HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
ĐOÀN PHƢƠNG THÚY
KHẢ NĂNG SINH SẢN, SINH TRƯỞNG
VÀ ĐỊNH HƯỚNG CHỌN LỌC ĐỐI VỚI LỢN DUROC,
LANDRACE VÀ YORKSHIRE
CHUYÊN NGÀNH: CHĂN NUÔI
MÃ SỐ: 62.62.01.05
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
HÀ NỘI, NĂM 2016
Công trình hoàn thành tại:
HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
Ngƣời hƣớng dẫn: 1. PGS.TS. VŨ ĐÌNH TÔN
2. GS.TS. ĐẶNG VŨ BÌNH
Phản biện 1: PGS.TS. Võ Trọng Hốt
Phản biện 2: PGS.TS. Đặng Hữu Lanh
Phản biện 3: TS. Phạm Sỹ Tiệp
Luận án sẽ đƣợc bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại:
Học viện Nông nghiệp Việt Nam
Vào hồi ngày tháng năm
Có thể tìm hiểu luận án tại thƣ viện:
- Thƣ viện Quốc gia Việt Nam
- Thƣ viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam
- Thƣ viện Trƣờng Đại học Nông Lâm Bắc Giang
1
PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Ngành chăn nuôi lợn ở nước ta hiện nay đã có những bước phát triển khá mạnh,
tuy nhiên, mới chỉ đạt được về số lượng còn năng suất và chất lượng vẫn thấp hơn so
với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy, song song với việc cải tiến điều
kiện chăn nuôi, cần chú trọng tới công tác giống.
Nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác giống, chúng ta đã nhập khá nhiều giống
lợn ngoại. Cũng như nhiều nước chăn nuôi phát triển, trong hệ thống nhân giống lợn
công nghiệp của Việt Nam, ba giống thuần Yorkshire, Landrace và Duroc đang
chiếm vị trí quan trọng trong đàn giống cụ kỵ (GGP).
Để phát huy hơn nhiệm vụ của công tác giống, bên cạnh việc tiếp tục bổ sung
nguồn gen, cần tập trung nghiên cứu đánh giá chọn lọc nhằm duy trì, nâng cao tiềm
năng di truyền một số tính trạng chủ yếu ở lợn nái sinh sản và lợn đực giống của ba
giống lợn ngoại nói trên. Trong những năm gần đây, một số nghiên cứu trong nước
đã tập trung theo hướng này. Tuy nhiên, vẫn còn ít các nghiên cứu đánh giá năng suất
sinh sản ở lợn nái cũng như khả năng sinh trưởng, dày mỡ lưng ở lợn đực hậu bị của
ba giống Duroc, Landrace và Yorkshire thuần chủng và định hướng chọn lọc chúng,
đặc biệt là các cơ sở ở các tỉnh phía Bắc.
1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Mục tiêu chung
Nâng cao tiềm năng di truyền đàn lợn giống Duroc, Landrace và Yorkshire, đáp
ứng yêu cầu chăn nuôi lợn hướng nạc năng suất cao của nước ta.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá tốc độ sinh trưởng, dày mỡ lưng; ước tính hệ số di truyền, dự đoán
giá trị giống của hai tính trạng này và xây dựng định hướng chọn lọc đối với lợn đực
giống hậu bị của ba giống Duroc, Landrace và Yorkshire nuôi tại Công ty Lợn giống
hạt nhân Dabaco.
- Đánh giá khả năng sinh sản; ước tính hệ số di truyền, dự đoán giá trị giống của
số con sơ sinh sống/ổ, số con cai sữa/ổ và xây dựng định hướng chọn lọc đối với lợn
nái sinh sản của ba giống Duroc, Landrace và Yorkshire nuôi tại Công ty Lợn giống
hạt nhân Dabaco.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là lợn đực và lợn nái trên ba giống lợn thuần
chủng Duroc, Landrace và Yorkshire thuộc đàn cụ kỵ nuôi tại Công ty Lợn giống hạt
nhân Dabaco.
