vietnam medical journal n01&2 - february- 2020
210
nguy cơ chức năng thận xấu đi [6]. Trong số 320
bệnh nhân nghiên cứu có 110 bệnh nhân tăng
acid uric, trong số bệnh nhân tăng acid uric có
78 trường hợp (chiếm 70,9 %) thuộc nhóm tổn
thương thận. Điều này cho thấy ở nhóm bệnh
nhân ĐTĐ type 2 có tổn thương thận có tỷ lệ
acid uric cao hơn bình thường cao hơn so với
nhóm không tổn thương thận. Tăng acid uric
được coi là yếu tố nguy cơ đánh giá tổn thương
thận. Kết quả bảng 5, khi acid uric tăng nguy cơ
tổn thương thận tăng 3,5 lần. Một số nghiên cứu
đã báo cáo mức lọc cầu thận thấp hơn có liên
quan đến nồng độ acid uric huyết cao. Cơ chế
ảnh hưởng của nồng độ acid uric đến tiến triển
của suy thận còn là do acid uric tăng làm tăng
enzyme cyclooxygenase -2 dẫn đến tăng sinh tế
bào cơ trơn mạch máu, làm tổn thương màng lọc
cầu thận và suy giảm chức năng thận [7]. Tìm
các mối liên quan giữa acid uric với một số xét
nghiệm khác trong nhóm tổn thương thận,
chúng tôi thấy chỉ có nồng độ ure và creatinine
huyết có mối tương quan thuận. Ure và
creatinine là dấu hiệu đánh giá chức năng thận,
nó được dùng phối hợp với các marker thận khác
để đánh giá chức năng thận[8]. Tóm lại acid uric
được coi là dấu ấn có giá trị trong phát hiện sớm
tổn thương thận ở bệnh nhân ĐTĐ type 2.
V. KT LUẬN
Nồng độ acid uric huyết tương ở nhóm ĐTĐ
type 2 có biến chứng thận cao hơn nhóm không
biến chứng thận. Bệnh nhân ĐTĐ có nồng độ
acid uric huyết tương tăng cao hơn ngưỡng bình
thường có nguy cơ tăng 3,5 lần tổn thương thận
so với người có nồng độ acid uric ở ngưỡng bình
thường.
TÀI LIỆU THAM KHO
1. Gherdan, V.V. and A.R. Popa, Traditional and
Non-traditional Clinical and Biochemical Risk
Factors for Altered Kidney Function in Type II
Diabetes mellitus Patients. Maedica (Buchar),
2019. 14(3): p. 203-207.
2. Singh, K., et al., Study of association of serum uric
acid with albuminuria and carotid atherosclerosis in
type 2 diabetes mellitus patients. J Family Med Prim
Care, 2019. 8(12): p. 4027-4031.
3. Bộ Y tế, Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bênh
đái tháo đường type 2. 3280/QĐ-BYT, 2011.
4. Kaewput, W., et al., Rate of Kidney Function
Decline and Factors Predicting Progression of
Kidney Disease in Type 2 Diabetes Mellitus Patients
with Reduced Kidney Function: A Nationwide
Retrospective Cohort Study. Ther Apher Dial, 2020.
5. Varadaiah, Y.G.C., et al., Purine metabolites can
indicate diabetes progression. Arch Physiol
Biochem, 2019: p. 1-5.
6. Buse, J.B., et al., 2019 Update to:
Management of Hyperglycemia in Type 2 Diabetes,
2018. A Consensus Report by the American
Diabetes Association (ADA) and the European
Association for the Study of Diabetes (EASD).
Diabetes Care, 2020. 43(2): p. 487-493.
7. Johnson, R.J., et al., Is there a pathogenetic role
for uric acid in hypertension and cardiovascular
and renal disease? Hypertension, 2003. 41(6): p.
1183-90.
