Ạ Ọ Đ I H C THÁI NGUYÊN
Ạ Ọ Ả Ế Ị Đ I H C KINH T VÀ QU N TR KINH DOANH THÁI NGUYÊN
Ậ
Ả BÀI TH O LU N
Ế Ả Ể ề ƯỞ Ế Đ tài: TÌNH HÌNH PHÁT TRI N KINH T NH H Ạ NG Đ N HO T
Ộ Ồ Ự Ả Đ NG QU N LÝ NGU N NHÂN L C
Ồ Ự Ả Môn: QU N LÝ NGU N NHÂN L C
ớ L p 02 Nhóm 01
DANH SÁCH NHÓM
Ễ Ỗ 1. NGUY N Đ QUYÊN
2. LÂM THU HUY NỀ
Ị Ậ Ạ
3. PH M TH T P
4. HÀ HOÀNG THÁI S NƠ
5. NÔNG VĂN TU NẤ
Ờ Ầ L I NÓI Đ U
ờ ạ ặ ộ Trong th i đ i ngày nay, con ng ườ ượ i đ c coi là m t ''tài nguyên đ c bi ệ t''.
ở ậ ả ồ ở ố B i v y vi c ệ qu n lýả con ng i, ườ qu n lý ự ngu n nhân l c tr thành m i quan
ầ ủ ỗ ố ế ố ả ả ắ ắ ấ tâm hàng đ u c a m i qu c gia . Đó là y u t b o đ m ch c ch n nh t cho s ự
ồ ị ượ ph n vinh, th nh v ng c a ủ đ t n ấ ướ . c
ế ầ ế ự ạ ố Trong xu th toàn c u hoá kinh t ữ , s c nh tranh gi a các qu c gia trong
ặ ọ ệ ế ế ệ ơ ự m i lĩnh v c, đ c bi ự t là lĩnh v c kinh t ngày càng quy t li ắ ơ t h n, gay g t h n.
ế ạ ấ ượ ự ẽ ề ợ ộ ồ ố L i th c nh tranh s thu c v qu c gia nào có ngu n nhân l c ch t l ng cao
ấ ượ ự ậ ồ ộ ỹ ơ h n. Ngu n nhân l c nói chung, lao đ ng k thu t có ch t l ng cao nói riêng
ự ự ở ế ố ơ ả ế ượ ế đang th c s tr thành y u t c b n trong chi n l ể c phát tri n kinh t ộ xã h i
ỗ ố ủ c a m i qu c gia.
ệ ướ ườ ể ệ ệ Vi t Nam đang b c trên con đ ạ ng phát tri n công nghi p hóa hi n đ i
ớ ướ ộ ế ố ế ậ hóa, cùng v i xu h ậ ng h i nh p kinh t qu c t ỏ khi gia nh p WTO, đòi h i
ủ ự ể ệ ả ả ồ ợ ớ ấ vi c qu n lý ngu n nhân l c ph i phù h p v i tình hình phát tri n c a đ t
ướ ự ệ ồ ệ n c. Tuy nhiên, hi n nay ngu n nhân l c Vi ồ t Nam tuy d i dào v s l ề ố ượ ng
ạ ế ấ ượ ề ề ớ ư nh ng l ế i y u và thi u v ch t l ng, mà đây m i là đi u có ý nghĩa quan
ự ọ ồ ệ ộ ọ ư ệ ấ tr ng. Ngu n nhân l c Vi t Nam hi n nay ch a có trình đ h c v n cũng nh ư
ứ ư ộ ượ ị ườ trình đ chuyên môn cao, ch a đáp ng đ ầ ủ c yêu c u c a th tr ng và quá trình
ự ệ ề ậ ấ ả ậ ả ấ ồ ộ ộ h i nh p. Vì v y v n đ qu n lý ngu n nhân l c sao cho hi u qu nh t là m t
ứ ề ế ặ ầ ượ ả ế ệ ệ ả ấ v n đ nóng và b c thi t đ t ra, c n đ c gi i quy t và c i thi n hi n nay.
Ơ Ả Ầ Ệ PH N I: CÁC KHÁI NI M C B N
ế ể I. Phát tri n kinh t
ưở ế ắ ề ệ ể Phát tri n kinh t ự ế s tăng tr là ng kinh t ớ ự g n li n v i s hoàn thi n c ơ
ế ấ ượ ộ ố ả ằ ể ế ấ c u, th ch kinh t , nâng cao ch t l ả ng cu c s ng và b o đ m công b ng xã
ự ế ổ ế ề ướ ự ự ự ế ộ h i. Là s bi n đ i kinh t theo chi u h ng tích c c d a trên s bi n đ i c ổ ả
ấ ượ ơ ấ ủ ế ố ấ ủ ề ế ề ố ượ v s l ng, ch t l ng và c c u c a các y u t c u thành c a n n kinh t .
ể ố ướ ế ả ự ưở Mu n phát tri n kinh t ế tr c h t ph i có s tăng tr ng kinh t ế. Nh ngư
ưở ế ẫ ớ ả ự không ph i s tăng tr ng kinh t nào cũng d n t ể i phát tri n kinh t ế Phát tri nể .
ế ệ ượ ả ơ ả ộ kinh t đòi h i ự ỏ ph i th c hi n đ c ba n i dung c b n sau:
ủ ổ ự ả ẩ ả ẩ ố ộ ổ ố S tăng lên c a t ng s n ph m qu c n i (GDP), t ng s n ph m qu c
ả ẩ ầ ổ ố ườ ộ dân (GNP) và t ng s n ph m qu c dân tính theo đ u ng ả i. N i dung này ph n
ưở ế ủ ờ ỳ ấ ị ộ ố ộ ứ ộ ánh m c đ tăng tr ng kinh t c a m t qu c gia trong m t th i k nh t đ nh.
S bi n đ i c c u kinh t
ổ ơ ấ ự ế ế ướ ể ệ ở ỷ ọ ế theo h ộ ng ti n b , th hi n ủ tr ng c a t
ụ ệ ả ẩ ổ ố ị các ngành d ch v và công nghi p trong t ng s n ph m qu c dân tăng lên, còn t ỷ
ệ ả ả ọ ố ộ tr ng nông nghi p ngày càng gi m xu ng. N i dung này ph n ánh ch t l ấ ượ ng
ưở ậ ủ ề ả ấ ể ể ả ộ ỹ ả ự tăng tr ng, trình đ k thu t c a n n s n xu t đ có th b o đ m cho s tăng
ưở ế ề ữ tr ng kinh t b n v ng.
M c đ tho mãn các nhu c u c b n c a xã h i th hi n b ng s tăng
ơ ả ủ ứ ộ ể ệ ự ả ầ ằ ộ
ự ế ủ ậ ấ ượ ụ ế ỗ ườ lên c a thu nh p th c t , ch t l ng giáo d c, y t , ... mà m i ng i dân đ ượ c
ưở ộ ủ ự ả ặ ưở h ộ ng. N i dung ằ này ph n ánh m t công b ng xã h i c a s tăng tr ng kinh
t .ế
ữ ớ ầ ụ ể ộ V i nh ng n i dung trên, ể phát tri n kinh t ế bao hàm các yêu c u c th là:
Tr
ướ ế ố ượ ự ề ủ ả ậ ụ ấ ị c h t là s tăng thêm v kh i l ng c a c i v t ch t, d ch v và s ự
ế ế ờ ố ứ ộ ưở ế ộ ề ơ ấ ti n b v c c u kinh t và đ i s ng xã h i. M c tăng tr ng kinh t ả ớ ph i l n
ố ự ứ ưở ế ả ự ơ ấ ơ h n m c tăng dân s . S tăng tr ng kinh t ph i d a trên c c u kinh t ế ợ h p
ộ ể ả ế ả ưở lý, ti n b đ b o đ m tăng tr ề ữ ng b n v ng.
Tăng tr
ưở ế ộ ạ ề ệ ả ằ ớ ng kinh t ph i đi đôi v i công b ng xã h i, t o đi u ki n cho
ườ ơ ộ ưở ụ ế ả ủ ọ m i ng i có c h i ngang nhau trong đóng góp và h ng th k t qu c a tăng
ưở tr ng kinh t ế .
Ch t l
ấ ượ ớ ự ế ả ẩ ợ ổ ầ ng s n ph m ngày càng cao, phù h p v i s bi n đ i nhu c u
ườ ệ ộ ườ ủ c a con ng ả i và xã h i, b o v môi tr ng sinh thái.