Thời gian nghiên cứu: dữ liệu theo dõi và xử lý từ năm 2011 tới năm 2015.
Địa điểm nghiên cứu: Công ty Lợn giống hạt nhân Dabaco, xã Tân Chi, huyện
Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, thuộc tập đoàn Dabaco.
2
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
- Đã xác định được hệ số di truyền, giá trị giống của bố mẹ và đời sau: xây dựng
được định hướng chọn lọc đối với chỉ tiêu số con sơ sinh sống/ổ, số con cai sữa/ổ đối
với lợn nái thuần Duroc, Landrace và Yorkshire.
- Đã xác định được hệ số di truyền, giá trị giống của bố mẹ và đời sau: xây dựng
được định hướng chọn lọc đối với chỉ tiêu tăng khối lượng trung bình hàng ngày và
dày mỡ lưng đối với lợn đực giống hậu bị Duroc, Landrace và Yorkshire.
- Bổ sung vào tư liệu quản lý giống về năng suất sinh sản, hệ số di truyền, giá trị
giống của một số chỉ tiêu năng suất chủ yếu đối với 3 giống lợn quan trọng là Duroc,
Landrace và Yorkshire.
1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.5.1. Ý nghĩa khoa học
- Đánh giá được các tính trạng chủ yếu về năng suất sinh sản của lợn nái, tốc
độ sinh trưởng, dày mỡ lưng của lợn đực hậu bị và đối với ba giống lợn Duroc,
Landrace và Yorkshire.
- Ước tính được hệ số di truyền, hệ số lặp lại về số con sơ sinh sống/ổ, số con cai
sữa/ổ; hệ số di truyền về tốc độ sinh trưởng, dày mỡ lưng của lợn đực hậu bị đối với
ba giống lợn Duroc, Landrace và Yorkshire.
1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Cung cấp thêm tư liệu về khả năng sản xuất, hệ số di truyền, hệ số lặp lại đối
với một số tính trạng năng suất chủ yếu của ba giống lợn Duroc, Landrace và
Yorkshire.
- Xây dựng định hướng chọn lọc nhằm nâng cao năng suất chăn nuôi đối với ba
giống lợn Duroc, Landrace và Yorkshire, trên cơ sở đó góp phần đáp ứng yêu cầu sản
xuất chăn nuôi lợn hướng nạc năng suất cao ở nước ta.
PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
Cải thiện năng suất sinh sản, sinh trưởng và chất lượng thịt luôn được quan tâm
xem xét trong các mục tiêu nhân giống vật nuôi nói chung và giống lợn nói riêng.
Khả năng sinh sản của lợn nái chịu ảnh hưởng của giống, kiểu gen (Biedermann
et al., 1997; Stalder et al., 1998; Marsac et al., 2000; Hoque et al., 2002 và Hamann
et al., 2004); chế độ nuôi dưỡng, tuổi, khối lượng phối, phương thức phối, lứa đẻ,
mùa vụ, nhiệt độ môi trường, thời gian chiếu sáng, bệnh tật... (Dierckx et al., 1997;
Sohst, 1997; Gamba, 2000; Riha et al., 2000; Gaustad-Aas et al., 2004; Phạm Thị
Kim Dung và Trần Thị Minh Hoàng, 2009 và Tretinjak et al., 2009).
Khả năng sinh trưởng của lợn bị ảnh hưởng bởi giống, dòng và kiểu gen khác
nhau (Mrode and Kennedy, 1993; Youssao et al., 2002; Merour et al., 2009; Salmi et
al., 2010; Werner et al., 2010; Lewis and Bunter, 2011); chế độ nuôi dưỡng, mùa vụ,
thời gian nuôi (Quiniou et al., 1995; Thomke et al., 1995; Curstis, 1996; Gourdine et
al., 2006).
