HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
MAI PHÚ HỢP
TR¸CH NHIÖM X· HéI
CñA C¸C DOANH NGHIÖP NHµ N¦íC ë VIÖT NAM
TRONG QU¸ TR×NH HéI NHËP QUèC TÕ HIÖN NAY
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
Mã số: 62 22 03 02
HÀ NỘI - 2018
Công trình được hoàn thành tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. VŨ HỒNG SƠN
Phản biện 1
Phản biện 2
Phản biện 3
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án
cấp Học viện họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi ngày tháng năm 2018
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia
và Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thuật ngữ trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ra đời vào những
năm 1950 của thế kỷ 20, mục đích là nhằm tuyên truyền và kêu gọi các
doanh nhân bên cạnh lợi nhuận không làm tổn hại đến các quyền và lợi ích
của người khác, kêu gọi lòng từ thiện để bồi hoàn những thiệt hại mà các
doanh nghiệp gây ra cho xã hội cũng như môi trường, thực hiện tốt trách
nhiệm xã hội sẽ góp phần bảo đảm cho doanh nghiệp và xã hội cùng phát
triển bền vững. Ngày nay, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trở thành
một trong những yêu cầu cấp thiết mà hầu hết các quốc gia và doanh
nghiệp trên thế giới phải tuân thủ. Đối với các nước phát triển, trách nhiệm
xã hội của doanh nghiệp được xem như là "triết lý" kinh doanh. Với Việt
Nam, là quốc gia đi sau trong việc tiếp nhận vấn đề trách nhiệm xã hội của
doanh nghiệp, dù nhận thức ngày càng tích cực hơn, tuy nhiên nó vẫn là
vấn đề còn khá mới mẻ. Việt Nam đã hội nhập sâu rộng với thế giới, do đó
phải tuân thủ những "luật chơi" nhất định, nếu không sẽ bị loại và một
trong những “luật chơi” quan trọng nhất là thực hiện trách nhiệm xã hội
của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp
Nhà nước nói riêng buộc phải đáp ứng những yêu cầu khắc khe về hiệu
quả và tính cạnh tranh, về quan hệ lao động, vệ sinh an toàn thực phẩm,
bảo vệ môi trường…
Nhiều doanh nghiệp Nhà nước đã nhận thức được tầm quan trọng
của việc thực hiện trách nhiệm xã hội nên bước đầu áp dụng và đã mang
lại những kết quả thiết thực. Song bên cạnh đó vẫn còn nhiều doanh
nghiệp nhận thức chưa chưa đầy đủ, do đó thời gian qua nhiều doanh
nghiệp Nhà nước có hiệu quả kinh doanh thấp, thậm chí thua lỗ làm thất
thoát nguồn vốn rất lớn đã đẩy nợ công tăng cao; Khai thác thiếu khoa học
2
làm kiệt quệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, gây ô nhiễm môi trường; Nhiều
quyền lợi của người lao động không được bảo đảm; Gian lận kinh doanh,
không rõ ràng trong báo cáo tài chánh… Đó là những vấn nạn ở Việt Nam,
gây mất lòng tin trong nhân dân.
Những thành tựu đạt được, cùng bên cạnh đó với những hạn chế yếu
kém của nhiều doanh nghiệp Nhà nước đã đặt ra vấn đề khách quan cần
phải nghiên cứu, định vị xem doanh nghiệp Nhà nước đã thực hiện được
những trách nhiệm gì cho xã hội. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đã
được tiếp cận từ các góc nhìn kinh tế học, luật học, đạo đức học, khoa
học về môi trường… Song vẫn rất cần một tiếp cận triết học để khái quát
hóa vấn đề trên ở tầm nhận thức xã hội, xây dựng định hướng thực hiện
trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp một cách hệ thống. Do vậy, lựa
chọn "Trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp Nhà nước ở Việt
Nam trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay" cho Luận án tiến sỹ
triết học của mình nó có ý nghĩa lý luận cũng như cả về thực tiễn đang đặt
ra. Chính vì tầm quan trọng của vấn đề nghiên cứu đã thôi thúc tác giả
chọn nội dung này.
2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu nghiên cứu
Luận án phân tích những thành tựu, hạn chế của các doanh nghiệp
Nhà nước ở Việt Nam trong việc thực hiện trách nhiệm xã hội của quá
trình hội nhập quốc tế; Đề xuất, luận giải những giải pháp nhằm nâng cao
nhận thức và hiệu quả thực hiện trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp
Nhà nước ở Việt Nam trong thời gian tới.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là, tổng quan các công trình nghiên cứu về trách nhiệm xã hội
của doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp Nhà nước;
3
Hai là, làm rõ một số vấn đề lý luận về trách nhiệm xã hội của doanh
nghiệp và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp Nhà nước;
Ba là, phân tích những thành tựu, hạn chế trong thực hiện trách
nhiệm đối với xã hội của các doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam và chỉ ra
các nguyên nhân của chúng;
Bốn là, Đề xuất, những nhóm giải pháp để nâng cao hiệu quả thực
hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam trong thời
gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là trách nhiệm xã hội của doanh
nghiệp Nhà nước ở Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế hiện nay.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: Luận án phân tích kết quả, hạn chế của các
doanh nghiệp Nhà nước trong việc thực hiện trách nhiệm xã, từ đó đề xuất
một số định hướng, khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện trách
nhiệm xã của các doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam trong thời gian tới.
- Phạm vi không gian và thời gian nghiên cứu: Trách nhiệm xã hội
của doanh nghiệp Nhà nước ở Việt Nam từ năm 2011 đến nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận Mác - Lênin nói
chung, triết học Mác - Lênin nói riêng. Trong đó, phép biện chứng duy vật
cũng như phép biện chứng duy vật về lịch sử, mà chủ yếu là biện chứng
giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng, giữa tồn tại xã hội và ý thức
xã hội. Đồng thời, quán triệt chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng,
pháp luật của Nhà nước Việt Nam về phát triển đất nước, nhất là về xây