ưở ế ể ế ắ ề ớ Tăng tr ng kinh t và phát tri n kinh t g n li n v i quá trình công
ủ ệ ệ ạ ỗ ố ướ ấ ế nghi p hóa và hi n đ i hóa c a m i qu c gia, là b c đi t ủ t y u c a m i s ọ ự
ế ế ừ ấ ế ướ ừ ế ổ ổ bi n đ i kinh t th p đ n cao, theo xu h t ng bi n đ i không ng ng.
ồ ự II. Ngu n nhân l c
ồ ự ự ề ồ ườ ượ ứ ướ Ngu n nhân l c là ngu n l c v con ng i, đ c nghiên c u d ề i nhi u
ạ khía c nh khác nhau:
V i t
ớ ư ấ ứ ồ ộ ộ ồ cách là ngu n cung c p s c lao đ ng cho xã h i thì ngu n nhân
ư ả ồ ộ ộ ộ ự l c bao g m toàn b dân c trong xã h i có kh năng lao đ ng.
V i t
ớ ư ế ố ủ ự ể ế ộ ồ cách là y u t c a s phát tri n kinh t xã h i thì ngu n nhân
ủ ả ộ ộ ự l c là kh năng lao đ ng c a xã h i.
V i t
ớ ư ữ ể ổ ườ ụ ể cách là t ng th cá nhân nh ng con ng i c th tham gia vào quá
ả ế ố ể ự ự ự ộ ồ ồ trình lao đ ng thì ngu n nhân l c bao g m c y u t ủ th l c và trí l c c a
ữ nh ng ng ườ ừ i t ổ ở 15 tu i tr lên.
ể ồ ỉ ị ự ề ệ Các cách hi u trên ch khác nhau v vi c xác đ nh quy mô ngu n nhân l c,
ự ế ề ấ ả ớ ồ song đ u nh t trí v i nhau đó là ngu n nhân l c và cung nói đ n kh năng lao
ộ ủ ộ đ ng c a xã h i.
ự ượ ồ ộ ố ượ ấ ượ Ngu n nhân l c đ c xem xét trên góc đ s l ng và ch t l ng:
S l
ố ượ ự ượ ồ ể ệ ỉ ng ngu n nhân l c đ c bi u hi n thông qua các ch tiêu quy mô
ố ộ ệ ậ ự ồ ỉ ế ớ ỉ và t c đ tăng ngu n nhân l c. Các ch tiêu này có quan h m t thi t v i ch tiêu
ố ộ ố ố ớ ố ộ ố quy mô và t c đ tăng dân s . Quy mô dân s càng l n, t c đ tăng dân s càng
ự ế ẫ ố ộ ồ ớ cao thì d n đ n quy mô và t c đ tăng ngu n nhân l c càng l n và ng ượ ạ i. c l
ự ệ ố ố ồ ượ ể Tuy nhiên có m i quan h dân s và ngu n nhân l c đ ộ ệ c bi u hi n sau m t
ấ ị ờ th i gian nh t đ nh.
Ch t l
ấ ượ ự ượ ồ ể ệ ứ ạ ng ngu n nhân l c đ ỏ c th hi n trên các khía c nh: s c kh e,
ộ ọ ộ ỹ ứ ế ệ ấ ậ ượ trình đ h c v n, ki n th c, trình đ k thu t và kinh nghi m tích lũy đ c, ý
ứ ủ ườ ộ th c tác phong c a ng i lao đ ng.
ừ ữ ệ ể ổ ự ồ T nh ng quan ni m trên có th t ng quát l ồ ạ Ngu n nhân l c hay ngu n i:
ườ ự ượ ự ữ ộ ộ ự l c con ng ồ i bao g m l c l ự ng lao đ ng và lao đ ng d tr . Trong đó l c
ượ ộ ượ ườ ệ ộ ườ l ng lao đ ng đ ị c xác đ nh là ng i lao đ ng đang làm vi c và ng i trong
ư ệ ầ ộ ườ ệ ấ ộ ổ đ tu i lao đ ng có nhu c u nh ng không có vi c làm (ng i th t nghi p). Lao
ự ữ ộ ổ ọ ồ ộ ườ ộ ổ ộ đ ng d tr bao g m h c sinh trong đ tu i lao đ ng, ng i trong đ tu i lao
ư ầ ộ ộ đ ng nh ng không có nhu c u lao đ ng.
ồ ả ự III. Qu n lý ngu n nhân l c
ự ả ượ ủ ể ạ ộ ủ ể ả ồ Qu n lý ngu n nhân l c đ c hi u là các ho t đ ng c a ch th qu n lý
ộ ệ ố ự ắ ộ ồ ắ tác đ ng lên ngu n nhân l cthông qua m t h th ng các nguyên t c, quy t c,
ươ ử ụ ấ ị ụ ệ ả ằ ồ ph ự ng pháp, công c , … nh t đ nh nh m s d ng có hi u qu ngu n nhân l c
ấ ị ụ ữ ể ạ ượ đ đ t đ c nh ng m c tiêu nh t đ nh.
ạ ộ ữ ả ồ ệ ố ự Nói cách khác, qu n lý ngu n nhân l c là nh ng ho t đ ng có tính h th ng
ằ ị ướ ử ụ ự ể ợ ộ ồ nh m đ nh h ằ ng, phát tri n và s d ng ngu n nhân l c m t cách h p lý nh m
ế ượ ụ ứ ế ộ ầ đáp ng các yêu c u, m c tiêu, chi n l ể c phát tri n kinh t xã h i.
ạ ộ ự ế ấ ả ậ ằ ồ ạ ự V y, th c ch t qu n lý ngu n nhân l c là các ho t đ ng nh m k ho ch,
ổ ứ ệ ử ụ ố ợ ự ồ ỉ t ạ ch c, ph i h p ch huy và giám sát vi c s d ng ngu n nhân l c sao cho đ t
ượ ệ ấ đ ả c hi u qu cao nh t.
Ự Ạ Ồ Ầ Ể Ế PH N II: TH C TR NG PHÁT TRI N KINH T VÀ NGU N NHÂN
I.
Ự Ở Ệ Ệ L C VI T NAM HI N NAY
ự ể ạ ệ Th c tr ng phát tri n kinh t ế ệ Vi t Nam hi n nay
ượ ự ổ ế ả ạ ậ (1) T o l p đ ị c s n đ nh kinh t vĩ mô; c ông tác xoá đói gi m nghèo,
ạ ượ ệ ự ữ ướ ữ ữ tăng vi c làm đã đ t đ c nh ng thành t u quan tr ng ọ : n c ta đã gi ổ v ng n
ờ ố ộ ị ế ậ ơ ế ổ ị ị đ nh chính tr và đ i s ng xã h i, thi t l p các c ch chính sách và n đ nh kinh
ế ộ ượ ồ ự ố ớ ể ề t vĩ mô, huy đ ng đ ề c nhi u ngu n l c phát tri n. Các cân đ i l n trong n n
ế ề ượ ả ệ kinh t đ u đ c c i thi n.
ế ể ị ướ ự ề ơ ấ (2) C c u kinh t đã d ch chuy n theo h ng tích c c, phát huy ti m năng
ừ ừ ầ ế ủ ừ c a t ng ngành, t ng vùng, t ng thành ph n kinh t .
ỷ ọ ự ụ ệ ị T tr ng các ngành công nghi p, xây d ng và d ch v tăng nhanh, đóng góp
ự ệ ưở ơ ấ ể ị ế ướ tích c c vào vi c tăng tr ng, chuy n d ch c c u kinh t theo h ng công
ệ ệ ạ nghi p hoá, hi n đ i hoá.
ế ượ ợ ừ ế Các vùng kinh t đã phát huy đ c các l i th so sánh trong t ng vùng, liên
ữ ể ề ế ọ ể ượ ế k t nhau cùng phát tri n b n v ng. Ba vùng kinh t tr ng đi m đ c hình thành
ả ướ ể và phát tri n và đã đóng góp trên 60% GDP c n c. Các vùng khó khăn đ ượ ự c s
ả ướ ừ ướ ươ ế ụ ữ ướ ỗ ợ ủ h tr c a c n c, đang t ng b c v n lên, ti p t c có nh ng b c phát
ề ả ờ ố ệ ể tri n khá; đ i s ng nhân dân có nhi u c i thi n.
