i
Ý tưởng đề tài luận văn thạc sĩ “Phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng
nghề Tam Lâm-Hải Dương” được hình thành trên cơ sở thực tế hoạt động sản
xuất kinh doanh của các cơ sở sản xuất tại làng nghề Tam Lâm. Làng nghề ở nước
ta đã có từ lâu đời với nhiều làng nghề nổi tiếng trong và ngoài nước. Các làng nghề
phát triển có khả năng thu hút nhiều lao động, góp phần tích cực vào giải quyết
công ăn việc làm, tăng thu nhập cho lao động nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh
tế theo hướng tích cực: giảm tỷ trọng GDP của nông nghiệp, tăng GDP của công
nghiệp và dịch vụ. Trong những năm gần đây, mặc dù Nhà nước đã có những chính
sách cho phép và khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển sản xuất
kinh doanh nhưng do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế, các làng nghề vẫn gặp rất
nhiều khó khăn, một số làng nghề dần bị mai một. Trong xu thế hiện nay, nếu
không có giải pháp bảo tồn, phát triển làng nghề, các làng nghề hiện có sẽ chuyển
sang những nghề khác do việc lưu giữ nghề truyền thống rất khó trước sự cạnh
tranh của công nghệ và những nghề mới.
Các cơ sở sản xuất tại làng nghề hay bất kỳ doanh nghiệp nào khi tham gia
vào hoạt động sản xuất kinh doanh đều đặt ra mục tiêu hoạt động sản xuất kinh
doanh đem lại được nhiều lợi nhuận, sản phẩm dịch vụ của mình có được chỗ đứng
trên thị trường và được người tiêu dùng chấp nhận. Để thực hiện điều đó thì các
doanh nghiệp, các cơ sơ sản xuất cần phải phát triển tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên
làm thế nào để phát triển tiêu thụ sản phẩm là vấn đề mà nhiều làng nghề Việt Nam
còn lúng túng, chưa tìm được hướng đi đúng. Đây là vấn đề cấp thiết mà mỗi doanh
nghiệp, mỗi cơ sở sản xuất cần giải quyết bởi thực hiện tốt công tác phát triển tiêu
thụ sản phẩm sẽ tạo uy tín và cơ sở vững chắc để củng cố, mở rộng và phát triển các
doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất ở làng nghề. Từ thực tế hoạt động tiêu thụ sản
phẩm của làng nghề Tam Lâm-Hải Dương, luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận và
vận dụng cơ sở lý luận để phân tích đánh giá thực tiễn, đề xuất một số giải pháp
phát triển tiêu thụ sản phẩm để giúp cho các cơ sở sản xuất tại làng nghề tư duy và
nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của phát triển tiêu thụ sản phẩm từ đó thực
hiện bài bản các biện pháp tăng số lượng sản phẩm tiêu thụ, góp phần bảo tồn và
phát triển làng nghề truyền thống.
ii
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Những lý luận cơ bản về phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng
nghề
Chương 2: Thực trạng phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam Lâm-
Hải Dương
Chương 3: Phương hướng và giải pháp phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng
nghề Tam Lâm-Hải Dương
Chương 1: Những lý luận cơ bản về phát triển tiêu thụ
sản phẩm của làng nghề
Nhiệm vụ nghiên cứu của Chương 1 là làm rõ vai trò và sự cần thiết của tiêu
thụ sản phẩm và phát triển tiêu thụ sản phẩm đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản
xuất. Đồng thời hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến tiêu thụ và phát triển
tiêu thụ sản phẩm. Mục tiêu chính của Chương 1 là đưa ra khái niệm về tiêu thụ sản
phẩm, phát triển tiêu thụ sản phẩm; làm rõ nội dung và vai trò của phát triển tiêu thụ
sản phẩm; đưa ra hệ thống chỉ tiêu và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển tiêu thụ
sản phẩm.
1.1. Tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Theo nghĩa hẹp tiêu thụ sản phẩm là việc chuyển dịch quyền sở hữu hàng
hóa đã được thực hiện cho khách hàng, đồng thời thu được tiền hàng hoặc được
quyền thu tiền bán hàng.
Với tư cách là một khâu của quá trình sản xuất kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm
là lưu thông hàng hóa, là cầu nối trung gian giữa một bên là tiêu dùng và một bên là
sản xuất phân phối.
Với tư cách là một quá trình, Tiêu thụ sản phẩm là một quá trình thực hiện
các hoạt động trực tiếp hoặc gián tiếp ở tất cả các bộ phận của hệ thống kinh doanh
của doanh nghiệp, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để chuyển hóa hàng hóa từ hình thái
vật chất sang hình thái tiền tệ một cách có hiệu quả.
