Bệnh Ung Thư
Bệnh ung thư (cancer) xẩy ra khi các tế bào trong cơ thể sinh sôi nảy nở một
cách mau lẹ và bất bình thường do sự biến đổi gene và tệ hại hơn nữa là tế
bào được sinh ra bất bình thường này sống mãi không chết (bất tử), tức là
không theo tiến trình sinh, sống rồi tự chết như một tế bào bình thường
(apoptosis). Từ đó những tế bào bất bình thường này càng ngày càng sinh sản
ra nhiều hơn nữa và sau đó nhanh chóng tạo thành bướu (khối u) ung thư. Để
nuôi dưỡng bướu ung thư (cancerous tumor) càng ngày càng lớn, bướu ung
thư sẽ tự tạo nên các mạch máu mới (angiogenesis) để lấy các chất bổ dưỡng
của cơ thể khiến bệnh nhân bị xuống cân mau chóng do thiếu dinh dưỡng
mặc dầu bệnh nhân vẫn ăn uống bình thường. Khi bướu ung thư lớn nhiều,
nó có thể chèn ép các mô lân cận và ngay cả các cơ quan nội tạng chung
quanh. Nguy hại hơn nữa, tế bào ung thư có thể tách rời ra khỏi bướu ung
thư nguyên thủy, di chuyển qua đường máu huyết để tới một cơ quan khác
trong người, sau đó tạo nên một bướu ung thư khác ngay nơi cơ quan mới di
chuyển tới (di căn, metastasis).
Mặc dầu không biết được chính xác nguyên nhân gây biến đổi gene tạo thành
ung thư nhưng người ta tin rằng những yếu tố như di truyền, môi trường
sống, lối sống, tất cả đều liên quan tới việc biến đổi tế bào bình thường thành
bất thường, rồi từ tế bào bất thường sinh sôi nảy nở thành bướu ung thư.
Góp phần tai hại vào việc tác động và phát triển lớn mạnh của bệnh ung thư
có thể ghi nhận được 3 điều như sau: tác nhân bên ngoài, yếu tố bên trong và
lối sống không lành mạnh. Tác nhân bên ngoài gồm có môi trường làm việc
không lành mạnh, tiếp xúc với không khí, nước bị ô nhiễm, tiếp xúc với hóa
chất độc hại, thuốc trừ sâu, diệt cỏ … Yếu tố bên trong tác động gây ung thư
gồm có nguyên nhân di truyền và nhiễm trùng. Sau cùng, là lối sống không
lành mạnh mà các nhà khoa học tin rằng là nguyên nhân thiết yếu gây ra ung
thư. Lối sống không lành mạnh gồm có ăn uống dinh dưỡng không hợp lý,
hút thuốc, uống nhiều rượu. Những người hút thuốc có nhiều nguy cơ bị ung
thư phổi hơn những người khác. Những người uống nhiều rượu có nguy cơ
dễ bị ung thư mồm miệng và cuống họng. Ăn uống nhiều chất béo (fat) và ít
chất sơ, chất sợi (fiber) liên quan tới nguy cơ dễ bị ung thư ruột già, và cũng
là yếu tố dẫn tới ung thư vú và ung thư nhiếp hộ tuyến.
Theo công trình nghiên cứu của phân
khoa sức khỏe cộng đồng tại trường Đại
học Harvard thì trong tổng số những
ung thư đưa đến tử vong, có 65% là do
bệnh nhân ăn uống dinh dưỡng sai
nguyên tắc, thiếu tập thể dục và có một
lối sống không lành mạnh. Nhiều
chuyên gia y tế tin rằng những tác nhân
bên ngoài, yếu tố bên trong và lối sống
không lành mạnh như đã nói ở trên tạo
nên nhiều gốc tự do (free radicals) trong cơ thể. Nếu trong người bị càng
nhiều gốc tự do thì những gốc tự do tai hại này sẽ càng đánh phá vào các
gene di truyền của tế bào, làm các tế bào lành mạnh bình thường biến đổi
thành tế bào bất bình thường; từ đó càng ngày càng sinh sôi nảy nở nhanh
chóng nhiều tế bào bất bình thường hơn nữa, để sau cùng tạo thành bướu ung
thư. Những chuyên gia y tế khác thì cho rằng những yếu tố như hút thuốc lá,
thói quen ăn uống dinh dưỡng sái nguyên tắc sẽ tăng nguy cơ bị ung thư vì
những yếu tố này làm suy yếu hệ thống miễn nhiễm. Một khi hệ thống miễn
nhiễm bị suy yếu thì sẽ làm suy giảm khả năng tiêu diệt những tế bào tiền
ung thư trước khi những tế bào này phát triển thành tế bào ung thư.
Những nhà nghiên cứu cũng cho rằng căng thẳng trong đời sống (stress) làm
rối loạn và suy yếu hệ thống miễn nhiễm, từ đó cũng dễ có nguy cơ bị bệnh
ung thư.
Có một giả thuyết còn cho rằng không ít thì nhiều, ai cũng có tiềm ẩn mầm
mống tế bào tiền ung thư trực sẵn trong người, càng lớn tuổi càng có nhiều
hơn. Những tế bào tiền ung thư này chỉ chờ môi trường thích hợp và thuận lợi
(như tiếp xúc với hóa chất độc hại, ăn uống dinh dưỡng sai nguyên tắc, lối
sống không lành mạnh, căng thẳng trong đời sống…) để phát triển thành tế
bào ung thư.