ơ ấ ể ộ ị ướ ả C c u lao đ ng chuy n d ch theo h ự ng tích c c, gi m t ỷ ệ l ộ lao đ ng
ấ ầ ả ệ ộ trong s n xu t thu n nông, tăng t ỷ ệ l lao đ ng trong các ngành công nghi p và
ụ ị d ch v .
(3) Th c hi n có k t qu ch tr
ủ ươ ự ệ ế ả ề ế ề ể ng phát tri n n n kinh t nhi u thành
ầ ố ơ ủ ề ầ ph n, phát huy ngày càng t t h n ti m năng c a các thành ph n kinh t ế.
ế ướ ượ ấ ượ ế ắ ổ Kinh t nhà n c đ ớ c s p x p, đ i m i, nâng cao ch t l ệ ng và hi u
ả ậ ữ ự ữ ơ ố ọ ế ủ qu , t p trung h n vào nh ng ngành then ch t và nh ng lĩnh v c tr ng y u c a
ế ệ ế ả ơ ướ ượ ự ổ ớ ề n n kinh t . C ch qu n lý doanh nghi p nhà n c đ ệ c đ i m i, th c hi n
ề ự ủ ệ ệ mô hình công ty, phát huy quy n t ủ ch và trách nhi m c a doanh nghi p trong
kinh doanh.
ể ạ ộ ố ơ Kinh t ế ư t nhân phát tri n m nh, huy đ ng ngày càng t ồ ự t h n các ngu n l c
ự ấ ề ẩ ọ ộ ộ và ti m năng trong nhân dân, là m t đ ng l c r t quan tr ng thúc đ y tăng
ưở ể ế ự tr ng và phát tri n kinh t . Năm 2005, khu v c kinh t ế ư t nhân đóng góp
ủ ả ướ ả kho ng 38% GDP c a c n c.
ế ầ ư ướ ố ộ ưở ươ ố Kinh t ố có v n đ u t n c ngoài có t c đ tăng tr ng t ng đ i cao, tr ở
ủ ề ộ ộ ậ ấ ọ ế ầ ố thành m t b ph n c u thành quan tr ng c a n n kinh t ố qu c dân; là c u n i
ế ớ ề ố ế ể ệ ọ ớ quan tr ng v i th gi i v chuy n giao công ngh , giao thông qu c t , đóng góp
ướ ệ ề ạ ườ vào ngân sách nhà n c và t o vi c làm cho nhi u ng i dân.
ướ ủ ầ ầ ộ ể ế (4) Th ch kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa d n d n đ ượ c
ế ố ị ế ủ ướ ạ ườ hình thành; kinh t ể đ i ngo i phát tri n khá, v th c a n c ta trên tr ố ng qu c
ế ượ t đã đ c nâng cao.
ệ ố ế ậ ủ ề ậ ơ H th ng pháp lu t, chính sách và c ch v n hành c a n n kinh t ế ị th
ườ ướ ủ ộ ượ ự ươ ố ồ ộ tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa đ c xây d ng t ớ ng đ i đ ng b . V i
ủ ươ ự ậ ộ ế ố ế ch tr ủ ộ ng tích c c và ch đ ng h i nh p kinh t qu c t ệ , quan h kinh t ế ủ c a
ệ ướ ổ ố ế ứ ượ ở ộ Vi ớ t Nam v i các n c, các t ch c qu c t ngày càng đ c m r ng. Vi ệ t
ự ệ ệ ộ ố Nam đã tham gia Hi p h i các qu c gia Đông Nam Á (ASEAN), th c hi n các
ế ề ự ậ ị ự ệ ị ươ cam k t v Khu v c m u d ch t do ASEAN (AFTA), Hi p đ nh Th ạ ng m i
ệ ứ ậ ổ ỳ ươ ế ớ Vi t Nam Hoa K , gia nh p T ch c Th ạ ng m i th gi ế i (WTO), ... Đ n
ệ ệ ươ ướ ổ nay, Vi t Nam đã có quan h th ạ ớ ơ ng m i v i h n 200 n c và vùng lãnh th , ký
ị ươ ạ ươ ướ ộ ướ ạ ệ ơ h n 90 hi p đ nh th ng m i song ph ớ ng v i các n c, t o ra m t b c phát
ớ ấ ề ể ọ ế ố ạ tri n m i r t quan tr ng v kinh t đ i ngo i.
ể ế ướ ế ụ ượ ủ ộ Th ch kinh t ế ị ườ th tr ị ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa ti p t c đ c xây
ủ ươ ự ệ ườ ố ổ ế ụ ượ ớ ủ ả d ng và hoàn thi n; ch tr ng, đ ng l i đ i m i c a Đ ng ti p t c đ c th ể
ủ ồ ế ế ậ ầ ơ ộ ơ ch hóa thành lu t pháp, c ch , chính sách ngày càng đ y đ , đ ng b h n;
ườ ầ ư ượ ả ế ố ị ườ ệ môi tr ng đ u t , kinh doanh đ c c i thi n; các y u t th tr ạ ng và các lo i
ị ườ ế ụ ể ề ế ề ầ th tr ng ti p t c hình thành, phát tri n; n n kinh t nhi u thành ph n có b ướ c
ạ ể phát tri n m nh.
II. Th c tr ng ngu n nhân l c Vi
ự ự ồ ạ ệ ệ t Nam hi n nay
ả ề ố ế ế ệ Theo k t qu đi u tra dân s đ n tháng 12/2010, Vi ệ ầ t Nam có g n 87 tri u
ườ ự ủ ề ả ồ ệ ể ng i. Đi u này ph n ánh ngu n nhân l c c a Vi ồ t Nam đang phát tri n d i
dào.
ự ồ ệ ượ ấ ủ ế Ngu n nhân l c Vi t Nam đ c c u thành ch y u là nông dân, công nhân,
ự ủ ứ ụ ề ị ồ trí th c, doanh nhân, d ch v và nhân l c c a các ngành, ngh . Trong đó, ngu n
ự ệ ầ ườ ế ơ ố ồ nhân l c nông dân có g n 62 tri u ng i, chi m h n 70% dân s ; ngu n nhân
ệ ườ ự ầ ố ồ ự l c công nhân là 9,5 tri u ng i (g n 10% dân s ); ngu n nhân l c trí th c, t ứ ố t
ệ ừ ạ ọ ệ ẳ ơ ườ ế ả nghi p t ở đ i h c, cao đ ng tr lên là h n 2,5 tri u ng i, chi m kho ng 2,15%
ự ừ ố ệ ệ ả ườ ồ dân s ; ngu n nhân l c t các doanh nghi p kho ng 2 tri u ng i, trong đó,
ệ ố ươ ệ ầ ườ ự ủ ệ ấ kh i doanh nghi p trung ng g n 1 tri u ng i…. S xu t hi n c a gi ớ i
ệ ố ớ ự doanh nghi p tr ẻ ượ đ ư ộ c xem nh m t nhân t ế ồ m i trong ngu n nhân l c, n u
ế ồ ưỡ ế ượ ề ề bi t khai thác, b i d ử ụ ng, s d ng t ố ẽ ả t s gi i quy t đ ấ c nhi u v n đ quan
ể ọ ế ộ tr ng trong phát tri n kinh t xã h i.
ệ ở ệ ự ự Hi n nay Vi ạ t Nam đang hình thành 2 lo i hình nhân l c: nhân l c ph ổ
ấ ượ ự ệ ạ ẫ ự ế ổ thông và nhân l c ch t l ng cao. Nhân l c ph thông hi n t i v n chi m s ố
ấ ượ ự ạ ỷ ệ ấ ấ đông, trong khi đó, nhân l c ch t l ng cao l ế i chi m t ế r t th p. Cái thi u l
ệ ự ự ệ ả ổ ủ c a Vi ấ t Nam hi n nay không ph i là nhân l c ph thông, mà là nhân l c ch t
ượ ố ệ ệ ố ố ộ l ng cao. Theo s li u th ng kê năm 2010, trong s 20,1 tri u lao đ ng đã qua
ệ ệ ệ ạ ổ ố ộ ỉ đào t o trên t ng s 48,8 tri u lao đ ng đang làm vi c, thì ch có 8,4 tri u ng ườ i
ơ ở ứ ấ ằ ạ ỉ ướ có b ng c p, ch ng ch do các c s đào t o trong và ngoài n ố c. S ng ườ ừ i t
ở ượ ậ ấ ề ạ ấ ỹ ổ 15 tu i tr lên đ ế c đào t o ngh và chuyên môn k thu t r t th p, chi m
ấ ợ ơ ấ ệ ạ ả ượ ể ệ kho ng 40%. C c u đào t o hi n còn b t h p lý đ c th hi n qua các tỷ l :ệ
ạ ọ ạ ọ ệ ọ Đ i h c và trên Đ i h c là 1, trung h c chuyên nghi p là 1,3 và công nhân k ỹ
ậ ệ thu t là 0,92; trong khi trên th gi ế ớ tỷ l i, này là 1 4 10.
