1
ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
Tr m c m là m t r i lo n tâm th n th ng g p, đc tr ng b i s bu nầ ả ộ ố ạ ầ ườ ặ ặ ư ở ự ồ
chán, m t h ng thú ho c ni m vui, ng không yên gi c ho c chán ăn, c m giácấ ứ ặ ề ủ ấ ặ ả
m t m i và kém t p trung. Theo T ch c Y t th gi i (WHO), c tính đnệ ỏ ậ ổ ứ ế ế ớ ướ ế
năm 2030, tr m c m s là nguyêầ ả ẽ n nhân đng th nh t v gánh n ng b nh t t cho yứ ứ ấ ề ặ ệ ậ
t toàn c u. T l tr m c m n gi i cao g p g n hai l n so v i nam gi i. Ph nế ầ ỷ ệ ầ ả ở ữ ớ ấ ầ ầ ớ ớ ụ ữ
mang thai và sinh con có nguy c m c tr m c m cao. Trên th gi i, tr m c m phơ ắ ầ ả ế ớ ầ ả ở ụ
n mang thai (PNMT) và sau sinh là khá ph bi n, t l tr m c m trong khi mang thaiữ ổ ế ỷ ệ ầ ả
là 12,0% và sau sinh là 13,0%. Các nghiên c u g n đây cho th y tr m c m trong mangứ ầ ấ ầ ả
thai (TCMT) có liên quan đn sinh non, sinh nh cân. Tr m c m đi v i PNMT n uế ẹ ầ ả ố ớ ế
không đc phát hi n và đi u tr có th làm tăng nguy c b b nh tâm th n và nhượ ệ ề ị ể ơ ị ệ ầ ả
h ng đn s phát tri n v tinh th n và tính cách c a tr trong t ng lai. Bà m bưở ế ự ể ề ầ ủ ẻ ươ ẹ ị
tr m c m th ng có nh ng c m xúc tiêu c c nh bu n phi n, lo âu, căng th ng, dầ ả ườ ữ ả ự ư ồ ề ẳ ễ
cáu g t. Nghiêm tr ng h n, h có th xu t hi n ý đnh t t , t h y ho i b n thân vàắ ọ ơ ọ ể ấ ệ ị ự ử ự ủ ạ ả
con c a hủ ọ. M t trong các nguyên nhân chính làm cho h u qu c a tr m c m tr nênộ ậ ả ủ ầ ả ở
tr m tr ng, đó là ph n th ng thi u ki n th c đ nh n bi t tri u ch ng c a b nhầ ọ ụ ữ ườ ế ế ứ ể ậ ế ệ ứ ủ ệ
tr m c m và không tìm s giúp đ khi có d u hi u tr m c m. Trên th gi i đã có m tầ ả ự ỡ ấ ệ ầ ả ế ớ ộ
s nghiên c u t ng h p các y u t nguy c nh h ng đn TCMT bao g m có thaiố ứ ổ ợ ế ố ơ ả ưở ế ồ
ngoài ý mu n, thi u s h tr xã h i, ti n s thai ch t l u, ti n s lo âu và tr m c m.ố ế ự ỗ ợ ộ ề ử ế ư ề ử ầ ả
M t s nghiên c u khác t ng h p các y u t nh h ng đn tr m c m sau sinhộ ố ứ ổ ợ ế ố ả ưở ế ầ ả
(TCSS) bao g m y u t di truy n, trình đ h c v n th p, nghèo đói, thu nh p th p,ồ ế ố ề ộ ọ ấ ấ ậ ấ
th t nghi p, thi u s h tr xã h i, thi u h tr c a ch ng/b n tình, các s ki n cu cấ ệ ế ự ỗ ợ ộ ế ỗ ợ ủ ồ ạ ự ệ ộ