8. Kiconco, R., S.P. Rugera, and G.N. Kiwanuka,
Microalbuminuria and Traditional Serum
Biomarkers of Nephropathy among Diabetic
Patients at Mbarara Regional Referral Hospital in
South Western Uganda. J Diabetes Res, 2019.
2019: p. 3534260.
TƯƠNG QUAN MÔ CỨNG VÀ MÔ MỀM TRÊN PHIM MẶT NGHIÊNG
Ở NGƯỜI DÂN TỘC KINH 18-25 TUỔI
Nguyễn Lê Hùng*, Tống Minh Sơn*, Nguyễn Văn Huy*
TÓM TẮT54
Mục tiêu: Đánh giá tương quan mô cứng và mô
mềm của người Kinh độ tuổi 18-25 bằng phương pháp
đo trên phim mặt nghiêng từ xa kỹ thuật số. Đi
tưng v phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu
mô tả cắt ngang trên phim sọ nghiêng của 734 đối
tượng dân tộc Kinh tại Hà Nội và Bình Dương. Kết
quả: SNA/ Ls-E: 0,0757; SNA/ Ls-S: 0,0045; SNA/
Cm-Sn-Ls: 0,0407; SNB/ Li-E: -0,1508; SNB/ Li-S: -
*Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt, Trường Đại học Y Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Lê Hùng
Email: dr.nguyenlehung@gmail.com
Ngày nhận bài: 9.12.2019
Ngày phản biện khoa học: 20.01.2020
Ngày duyệt bài: 4.2.2020
0,1467; U1/L1/ Ls-S: -0,2462; U1/L1/ Ls-E: -0,2852;
U1/L1/ Li-E: -0,2209; U1/L1/ Li-S: -0,2819; ANB/
U1/L1:-0,2138; ANB/ Cm-Ls-Li-Pg: -0,1927. Mối tương
quan giữa các chỉ số mô cứng và mô mềm trong
nghiên cứu là rất yếu. Kết luận: Kết quả của nghiên
cứu này cung cấp bằng chứng về mối quan hệ có
tương yếu giữa mô cứng và mô mềm. Không sử dụng
thay đổi mô cứng để dự đoán sự thay đổi mô mềm.
Từ khóa:
Mô cứng, mô mềm, phim mặt nghiêng.
SUMMARY
CORRELATION BETWEEN HARD TISSUE
AND SOFT TISSUE ON CEPHALOMETRIC IN
KINH ETHNIC GROUP AGED FROM
18 TO 25 YEARS OLD
Objective: To evaluate the correlation between
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ 1&2 - 2020
211
the hard and soft tissue of Kinh people aged 18-25
years by measurement method on Cephalometric
radiograph. Methodology: Cross-sectional study on
the Cephalometric radiograph of 734 people from Kinh
ethnic groups, which were collected in Hanoi and Binh
Duong. Results: SNA / Ls-E: 0.0757; SNA / Ls-S:
0.0045; SNA / Cm-Sn-Ls: 0.0407; SNB / Li-E: -0,1508;
SNB / Li-S: -0,1467; U1 / L1 / Ls-S: -0,2462; U1 / L1 /
Ls-E: -0,2852; U1 / L1 / Li-E: -0,2209; U1 / L1 / Li-S: -
0,2819; ANB / U1 / L1: -0,2138; ANB / Cm-Ls-Li-Pg: -
0,1927. The correlation between hard and soft tissue
indices in the study is very weak. Conclusion: The
results of this study provide evidence of a weak
correlation between hard tissue and soft tisue. The
changes in hard tissue can not use for soft tissue
changes prediction.
Keywords:
Hard tissue, Soft tissue, Cephalometric.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Thẫm mĩ khuôn mặt đạt được nhờ sự cân
bằng của cả ba yếu tố răng, xương và mô mềm.
