Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng - Kỹ Thuật Y Học
405
TRẢI NGHIỆM CỦA SINH VIÊN ĐIỀU DƯỠNG
VỀ PHƯƠNG PHÁP LỒNG GHÉP PHIM ẢNH
TRONG GIẢNG DẠY HỌC PHẦN CHĂM SÓC GIẢM NHẸ
Cao Thị Lâm Phao1, Nguyễn Thị Ngọc Phương1, Huỳnh Thụy Phương Hồng1
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Áp dụng phương pháp dạy học kết hợp phim ảnh được sử dụng trong giảng dạy y khoa tại
nhiều nước trên thế giới. Tại Việt Nam, phương pháp này chưa được áp dụng nhiều và chưa được đánh giá hiệu
quả của nó.
Mục tiêu: Xác định mức độ nhận thức và tìm hiểu trải nghiệm của sinh viên điều dưỡng về phương pháp
lồng ghép phim ảnh trong giảng dạy học phần Chăm sóc giảm nhẹ.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 126 sinh viên điều dưỡng được khảo sát nhận thức qua bộ câu hỏi
tự điền và 7 sinh viên điều dưỡng được phỏng vấn sâu dựa vào các câu hỏi mở. Tỷ lệ phần trăm được dùng để
mô tả về nhận thức và dữ liệu phỏng vấn được phân tích, mã hóa theo Charmaz (2014).
Kết quả: Về nhận thức của sinh viên có tỷ lệ cao từ 67,5% - 92,8%. Về trải nghiệm, sinh viên cho rằng đây
là phương pháp học “mới lạ” giúp sinh viên có “thêm nhiều kiến thức”, “hướng sinh viên trở thành người điều
dưỡng nhân văn”.
Kết luận: Sinh viên điều dưỡng có mức độ nhận thức cao về vấn đề lồng ghép phim ảnh trong giảng dạy
Chăm sóc giảm nhẹ. Sinh viên có nhiều chia sẻ về trải nghiệm tích cực trong việc ứng dụng phương pháp vào
thực tế; đưa ra những điểm mạnh, hạn chế của phương pháp từ đó góp ý để phương pháp học tập này được hoàn
thiện hơn.
Từ khóa: chăm sóc giảm nhẹ, lồng ghép phim ảnh, trải nghiệm, điều dưỡng
ABSTRACT
NURSING STUDENTS' EXPERIENCES OF TEACHING METHOD WITH FILM INCORPORATED
IN PALLIATIVE CARE COURSE
Cao Thi Lam Phao, Nguyen Thi Ngoc Phuong, Huynh Thuy Phuong Hong
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 25 - No. 5 - 2021: 405 - 413
Background: The application of film-incorporated teaching methods was used in medical teaching globally.
In Vietnam, this method was limited in using and evaluating its effectiveness.
Objective: To determine the level of perceptions and to learn about nursing students’ experiences of teaching
methods with film incorporated in Palliative care course.
Methods: There were 126 nursing students investigated for their awareness through questionnaires and 7
nursing students joined semi-structured interviews. The percentage was used to describe perceptions and
interview data were analyzed, whereby coding suggested by Charmaz (2014) and thematic analysis was used for
qualitative analysis.
Results: Students' perceptions fluctuated from 67.5% - 92.8%. In terms of experiences, students
thought this was a "new" learning method that helped them have "more knowledge", "made students become
humanistic nursing".
1Khoa Điều dưỡng - Kỹ thuật Y học, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
Tác giả liên lạc: TS.ĐD. Huỳnh Thụy Phương Hồng ĐT: 0908733650 Email: huynhthuyphuonghong@ump.edu.vn
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Chuyên Đề Điều Dưỡng - Kỹ Thuật Y Học
406
Conclusions: Nursing students had high levels of perceptions towards the teaching method of incorporating
films in teaching the palliative care subject. Students shared various positive experiences in applying the method
in practice; figured out the strengths and limitations, based on which suggestions were given to improve this
learning method.