Bất kỳ doanh nghiệp hay cơ sở sản xuất của làng nghề nào khi tham gia vào
hoạt động sản xuất kinh doanh đều mong muốn hoạt động sản xuất kinh doanh của
iii
mình đem lại được nhiều lợi nhuận, sản phẩm dịch vụ có được chỗ đứng trên thị
trường và được người tiêu dùng chấp nhận. Để thực hiện điều đó thì các doanh
nghiệp và các cơ sở sản xuất cần phải đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm. Như vậy tiêu thụ
sản phẩm có vai trò đặc biệt quan trọng và là sự cần thiết khách quan.
Theo quan điểm kinh doanh hiện đại, hoạt động tiêu thụ sản phẩm bao gồm
những nội dung chủ yếu sau: Nghiên cứu thị trường; Lập kế hoạch tiêu thụ sản
phẩm; Chuẩn bị hàng hóa để xuất bán; Lựa chọn các hình thức tiêu thụ sản phẩm;
Tổ chức các hoạt động xúc tiến, yểm trợ cho công tác bán hàng; Tổ chức hoạt động
bán hàng; Phân tích, đánh giá hiệu quả hoạt động tiêu thụ sản phẩm.
1.2. Phát triển tiêu thụ sản phẩm và sự cần thiết phải phát triển
tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Phát triển tiêu thụ sản phẩm là việc các doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất sử
dụng nguồn tài lực, vật lực và các công cụ khác tác động trực tiếp hoặc gián tiếp ở
tất cả các bộ phận của hệ thống kinh doanh nhằm đẩy nhanh quá trình chuyển hóa
hàng hóa từ hình thái vật chất sang hình thái tiền tệ một cách hiệu quả thông qua
phát triển sản phẩm, phát triển khách hàng và phát triển thị trường. Hiểu một cách
đơn giản, phát triển tiêu thụ sản phẩm là hoạt động của doanh nghiệp, cơ sở sản
xuất nhằm mục đích gia tăng sản lượng tiêu thụ và doanh thu tiêu thụ góp phần gia
tăng lợi nhuận.
Phát triển tiêu thụ sản phẩm là cần thiết bởi: Phát triển tiêu thụ sản phẩm
đảm bảo tăng doanh thu và lợi nhuận; đảm bảo phát triển thị phần; đảm bảo tăng tài
sản vô hình và đảm bảo dịch vụ đối với khách hàng
1.3. Nội dung của phát triển tiêu thụ sản phẩm
Phát triển tiêu thụ sản phẩm gồm 4 nội dung sau:
- Phát triển sản phẩm: là đưa thêm ngày càng nhiều dạng sản phẩm, hàng
hóa, dịch vụ nhằm thỏa mãn nhu cầu, thị hiếu muôn màu muôn vẻ của thị trường,
đặc biệt là sản phẩm mới-chất lượng cao.
- Phát triển khách hàng: Theo quan điểm kinh doanh hiện đại là nhằm vào
nhu cầu của khách hàng để sắp xếp tiềm lực và mọi cố gắng của doanh nghiệp, tìm
ra sự thỏa mãn với khách hàng. Thị trường của doanh nghiệp thường là tập hợp các
iv
khách hàng rất đa dạng, khác nhau về lứa tuổi, giới tính, thu nhập, sở thích tiêu
dùng nhưng có thể phân chia thành các nhóm khách hàng khác nhau.
- Phát triển thị trường về phạm vi địa lý: Phát triển thị trường về mặt địa lý là
mở rộng và phát triển thị trường theo lãnh thổ bằng các biện pháp khác nhau.
- Phát triển kênh phân phối: Kênh phân phối (distribution channel) hay nó
còn được gọi là kênh tiếp thị (marketing channel) là một chuỗi các tổ chức phụ
thuộc lẫn nhau cùng tham gia vào quá trình đưa sản phẩm và dịch vụ tới người sử
dụng hoặc tiêu dùng.
1.4. Các nhân tố ảnh hưởng và hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát
triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến phát triển tiêu thụ sản phẩm, sau đây là
một số nhân tố chính: các nhân tố về mặt kinh tế như tốc độ tăng trưởng kinh tế, lãi
suất cho vay của ngân hàng, …; Yếu tố chính trị pháp luật; Yếu tố khoa học công
nghệ; Yếu tố văn hóa xã hội; Khách hàng; Số lượng các doanh nghiệp trong ngành
và cường độ cạnh tranh của ngành; Các đơn vị cung ứng đầu vào; Giá bán sản
phẩm; Chất lượng sản phẩm; Cơ cấu mặt hàng; …
Hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển tiêu thụ sản phẩm được chia thành
các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển tiêu thụ sản phẩm về lượng và các chỉ tiêu đánh
giá sự phát triển tiêu thụ sản phẩm về chất.
