1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Từ Đại hội Đảng lần thứ VI năm 1986 đến nay, thể chân dung văn học
phát triển rất mạnh. Rất nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình tham gia viết
từ nhiều góc nhìn khác nhau. Với sự ra đời ngày càng đa dạng, thể chân dung
văn học đã có đóng góp lớn trong việc giúp người đọc khám phá, hiểu sâu
hơn về đời sống của nhà văn và những sáng tác của họ, từ đó nắm bắt đầy đủ
hơn diện mạo nền văn học Việt Nam đương đại. Với những đóng góp đó, thể
chân dung văn học rất cần có những công trình nghiên cứu nghiêm túc, từ
nhiều góc nhìn khác nhau để nhận diện, tổng kết một cách cụ thể, toàn diện
nhất về thể này cũng như định vị vị trí của nó trên bản đồ văn học dân tộc.
Cũng từ 1986, bên cạnh những thành tựu của Dụng học (Pragmatics),
phân ngành Phân tch diễn ngôn (Discourse Analysis) đã có những tác động
mạnh mẽ đến văn học, nhất là trong việc phân tích ngôn ngữ văn chương.
Đây là l do chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu Thể chân dung văn học trong
văn học Việt Nam đương đại nhìn từ lý thuyết diễn ngôn nhằm soi chiếu, nhận
diện những nét độc đáo của thể chân dung văn học từ góc nhìn của lý thuyết
diễn ngôn, từ đó có cái nhìn đa chiều hơn về đặc điểm, đóng góp của thể này
trong nền văn học Việt Nam kể từ năm 1986.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lí thuyết diễn ngôn, luận án hướng đến việc chỉ ra những nét
độc đáo, đổi mới của thể chân dung văn học trong tương quan với các đổi
mới của văn học Việt Nam kể từ sau Đổi mới. Luận án vừa đem lại một góc
nhìn đa chiều nhiều diện hơn về thể chân dung văn học, đồng thời góp phần
nhận diện giá trị của thể này trong tiến trình phát triển lịch sử văn học Việt
Nam nói chung và văn học đương đại Việt Nam nói riêng.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất, luận án tìm hiểu sâu lý thuyết diễn ngôn trong nghiên cứu văn
học, đặc biệt là lý thuyết diễn ngôn của M. Bakhtin, như là cơ sở lí thuyết
của luận án.