Keywords: palliative care, incorporate film, experience, nursing
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hiện nay, trên thế giới đã áp dụng đa dạng
hình thức giảng dạy, đưa công nghệ 4.0 vào học
tập. Trong số nhiều chiến lược dạy- học, việc sử
dụng phim ảnh đã trở thành một cách độc đáo
để khuyến khích sinh viên học tập tích cực(1). Ở
Việt Nam cũng đã sử dụng phương pháp công
nghệ thông tin 4.0 đưa phim ảnh vào trong
giảng dạy. Cụ thể như: cung cấp cho người học
kiến thức để hỗ trợ hoạt động nói của sinh viên(2)
trong giao tiếp tiếng Anh, sử dụng phim học tập
giúp người học quan sát giải quyết vấn đề trong
giảng dạy vật lý(3). Tuy nhiên, việc sử dụng phim
ảnh trong giảng dạy y khoa tại Việt Nam chưa
được sử dụng nhiều và rất ít nghiên cứu chứng
minh hiệu quả của phương pháp này. Tại Đại
học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh đang sử
dụng phim ngắn chuyên sâu về kiến thức y khoa
đưa vào trong giảng dạy các môn học và đã có
những nghiên cứu đánh giá về phương pháp
này(4). Với phương pháp lồng ghép phim ảnh,
các bộ phim được đưa vào phương pháp là
những bộ phim điện ảnh, phim chiếu rạp, các bộ
phim nổi tiếng phổ biến mà mọi người có thể
tìm thấy trên các trang mạng xã hội, các bộ phim
này không hoàn toàn chuyên về kiến thức
chuyên môn mà chỉ lồng ghép các yếu tố y khoa
vào bộ phim, có mục tiêu và câu hỏi rõ ràng cho
từng phần thảo luận nhằm làm sáng tỏ nội dung
học tập, đặc biệt là các nội dung liên quan đến
tâm lý và cuộc sống của người bệnh. Phương
pháp giảng dạy này chưa được áp dụng rộng rãi
và chưa có các nghiên cứu khảo sát đánh giá
phương pháp học này. Do đó, việc thực hiện
nghiên cứu đề tài về “Trải nghiệm của sinh viên
điều dưỡng về phương pháp lồng ghép phim
ảnh trong giảng dạy học phần Chăm sóc giảm
nhẹ” là cần thiết. Từ đó cung cấp thêm cơ sở cho
việc ứng dụng phương pháp lồng ghép phim
ảnh trong giảng dạy, đưa ra những đánh giá và
mô tả góp ý về phương pháp học giúp hoàn
thiện, nâng cao hiệu quả của phương pháp từ đó
nâng cao chất lượng giảng dạy.
Mục tiêu
Xác định mức độ nhận thức của sinh viên
(SV) điều dưỡng về phương pháp lồng ghép
phim ảnh trong giảng dạy học phần Chăm sóc
giảm nhẹ.
Tìm hiểu trải nghiệm của sinh viên điều
dưỡng về phương pháp lồng ghép phim ảnh
trong giảng dạy học phần Chăm sóc giảm nhẹ.
ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện trên sinh viên
điều dưỡng đa khoa Khoa Điều dưỡng – Kỹ
thuật y học, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí
Minh hoàn thành học phần Chăm sóc giảm nhẹ.
Tiêu chuẩn chọn vào
Sinh viên điều dưỡng đa khoa năm 4, Khoa
Điều dưỡng – Kỹ thuật y học, Đại học Y Dược
Thành phố Hồ Chí Minh học tập tại trường từ
tháng 3/2021 đến tháng 7/2021.
Sinh viên đã được giảng dạy bằng phương
pháp lồng ghép phim ảnh trong học phần Chăm
sóc giảm nhẹ.
Tiêu chuẩn loại ra
Sinh viên không đồng ý tham gia nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu định lượng kết hợp với định tính.
Phương pháp chọn mẫu
Phương pháp nghiên cứu định lượng sử
dụng thiết kế mô tả cắt ngang với chọn mẫu
thuận tiện bao gồm toàn bộ 126 sinh viên điều
dưỡng. Phương pháp nghiên cứu định tính sử
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng - Kỹ Thuật Y Học
407
dụng phương thức tiếp cận xét từ quan điểm của
7 sinh viên đăng ký phỏng vấn chia sẻ kinh
nghiệm để tìm hiểu về trải nghiệm của sinh viên
điều dưỡng đối với việc áp dụng phương pháp
lồng ghép phim ảnh trong giảng dạy học phần
Chăm sóc giảm nhẹ.
Công cụ thu thập số liệu
Nghiên cứu định lượng: Bộ câu hỏi thu thập
dữ liệu gồm:
1) Phần A: gồm các câu hỏi về thông tin
nền (tuổi, giới tính, điểm học phần Chăm sóc
giảm nhẹ);
2) Phần B: bộ câu hỏi nhận thức của sinh
viên điều dưỡng về phương pháp lồng ghép
phim ảnh trong giảng dạy học phần Chăm sóc
giảm nhẹ gồm 11 câu hỏi dựa trên bộ câu hỏi của
Maliheh K(5).