Nếu biết được những yếu tố nguy hại tác động gây ung thư và những yếu tố
lợi ích ngăn ngừa ung thư, đồng thời hành động kịp thời và thích đáng thì
chúng ta có thể giảm thiểu được nguy cơ bị ung thư.
Có trên 100 loại ung thư và những loại này có các nguyên nhân gây bệnh và
thể hiện triệu chứng bệnh trạng khác nhau. Ngay cả tốc độ bệnh phát triển
mau hay chậm cũng khác biệt tùy theo loại ung thư. Tuy nhiên, hầu hết các
loại ung thư được chia làm 4 nhóm khác nhau tùy theo nơi chúng phát xuất:
Carcinomas: là loại ung thư phát xuất từ da, màng dịch nhầy, các tuyến và
cơ quan nội tạng.
Leukemias (ung thư máu – bệnh bạch cầu): là loại ung thư phát xuất từ các
mô tạo máu, như tủy xương chẳng hạn. Trong bệnh này, bạch cầu tăng bất
thường trong máu.
Sarcomas: là loại ung thư phát xuất từ xương, bắp thịt và mô liên kết.
Lymphomas: là loại ung thư phát xuất từ hệ thống bạch huyết.
Dấu hiệu và triệu chứng:
Vì trong giai đoạn đầu của bệnh ung thư, bệnh nhân không có triệu chứng
nào rõ rệt nên bệnh nhân thường được khuyên nên đi khám định kỳ để phát
hiện được bệnh sớm thì có nhiều cơ may được chữa khỏi hơn. Một khi bệnh
nhân phát hiện ra những triệu chứng sau đây thì bệnh ung thư đã phát triển
qua giai đoạn khá nặng:
Khàn giọng lâu
Ho dai dẳng, khạc
ngày (3 – 4 tuần), ra đờm có lẫn đau cuống họng, ho máu, tức ngực, dai dẳng, hơi thở có hụt hơi, mệt mỏi, mùi hôi: có thể là xuống cân: có thể dấu hiệu khởi đầu là biểu hiện của của ung thư thanh ung thư phổi quản (laryngeal (lung cancer). cancer).
Đau bụng dưới,
Tinh hoàn sưng,
Mắt và da vàng,
xuống cân, thay đau, khó chịu, sờ đổi thói quen đi nắn thấy xuất hiện cầu, có máu trong một khối u: có thể là phân: có thể là triệu chứng của ung biểu hiện của ung thư tinh hoàn thư ruột già (testicular cancer). (colon cancer).
dễ bị bầm và chảy
máu, bụng
Âm đạo ra máu bất
chướng và đau
bên hạ sườn phải, thường, đau bụng
giảm cân, ăn dưới: có thể là dấu
không ngon hiệu ban đầu của
miệng, kém tiêu ung thư tử cung
hóa: có thể là biểu (endometrial
hiện của ung thư cancer).
gan (liver cancer–
hepatocellular
carcinoma).
Bụng chướng đau
sau khi ăn, ngay
Thấy khó chịu ở
cả ăn nhẹ; càng
ngày càng nuốt bụng dưới, cảm giác
khó, ợ nhiều, nặng bụng, đầy
biếng ăn, buồn bụng và bụng lớn,
nôn, đôi khi ói ra đôi khi khó đi cầu,
máu, đi cầu phân đi tiểu nhiều lần: có
đen, người yếu, thể là triệu chứng
mệt mỏi, xuống của ung thư buồng
cân: có thể là dấu trứng (ovarian
hiệu của ung thư cancer).
bao tử (gastric
Tiểu ra máu: có
cancer).
Có khối u hoặc chảy
thể là triệu chứng
của ung thư bàng mủ ở vú: có thể là
quang (bọng đái) dấu hiệu của ung
hoặc thận thư vú (breast
(bladder cancer or cancer).
kidney cancer).
Sưng / nổi hạch,
Rối loạn đi tiểu ở
người yếu, mệt mỏi, nam giới như tiểu
sốt nóng, đổ mồ hôi lắt nhắt, tiểu rát,
đêm, dễ chảy máu, dòng nước tiểu
bầm tím, dễ bị yếu và số lượng
nhiễm trùng, xuống nước tiểu ít: có
cân bất thường: có thể là dấu hiệu
thể là triệu chứng của ung thư nhiếp
của bệnh ung thư hộ tuyến (prostate
Đau ở bụng trên,
máu (leukemia). cancer).
lan ra sau lưng, ăn
không ngon
Trên da nổi nốt ruồi
miệng, buồn ói,
xuống cân, sưng lớn, có nhiều màu viêm mạch máu sắc, bờ không đều do máu đông hoặc chảy máu: có đóng cục, đường thể là biểu hiện của tăng cao trong ung thư da (skin máu: có thể là cancer). triệu chứng của
ung thư tụy tạng
(pancreatic
cancer).
Nuốt khó (ngay cả
thức ăn lỏng): có
thể là biểu hiện
của ung thư thực
quản (esophageal
cancer).