s ng căng th ng, b o l c gia đình... Tuy nhiên, nghiên c u t ng h p và h th ng cácố ẳ ạ ự ứ ổ ợ ệ ố
y u t nguy c nh h ng đn tr m c m trong mang thai và sau sinh, cũng nh hànhế ố ơ ả ưở ế ầ ả ư
vi tìm ki m d ch v h tr c a ph n có d u hi u tr m c m có r t ít. H u h t cácế ị ụ ỗ ợ ủ ụ ữ ấ ệ ầ ả ấ ầ ế
nghiên c u t p trung vào t ng m ng riêng bi t ho c tr m c m mang thai ho c tr mứ ậ ừ ả ệ ặ ầ ả ặ ầ
c m sau sinh.ả
Vi t Ở ệ Nam đã có m t s nghiên c u v tr m c m sau sinh, t p trung ch y uộ ố ứ ề ầ ả ậ ủ ế
Thành ph H Chí Minh, Hu . M t s khác th c hi n t i Hà N i nh ng t p trungở ố ồ ế ộ ố ự ệ ạ ộ ư ậ
vào b i c nh xã h i, ni m tin văn hóa, b o l c và r i lo n tâm th n. Các nghiên c uố ả ộ ề ạ ự ố ạ ầ ứ
theo dõi d c v tr m c m và y u t nguy c ph n t khi mang thai đn sau sinhọ ề ầ ả ế ố ơ ở ụ ữ ừ ế
cũng nh hành vi tìm ki m d ch v ch a đc công b trên các t p chí nghiên c uư ế ị ụ ư ượ ố ạ ứ
khoa h c. M t khác, nhi u nghiên c u đã nh n m nh r ng ph n nên đc ki mọ ặ ề ứ ấ ạ ằ ụ ữ ượ ể
tra các y u t nguy c ti m n và các tri u ch ng tr m c m t khi mang thai đ cóế ố ơ ề ẩ ệ ứ ầ ả ừ ể
can thi p thích h p.ệ ợ
Chính vì nh ng lý do trên, chúng tôi ti n hành nghiên c u “Th c tr ng tr mữ ế ứ ự ạ ầ
c m và hành vi tìm ki m h tr ph n mang thai, sau sinh t i huy n Đôngả ế ỗ ợ ở ụ ữ ạ ệ
Anh, Hà N i”, nh m đa ra b c tranh t ng th v nh ng ph n có d u hi uộ ằ ư ứ ổ ể ề ữ ụ ữ ấ ệ
tr m c m t giai đo n s m t i c ng đng và vi c tìm ki m d ch v h tr c aầ ả ừ ạ ớ ạ ộ ồ ệ ế ị ụ ỗ ợ ủ
h trong b i c nh kinh t , văn hóa, xã h i, đ có th đ xu t các khuy n nghọ ố ả ế ộ ể ể ề ấ ế ị
thích h p nh m c i thi n s c kh e cho ph n và tr em trong t ng lai. Cácợ ằ ả ệ ứ ỏ ụ ữ ẻ ươ
m c tiêu nghiên c u:ụ ứ
2
1. Xác đnh t l tr m c m ph n mang thai và sau sinh t i huy nị ỷ ệ ầ ả ở ụ ữ ạ ệ
Đông Anh, Hà N i năm 2014-2015.ộ
2. Xác đnh m t s y u t liên quan đn tr m c m ph n mang thai vàị ộ ố ế ố ế ầ ả ở ụ ữ
sau sinh t i huy n Đông Anh, Hà N i.ạ ệ ộ
3. Mô t hành vi tìm ki m h tr c a ph n có d u hi u tr m c m t iả ế ỗ ợ ủ ụ ữ ấ ệ ầ ả ạ
huy n Đông Anh, Hà N i.ệ ộ
NH NG ĐÓNG GÓP M I C A NGHIÊN C UỮ Ớ Ủ Ứ
V i thi t k nghiên c u theo dõi d c cho th y xu h ng tăng lên c a tr mớ ế ế ứ ọ ấ ướ ủ ầ