ủ ệ ế ấ Theo đánh giá c a Ngân hàng Th gi ế ớ (WB), Vi i t Nam đang r t thi u lao
ậ ậ ấ ượ ề ộ ỹ ộ đ ng có trình đ tay ngh , công nhân k thu t b c cao và ch t l ồ ng ngu n
ệ ề ấ ớ ướ ế ấ ự nhân l c Vi ơ t Nam cũng th p h n so v i nhi u n ể c khác. N u l y thang đi m
ấ ượ ự ủ ệ ỉ ạ ứ ể ế là 10 thì ch t l ng nhân l c c a Vi t Nam ch đ t 3,79 đi m (x p th 11/12
ướ Ấ ủ ế ạ ố n ộ c Châu Á tham gia x p h ng c a WB) trong khi Hàn Qu c là 6,91; n Đ là
5,76; Malaysia là 5,59; Thái Lan là 4,94; ...
ơ ấ ề ấ ộ ổ ố C c u phân b lao đ ng theo ngành ngh cũng m t cân đ i. Các ngành k ỹ
ỉ ọ ư ệ ế ậ ấ ệ thu t công ngh , nông lâm ng nghi p ít và chi m t tr ng th p, trong khi đó
ậ ế ữ ạ ạ ề ề ộ các ngành xã h i lu t, kinh t , ngo i ng , ... l i quá cao. Nhi u ngành ngh , lĩnh
ự ừ ự ạ v c có tình tr ng v a th a ế ừ v aừ thi u nhân l c.
Ả Ầ ƯỞ Ế Ớ Ủ Ể PH N III: NH H Ạ NG C A PHÁT TRI N KINH T T I HO T
I.
Ộ Ồ Ự Ả Đ NG QU N LÝ NGU N NHÂN L C
Ả ưở ơ ấ ủ ể ạ ộ ả nh h ị ng c a chuy n d ch c c u kinh t ế ớ t i ho t đ ng qu n lý
ồ ự ngu n nhân l c
ơ ấ ể ị ế ự ả ố ồ Chuy n d ch c c u kinh t và qu n lý ngu n nhân l c có m i quan h ệ
ẽ ớ ơ ấ ệ ể ặ ị ế ơ ấ ầ ư ự ch t ch v i nhau. Vi c chuy n d ch c c u kinh t , c c u đ u t ệ , th c hi n
ổ ẽ ạ ầ ớ ể ạ ề quy ho ch phát tri n trên các vùng lãnh th s t o ra nhu c u l n, thu hút nhi u
ơ ấ ả ộ ỏ ộ ị ổ ứ ề ỉ ể lao đ ng, đòi h i ph i chuy n d ch c c u lao đ ng và t ch c đi u ch nh phân
ộ ố b lao đ ng.
ự ệ ế ớ ủ ố ở ữ Vi c xây d ng nh ng công trình kinh t l n c a qu c gia, m mang và nâng
ơ ở ậ ệ ố ạ ầ ự ể ấ ấ c p h th ng h t ng c s v t ch t, xây d ng và phát tri n các khu kinh t ế ớ v i
ợ ở ữ ể ậ ườ nh ng mô hình thích h p các vùng ch m phát tri n, tăng c ạ ộ ng các ho t đ ng
ế ộ ơ ở ớ ế ị ươ ầ ư ướ đ u t n c ngoài và liên doanh liên k t r ng v i các c s kinh t đ a ph ng,
ề ạ ầ ớ ề ả ặ ộ ớ ồ ả … đ u t o kh năng thu hút ngu n lao đ ng l n và đ t ra yêu c u l n v qu n
ự ồ lý ngu n nhân l c.
ổ ơ ấ ể ầ ệ ệ ị Nhu c u chuy n đ i c c u kinh t ế ừ t nông nghi p công nghi p d ch v ụ
ơ ấ ụ ự ệ ể ệ ị ị sang công nghi p nông nghi p d ch v kéo theo s chuy n d ch c c u lao
ướ ỷ ọ ệ ừ ộ ộ đ ng theo h ả ng gi m t tr ng lao đ ng nông nghi p t ố 70% năm 2000 xu ng
ỷ ọ ệ ộ ị 50% vào năm 2010 và nâng t tr ng lao đ ng trong các ngành công nghi p, d ch
ổ ề ơ ấ ự ư ả ỏ ộ ượ ụ v . Nh ng trong đó đòi h i ph i có s thay đ i v c c u lao đ ng đ c đào
ớ ị ộ ợ ướ ể ế ạ t o theo ngành và trình đ phù h p v i đ nh h ng phát tri n kinh t . Rõ ràng
ơ ấ ể ị ế ư ữ ứ ặ chuy n d ch c c u kinh t ố ớ nh phân tích đã đ t ra nh ng thách th c đ i v i
ự ự ế ồ ộ ớ ả ồ ngu n nhân l c và do đó tr c ti p tác đ ng t i qu n lý ngu n nhân l c c v ự ả ề
ử ụ ơ ấ ộ ổ ợ ư ệ quy mô, c c u và trình đ cũng nh vi c phân b , khai thác s d ng h p lý
II.
ự ệ ệ ạ ồ ngu n nhân l c trong quá trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa.
Ả ưở ủ ộ ế ị ỹ ậ ả nh h ng c a trình đ trang thi ấ t b k thu t trong s n xu t
ớ ạ ộ ồ kinh doanh t ự ả i ho t đ ng phát qu n lý ngu n nhân l c
ơ ấ ể ớ ị ế ơ ấ Cùng v i chuy n d ch c c u kinh t ộ và c c u lao đ ng, các trang thi ế ị t b
ả ấ ậ ổ ướ ỹ k thu t trong s n xu t và kinh doanh cũng ngày càng thay đ i theo h ệ ng hi n
ể ử ụ ể ệ ả ỏ ồ ợ ự ạ đ i, do đó đòi h i ph i có ngu n nhân l c phù h p đ có th s d ng hi u qu ả
ế ị ệ ả ầ ư ệ ạ ế ụ các trang thi t b hi n đ i, nâng cao hi u qu đ u t ứ ; sau đó ti p t c nghiên c u
ứ ụ ạ ộ ế ị ệ ớ và ng d ng m t cách sáng t o các thi t b công ngh m i.
ự ế ầ ư ơ ả ự ư ế ườ Th c t ấ cho th y, đ u t xây d ng c b n dù tăng nh ng thi u ng i lao
ế ự ồ ộ ữ ụ ộ ớ ộ ộ ộ đ ng và thi u s đ ng b gi a trình đ công c lao đ ng v i trình đ chuyên
ườ ệ ả ộ ộ ố ủ môn c a ng ầ i lao đ ng thì hi u qu lao đ ng không cao, gây lãng phí v n đ u
ư ộ ữ ộ ỹ ệ ồ ộ ớ ộ t ậ trong xã h i. Tính đ ng b gi a trình đ công ngh cao v i trình đ k thu t
ứ ủ ề ả ả ỏ ạ ộ và công nhân lành ngh đòi h i ho t đ ng qu n lý ph i đáp ng đ và đúng
ệ ớ ề ể ủ ể chuyên môn, ngành ngh đ có th làm ch các công ngh m i.
ế ộ ệ ệ ậ ậ ẩ ơ ả ố Trong xu th h i nh p hi n nay, mu n nh p kh u công ngh cao h n ph i
ổ ứ ự ố ơ ề ạ ấ ồ ọ t ch c đào t o ngu n nhân l c t ề ự ấ ạ t h n; đã có r t nhi u bài h c v s th t b i
ộ ướ ử ụ ệ ạ ộ khi m t n ậ c s d ng công ngh ngo i nh p trong khi trình đ chuyên môn
ườ ộ ướ ế ế ế ỏ ề ng i lao đ ng trong n c còn non y u. N u thi u các chuyên gia gi i v khoa
ế ệ ả ậ ộ ỹ ọ h c công ngh và qu n lý, thi u đ i ngũ k thu t viên và công nhân lành ngh ề
ụ ượ ệ ớ ạ ả ồ ể ứ thì không th ng d ng đ c công ngh m i, do đó ph i đào t o ngu n nhân
l c.ự
ự ứ ệ ạ ầ ồ ỉ ấ Vi c đào t o ngu n nhân l c không ch đáp ng yêu c u nâng cao ch t
ượ ắ ỹ ưỡ ự ả ệ ắ ế l ng mà còn ph i có s cân nh c k l ng sao cho vi c s p x p, phân công đó
ả ả ườ ệ ả ự ợ ph i đ m b o s h p lý, đúng ng i đúng vi c.