Chương 2: Thực trạng phát triển tiêu thụ sản phẩm của
làng nghề Tam Lâm-Hải Dương
Trong Chương 2, luận văn đã giới thiệu lịch sử hình thành và phát triển của
làng nghề Tam Lâm; phân tích những đặc điểm kinh tế-xã hội ảnh hưởng tới sự phát
triển của làng nghề Tam Lâm-Hải Dương; đánh giá tình hình tiêu thụ sản phẩm và
thực trạng phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề trong giai đoạn 2008-2012.
Trên cơ sở đó, đánh giá những ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại
làm cơ sở để đề xuất các giải pháp trong Chương 3.
v
2.1. Giới thiệu làng nghề Tam Lâm-Hải Dương
Tam Lâm hay 3 làng Trắm là tên gọi chung của ba thôn Phong Lâm, Văn
Lâm, Trúc Lâm nay thuộc xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương-nơi
được biết đến với nghề làm giầy dép da. Nghề đóng giầy dép da Tam Lâm ra đời
cách ngày nay 5-6 thế kỷ. Buổi đầu kỹ thuật thuộc da của Việt Nam còn kém so với
sản phẩm cùng loại được nhập khẩu. Năm 1484, triều đình nhà Mạc thời đó đã cử
tiến sĩ trẻ Nguyễn Thời Trung đi sứ sang nhà Minh để học hỏi kinh nghiệm làm
giầy dép của các nước láng giềng. Nhân cơ hội này, ba vị: Phạm Thuần Chánh,
Phạm Đức Chính, Phạm Sĩ Bân làm sớ xin nhà vua cho đi tòng sứ cùng. Sau khi đi
sứ, các vị đã học được nghề làm giầy và được nhà vua hạ chỉ truyền dạy cho dân.
Tam Lâm-Hoàng Diệu là quê hương của ba vị nên được truyền nghề đầu tiên.
Từ đó, đời này qua đời khác tiếp tục làm nghề, những người thợ tích lũy
được kinh nghiệm kết hợp với sự khéo tay. Đầu thế kỷ XX, các mặt hàng về da đã
khá phong phú , thợ Tam Lâm có mặt ở các thành phố lớn từ Bắc chí Nam, thậm chí
ra nước ngoài hành nghề, kỹ thuật không kém thợ tiêu biểu của thế giới.
Người thợ Tam Lâm đã trải qua nhiều thời kỳ khó khăn tưởng như có lúc
không sống nổi bằng nghề ông cha để lại. Nhưng từ năm 1990 đến nay, bằng nghề
thủ công này, Tam Lâm-Hoàng Diệu không những giữ vững nghề truyền thống mà
đã phát triển nghề phụ trở thành nghề chính để làm giàu quê hương. Nhờ những
thuận lợi về điều kiện kinh tế xã hội của địa phương, làng nghề Tam Lâm ngày càng
phát triển bền vững hơn.
Với lịch sử hình thành và phát triển của làng nghề Tam Lâm cộng với những đặc
điểm kinh tế xã hội của địa phương, làng nghề Tam Lâm đứng trước những thách thức và
cơ hội phát triển mới.
2.2. Tình hình tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam Lâm-Hải
Dương từ năm 2008-2012
Từ năm 2008 đến năm 2011 mức tiêu thụ các năm sau cao hơn năm trước và
tăng trưởng ổn định ở mức 30%; riêng năm 2012 do những khó khăn chung của nền
kinh tế đặc biệt là khó khăn về đầu ra cho sản phẩm nên khối lượng tiêu thụ mặc dù
có tăng nhưng không nhiều, tốc độ tăng chậm hơn so với các năm trước đạt 21,74%.
vi
Khối lượng tiêu thụ và doanh thu bán hàng ước tính đến 31/12/2012 đạt 1,68 triệu
đôi và 162.658 triệu đồng. Theo ước tính năm 2012 so với năm 2008 khối lượng
tiêu thụ tăng 2,80 lần; doanh thu bán hàng tăng 3,92 lần.
Kết quả tiêu thụ sản phẩm theo cơ cấu mặt hàng: Theo cơ cấu mặt hàng, làng
nghề Tam Lâm sản xuất và tiêu thụ bốn mặt hàng là giầy nam, giầy nữ, dép nam,
dép nữ,. Mặt hàng giầy nam luôn dẫn đầu về sản lượng, chiếm từ 45%-58% tổng
sản lượng tiêu thụ từ năm 2008-2012.