Các câu hỏi không được tính điểm mà chỉ
mô tả bằng tỷ lệ phần trăm theo 5 mức độ đánh
giá: Hoàn toàn không đồng ý, không đồng ý,
không ý kiến, đồng ý, hoàn toàn đồng ý. Bộ câu
hỏi này được dịch xuôi dịch ngược, được đánh
giá CVI (chỉ số S-CVI/Avg = 0,969 và S-CVI/UA =
0,909) và nghiên cứu thử nghiệm trước khi đưa
vào nghiên cứu với chỉ số Cronbach’s Alpha là
0,641. Độ tin cậy Cronbach’s Alpha là 0,923 ở
nghiên cứu chính.
Nghiên cứu định tính: Bộ câu hỏi thu thập
dữ liệu gồm các câu hỏi mở về trải nghiệm của
sinh viên điều dưỡng về phương pháp lồng
ghép phim ảnh trong giảng dạy học phần Chăm
sóc giảm nhẹ. Nội dung của các câu hỏi gồm
cảm nhận, lợi ích, bất lợi, trải nghiệm của sinh
viên khi tham gia học tập bằng phương pháp
lồng ghép phim ảnh.
- Bạn cảm nhận như thế nào về phương
pháp lồng ghép phim ảnh trong giảng dạy và
các phương pháp học khác trước đây?
- Việc tham gia học tập bằng phương pháp
lồng ghép phim ảnh trong giảng dạy mang lại
lợi ích và ảnh hưởng gì cho bạn?
- Bạn hãy cho biết/liệt kê/mô tả những trải
nghiệm của bản thân khi học bằng phương pháp
lồng ghép phim ảnh?
Các biến số nghiên cứu
Bảng 1. Các biến số nghiên cứu
Biến số
Tuổi
Giới tính
Điểm học
phần
CSGN
Nhận
thức của
sinh viên
Quy trình nghiên cứu
Sau khi có sự chấp thuận của Hội đồng đạo
đức Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh,
liên hệ với cố vấn học tập và ban cán sự lớp xin
phép thực hiện nghiên cứu và xin thông tin của
sinh viên. Tiến hành gửi thư có đính kèm trích
dẫn 2 đường dẫn đến email của sinh viên:
đường dẫn 1 thông tin dành cho đối tượng
nghiên cứu - đăng ký chia sẻ trải nghiệm và
đường dẫn 2 biểu mẫu khảo sát về nhận thức
của sinh viên điều dưỡng về phương pháp lồng
ghép phim ảnh trong giảng dạy học phần Chăm
sóc giảm nhẹ. Sau 7 ngày kể từ lúc gửi thư, kiểm
tra kết quả phản hồi nếu chưa đủ mẫu nghiên
cứu viên gửi thư đến email sinh viên nhắc nhở
hỗ trợ tham gia nghiên cứu. Các đường dẫn sẽ
đóng sau 2 tuần gửi thư đến email.
Dựa vào danh sách sinh viên đồng ý tham
gia chia sẻ trải nghiệm, sinh viên được tiến hành
phỏng vấn sâu theo thứ tự đăng ký, cuộc phỏng
vấn diễn ra qua Teams với thời gian 30-60
phút/buổi phỏng vấn. Cuộc phỏng vấn được xin
phép ghi âm và phỏng vấn dựa vào các câu hỏi
mở về trải nghiệm của sinh viên. Sau mỗi buổi
phỏng vấn, tiến hành gỡ băng ghi âm và mã hóa
sơ bộ (initial coding) để ghi nhận các dữ liệu
chính. Các cuộc phỏng vấn được tiến hành đến
khi thông tin bão hòa (dữ liệu mã hóa sơ bộ của
các cuộc phỏng vấn bị trùng lập nhiều, không
Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Chuyên Đề Điều Dưỡng - Kỹ Thuật Y Học
408
khai thác được thêm thông tin mới) thì dừng
phỏng vấn.
Phương pháp phân tích số liệu
Nghiên cứu định lượng: Dữ liệu được nhập
và phân tích bằng phần mềm SPSS 20.0. Tần số
và tỷ lệ phần trăm dùng để mô tả về tuổi, giới
tính, điểm học phần Chăm sóc giảm nhẹ, nhận
thức của sinh viên.
