắ ọ ừ thiên nhiên: màu đ c a s i son, màu vàng t ỏ ủ ỏ ừ ỗ
màu đen c a than tre và màu xanh t lá cây... ủ ừ
Tranh th mang s c thái và giá tr th m m đ c tr ng c a t ng dân t c, v i n i dung ớ ộ ủ ừ ỹ ặ ị ẩ ư ắ ờ ộ
phong phú và tính dân gian n i tr i. D dàng nh n ra trong tranh các tín ng ng, t ổ ộ ễ ậ ưỡ ư
ẹ duy và hành x trong cu c s ng c a đ ng bào dân t c. Tranh th có b c c h p, ộ ố ố ụ ủ ử ờ ộ ồ
nhi u màu s c, r t sáng t o và h t s c g n gũi v i cu c s ng đ i th ng. ế ứ ầ ộ ố ề ạ ắ ấ ờ ớ ườ
Trong tranh th , không có gi ờ ớ ạ ớ ả i h n v không gian, th i gian, mà th c chen v i o, ự ề ờ
con ng i xu t hi n bên c nh th n linh, ma qu . Gi i chuyên môn cho r ng, đây ườ ệ ấ ạ ầ ỷ ớ ằ
chính là thành công trong t duy sáng tác c a các h a công tranh th . B tranh th ư ủ ọ ộ ờ ờ
8
trong Thánh đ o H ng Long c a ng i Sán Dìu - Cao Lan có c sinh ho t c a ng ủ ư ạ ườ ạ ủ ả ườ i
i Kinh l s ng l n ng ẫ ố ườ i ch t, b Th p đi n c a ng ậ ệ ủ ế ộ ườ ạ ả i nghiêng v nh ng hình nh ữ ề
mà con ng i s ph i tr i đ a ng c, nh nh ng l i răn d y có ý nghĩa. ườ ẽ ả ả ở ị ư ữ ụ ờ ạ
Có m t đi u đáng l u tâm, trong s các tranh th s u t p đ ờ ư ậ ượ ư ề ộ ố c, đa ph n c a các dân ầ ủ
i Kinh l i r t ít. Đi u này cũng ph n ánh m t th c t t c thi u s , còn c a ng ộ ể ố ủ ườ ạ ấ ự ế là ề ả ộ
gìn tranh th nh nét văn hóa dân gian truy n th ng. chúng ta ch a có ý th c gi ư ứ ữ ờ ư ề ố
Ti u k t: ể ế
Ngày nay, con ng i khám phá th gi ườ ế ớ i đã ti n m t b ế ộ ướ ư c dài nh ng cũng ch a ư
th nói là đã gi i thích h t và hi u đ c bao nhiêu v th gi ể ả ế ể ượ ề ế ớ ề i tâm linh và nhi u
hi n t ệ ượ ng thiên nhiên. M t vũ tr quan trong tâm linh ng ụ ộ i x a đ ườ ư ượ c th hi n qua ể ệ
b tranh th v n còn là đi u đ chúng ta cùäng nhau suy ng m và tìm hi u. Đó là góc ộ ờ ẫ ề ể ể ẫ
khu t luôn còn là d u h i ch a th xóa trong đ i s ng tinh th n m i ng i. Cho nên ờ ố ư ể ấ ấ ầ ỏ ỗ ườ
ậ th lo i tranh th cúng trên v n còn nguyên giá tr văn hóa, nhân b n và ngh thu t ể ạ ệ ẫ ả ờ ị
để chúng ta suy ng m và ti p t c tìm hi u, ti p t c khám phá chính mình. ế ụ ế ụ ể ẫ
Ch ươ ữ ng 3. Nh ng đ xu t, ý ki n trong vi c xây d ng góp ph n b o t n nh ng ệ ầ ả ồ ề ấ ữ ự ế
giá tr , tinh hoa văn hóa dân t c v lĩnh v c m thu t c truy n Vi t Nam. ộ ề ậ ổ ự ề ỹ ị ệ
ẳ ậ ệ
c mà còn m r ng ra v i b n bè qu c t ở ộ ị ố ế ỉ
t và ngày càng thu hút nhi u khách qu c t ng t ề ố ệ
t Nam. Đây là d u hi u đáng m ng khi mà s giao thoa văn hóa các n ừ
ớ t Nam ngày càng kh ng đ nh ý nghĩa, v trí, vai trò to l n ị . Nét đ p văn ẹ ớ ạ ướ đ n v i ớ ố ế ế ẫ c đã đ n ướ t Nam c b hòa tan trong khi văn hóa Vi ệ ự ị ướ ấ ề
c ti n m i, nhi u công trình, nhi u tác ph m đã ng nhi u n n văn hóa các n c b n s c c a mình. t Nam đã có nh ng b ệ ướ ế ề ẩ ớ
ộ
gìn v n văn hóa m thu t đ c bi ề ữ . c đánh giá cao trong các cu c thi mang t m qu c t ố ế ậ ổ ậ ặ ầ ạ t là m thu t c truy n em xin m nh d n ề ệ ạ ỹ
9
Văn hóa – ngh thu t Vi ệ c a mình không ch trong n ủ t Nam đã gây n t hóa Vi ấ ượ Vi ệ ệ đ n hi n t ệ ượ ề ế đ v n gi ữ ượ ả ắ ủ ẫ M thu t Vi ậ ỹ đ ượ Đ gi ỹ ố ể ữ đ a ra đây 4 đ xu t, ý ki n. ế ề ư ấ
ụ ữ ủ ậ ọ
ứ ượ ố ệ ậ ổ ể
ề ữ ộ
ữ ọ
ề ớ ỹ ư