Kết quả tiêu thụ sản phẩm theo khu vực thị trường: Theo khu vực thị trường,
sản phẩm giầy da của làng nghề Tam Lâm được tiêu thụ tại ba miền Bắc-Trung-
Nam. Các thị trường ở miền Bắc là Hải Dương, Nam Định, Thái Bình, Hải Phòng,
Quảng Ninh, Lạng Sơn, Yên Bái, Tuyên Quang … Một số tỉnh miền Trung như
Thanh Hóa, Nghệ An, … và một số tỉnh ở miền Nam như Bình Dương, Đồng Nai,
… Hiện tại, nguồn số liệu mới cung cấp kết quả tiêu thụ theo khu vực Bắc-Trung-
Nam mà chưa xây dựng bảng số liệu tiêu thụ theo từng tỉnh. Các tỉnh miền Bắc là
thị trường tiêu thụ tập trung của các cơ sở ở làng nghề Tam Lâm với trên 50%. Do
điều kiện địa lý nên sản lượng tiêu thụ ở các tỉnh miền Trung và miền Nam còn
chưa cao.
2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển tiêu thụ sản phẩm của
làng nghề Tam Lâm - Hải Dương
Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng đến phát triển tiêu thụ sản phẩm gồm các
nhân tố về mặt kinh tế như tốc độ tăng trưởng kinh tế, lãi suất cho vay của ngân
hàng, …; Yếu tố chính trị pháp luật; Yếu tố khoa học công nghệ; Yếu tố văn hóa xã
hội; Khách hàng; Số lượng các doanh nghiệp trong ngành và cường độ cạnh tranh
của ngành; Các đơn vị cung ứng đầu vào; Giá bán sản phẩm; Chất lượng sản phẩm;
Cơ cấu mặt hàng; … Gắn với làng nghề Tam Lâm, các nhân tố này phản ánh những
ảnh hưởng với mức độ khác nhau tới phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Tam Lâm.
vii
2.4. Thực trạng phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam
Lâm - Hải Dương
Thực trạng phát triển sản phẩm: Phát triển sản phẩm gắn với xây dựng và
phát triển thương hiệu chưa được các cơ sở sản xuất ở Tam Lâm thực hiện hiệu quả
mặc dù vẫn duy trì phát triển sản phẩm theo cả hai hướng là phát triển sản phẩm
mới hoàn toàn theo ý đồ và thiết kế mới; cải tiến, hoàn thiện sản phẩm, thay thế sản
phẩm hiện có.
Thực trạng phát triển khách hàng: Khách hàng của các cơ sở sản xuất ở làng
nghề Tam Lâm vừa bao gồm người tiêu dùng cuối cùng và người tiêu dùng trung
gian. Người tiêu dùng trung gian là các đại lý, các nhà bán buôn, … Khách hàng
chủ yếu mua với khối lượng nhỏ và vừa phải. Ngoài khách hàng truyền thống, các
cơ sở ở làng nghề thường xuyên phát triển khách hàng mới bao gồm cả khách hàng
cá nhân và khách hàng doanh nghiệp.
Thực trạng phát triển thị trường về khu vực địa lý: Thị trường về khu vực địa
lý có được các cơ sở sản xuất phát triển xong vẫn còn nhiều hạn chế. Hệ thống đại
lý, cửa hàng, quầy hàng, điểm bán đã được mở rộng qua các năm và vươn ra ngày
càng nhiều tỉnh thành hơn so với trước. Tuy không có số liệu cụ thể để đánh giá tốc
độ phát triển thị trường nhưng theo tham khảo ở một số cơ sở sản xuất lớn, trong
những năm gần đây mỗi năm thị trường được mở rộng từ 15-20% so với năm liền
kề.
Thực trạng phát triển kênh phân phối: Hệ thống phân phối chủ yếu của các
cơ sở sản xuất ở làng nghề là hệ thống phân phối truyền thống. Các kênh phân phối
ở làng nghề vừa bao gồm kênh phân phối trực tiếp, vừa bao gồm kênh phân phối
gián tiếp.
2.5. Đánh giá tình hình phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Tam Lâm-Hải Dương
Phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam Lâm đạt được những kết quả
đáng mừng sau: Sản lượng tiêu thụ và doanh thu bán hàng tăng qua các năm, tốc độ
tăng sản lượng tiêu thụ và doanh thu ổn định tạo công ăn việc làm cho người lao
viii
động tại địa phương và các thôn, xã lân cận; Cơ cấu sản phẩm đa dạng đáp ứng nhu
cầu ngày càng cao của khách hàng; Công tác phát triển sản phẩm đã đạt được những
kết quả nhất định. uy tín của các cơ sở sản xuất ngày càng được củng cố và nâng
cao.