ưở ủ ộ ậ ế ố ế ầ ớ Ả III. nh h ng c a h i nh p kinh t qu c t và toàn c u hóa t ạ i ho t
ộ ồ ả ự đ ng qu n lý ngu n nhân l c
ậ ế ố ế ệ ề ầ ắ ộ Quá trình h i nh p kinh t qu c t ớ , toàn c u hóa hi n nay g n ki n v i
ế ế ố ơ ờ ế ề n n kinh t ứ tri th c, y u t con ng ườ ượ i đ c phát huy h n bao gi ấ h t. Tính ch t
ế ố ế ủ ầ ả ấ ạ ậ ộ h i nh p kinh t qu c t , toàn c u hóa trong s n xu t và c nh tranh c a các
ề ề ố ế ứ ớ ộ ự qu c gia ngày càng đi vào chi u sâu, n n kinh t ự ế tri th c v i đ ng l c là s ti n
ọ ỹ ừ ủ ệ ể ể ậ tri n không ng ng c a khoa h c k thu t và công ngh ngày càng phát tri n.
ả ạ ả ả ấ ơ ộ Lao đ ng đ n gi n ngày càng gi m ý nghĩa trong s n xu t và c nh tranh
ự ư ế ị ề ấ ỗ ớ ị ầ mang tính toàn c u. Năng l c và t ch t m i là đi u quy t đ nh v trí m i con
ườ ộ ế ố ế ầ ộ ng ậ i. H i nh p kinh t qu c t ngày càng sâu r ng, toàn c u hóa ngày càng
ị ườ ể ở ộ ươ ạ ự phát tri n, thì các th tr ng ngày càng m r ng, th ng m i ngày càng t do.
ỗ ề ủ ứ ạ ế ỗ S c ép c nh tranh c a m i n n kinh t , m i cá nhân cũng ngày càng tăng cao.
ướ ẻ ợ ế ủ ề ế Tr c đây, giá công nhân r là l i th c a các n n kinh t ể đang phát tri n,
ệ ầ ư ướ ể ố ấ ẩ ộ trong đó có Vi t Nam, đ thu hút v n đ u t n c ngoài và xu t kh u lao đ ng.
ư ợ ố ả ế ấ ấ ả Nh ng ngày nay, l i th y đang ngày càng m t đi. Trong b i c nh kh năng
ế ậ ệ ệ ỗ ề ạ ủ ọ ớ ế ư ti p c n v i khoa h c công ngh hi n đ i c a m i n n kinh t ế là nh nhau, y u
ố ạ ủ ế ằ ở ở ậ ự ả ả ồ t c nh tranh ch y u n m ệ kh năng qu n lý ngu n nhân l c. B i v y, vi c
ự ừ ạ ồ ở ộ ủ không ng ng nâng cao tính c nh tranh c a ngu n nhân l c đang tr thành cu c
ữ ề ạ ế ể ậ ế ố ế ch y đua gi a các n n kinh t ộ . Có th nói h i nh p kinh t qu c t ầ và toàn c u
ự ự ể ệ ạ ầ ộ ồ ề hóa đang t o ra yêu c u, đ ng l c và đi u ki n phát tri n ngu n nhân l c, đào
ậ ỹ ề ạ t o và nâng cao tay ngh chuyên môn k thu t.
ộ ế ố ế ự ầ ậ H i nh p kinh t qu c t ể và quá trình toàn c u hóa kích thích s phát tri n
ủ ệ ỏ ườ ộ ọ nhanh chóng c a khoa h c công ngh đòi h i ng ừ ả i lao đ ng ph i không ng ng
ầ ủ ộ ố ộ ể ủ ệ ị ầ nâng cao trình đ đ thao k p yêu c u c a công vi c, c a cu c s ng. Toàn c u
ệ ề ạ ườ ế ậ ộ ượ hóa t o đi u ki n cho ng i lao đ ng nhanh chóng ti p c n đ c thông tin, tri
ứ ớ th c m i, nâng cao dân trí.
Ự Ứ Ụ Ầ Ễ PH N IV: VÍ D TH C TI N CH NG MINH
ạ ượ ự I. Thành t u đã đ t đ c
ế ưở ụ ể ầ Kinh t tăng tr ng và phát tri n liên t c. Năm 2007 – năm đ u tiên là thành
ỉ ố ủ ưở ủ ấ ẩ viên c a WTO, ch s tăng tr ng GDP là 8,5%, c a xu t kh u 20,5%, thu hút
ệ ượ ướ ứ FDI tăng 17%. Năm 2007, Vi t Nam đ c UNDP đánh giá là n c th 6 trong
ế ớ ề ủ “top ten” c a th gi ố i v thu hút FDI cho các năm 2008 2009 (sau Trung Qu c,
ỹ Ấ ộ ế ạ ườ ượ ấ M , n đ , Nga, Brazil), x p h ng môi tr ng kinh doanh đ c nâng c p lên
ậ ầ ờ ườ ớ ướ ấ ầ ổ 13 b c, … Nh GDP tính theo đ u ng i tăng g p 4 l n so v i tr ớ c đ i m i,
ờ ố ủ ượ ệ ệ ệ nên đ i s ng c a nhân dân nhìn chung đ c nâng cao rõ r t. Vi c Vi t Nam
ượ ầ ườ ự ả ngày 16/10/2007 đ c b u làm thành viên không th ộ ồ ng tr c H i đ ng b o an
ị ế ấ ợ ố ệ ườ Liên h p qu c khóa 2008 2009 cho th y v th Vi t Nam trên tr ng qu c t ố ế
ượ ngày càng đ c nâng cao.
ố ệ ủ ụ ố ừ ầ ư ổ Theo s li u c a T ng c c th ng kê, t ế năm 2000 đ n nay, đ u t toàn xã
ỉ ố ừ ế ả ớ ưở ộ ướ h i c ch ng chi m kho ng 30 – 40% GDP/năm, so v i ch s tăng tr ủ ng c a
ỉ ố ữ ấ ặ ỉ nh ng năm này ta có ch s ICOR hàng năm là x p x 5 ho c <5, nghĩa là quá
ẽ ỉ ố ứ ớ ỉ ưở cao; l ra ch s này ch nên là 3 – 3,5 so v i m c tăng tr ng. Nói cách khác,
ầ ư ư ế ấ ố ộ ưở ệ ớ ổ v i t ng đ u t hàng năm nh th cho th y t c đ tăng tr ng và hi u qu ả
ủ ề ế ướ ế ấ ạ ầ ả ẫ chung c a n n kinh t là d i kh năng cho phép, k t c u h t ng v n phát
ể ấ ự ế ậ ạ ọ ấ tri n r t ch m; th c tr ng này có nguyên nhân quan tr ng liên quan đ n ch t
ượ ự ướ ồ l ng ngu n nhân l c n c ta.
ụ ể ạ ạ ầ ọ ọ Giáo d c, đào t o, và khoa h c phát tri n m nh, góp ph n quan tr ng vào
ấ ướ ữ ủ ấ ượ ự nh ng thành t u c a đ t n c đã nêu trên. Nhìn chung ch t l ồ ng ngu n nhân
ượ ơ ướ ể ệ ấ ở ấ ộ ự l c đ c nâng cao h n tr c, th hi n rõ nét nh t ủ năng su t lao đ ng c a
ổ ẳ ụ ệ ể ộ ể ừ toàn xã h i đã thay đ i h n c c di n phát tri n kinh t ế ướ n c ta k t ế khi ti n
ớ ạ ổ ố ộ ưở ế ứ ế ớ ứ hành đ i m i, t o ra t c đ tăng tr ng kinh t đ ng th nhì th gi i trong
ổ ậ ố ượ ụ ữ ầ ọ ộ nh ng năm g n đây, trình đ giáo d c ph c p và s l ng h c sinh, l c l ự ượ ng
ạ ộ ố ệ ậ ọ ớ lao đ ng có đào t o, s ng ườ ố i t ề t nghi p các b c h c tăng nhanh so v i nhi u
ướ ệ n ặ c, đ c bi t trong vòng 10 năm 1993 2002 t ỷ ệ l ộ ử ả đói nghèo gi m còn m t n a
ừ ố (t 57% xu ng còn 28%).