c m t khi mang thai cho đn sau sinh. Nghiên c u đã cung c p không ch t lả ừ ế ứ ấ ỉ ỷ ệ
hi n m c tr m c m trong mang thai, sau sinh mà có th c tính t l m i m cệ ắ ầ ả ể ướ ỷ ệ ớ ắ
tr m c m ph n sau sinh. Đng th i thi t k này cũng cung c p các bi n sầ ả ở ụ ữ ồ ờ ế ế ấ ế ố
đy đ h n (các bi n s giai đo n tr c sinh) cho mô hình phân tích y u tầ ủ ơ ế ố ở ạ ướ ế ố
liên quan v i tr m c m sau sinh c a ph n đc toàn di n và cho k t quớ ầ ả ủ ụ ữ ượ ệ ế ả
chính xác h n. Nghiên c u này đã phân tích đc các y u t nguy c v b o l cơ ứ ượ ế ố ơ ề ạ ự
gia đình đi v i v n đ tr m c m c a ph n và phân tích sâu t khía c nh gi iố ớ ấ ề ầ ả ủ ụ ữ ừ ạ ớ
và khía c nh văn hóa nh h ng đn th c tr ng tr m c m và hành vi tìm ki mạ ả ưở ế ự ạ ầ ả ế
d ch v h tr c a ph n .ị ụ ỗ ợ ủ ụ ữ
C U TRÚC C A LU N ÁNẤ Ủ Ậ
Nghiên c u có 129 trang không tính ph l c, trong đó: Đt v n đ 2 trang,ứ ụ ụ ặ ấ ề
t ng quan tài li u 34 trang, ph ng pháp nghiên c u 22 trang, k t qu 37 trang,ổ ệ ươ ứ ế ả
bàn lu n 30 trang, k t lu n 2 trang, khuy n ngh 2 trang, tài li u tham kh o vi tậ ế ậ ế ị ệ ả ế
đúng tiêu chu n quy đnh, có 146 tài li u tham kh o, trong đó có 43 tài li u c pẩ ị ệ ả ệ ậ
nh t trong vòng 5 năm chi m t l 31,1%. Còn l i c p nh t trong vòng t 7-10ậ ế ỷ ệ ạ ậ ậ ừ
năm.
Ch ng 1. ươ T NG QUAN Ổ
1.1. Th c tr ng tr m c m trong khi mang thai trên th gi i và Vi t Namự ạ ầ ả ế ớ ệ
1.1.1. T l tr m c m trong khi mang thaiỷ ệ ầ ả
Trên th gi i: ế ớ Tr m c m trong khi mang thai ngày càng tr nên ph bi nầ ả ở ổ ế
trong c ng đng. T l tr m c m trong khi mang thai dao đng t 10-15%. T lộ ồ ỷ ệ ầ ả ộ ừ ỷ ệ
này tăng d n theo tu i thai. Theo m t nghiên c u theo dõi d c tr m c m trongầ ổ ộ ứ ọ ầ ả
khi mang thai m i nh t c a Lima và c ng s năm 2017 cho th y t l tr m c mớ ấ ủ ộ ự ấ ỷ ệ ầ ả
3 tháng đu là 27,2%; 3 tháng gi a và 3 tháng cu i l n l t là 21,7%, 25,4%.ở ầ ữ ố ầ ượ
M t khác, t l tr m c m trong khi mang thai cũng khác nhau theo khu v c. ặ ỷ ệ ầ ả ự Tỷ
l tr m c m cũng khác nhau theo tu i, đi t ng và theo đc thù c a n i ti nệ ầ ả ổ ố ượ ặ ủ ơ ế
hành nghiên c u nh ph n tr tu i, vùng đng đt, thiên tai ho c vùng nôngứ ư ụ ữ ẻ ổ ộ ấ ặ
thôn...