Bên cạnh những kết quả trên phát triển tiêu thụ sản phẩm vẫn còn bộc lộ một
số hạn chế: Công tác thông tin quảng cáo giới thiệu sản phẩm mới chưa nhiều và
chưa hiệu quả; Chưa chủ động được nguồn nguyên liệu chất lượng tốt nên ảnh
hưởng đến chất lượng sản phẩm và phát triển tiêu thụ sản phẩm; Hệ thống máy móc
thiết bị nhà xưởng còn chưa hiện đại và nhỏ hẹp, hệ thống thu mua và phân phối
hàng hóa chưa đồng bộ nên không tránh khỏi những thiếu sót.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp phát triển tiêu thụ
sản phẩm của làng nghề Tam Lâm-Hải Dương
3.1. Quy hoạch tổng thể phát triển ngành da giầy Việt Nam đến
năm 2020, tầm nhìn đến 2025
Xây dựng ngành da giầy Việt Nam đến năm 2020 thành một ngành công
nghiệp xuất khẩu mũi nhọn quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Tiếp tục giữ vị trí
trong nhóm các nước sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm da giầy hàng đầu thế giới.
Tạo thêm nhiều việc làm cho xã hội trên cơ sở thu nhập của người lao động ngày
càng được nâng cao, thực hiện trách nhiệm xã hội ngày càng tốt, số lượng lao động
được qua đào tạo ngày càng tăng.
Mục tiêu cụ thể: Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp ngành da
giầy giai đoạn 2011 – 2015 đạt 9,4%/năm; giai đoạn 2016 – 2020 đạt 8,8%/năm;
giai đoạn 2020 – 2025 đạt 8,2%/năm. Phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu năm 2015
là 9,1 tỷ USD; năm 2020 là 14,5 tỷ USD và năm 2025 đạt 21 tỷ USD. Nâng dần tỷ
lệ nội địa hóa các loại sản phẩm. Phấn đấu năm 2015 tỷ lệ nội địa hóa đạt 60-65%,
năm 2020 đạt 75-80% và năm 2025 đạt 80-85%;
ix
3.2. Phương hướng phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề
Tam Lâm-Hải Dương đến năm 2020
Mục tiêu phát triển của làng nghề Tam Lâm như sau:
- Mục tiêu phát triển làng nghề Tam Lâm đến năm 2020 là theo hướng hiện
đại hóa, sản xuất hàng hóa lớn, có năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh
tranh cao.
- Cơ cấu tổ chức và bộ máy hoạt động của làng nghề được tổ chức khoa học,
hoạt động hiệu quả. Chi hội Da giầy Hoàng Diệu thực sự trở thành cơ quan đại diện
cho tiếng nói của làng nghề Tam Lâm.
- Kết hợp du lịch làng nghề với sinh hoạt văn hóa - dân tộc để từng bước phát
triển làng nghề gắn với phát triển du lịch.
- Phấn đấu đến năm 2020 doanh thu hàng năm tăng 30%/năm; sản lượng tiêu
thụ hàng năm tăng 20%/năm; tạo việc làm cho 2.000 lao động và thu nhập bình quân
đạt 8 triệu đồng/người/tháng; đóng góp 60% tổng giá trị sản phẩm của toàn xã Hoàng
Diệu.
- Tạo được vị thế trong ngành da giầy Việt Nam và có sản phẩm xuất khẩu ra
thị trường thế giới.
Phương hướng phát triển của làng nghề Tam Lâm đến năm 2020:
- Đẩy mạnh điều tra nghiên cứu thị trường đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu
cầu của khách hàng, hoàn thiện hệ thống kênh phân phối sản phẩm.
- Mở rộng quy mô sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm.
- Tiếp cận công nghệ sản xuất mới nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm,
năng suất lao động, giảm chi phí và nâng cao trình độ cho người lao động.
- Có chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại để có giá bán và lượng sản phẩm
tiêu thụ ổn định, thúc đẩy sản xuất phát triển.