II. Đánh giá ch t l
ấ ượ ồ ự ng ngu n nhân l c
ả ạ ượ ế ứ ỏ ớ ẽ ả ế N u so k t qu đ t đ c v i công s c b ra, có l ạ ph i nói lãng phí ph m
ự ụ ể ả ạ ườ ổ ph i trong lĩnh v c giáo d c đào t o và phát tri n con ng ấ ớ i là t n th t l n
ớ ấ ỳ ấ ả ạ ổ ớ ớ nh t so v i b t k lãng phí nào khác đã ph m ph i trong 22 năm đ i m i, v i
ệ ề ấ ả nhi u h qu lâu dài nh t.
ấ ượ ự ấ ồ ớ ộ M t làộ , ch t l ng ngu n nhân l c và năng su t lao đ ng so v i các n ướ c
ẹ ể ả ượ ế ấ chung quanh, kho ng cách phát tri n không thu h p đ c bao nhiêu; n u l y ch ỉ
ậ ầ ườ ướ ấ ả ố s thu nh p tính theo đ u ng i làm th c đo chung nh t, kho ng cách này có
ướ ớ ổ xu h ộ ng tăng r ng thêm. ầ Sau 20 năm đ i m i GDP danh nghĩa tính theo đ u
ườ ố ệ ầ ấ ẳ ị ấ ả ng i năm 2006 tăng g p 4 l n năm 1986. S li u này kh ng đ nh t ữ t c nh ng
gì đã làm đ c.ượ
ố ệ ủ ố Tuy nhiên, theo s li u th ng kê c a IMF năm 2006: GDP danh nghĩa toàn
ế ớ ầ ườ ủ ệ th gi i tính theo đ u ng i năm 2005 là 7263 USD, c a Vi t Nam là 650 USD,
ứ ủ ế ớ ằ ủ ướ ớ ầ g n b ng 9% m c c a th gi ả i – nghĩa là kho ng cách c a n c ta so v i th ế
ớ ấ ớ gi i là r t l n.
ớ ướ ề ồ ố So sánh v i các n c láng gi ng chung quanh, cùng ngu n th ng kê nêu trên
ế ặ ầ ấ ậ ộ ỷ ệ ộ cho th y: M c dù g n m t th p k liên ti p Vi ố t Nam có t c đ tăng tr ưở ng
ế ớ ứ ứ ư ố đ ng th hai th gi ầ i sau Trung Qu c, nh ng GDP danh nghĩa tính theo đ u
ườ ủ ệ ủ ằ ố ng i c a Vi t Nam năm 2005 b ng 33% c a Trung Qu c (1940 USD); 2,1%
ố Singapore (29765 USD); 3,6% Hàn Qu c (17865 USD); 4,2% Đài Loan (15387
USD); 12% Malaysia (5376 USD); 21% Thái Lan (2993 USD); 43% Indonesia
(1500 USD); và 50% Philippines (1278 USD).
ộ ổ ắ ầ ậ ầ ớ Năm 1986 – năm b t đ u công cu c đ i m i – thu nh p theo đ u ng ườ ủ i c a
ố ta kém Trung Qu c 200USD, kém Thái Lan 997 USD, kém Malaysia 1950 USD,
ố kém Indonesia 550 USD, kém Philippines 440 USD, kém Hàn Qu c 6940 USD…
ư ậ ủ ậ ố Cũng so sánh nh v y, năm 2006 thu nh p c a ta kém Trung Qu c 1100 USD,
Thái lan 2140 USD, Malaysia 4520 USD, Indonesia 750 USD, Philippines 420
ủ ậ ả ố USD, Hàn Qu c 17.000 USD… ớ Nghĩa là kho ng cách thu nh p c a ta so v i
ướ ộ ữ nh ng n c này đang ngày càng r ng ra!
ể ả ế ớ ứ ầ ướ Hai là, kh năng phát tri n kinh t ề ộ theo chi u r ng đã t i m c tr n, n c ta
ứ ướ ả ằ ể ừ ợ ỏ ọ ự ế đ ng tr c đòi h i ph i b ng m i cách chuy n t l i th so sánh d a trên lao
ờ ậ ẻ ườ ạ ợ ế ạ ộ đ ng giá r , nh c y vào tài nguyên và môi tr ng sáng t o ra l i th c nh tranh
ồ ự ủ ế ự ườ ướ ờ ơ ắ ch y u d a trên phát huy ngu n l c con ng i. Ngay tr c m t, th i c đang
ạ ấ ướ ể ả ạ ớ ộ ộ đem l i cho đ t n c kh năng đ t phá sang m t giai đo n phát tri n m i, có
ể ạ ắ ụ ậ ướ ả ụ th kh c ph c tình tr ng t t h u. Song n ấ c ta đang v p ph i 3 tr ở ự ớ l c l n:
ấ ượ ự ấ ậ ớ ế ấ ự ủ ề ấ ồ ch t l ạ ầ ng còn th p v ngu n nhân l c, s b t c p l n c a k t c u h t ng
ể ế ấ ỹ ụ ự ề ả ẫ ặ ậ v t ch t k thuât, th ch và năng l c qu n lý h ng h t nhi u m t.
ứ ế ướ ủ ể Trong các chuy n đi thăm chính th c các n c phát tri n c a Th t ủ ướ ng
ễ ấ ệ ượ ướ ủ Nguy n T n Dũng trong năm 2007, Vi t Nam đ c các n ố c ch nhà coi là đ i
ữ ể ầ ọ ợ ớ ớ tác đ y tri n v ng, nh ng công trình h p tác kinh t ế ượ đ c ghi nh lên t ề i nhi u
ụ ỷ ầ ư ớ ề ớ ch c t USD, nhi u công trình đ u t ự l n, d án l n đ ượ ượ c đ c cam k t ế ở ứ m c
ữ ự ậ ơ ọ ờ ỉ sâu h n trên nh ng lĩnh v c quan tr ng – nghĩa là ch còn ch phía ta b t đèn
ụ ể ệ ố ể ể ườ ố xanh đ đi vào đàm phán c th : phát tri n h th ng đ ng xá toàn qu c, phát
ể ả ả ấ ệ ệ ở ộ tri n ngành hàng không, m r ng kh năng s n xu t nhi ề ệ ấ t đi n (v n đ đi n
ượ ạ ượ ề ậ ể ệ ầ năng l ng h t nhân đang đ c đ c p), phát tri n toàn di n ngành d u khí,
ị ườ ữ ệ ể ể ể phát tri n nh ng khu công ngh cao, phát tri n th tr ng tài chính, phát tri n th ị
ườ ở ộ ị ố ệ ị tr ng đ a c, m r ng ngành công nghi p du l ch, …
ầ ướ ướ ơ ộ ố ầ L n đ u tiên n ứ c ta đ ng tr ế c tình hình không thi u v n và c h i, có
ự ư ề ớ ạ ế ả ầ ạ ọ nhi u d án l n, nh ng l ự i thi u tr m tr ng năng l c quy ho ch và qu n lý,
ấ ượ ự ế ầ ọ ứ ữ ự ồ thi u tr m tr ng ngu n nhân l c có ch t l ớ ng cao đáp ng nh ng d án l n
ề ự ể ế ộ ớ ườ ậ ộ này. Ti n đ nhi u d án l n đã tri n khai th ng ch m m t, hai năm so v i k ớ ế
ế ả ủ ướ ữ ặ ạ ả ơ ho ch ho c h n n a. Trên h t c , kho ng 2/3 GDP c a n ấ c ta dành cho xu t
ẩ ạ ẻ ớ ấ ượ ụ ấ ấ ị kh u, c nh tranh hàng giá r v i ch t l ng th p và d ch v th p ngày càng
ấ ố ướ ữ ẻ ắ không còn đ t s ng tr c nh ng làn sóng hàng hóa r ố Trung Qu c kh p th ế
ớ ộ ỉ ườ ấ ượ ạ ằ ị gi i, ch còn m t con đ ng c nh tranh b ng hàng hóa ch t l ng cao và d ch
ơ ộ ế ề ệ ụ v cao. Trong khi đó c h i không bi t ch đ i. ờ ợ Nói riêng v đi n: năm 2006 ta
ế ỷ ế ỷ ế ỷ thi u 1,1t kwh; năm 2007 thi u 6,6 t kwh, năm 2008 thi u 8,6 t kwh, m i k ọ ế
ủ ề ệ ấ ả ậ ế ớ hoach s n xu t đi n EVN đã cam k t v i Chính ph đ u ch m vài năm, th ế
ừ ộ ự ầ ư ề ệ ủ ướ ệ ư nh ng t nhi u năm nay không m t d án đ u t nhi t đi n nào c a n c ngoài
ề ọ ể ặ ả ệ ụ ể ả ự dù kh thi v m i m t, k c d án BOT, có th vào Vi ộ t Nam; m t ví d này
ề ề nói lên nhi u đi u.