3
Vi t Nam: Ở ệ Hi n t i, ch a có nhi u nghiên c u v tr m c m trong khiệ ạ ư ề ứ ề ầ ả
mang thai Vi t Nam, ph n l n các nghiên c u t p trung vào TCSS ho c r iở ệ ầ ớ ứ ậ ặ ố
lo n tâm th n chu sinh. Nh nghiên c u c a Fisher và c ng s năm 2013 th cạ ầ ư ứ ủ ộ ự ự
hi n Hà Nam cho th y t l ph n b r i lo n tâm th n là 17,4%. Nghiênệ ở ấ ỷ ệ ụ ữ ị ố ạ ầ
c u c a Niami và c ng s cho k t qu t l tr m c m chu sinh là 37,7%. Cácứ ủ ộ ự ế ả ỷ ệ ầ ả
nghiên c u g n đây ch y u t p trung vào b i c nh xã h i v i tr m c m ứ ầ ủ ế ậ ố ả ộ ớ ầ ả ở
ng i m nh nghiên c u c a Niemi và c ng s năm 2010 ho c nghiên c u c aườ ẹ ư ứ ủ ộ ự ặ ứ ủ
Nguy n Hoàng Thanh và c ng s năm 2016 nghiên c u v b o l c do ch ng vàễ ộ ự ứ ề ạ ự ồ
k t qu thai nghén.ế ả
1.1.2. H u qu c a tr m c m trong khi mang thaiậ ả ủ ầ ả
Tr m c m ầ ả trong khi mang thai có th gây t n h i ể ổ ạ nghiêm tr ng ọcho bà mẹ
và thai nhi. Th nh t, pứ ấ h n b tr m c m trongụ ữ ị ầ ả khi mang thai ít quan tâm đnế
khám thai và tăng cân ch m so v i ph n không b tr m c m. ậ ớ ụ ữ ị ầ ả Bên c nh nh ngạ ữ
nh h ng c a tr m c m đn s c kh e ng i m , nhi u nghiên c u g n đây đãả ưở ủ ầ ả ế ứ ỏ ườ ẹ ề ứ ầ
quan tâm đn s nh h ng t i tr . M t khác, các nghiên c u còn ch ng minhế ự ả ưở ớ ẻ ặ ứ ứ
r ng thi u s t ng tác c a ng i m làm nh h ng đn s phát tri n v nh nằ ế ự ươ ủ ườ ẹ ả ưở ế ự ể ề ậ
th c và k năng giao ti p c a tr . Nguy hi m h n, m t s bà m b TCSS th ngứ ỹ ế ủ ẻ ể ơ ộ ố ẹ ị ườ
c m th y s khi v i con m t mình, c m th y không có kh năng chăm sóc choả ấ ợ ở ớ ộ ả ấ ả
con, lo s r ng mình và con m c b nh hi m nghèo, t đó có th xu t hi n ý nghĩợ ằ ắ ệ ể ừ ể ấ ệ
h y ho i con mình.ủ ạ
1.1.3.Các y u t liên quan đn tr m c m trong khi mang thaiế ố ế ầ ả
Nhi u nghiên c u đã ch ra các y u t nh h ng đn tr m c m trong khiề ứ ỉ ế ố ả ưở ế ầ ả
mang thai bao g m: Lo âu trong mang thai, gi i tính thai nhi, b o l c gia đình, ti nồ ớ ạ ự ề
s tr m c m, ử ầ ả m i quan h hôn nhân và gia đình, stress trong mang thai và h tr xãố ệ ỗ ợ
h i.ộ
Lo âu trong khi mang thai: M i liên quan gi a lo âu trong th i k mangố ữ ờ ỳ
thai và m c đ tr m c m đã đc kh ng đnh m t s nghiên c u trên th gi i.ứ ộ ầ ả ượ ẳ ị ở ộ ố ứ ế ớ
Tr m c m và lo âu ầ ả th ng đi kèm v i nhau,ườ ớ v i g n 60% s b nh nhân tr mớ ầ ố ệ ầ
c m ảđi n hình có ểr i lo n lo âu.ố ạ Theo m t nghiên c u t ng quan h th ng c aộ ứ ổ ệ ố ủ
Lancaster và c ng s năm 2010 cho th y thai ph lo âu trong mang thai thì nguyộ ự ấ ụ
c b tr m c m trong khi mang thai cao h n so v i ph n không lo âu trongơ ị ầ ả ơ ớ ụ ữ
mang thai.