- Duy trì sản lượng tiêu thụ ở thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng tiêu
thụ ở các thị trường mới.
x
3.3. Giải pháp phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam
Lâm-Hải Dương
Từ những tồn tại trên, tác giả đã mạnh dạn đề ra ba nhóm giải pháp gồm
nhóm giải pháp phát triển sản phẩm, nhóm giải pháp phát triển khách hàng, nhóm
giải pháp phát triển thị trường nhằm phát triển tiêu thụ sản phẩm của làng nghề Tam
Lâm, cụ thể như sau:
Nhóm giải pháp phát triển sản phẩm
Thứ nhất, nâng cao chất lượng sản phẩm tạo ra nhiều sản phẩm với
phẩm cấp, chất lượng khác nhau
Một doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển trong cơ chế thị trường cần có
năng lực cạnh tranh và giữ được uy tín về sản xuất, tức là sản phẩm đó phải thỏa
mãn được nhu cầu của người tiêu dùng. Vì vậy, chất lượng sản phẩm được coi là
yếu tố sống còn.
Để nâng cao chất lượng sản phẩm cần quan tâm đến các vấn đề sau: Nâng
cao chất lượng ở khâu thiết kế sản phẩm; Tìm kiếm các nguồn cung cấp nguyên liệu
ổn định, chất lượng; Đầu tư trang thiết bị hiện đại, nâng cao tay nghề đội ngũ thợ tại
làng nghề; Tăng cường công tác quản lý chất lượng sản phẩm
Thứ hai, đa dạng hóa sản phẩm
Trong kinh doanh không có ngành nghề nào bền vững mãi mãi. Bất cứ doanh
nghiệp nào rồi cũng sẽ phải đối mặt với sự thay đổi của thị trường và hành động
phổ biến nhất để đối mặt với sự thay đổi đó là đa dạng hóa sản phẩm thông qua
công việc nghiên cứu và phát triển.
Đa dạng hóa đã và đang trở thành xu thế tất yếu trong chiến lược phát triển
của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc xác định mức độ đa dạng hóa vẫn còn là một
vấn đề gây tranh cãi. Chúng ta thấy rằng, các hãng điện thoại di động, các hãng máy
tính, các hãng xe hơi hàng năm đều liên tục cho ra đời các sản phẩm mới với nhiều
ứng dụng và thời trang hơn. Đa dạng hóa sản phẩm là một trong những cách thức để
doanh nghiệp có thể đón đầu những trào lưu mới, tạo nên những sản phẩm mới để
doanh nghiệp không bị bỏ lại với tốc độ thay đổi chóng mặt hiện nay. Bên cạnh đó,
xi
các doanh nghiệp kinh doanh trong ngành hàng có tính cạnh tranh cao hoặc đã bão
hòa lại hay đa dạng hóa sản phẩm mới nhằm tương hỗ cho các sản phẩm hiện tại.
Đa dạng hóa sản phẩm không những giúp doanh nghiệp giảm sức ép cạnh tranh và
rủi ro trên thị trường mà còn giúp doanh nghiệp khai phá thị trường mới, gia tăng
sản lượng tiêu thụ và doanh thu, củng cố uy tín thương hiệu.
Thứ ba, một số giải pháp khác gồm:
- Cải tiến kiểu dáng sản phẩm như thay đổi bao bì, nhãn hiệu, hình ảnh mới,
… nhằm làm thay đổi hình dáng, kích thước của sản phẩm để tạo sự khác biệt.
- Phát triển sản phẩm mới theo ý đồ và thiết kế mới.
- Phát triển các hoạt động dịch vụ để đưa ra thị trường nhiều loại dịch vụ với
chất lượng tốt như một phương tiện lôi kéo khách hàng, một phương tiện cạnh tranh
hiệu quả nhất. Ví dụ đổi mới và hoàn thiện phương thức bán hàng, thanh toán, bảo
hành, vận chuyển và sửa chữa nhằm thỏa mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Đây
là hướng quan trọng để tạo sự khác biệt so với sản phẩm cùng loại trên thị trường.
Nhóm giải pháp phát triển khách hàng
Thứ nhất, xây dựng chính sách giá cả hợp lý
Giá cả là một yếu tố rất nhạy cảm trong hoạt động kinh doanh và hoạt động
tiêu thụ sản phẩm nói riêng bởi giá cả có liên quan đến lợi ích cá nhân có tính đối
lập giữa người mua và người bán. Giá cả phù hợp sẽ thúc đẩy phát triển khách hàng,
phát triển thị trường về phạm vi địa lý. Việc định giá bán không phù hợp sẽ ảnh
hưởng trực tiếp đến khối lượng sản phẩm tiêu thụ, thu hẹp khách hàng và thị trường
tiêu thụ về phạm vi địa lý. Đối với hoạt động tiêu thụ sản phẩm, giá cả có thể tăng
khả năng cạnh tranh, đẩy mạnh hoạt động tiêu thụ sản phẩm, thu hút khách hàng
nếu có một chính sách giá hợp lí và đúng đắn cho từng đối tượng khách hàng, từng
sản phẩm, tình hình cung cầu và tình hình thị trường. Giá cả có thể được áp dụng
linh hoạt đối với từng đối tượng khách hàng trong từng thời điểm khác nhau và từng
loại sản phẩm khác nhau. Có thể đưa ra mức chiết khấu nhất định khi khối lượng
mua lớn, hay giảm giá trong thời gian không phải mùa vụ, … Sự linh hoạt trong
chính sách giá là biện pháp để kích thích tiêu dùng nhiều lần của khách hàng, tăng
khối lượng bán.