ấ ướ ứ ả ướ ả ộ ị ế Ph i chăng đ t n c đ ng tr c m t ngh ch c nh: Kinh t ạ ể phát tri n m nh
ớ ấ ướ ấ ớ ơ ộ ư ụ ế và c h i đang đ n v i đ t n ạ c r t l n, nh ng trong khi đó giáo d c – đào t o
ờ ỳ ự ề ể ấ ọ ồ – khoa h c và v n đ phát tri n ngu n nhân l c nói chung sau th i k giành
ượ ộ ố ữ ự ầ ướ ể ạ đ c nh ng m t s thành t u ban đ u theo xu h ng phát tri n đ i trà, ngày
ớ ả ầ ể ề ệ ộ ớ ọ nay đang đi t ể i m t đi m nóng, v i nhi u h qu tr m tr ng. Trong phát tri n
ườ ự ự ề ế ồ ụ con ng i và ngu n nhân l c, nhi u y u kém và tiêu c c tích t lâu năm đang
ạ ấ ướ ể ơ ồ d n nén l i thành nguy c có th làm cho đ t n c bó tay tr ướ ơ ộ ớ B nả c c h i l n.
ệ ố ụ ạ ọ thân ngành giáo d c đào t o – khoa h c, và nhìn chung là toàn h th ng phát
ơ ơ ủ ự ể ả ồ ề ạ tri n ngu n nhân l c đang có nguy c r i vào kh ng ho ng: đào t o nhi u mà
ượ ủ ệ ạ ấ dùng đ ố c ít, s ng ườ ượ i đ ộ c đào t o th t nghi p cao, chi phí c a toàn xã h i
ữ ặ ớ ớ ượ ề ế ậ quá l n so v i nh ng gì g t hái đ c, có nhi u h u qu l n ả ử ả ớ ph i x lý ti p (ví
ạ ạ ệ ườ ệ ẩ ị ị ề ụ ấ d v n đ đào t o l ố i, vi c b trí ng i không đúng vi c, không chu n b k p
ướ ấ ướ ủ ể ế ộ ồ cho các b c phát tri n ti p theo c a đ t n ề c, phát sinh b máy c ng k nh
ể ế ượ ấ ướ khi n cho quan liêu tham nhũng không th tránh đ c, …). Đ t n ứ c đ ng
ướ ụ ể ẩ ạ ọ tr c tình hình: không đ y nhanh phát tri n giáo d c, đào t o và khoa h c thì
ồ ự ế ẩ ẩ ướ ề ấ ậ b t c p, đ y nhanh thì thi u nhi u ngu n l c, đ y nhanh theo h ng đang làm
ể ớ ổ ỡ ớ ơ ướ ư ế ấ ẽ s có th đi t i đ v l n h n, h ng đúng là gì ch a rõ, ý ki n đang r t khác
III.
nhau.
ứ ỏ ồ ả ự Công s c b ra cho qu n lý ngu n nhân l c
ự ế ầ ậ ườ ệ ẽ ướ Trên th c t , tính theo thu nh p trên đ u ng i, Vi t Nam có l là n c có
ế ớ ụ ấ t ỷ ệ l chi cho giáo d c cao nh t th gi ả i: trung bình kho ng 8% GDP/năm, ở ỹ M
ậ ủ ộ ố ớ ỉ ế m i ch là 6%, Trung Qu c là 2,7%; n u tính theo thu nh p c a h gia đình t ỷ ệ l
ữ ơ ướ chi cho giáo d c ụ ở ướ n c ta còn cao h n n a. Chi ngân sách nhà n c cho giáo
ạ ề ụ d c và đào t o năm 2000 là 11,5%, năm 2005 là 13%, năm 2007 là 20%, nhi u
ơ ưở ố ụ ủ ọ ỉ ố ầ qu c gia m t ề ng ch s này dành cho giáo d c c a h . G n đây còn có nhi u
ể ả ệ ề ề ế quy t sách khác v tài chính – k c vi c cho sinh viên vay ti n ngân hàng đ ể
ỗ ợ ệ ọ ậ ả ướ ụ ể chi cho h c t p – h tr vi c phát tri n giáo d c. Nghĩa là c n ỗ ự ấ c n l c r t
ự ụ ể ồ ớ l n cho phát tri n giáo d c nói riêng và ngu n nhân l c nói chung.
ự ệ ạ ủ ệ ả Th c tr ng hi n nay: Báo cáo kh o sát “200 doanh nghi p top c a Vi ệ t
ấ ả ủ ộ ấ Nam” c a UNDP – Hà N i xu t b n tháng 9/2007 cho bi ế Qua ph ng v n, các ỏ t:
ủ ệ ệ ề ằ ch doanh nghi p Vi t Nam đ u cho r ng:
ạ ạ ầ ọ ọ ườ ở ọ ấ ậ ọ ả H ph i đào t o l ế i h u h t m i ng ề ạ m i c p b c – h c ngh , đ i i
ệ ủ ậ ọ ọ h c, sau đ i h c ạ ọ mà h nh n vào doanh nghi p c a mình.
H không tin t
ọ ưở ệ ố ạ ọ ứ ệ ng vào h th ng đ i h c và các vi n nghiên c u trong
ướ ấ ượ ạ ậ ả ạ ấ ả ộ n c, vì ch t l ấ ng gi ng d y th p; n i dung th p và l c h u; kh năng nghiên
ở ế ị ề ỹ ấ ế ế ộ ứ c u nghèo nàn; sách v và thi ồ t b đ u thi u, không đ ng b , cũ k , r t y u v ề
ự ổ ứ ạ ấ ữ ngo i ng , năng l c t ả ch c và qu n lý th p, …
IV. Tình hình chung ngu n nhân l c c a n
ự ủ ướ ồ ệ c ta hi n nay
ả ướ ệ ả ộ ẫ Sau 30 năm công nghi p hóa, v n còn kho ng 70% lao đ ng c n c trong
ự ệ ỷ ệ ọ ệ ạ lĩnh v c nông nghi p; t h c sinh trên tri u dân, t l ỷ ệ ố ườ s tr l ng các lo i trên
ệ ạ ọ ệ ỷ ệ ố ạ ọ ệ tri u dân, t ỷ ệ ố ườ s tr l ng đ i h c trên tri u dân; t l t t nghi p đ i h c trên
ệ ị ế ỹ ủ ướ ệ ọ ề tri u dân, t ỷ ệ l có h c v ti n s trên tri u dân c a n c ta đ u cao h n t ơ ấ ả t c
ướ ứ ậ ầ ươ các n c có m c thu nh p bình quân theo đ u ng ườ ươ i t ng đ ư ng nh Thái
ấ ượ ủ ụ ề ề ấ ộ ư Lan, nh ng ch t l ề ng đang có nhi u v n đ . Đi u tra c a B giáo d c và đào
ấ ả ướ ớ ố ườ ạ t o năm 2006 cho th y c n c có t i 63% s sinh viên ra tr ệ ng không có vi c
ố ạ ạ ạ ệ ế ả ề làm, 37% s còn l ầ i có vi c làm thì h u h t ph i đào t o l i và có nhi u ng ườ i
ề ệ ề ọ không làm đúng ngh mình đã h c, trong khi đó nhi u doanh nghi p, k c ể ả
ề ự ữ ệ ế ấ ọ nh ng doanh nghi p có FDI và nhi u d án kinh t ế ự quan tr ng khác r t thi u l c
ồ ự ệ ả ố ườ ọ ị ế ỹ ngu n l c chuyên nghi p. Kho ng 2/3 s ng i có h c v ti n s trong c n ả ướ c
ả ọ ọ ố không làm khoa h c mà đang làm công tác qu n lý; s bài báo khoa h c đ ượ c
ỉ ằ ủ ủ ả ằ ố công b hàng năm ch b ng kho ng ¼ c a Thái Lan và b ng 0,00043% c a th ế
ớ ố ế ỹ ủ ặ ằ ậ ườ ơ ủ ề gi i, m c dù s ti n s c a ta hàng năm nh n b ng th ng nhi u h n c a Thái
ấ ầ Lan, có năm cao g n g p đôi, …
ự ướ ồ ổ ờ ộ ư ẻ Ngu n nhân l c n ế ớ c ta tr (tính theo tu i đ i trung bình – m t u th l n),
ộ ư ế ớ ướ ố ứ ế ớ ứ đông (m t u th l n khác, n c có dân s đ ng th 13 trên th gi ư i), nh ng t ỷ
ệ ủ ố ệ ườ ề ấ l tính trên tri u dân c a s ng ấ ộ i có ngh và có trình đ chuyên môn r t th p
ớ ấ ướ ộ ỹ ậ ố ố so v i t t các n c trong nhóm ASEAN 6 và Trung Qu c; s cán b k thu t và
ư ề ấ ả ộ ớ ớ ố ế có trình đ qu n lý cao r t ít so v i dân s cũng nh so v i quy mô n n kinh t .