Gi i tính c a trớ ủ ẻ: S a thích con trai đc coi là m t v n đ ph bi nự ư ượ ộ ấ ề ổ ế
t i m t s n c châu Á, đc bi t là các vùng nông thôn Trung Qu c, n Đ,ạ ộ ố ướ ặ ệ ở ở ố Ấ ộ
Vi t Nam, Nepal và Pakistanệ. Vi t Nam, b m th ng s ng v i con trai vàỞ ệ ố ẹ ườ ố ớ
g n nh con trai ph i ki m ti n và nuôi d ng cha m khi tu i già và n i dõiầ ư ả ế ề ưỡ ẹ ổ ố
4
tông đng, trong khi đó con gái l n đi l y ch ng và th ng s ng nhà ch ng.ườ ớ ấ ồ ườ ố ở ồ
H n n a,ơ ữ nhà n c ra ướ chính sách sinh hai con cũng là y u t gây ế ố áp l c ựlên phụ
n trong vi c ữ ệ sinh con trai và có th nh h ng nghiêm tr ng ể ả ưở ọ đnế s c kh e tâmứ ỏ
th n c a ph nầ ủ ụ ữ trong th i gianờ mang thai.
Stress trong mang thai: Stress đc đo b ng nhi u cách khác nhau nh cácượ ằ ề ư
s ki n quan tr ng x y ra trong đi s ng cá nhân nh ly hôn ho c t vong cự ệ ọ ả ờ ố ư ặ ử ủa
ng i thân trong gia đình. ườ Nghiên c u c a Lancaster và c ng s năm 2010 t ng ứ ủ ộ ự ổ h pợ
trên 20 nghiên c u và cho k t qu cứ ế ả ác s ki n tiêu c cự ệ ự trong cu c s ngộ ố làm tăng
nguy c ơb ịtr m c m. Nhi u nghiên c u đã th ng kê nh ng thai ph b stress trongầ ả ề ứ ố ữ ụ ị
mang thai thì nguy c b tr m c m cao h n soơ ị ầ ả ơ v i nh ng ớ ữ thai ph ụkhông b stress.ị
Nh nghiên c u c a Xuehan Dong và c ng s năm 2013 ư ứ ủ ộ ự th c hi n ự ệ n cở ướ
Mianzhu và Gaobeidian cho th y nh ng thai ph b stress trong mang thai thì nguyấ ữ ụ ị
c b tr m c m cao g p 1,15 l n so v i nh ng ph n không b stress trong mangơ ị ầ ả ấ ầ ớ ữ ụ ữ ị
thai. Hay trong m t nghiên c uộ ứ t ng quan h th ng c a ổ ệ ố ủ Lancaster và c ng s nămộ ự
2010 trên 3011 thai ph ụcho th yấ nh ng thai ph b stress có nguy c b tr m c mữ ụ ị ơ ị ầ ả
cao g p 3 l n so v i nh ng ng i không b stress.ấ ầ ớ ữ ườ ị
Ti n s tr m c mề ử ầ ả : M t s nộ ố ghiên c u đã t ng h p và cho ra k t qu ti nứ ổ ợ ế ả ề
s tr m c m làm tăng nguy c TCMT. ử ầ ả ơ Nghiên c u c a Lancaster và c ng sứ ủ ộ ự
năm 2010 và nghiên c u ức a Kesler năm 2013 cho bi t ủ ế ph n có ti n s tr mụ ữ ề ử ầ
c m tr c khi mang thai ả ướ có m i liên quan ch t ch ố ặ ẽ đnế TCMT.