xii
Thứ hai, phát triển du lịch làng nghề
Du lịch làng nghề ngày càng hấp dẫn du khách và đang là một hướng phát
triển du lịch ở nhiều quốc gia trên thế giới. Bên cạnh những lợi ích về kinh tế, xã
hội, hình thức du lịch này còn góp phần bảo tồn và phát huy những bản sắc văn hoá
độc đáo của từng vùng miền, địa phương.
Những năm gần đây, nhiều làng nghề truyền thống mai một do không tìm
được đầu ra sản phẩm. Sự phát triển của loại hình du lịch làng nghề đang là một xu
hướng mới hứa hẹn sẽ mang lại sự liên kết để cùng khai thác tiềm năng. Gắn với
phát triển du lịch làng nghề giúp sản phẩm của làng nghề sẽ được tiếp cận với nhiều
khách du lịch trong và ngoài nước, giải quyết được việc làm và tăng thu nhập cho
lao động địa phương, xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và góp phần phát
triển tiêu thụ sản phẩm, phát triển ổn định làng nghề.
Thứ ba, không ngừng tạo dựng và nâng cao uy tín của làng nghề
trên thị trường
Tạo dựng và nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thị trường để doanh
nghiệp có vị trí cao, có uy tín lớn, có hình ảnh đẹp trong con mắt khách hàng. Làm
được điều đó sẽ giữ chân khách hàng cũ và thu hút thêm khách hàng mới sử dụng
sản phẩm của làng nghề
Nhóm giải pháp phát triển thị trường
Thứ nhất, tăng cường các hoạt động xúc tiến, yểm trợ cho công tác
bán hàng
Trong nền kinh tế thị trường, sản phẩm hàng hoá muốn tiêu thụ được không
những phải có chất lượng tốt, giá cả phải chăng, bao bì mẫu mã đẹp mà làm sao
những thông tin đó phải được thông báo đến người tiêu dùng. Để làm được điều
này, doanh nghiệp phải tiến hành các biện pháp như: Quảng cáo, yểm trợ xúc tiến
bán hàng để giúp doanh nghiệp đưa sản phẩm tới tay người tiêu dùng được nhanh
chóng. Thông qua các hoạt động quảng cáo, yểm trợ, doanh nghiệp kích thích gợi
mở nhu cầu về sản phẩm, cung cấp cho khách hàng tiềm năng các thông tin cần
thiết, tạo ra hình ảnh đẹp trong con mắt khách hàng về doanh nghiệp và sản phẩm
xiii
của doanh nghiệp. Có thể người tiêu dùng chưa biết về sản phẩm của doanh nghiệp,
họ đang lưỡng lự so sánh nhưng khi đã nhận được những thông tin kích thích thị
hiếu về tiêu dùng sản phẩm, họ sẽ có hành động mua hàng, từ đó tăng thị phần và
tăng khả năng phát triển tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp.
Hai là, lựa chọn kênh phân phối hợp lý, hiệu quả
Hiện nay các kênh phân phối của các cơ sở sản xuất ở làng nghề Tam Lâm
chủ yếu là những kênh phân phối ngắn và theo kênh phân phối trực tiếp, kênh
truyền thống. Các doanh nghiệp tham gia vào kênh truyền thống tìm kiếm lợi ích
bất cứ khi nào, ở đâu và như thế nào nếu có thể. Cơ chế thị trường tự do và tín hiệu
giá cả đã tạo nên các kênh truyền thống. Các quan hệ giữa các thành viên trong các
kênh truyền thống kém vững chắc qua thời gian. Các thành viên sẽ tự rời bỏ kênh
nếu thấy lợi ích không còn. Bởi vậy, các kênh truyền thống có thể bị phá vỡ nhanh
chóng bởi một thành viên kênh nào đó khi họ thấy quan hệ kinh doanh đã mất đi
tính hấp dẫn. Vấn đề đặt ra là phải hoàn thiện kênh phân phối đang hoạt động và
xây dựng, quản lý kênh phân phối mới cho hiệu quả.