ề ả ự ể ọ ồ ộ ướ ể N n t ng khoa h c đ phát tri n các đ i ngũ ngu n nhân l c n c nhà
ượ ể ạ ớ đ c giáo s ư Ph m Duy Hi n đánh giá khái quát: “ ự V i năng l c KHCN nh ư
ệ ệ ộ ướ ệ hi n nay, làm sao Vi ể ở t Nam có th tr thành m t n c công nghi p theo h ướ ng
ệ ạ hi n đ i vào năm 2020?”
ủ ề ễ ồ Theo đi u tra c a Di n đàn kinh t ế ế ớ th gi ự i năm 2005: Ngu n nhân l c
ệ ấ ượ ượ ế ạ ố ượ Vi ề t Nam v ch t l ng đ c x p h ng 53 trên 59 qu c gia đ ả c kh o sát,
ấ ọ ố song m t cân đ i nghiêm tr ng:
ộ ố ứ ạ ọ ộ ố ệ Ở ệ Vi t Nam c 1 cán b t t nghi p đ i h c có 1,16 cán b t ệ t nghi p
ấ ậ ỹ ế ớ trung c p và 0,92 công nhân k thu t, trong khi đó t ỷ ệ l ủ này c a th gi i là 4 và
10.
ạ ọ ủ ứ ạ Ở ệ Vi t Nam c 1 v n dân có 181 sinh viên đ i h c, trong khi đó c a th ế
ớ ứ ủ ậ ặ ố ố gi ầ i là 100, c a Trung Qu c là 140 m c dù m c thu nh p qu c dân tính theo đ u
ườ ủ ủ ướ ả ấ ố ng i c a Trung Qu c kho ng g p đôi c a n c ta, …
ề ặ ự ữ ủ ộ Tác đ ng sâu xa và lâu dài v m t văn hóa c a nh ng tiêu c c trong lĩnh
ứ ự ụ ề ề ớ ộ ị ử ị v c giáo d c làm nhi u giá tr cao quý b mai m t, v i nhi u di ch ng khó s a:
ề ệ ọ ở ệ ượ ổ ế ộ ạ suy nghĩ l ch l c v cái h c tr thành hi n t ng xã h i ph bi n; t ư ưở ng t
ạ ạ ấ ườ ậ ọ ể ạ ả ằ b ng c p, tình tr ng ch y tr ằ ng ch y đi m, b ng th t h c gi ậ , gian l n, nói
ể ạ ủ ệ ề ậ ứ ố d i, ... tràn lan; b nh hình th c và thành tích ch nghĩa đ l i nhi u h u qu ả
ủ ứ ầ ộ ọ ủ ả tr m tr ng; giác ng ý th c làm ch b n thân và vai trò ch nhân c a đ t n ủ ấ ướ c
ể ủ ể ự ế ạ ạ ọ ở ỗ ồ ọ ả ị ạ b h n ch ; tình tr ng d y và h c nh i s c n tr đáng k s phát tri n c a m i
ư ủ ủ ấ ướ ữ ế ẳ ự cá nhân cũng nh c a c a đ t n c, ch ng nh ng không khuy n khích t do t ư
ạ ả ưở ự ế ề ả ạ duy sáng t o mà còn nh h ng đ n kh năng đ kháng s sùng ngo i; trong xã
ế ệ ượ ế ậ ỏ ộ h i không hi m t ư ưở t ng làm thuê, không hi m hi n t ng vùi d p và b phí
ườ ấ ả ữ ừ ế ấ ả ả ở ng ấ ủ i tài... T t c nh ng y u kém này v a đang c n tr kh năng ph n đ u c a
ộ ủ ấ ướ ừ ế ụ ế ủ ặ ừ t ng cá nhân, v a ti p t c khoét sâu các m t suy y u c a xã h i, c a đ t n c.
Ậ Ế K T LU N
ỉ ơ ự ệ ả ầ ồ Vi c qu n lý ngu n nhân l c ngày nay không ch đ n thu n tăng s l ố ượ ng
ộ ườ ườ ơ ở ạ ư lao đ ng nh lâu nay th ở ng làm: m thêm các tr ề ng, các c s đào t o ngh ,
ề ươ ạ ộ ổ ộ ả ế ớ ả ế c i ti n n i dung d y, đ i m i chính sách lao đ ng ti n l ng, c i ti n công tác
ổ ế ậ ộ ỹ ỉ ệ công đoàn, ph bi n k thu t nông nghi p cho nông dân, … Đây ch là m t khía
ố ớ ấ ị ự ữ ủ ụ ệ ả ồ ộ ậ ạ c nh nh t đ nh c a nhi m v qu n lý ngu n nhân l c đ i v i nh ng b ph n
ấ ị ườ ư ủ ấ ướ ộ ộ ồ nh t đ nh ng i lao đ ng trong c ng đ ng dân c c a đ t n c.
ề ớ ệ ấ ặ ồ Đ t v n đ v i cách nhìn toàn di n, có nghĩa ph i ừ ả đ ng th i và t ng ờ
ệ ấ ư ả ế ổ b ề cướ làm r t nhi u vi c khác – ví d ụ nh gi m biên ch , b túc và đào t o l ạ ạ i
ộ ỹ ở ộ ứ ấ ộ ộ ậ ộ đ i ngũ cán b viên ch c các c p, m r ng và nâng cao đ i ngũ cán b k thu t,
ộ ườ ớ ể ả cán b qu n lý, ng ổ i làm chính sách, đ i m i chính sách đ phát huy con ng ườ i
và dùng ng i…ườ
ờ ổ ả ồ ự ể ả ồ ỏ ớ Qu n lý ngu n nhân l c hi n nhiên đòi h i ph i đ ng th i đ i m i tri ệ ể t đ
ộ ướ ụ ể ữ ệ ộ ị toàn xã h i h ng thi n theo nh ng giá tr chân chính – ví d , đ có m t môi
ườ ỷ ươ ằ ọ ộ ậ ượ ứ ạ tr ng xã h i tr ng công b ng, k c ng, đ o đ c; pháp lu t đ c coi làm
ộ ọ ậ ộ ở ự ẩ ấ ả ố chu n m c; xã h i tr thành xã h i h c t p..; t ồ t c theo nghĩa mu n có ngu n
ả ồ ờ ạ ự ườ ả nhân l c nào thì cũng ph i đ ng th i t o ra môi tr ng này, văn hóa ph i tr ở
ắ ự ể ẫ ồ thành linh h n d n d t s phát tri n.
ư ậ ự ể ề ả ấ ồ ẻ Nh v y không th có v n đ qu n lý ngu n nhân l c riêng l ờ tách r i
ỏ ờ ố ư ả ộ ộ kh i đ i s ng chung quanh nh trong m t xã h i chân không, mà ph i nhìn
ự ấ ẳ ộ ố ồ ố th ng vào th c t ự ế Xã h i nào thì ngu n nhân l c n y, mu n có cái này t : t, cái
ố ấ ả ề ả ộ ả kia cũng ph i làm cùng t t theo, t t c ph i trên n n văn hóa – dân t c – dân
ủ ấ ả ả ộ ậ ướ ầ ch , t t c ph i h i nh p vào b ủ c đi chung c a toàn c u.