H tr xã h iỗ ợ ộ : Theo m t nghiên ộc u ứt ng h pổ ợ từ 20 bài báo c a Lancasterủ
và c ng s năm 2010 ộ ự đã đ c p đn m i quan h gi a h tr xã h i và ề ậ ế ố ệ ữ ỗ ợ ộ TCMT.
Nghiên c u đã ch ng minhứ ứ r ngằ thi u s h tr xã h i có liên quan đn tr mế ự ỗ ợ ộ ế ầ
c m khi mang thai. Thi u ả ế s ựh tr c a ch ng ho c b n tình có liên quan đnỗ ợ ủ ồ ặ ạ ế
nguy c làm tăng tr m c m khi mang thai. Nh nghiên c u c aơ ầ ả ư ứ ủ Xuehan Dong và
c ng s năm 2013 cho th y nh ng ph n không đc h tr t ch ng ho cộ ự ấ ữ ụ ữ ượ ỗ ợ ừ ồ ặ
b n tình thì nguy c b ạ ơ ị TCMT cao g p g n 4 l n so v i nh ng ph n đc hấ ầ ầ ớ ữ ụ ữ ượ ỗ
tr th ng xuyên t ch ng/b n tình.ợ ườ ừ ồ ạ
B o l c do ch ng:ạ ự ồ Có nhi u nghiên c u ch ra m i liên quan gi a b o l cề ứ ỉ ố ữ ạ ự
do ch ng (BLDC) và TCMT. Nh nghiên c u ồ ư ứ Lancaster và c ng s năm 2010ộ ự
cho th y nh ng thai ph b b o l c do ch ng/b n tình thì nguy c b tr m c mấ ữ ụ ị ạ ự ồ ạ ơ ị ầ ả
cao g p 2,5 l n so v i nh ng thai ph không b BLDC.ấ ầ ớ ữ ụ ị
1.2. Th c tr ng tr m c m sau sinh trên th gi i và Vi t Namự ạ ầ ả ế ớ ệ
1.2.1. T l tr m c m sau sinhỷ ệ ầ ả
Trên th gi i: ế ớ Tr m c m g p t ng đi ph bi nầ ả ặ ươ ố ổ ế ph n ở ụ ữ sau sinh. Tr mầ
c m ảlà m t r i lo n c m xúc nghiêm tr ng nh h ng đn ph n đ tu iộ ố ạ ả ọ ả ưở ế ụ ữ ở ộ ổ
5
sinh đ, các n n văn hóaẻ ở ề , không phân bi t t ng l p kinh tệ ầ ớ ế, xã h i, trình độ ộ
giáo d c hay ch ng tụ ủ ộc. Theo m tộ t ng quan h th ngổ ệ ố cho th y t l tr m c mấ ỷ ệ ầ ả
ph nở ụ ữ sau sinh c tính dao đng t 10 đn 20% trên toàn th gi iướ ộ ừ ế ế ớ . Nghiên
c u ch ra tr m c m b t đu ngay sau khi sinh và kéo dài đn 1 năm sau sinh. Sứ ỉ ầ ả ắ ầ ế ự
gia tăng c a tr m c m ủ ầ ả cao g p ba l n trong 5 tu n đu sau sinh và cao nh t ấ ầ ầ ầ ấ ở 12
tu n đu sau sinh.ầ ầ N gi i có t l tr m c m cao h n nam gi i l n l t làữ ớ ỷ ệ ầ ả ơ ớ ầ ượ
10,05% và 6,6%. T l này khác nhau theo khu v c nông thôn và thành th . ỷ ệ ự ị
Vi t Nam: các nghiên c u v TCSS đc ti n hành ch y u t i m t sỞ ệ ứ ề ượ ế ủ ế ạ ộ ố
b nh vi n ph s n, c ng đng t ng đi ít. T l tr m c m dao đng tệ ệ ụ ả ở ộ ồ ươ ố ỷ ệ ầ ả ộ ừ