Một số giải pháp khác
Một là, hoàn thiện và đẩy mạnh công tác điều tra nghiên cứu thị
trường
Hiện nay, các cơ sở sản xuất tại làng nghề Tam Lâm vẫn chưa chú trọng đầu
tư thích đáng cho công tác nghiên cứu thị trường và các hoạt động hỗ trợ xúc tiến
bán hàng. Điều này khiến các cơ sở không những thiếu thông tin từ phía khách
hàng, thông tin về các đối thủ cạnh tranh mà còn kém nhạy bén trong việc xử lý các
thông tin đã có. Vì vậy, việc nghiên cứu đánh giá thị trường tiêu thụ sản phẩm, xác
định khả năng tiêu thụ và tìm kiếm giải pháp nhằm thích ứng với nhu cầu thị trường
là công việc hết sức cần thiết trước khi đem sản phẩm ra bán trên thị trường.
Muốn giải quyết những vấn đề trên làng nghề Tam Lâm nên thành lập bộ
phận nghiên cứu thị trường chung cho các cơ sở sản xuất. Bộ phận này cần được
đào tạo, trang bị những kiến thức cần thiết để có thể làm tốt công tác điều tra,
nghiên cứu thị trường.
xiv
Hai là, chú trọng công tác lập kế hoạch tiêu thụ sản phẩm
Kế hoạch tiêu thụ sản phẩm của làng nghề phải bám sát nhu cầu của xã hội về
các loại sản phẩm mà làng nghề đang tạo ra. Nói cách khác kế hoạch tiêu thụ sản
phẩm của làng nghề phải gắn với thị trường, phải coi thị trường là đối tượng, là căn
cứ của mình.
Kế hoạch tiêu thụ sản xuất của làng nghề phải được xây dựng trên cơ sở năng
lực sản xuất của mình. Tuy nhiên năng lực sản xuất của làng nghề không phải là cố
định. Nó luôn biến động từng năm với sự thay đổi về tay nghề của người lao động,
với quá trình khai thác máy móc thiết bị hiện có, cùng với quá trình đổi mới và hiện
đại hóa máy móc thiết bị.
Ba là, hoàn thiện cơ cấu tổ chức và hoạt động của làng nghề, nâng
cao năng lực tài chính
Nâng cao năng lực tài chính bao gồm nâng cao vốn, nâng cao chất lượng tài
sản, khả năng sinh lời, khả năng thanh khoản và năng lực cạnh tranh. Một doanh
nghiệp có tiềm lực tài chính tốt là một doanh nghiệp lớn mạnh, có vị thế trong
ngành và có một kế hoạch phát triển sản xuất kinh doanh lâu dài trong đó có kế
hoạch phát triển tiêu thụ sản phẩm và có khả năng thực thi các kế hoạch đó. Nâng
cao năng lực tài chính là cơ sở để nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển khách
hàng, phát triển kênh phân phối, mở rộng thị trường và thực hiện các kế hoạch phát
triển sản xuất kinh doanh khác của doanh nghiệp. Nâng cao năng lực tài chính của
các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất ở làng nghề là điều kiện cần thiết để hội nhập với
xu hướng phát triển của nền kinh tế thị trường.
Hiện nay, hình thức hoạt động của làng nghề da giầy Tam Lâm vẫn phát
triển theo các qui mô hộ gia đình, tổ hợp sản xuất, chưa xuất hiện doanh nghiệp. Sự
phát triển tự phát của các hộ gia đình, tổ hợp sản xuất gây khó khăn cho địa phương
trong quá trình quy hoạch phát triển làng nghề, hỗ trợ các cơ sở vay vốn ngân hàng
phát triển sản xuất. Đặc biệt, công tác đổi mới thiết bị - công nghệ phục vụ sản xuất
cũng như tiếp cận thị trường của các cơ sở giầy da còn hạn chế. Làng nghề Tam
Lâm phát triển chưa có quy hoạch, chưa có chiến lược xây dựng và phát triển
xv
thương hiệu cho sản phẩm của làng nghề. Từ thực tế trên, để đáp ứng yêu cầu mới,
làng nghề phải tổ chức lại nhằm bảo tồn phát triển làng nghề, tăng năng suất chất
lượng sản phẩm, tăng tiềm lực tài chính, khả năng cạnh tranh của sản phẩm làng
nghề, phát triển tiêu thụ sản phẩm và đạt hiệu quả kinh tế xã hội cao hơn.
3.4. Một số kiến nghị
Ngoài những giải pháp được nêu ở trên, luận văn còn nêu ra một số kiến nghị
với Hiệp hội làng nghề Việt Nam, Hiệp hội Da giầy-Túi xách Việt Nam, Viện
Nghiên cứu Da giầy, Hội Da giầy Hải Dương và một số kiến nghị khác.