Nghiên cứu định tính: phân tích và mã hóa
dữ liệu theo Charmaz (2014) gồm các bước: gỡ
băng ghi âm, mã hóa sơ bộ (initial coding), mã
hóa tập trung (focused coding), tổng hợp thông
tin theo từng mệnh đề.
Y đức
Nghiên cứu đã được thông qua Hội đồng
Đạo đức trong nghiên cứu Y sinh học Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh, số 410/HĐĐĐ-
ĐHYD ký ngày 03/06/2021.
KẾT QUẢ
Đặc tính dân số nghiên cứu
Nghiên cứu thực hiện trên 126 sinh viên điều
dưỡng trong đó sinh viên nữ chiếm tỷ lệ cao
(90,5%). Đối với điểm học phần Chăm sóc giảm
nhẹ, có thể thấy sinh viên đạt kết quả học tập cao
với 65,1% sinh viên đạt điểm xuất sắc, điểm
trung bình chỉ chiếm 0,8% và không có sinh viên
đạt điểm yếu kém. Sinh viên có độ tuổi trung
bình 22,22± 0,56 (Bảng 2).
Bảng 2. Đặc tính của sinh viên điều dưỡng tham gia
nghiên cứu (n=126)
Đặc tính
Tần số (%)
Tuổi
TB ± ĐLC*
22,22 + 0,56
Giới tính
Nữ
114 (90,5)
Điểm học phần
Chăm sóc giảm
nhẹ
Xuất sắc
82 (65,1)
Giỏi
17 (13,5)
Khá
26 (20,6)
Trung bình
1 (0,8)
*Trung bình ± Độ lệch chuẩn
Nhận thức của sinh viên
Kết quả khảo sát về nhận thức của sinh
viên cho thấy sinh viên có tỷ lệ cao đồng ý/
hoàn toàn đồng ý (92,8%) với việc tham gia
vào các buổi học xem phim là một trải nghiệm
tốt và thảo luận về phim có thể chia sẻ cảm
nhận và quan điểm của mình. Hai câu nhận
thức có kết quả đồng ý thấp nhất là “Tôi sẽ đề
nghị các bạn sinh viên khác tham gia vào các
buổi xem phim sau” đạt 75,4% và “Các buổi
xem phim giúp tôi trở thành người điều
dưỡng tốt hơn” chỉ có 67,5%, tuy nhiên đều có
tỷ lệ cao hơn 50%. Các câu còn lại có kết quả
đồng tình từ 80% đến 88,1% (Bảng 3).
Bảng 3. Kết quả khảo sát về nhận thức của sinh viên
Nội dung
Hoàn toàn
không
đồng ý (%)
Không
đồng ý
(%)
Không ý
kiến (%)
Đồng ý
(%)
Hoàn toàn
đồng ý (%)
Tham gia vào các buổi xem phim là một trải nghiệm tốt cho tôi
0
0,8
6,3
56,3
36,5
Các buổi xem phim hữu ích cho tôi với tư cách là một điều dưỡng
0
1,6
14,3
56,3
27,8
Buổi xem phim có thể giúp tôi áp dụng những điều đã học vào trong
thực hành lâm sàng
0
1,6
18,3
59,5
20,6
Các buổi xem phim rất hữu ích giúp tôi khám phá những điều mới mẻ
sâu sắc về quan điểm nhân văn của việc chăm sóc điều dưỡng (quan
điểm nhân văn: sự xem xét, đánh giá liên quan đến giá trị sống của con
người, thường gắn liền với các yếu tố phẩm giá, tình cảm, trí tuệ, vẻ
đẹp,… ở các góc độ khác nhau)
0
0,8
11,1
61,9
26,2
Các buổi xem phim có thể giúp tôi tìm hiểu thêm về nhiều khía cạnh
quan trọng của y học
0
2,4
11,9
64,3
20,6
Các buổi xem phim khiến tôi trở thành một điều dưỡng nhân văn hơn
(điều dưỡng nhân văn: là một người điều dưỡng có đức tính tốt, giàu
tình cảm, cảm thông và chia sẻ với mọi người, biết nhìn nhận các vấn
đề ở nhiều khía cạnh khác nhau,…)
0
1,6
15,9
55,6
27,0
Các buổi xem phim có thể làm thay đổi cách tôi xem phim (nhận thấy
việc xem phim không chỉ để giải trí mà có thể học hỏi qua phim, thay đổi
cách lựa chọn nội dung phim,…)
0
4,8
11,9
57,1
26,2
Các buổi xem phim có thể giúp tôi trở thành một điều dưỡng tốt hơn