11,6% đn 33% và ch y u s d ng thi t k nghiên c u mô t c t ngang.ế ủ ế ử ụ ế ế ứ ả ắ
Nghiên c u c a Nguy n Th Bích Th y th c hi n trên 187 ph n sau sinh choứ ủ ễ ị ủ ự ệ ụ ữ
t l tr m c m là 28,3% đo b ng thang đo EPDS. Nghiên c u c a L ng B chỷ ệ ầ ả ằ ứ ủ ươ ạ
Lan (2009) t i b nh vi n Hùng V ng cho t l 11,6%. Nguy n Thanh Hi pạ ệ ệ ươ ỷ ệ ễ ệ
(2010) ti n hành t i b nh vi n T Dũ cho t l 21,6%. ế ạ ệ ệ ừ ỷ ệ T phân tích trên choừ
th y t l tr m c m tr c và sau sinh khác nhau theo t ng qu c gia và khu v c. ấ ỷ ệ ầ ả ướ ừ ố ự
1.2.2. H u qu c a tr m c m sau sinhậ ả ủ ầ ả
TCSS có th gây ra nh ng tác đng x u đn s c kh e c a m và tr em,ể ữ ộ ấ ế ứ ỏ ủ ẹ ẻ
cũng nh m i quan h c a ư ố ệ ủ họ v i các thành viên trong gia đìnhớ. Tr s sinh có bàẻ ơ
m b tr m c m có s tăng tr ng kém h n so v i tr s sinh c a các bà mẹ ị ầ ả ự ưở ơ ớ ẻ ơ ủ ẹ
không b tr m c m. ị ầ ả Không nh ng v y, TCSS còn nh h ng đn m i quan hữ ậ ả ưở ế ố ệ
m -tr s sinhẹ ẻ ơ , nó tác đng lâu dài đn ộ ế s ựphát tri n c a tr . Tr s sinh có mể ủ ẻ ẻ ơ ẹ
b tr m c m có s gia tăng hormone stress (cortisol) và th ng th hi n s r iị ầ ả ự ườ ể ệ ự ố
lo n gi c ng , và hay khóc h n, ít đc chăm sóc h n tr có m không b TCSS.ạ ấ ủ ơ ượ ơ ẻ ẹ ị
M t khác, nghiên c u cũng ch raặ ứ ỉ các bà m b TCSS ẹ ị thì con d b b nh truy nễ ị ệ ề
nhi mễ h n so v i các bà m không b TCSS. ơ ớ ẹ ị
1.2.3. Các y u t ế ố liên quan đn tr m c m sau sinhế ầ ả
Có nhi u y u t nh h ng đn TCSSề ế ố ả ưở ế ph nở ụ ữ. Các y u t cế ố ó th đcể ượ
phân thành các nhóm nh sau: ưy u t v ế ố ề th ch t/sinh h c, ể ấ ọ y u t ế ố tâm lý, y u tế ố
s nả khoa/tr emẻ, y u t ế ố nhân kh u h c-xã h i và các y u t văn hóaẩ ọ ộ ế ố .
a. Y u t ế ố th ch t/sinh h cể ấ ọ
Nghiên c u đã t ng h p vàứ ổ ợ ghi nh n m i liên quan gi aậ ố ữ y u t sinh h cế ố ọ /thể
ch tấ và tr mầ c m sau sinh.ả Th nh t, bứ ấ à mẹ bị tr m c m ầ ả cho bi tế các tri uệ
ch ng ti n kinh nguy t, s c kh e th ch t kém, và nh ng khó khăn trong vi cứ ề ệ ứ ỏ ể ấ ữ ệ
th c hi n các ho t đng hàng ngày. Th hai, nh ng bà m có ch s kh i c thự ệ ạ ộ ứ ữ ẹ ỉ ố ố ơ ể
(BMI) d i m c bình th ng (<20 kg/m2) thì nguy c b tr m c m cao h nướ ứ ườ ơ ị ầ ả ơ