3
Việc nghiên cứu khả năng sản xuất, chọn lọc dòng cao sản đã thành công lớn ở
các nước có trình độ chăn nuôi tiên tiến như: Mỹ, Đức, Canada, Anh, Hà Lan, Đan
Mạch và Úc (Alfonso et al., 1997; Mabry, 2001; Holl and Robinson, 2003;
Hermesch, 2005; Boyette et al., 2005; Szyndler-Nędza et al., 2010; Lewis and
Bunter, 2011; Lewis and Hermesch, 2013; Krupa and Wolf, 2013; DanBred, 2014
và Leonova et al., 2015).
Các nghiên cứu ở Việt Nam hiện nay chủ yếu đề cập đến khả năng sinh sản, sinh
trưởng của các tổ hợp lai (Đặng Vũ Bình và cs., 2008; Vũ Đình Tôn và cs., 2008; Lê
Đình Phùng và Nguyễn Trường Thi, 2009; Phan Xuân Hảo, 2010; Vũ Đình Tôn và
Nguyễn Công Oánh, 2010; Nguyễn Văn Thắng và Vũ Đình Tôn, 2010; Đoàn Văn
Soạn và Đặng Vũ Bình, 2010; 2011; Phạm Thị Đào và cs., 2013; Nguyễn Tiến Thành
và Đỗ Văn Khoa, 2015; Nguyễn Văn Thắng và Nguyễn Thị Xuân, 2016), trong khi
đó các nghiên cứu trên lợn ngoại thuần còn hạn chế.
Trong công tác giống lợn, chọn lọc đóng vai trò quan trọng trong việc cải tiến di
truyền đối với đàn giống vật nuôi. Phương pháp BLUP là phương pháp chọn giống
tốt nhất và ngày càng được sử dụng rộng rãi trong chăn nuôi. Tuy nhiên kết quả
nghiên cứu về giá trị giống ở nước ta còn hạn chế. Trần Thị Minh Hoàng và cs.
(2008; 2010); Phạm Thị Kim Dung và Tạ Thị Bích Duyên (2009); Tạ Thị Bích
Duyên và cs. (2009); Nguyễn Hữu Tỉnh và Nguyễn Thị Viễn (2011); Trịnh Hồng Sơn
và cs. (2014a), Hà Xuân Bộ và cs. (2015) cũng đã sử dụng phương pháp BLUP để
xác định giá trị giống ước tính của một số tính trạng trên lợn ngoại.
PHẦN 3. VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu được thực hiện trên đàn lợn nái cụ kỵ (GGP) và đàn lợn đực hậu bị
kiểm tra năng suất của 3 giống thuần: Duroc, Landrace và Yorkshire nuôi tại Công ty
TNHH Lợn giống hạt nhân Dabaco, xã Tân Chi, Tiên Du, Bắc Ninh.
3.2. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
Thời gian nghiên cứu được tiến hành từ 2011 tới 2015
3.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Đề tài được thực hiện với hai nội dung nghiên cứu:
Nội dung nghiên cứu thứ nhất: Năng suất sinh sản và định hướng chọn lọc đối
với lợn nái Duroc, Landrace và Yorkshire.
Các nghiên cứu thuộc nội dung này bao gồm:
- Đánh giá năng suất sinh sản của ba giống lợn nái được nhân giống thuần chủng
là: Duroc, Landrace và Yorkshire;
- Ước tính hệ số di truyền, hệ số lặp lại đối với hai tính trạng là số con sơ sinh
sống/ổ và số con cai sữa/ổ; dự đoán giá trị giống và định hướng chọn lọc đối với ba
giống lợn này.
Nội dung nghiên cứu thứ hai: Khả năng sinh trưởng, dày mỡ lưng và định hướng
chọn lọc đối với lợn đực hậu bị Duroc, Landrace và Yorkshire.