0
4,0
28,6
50,0
17,5
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 5 * 2021
Nghiên cứu Y học
Chuyên Đề Điều Dưỡng - Kỹ Thuật Y Học
409
Nội dung
Hoàn toàn
không
đồng ý (%)
Không
đồng ý
(%)
Không ý
kiến (%)
Đồng ý
(%)
Hoàn toàn
đồng ý (%)
Tôi sẽ đề nghị các bạn sinh viên khác tham gia vào các buổi xem phim
sau
0
4,0
20,6
52,4
23,0
Dạy học thông qua phim là một phương pháp hay so với bài giảng
thông thường
0
4,0
8,7
57,9
29,4
Thảo luận về phim có thể giúp tôi chia sẻ cảm nhận và quan điểm của
mình
0
0,8
6,3
56,3
36,5
Trải nghiệm của sinh viên
Qua quá trình phỏng vấn sâu thu thập và
phân tích dữ liệu cho thấy trải nghiệm của sinh
viên đối với phương pháp lồng ghép phim ảnh
trong giảng dạy học phần Chăm sóc giảm nhẹ
được mô tả ở bốn khía cạnh: 1) Học tập chủ
động tích cực; 2) Học về khía cạnh nhân văn; 3)
Phương pháp học tập áp dụng thực tế; và 4) Yếu
tố giúp phương pháp học tập hiệu quả (Hình 1).
Hình 1. Kết quả thu thập và phân tích dữ liệu về trải
nghiệm của sinh viên
BÀN LUẬN
Đặc tính dân số nghiên cứu
Kết quả khảo sát về giới tính ở sinh viên điều
dưỡng tương đồng với nghiên cứu khảo sát trên
điều dưỡng tại bệnh viện Nam Định với kết quả
đa số điều dưỡng là nữ giới (81,8%)(6). Báo cáo
của Tổ chức Y tế Thế giới (2018) về nhân lực y tế
Việt Nam cho thấy điều dưỡng nữ chiếm tỷ lệ
cao (62,6%)(7). Các tỷ lệ thống kê này cho thấy
đặc thù của ngành điều dưỡng tại Việt Nam có
tỷ lệ nữ cao hơn nam. Về đặc tính tuổi, sinh viên
có độ tuổi nhỏ nhất là 22 và lớn nhất là 25, số
tuổi chênh lệch không nhiều do nghiên cứu thực
hiện trên cùng một lớp cử nhân chính quy.
Nhận thức của sinh viên
Các tỷ lệ về kết quả khảo sát về nhận thức
của sinh viên cho thấy những hiệu quả của
phương pháp này được đồng ý và đánh giá cao.
Kết quả này tương đồng với nghiên cứu của
Cambra-Badii I (2020) cho thấy hầu hết những
người tham gia bày tỏ sự đồng ý hoàn toàn hoặc
một phần về sự hữu ích của hoạt động xem
phim và sự hài lòng của họ với hoạt động này và
95,9% sinh viên sẽ giới thiệu hoạt động này cho
các sinh viên khác(8). Nghiên cứu của Maliheh K
(2018) cũng cho thấy đa số sinh viên đồng ý và
đánh giá tích cực về phương pháp lồng ghép
phim ảnh trong giảng dạy(5). Ngoài vai trò giải
trí, phim còn được sử dụng cho nhiều mục đích
khác nhau trong y khoa như đạo đức trong y
khoa, thử nghiệm lâm sàng, sự đồng cảm, tính
chuyên nghiệp, kỹ năng giao tiếp và các vấn đề
cuối đời của người bệnh(9). Một nghiên cứu khác
cũng đã chứng minh việc sử dụng các bộ phim
nổi tiếng có thể giúp giáo viên giới thiệu cho
sinh viên một số tình huống y tế có thể khó hiểu
khi sử dụng các phương pháp giáo dục truyền
thống(10). Từ nghiên cứu có thể gợi ý việc sử
dụng phim ảnh trong giảng dạy tại các trường y
khoa có thể giúp nâng cao giá trị nhân văn trong
học tập y khoa mà các khía cạnh nhân văn là yếu
tố không thể thiếu đối với một nhân viên y tế
tương lai. Tuy nhiên, các giá trị nhân văn tâm lý
xã hội này đôi khi khó bọc lộ được hết qua các
bài giảng thông thường mà cần đến một phương