ổ ậ c vai trò quan tr ng c a nh ng hi n v t, c v t +Giáo d c cho nhân dân ý th c đ mang tính văn hóa truy n th ng đ nhân dân đóng góp các hi n v t c còn trong dân ệ gian đ b o t n, gìn gi làm giàu thêm v n văn hóa dân t c. ố ể ả ồ ư + Nên có nh ng chính sách khuy n khích các h a sĩ tìm v v i nh ng nét h n x a ế c a dân t c, tìm ki m và l u gi nh ng tài s n quí giá c a m thu t c truy n. Khi ủ có đi u ki n nên m tri n lãm đ gi ồ ữ ữ ề ủ i thi u v i công chúng và b n bè g n xa. ể ớ ữ ậ ổ ầ ế ở ể ả ớ ộ ệ ệ ề ạ
ố ợ ư ự ứ ệ ổ
ề ầ ộ ợ ớ
các dân t c. + Ph i h p nghiên c u xây d ng, b sung hoàn thi n các chính sách u tiên phát ệ tri n VH-TT vùng đ ng bào dân t c thi u s , mi n núi phù h p v i yêu c u, nhi m ể ố ể ồ v trong giai đo n m i và tình hình th c ti n ự ễ ở ớ ụ ạ ộ
ữ ệ ậ ỹ
t Nam đã có, đã đ t đ ạ ượ ỹ ả ạ ả ồ c nên giũ gìn và b o t n ự t Nam ta xây d ng ậ ệ
+ Nh ng gì mà n n m thu t Vi ề m t cách khoa h c. Có nên chăng bên c nh b o tàng m thu t Vi ọ m t “ B o tàng M thu t truy n th ng Vi t Nam” ?. ộ ộ ệ ề ả ậ ố ỹ
ế ệ ẻ ế ầ ơ ỹ
ề ươ ệ ớ ữ ở
ng trình đ đ a th h tr ể ư t Nam nh th ư ườ ế ộ ạ ị
ạ ư ả ề ữ ứ ự ơ ị
ụ ề
ề ậ ơ
ậ ngày nay đ n g n h n v i m thu t + Có nh ng ch ữ ng xuyên m các cu c giao l u, nh ng chuy n ế truy n th ng Vi ư ố tham quan cho các em thi u nhi trong bu i sinh ho t ngo i khóa hay trong d p hè đ ể ổ ứ đi v nh ng n i ch a đ ng nhi u giá tr văn hóa nh b o tàng, các khu di tích, ch ng ề ố hào truy n th ng tích, các b n làng vùng cao… Qua đó giáo d c các em v lòng t ề ự văn hóa c a cha ông, đ các em yêu, hi u và say mê h n n n m thu t Vi t Nam. ệ ỹ ể i b o t n và phát huy v n văn hóa đó. Trong t ả ủ ể ng lai chính các em s là ng ươ ườ ả ồ ẽ ố
K T LU N
Ậ
Ế
Ông L ng Xuân Đoàn, Phó v tr ng V Văn hóa Văn ngh , Ban Tuyên giáo ươ ụ ưở ụ ệ
Trung ươ ậ ng cho r ng: “Tranh th các dân t c là m t di s n văn hóa trong m thu t ằ ả ộ ộ ờ ỹ
t Nam, gi ng nh các dòng tranh dân gian Đông H , Hàng Tr ng, nên mang c Vi ổ ệ ư ố ồ ố
nh ng giá tr riêng. Dòng tranh này là s xác l p tín ng i Vi t, cũng ự ữ ậ ị ưỡ ng c a ng ủ ườ ệ
10
chính là văn hóa Vi t, nên mang ý nghĩa tinh th n, t ng tr ng cho m t đ c tin”. ệ ầ ượ ộ ứ ư
ề B s u t p này r t đáng quí, vì góp ph n l u truy n nh ng giá tr dân gian truy n ầ ư ộ ư ậ ữ ề ấ ị
th ng. Hy v ng r ng, sau tri n lãm tranh th , m i ng ể ằ ố ọ ờ ọ ườ ẽ ư ế i s l u tâm nhi u h n đ n ề ơ
nét văn hóa truy n th ng đ c đáo, đ y b n s c này c a các dân t c Vi t Nam. ả ắ ủ ề ầ ố ộ ộ ệ
Ngày nay, con ng i khám phá th gi c dài nh ng cũng ch a th ườ ế ớ i đã ti n m t b ế ộ ướ ư ư ể
nói là đã gi i thích h t và hi u đ c bao nhiêu v th gi ả ể ế ượ ề ế ớ ệ i tâm linh và nhi u hi n ề
c th hi n qua b t ượ ng thiên nhiên. M t vũ tr quan trong tâm linh ng ụ ộ i x a đ ườ ư ượ ể ệ ộ
tranh th v n còn là đi u đ chúng ta cùäng nhau suy ng m và tìm hi u. Đó là góc ờ ẫ ể ề ể ẫ
khu t luôn còn là d u h i ch a th xóa trong đ i s ng tinh th n m i ng i. Cho nên ờ ố ư ể ấ ấ ầ ỏ ỗ ườ
ậ th lo i tranh th cúng trên v n còn nguyên giá tr văn hóa, nhân b n và ngh thu t ể ạ ệ ẫ ả ờ ị
để chúng ta suy ng m và ti p t c tìm hi u, ti p t c khám phá chính mình. ế ụ ế ụ ể ẫ
PH L C Ụ Ụ
D i đây là nh ng b c tranh th đ c s c đ ứ ờ ặ ắ ượ c ướ ữ
11
gi i thi u trong tri n lãm: ớ ể ệ
Công tào Thiên ph , Đ a ph , tranh th dân t c Dao, s u t p Ph m Đ c
ư ậ
ủ ị
ủ
ứ
ạ
ộ
ờ
12
13
14
15
16