Một mô mềm hài hòa là mục tiêu điều trị quan
trọng trong chỉnh nha, đôi khi rất khó đạt được
vì mô mềm bao phủ bên ngoài răng và xương rất
khác nhau về độ dày .Vị trí của răng quyết định
độ nhô của môi và chính hệ thống cơ vòng môi
quyết định sự sắp xếp của răng và sự ổn định
của khớp cắn. Mô mềm không hài hoà có thể do
sự mất cân bằng của cấu trúc mô cứng của răng
và xương hoặc có thể do những biến đổi về độ
dày và độ dài của các cấu trúc mô mềm riêng lẻ.
Mô mềm là một yếu tố nguyên nhân gây ra sai
khớp cắn loại II. Như khớp cắn loại II tiểu loại 1
thường là ảnh hưởng của việc nhược cơ môi trên
hoặc ngả trong của răng cửa dưới thường do
cường cơ môi dưới. Rối loạn thần kinh cơ và thói
quen xấu có ảnh hưởng lớn đến đặc điểm khuôn
mặt. Nỗ lực ngậm môi được thực hiện bởi các
bệnh nhân bị nhô răng cửa hàm trên hoặc hàm
dưới dẫn đến căng môi kèm theo tăng hoạt động
thần kinh. Khi phân tích mô mềm chúng ta
không thể không chú ý đến hệ thống nâng đỡ
bên dưới mặt dù khi đánh giá thẩm mỹ khuôn
mặt chủ yếu là đánh giá mô mềm.
Để nghiên cứu mối tương quan giữa mô cứng
và mô mềm, phương pháp nghiên cứu trên phim
sọ mặt từ xa là chính xác nhất. Khi thực hiện các
nghiên cứu trên phim sọ mặt từ xa nếu như
Tweed (1950), Bishara (1985) cho rằng dù ít hay
nhiều cấu trúc mô mềm đều thay đổi theo xương
thì Subtelny (1959) cho rằng mối tương quan
giữa mô mềm và xương không chặt chẽ. Theo
Bonnefont (1974) mô mềm nhìn nghiêng không
chỉ ra được tốt vị trí mô xương nhìn nghiêng bên
dưới [1]
Angle [2] cho rằng nếu răng còn nguyên vẹn
và được sắp xếp đều đặn, thì mô mềm sẽ ở vị trí
hài hòa. Tweed đề xuất sử dụng tam giác phân
tích mô cứng trong chẩn đoán và lập kế hoạch
điều trị, với giả định rằng một răng cửa hàm
dưới thẳng đứng trên xương cơ sở là ổn định và
thẩm mỹ. Trong nghiên cứu này, ANB, chiều cao
khuôn mặt thấp hơn và vị trí răng cửa dưới có
liên quan đến mô mềm nhìn nghiêng xác nhận
những phát hiện của các tác giả trước đó.
Kazutaka Kasai [3] nhận thấy kích thước dọc
của mặt dưới và vị trí của răng cửa dưới liên
quan với độ dày của Ls và điểm B mô mềm, và
các mối quan hệ theo chiều ngang giữa hai vị trí
hàm trên và dưới có liên quan đến độ dày của
môi trên và điểm pogonion (điểm cằm mô mềm).
Những đặc điểm cấu trúc mô cứng này, chẳng
hạn như chiều cao khuôn mặt thấp hơn, vị trí
của răng cửa dưới và ANB, cung cấp cho bác sĩ
chỉnh nha những thông tin quan trọng.
Nhằm tìm hiểu mối tương quan giữa mô cứng
và mô mềm ở người dân tộc Kinh, chúng tôi tiến
hành nghiên cứu với mục tiêu xác định:
“Tương
quan mô cứng và mô mềm trên phim mặt
nghiêng từ xa kỹ thuật số của người dân tộc
Kinh độ tuổi 18 - 25”.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đi tưng nghiên cứu: Người trưởng
thành độ tuổi 18 - 25 dân tộc Kinh tại Hà Nội và
Bình Dương.
Tiêu chuẩn lựa chọn:
- Có bố, mẹ, ông bà nội ngoại là người Kinh.
- Có đủ 28 răng vĩnh viễn.
- Đồng ý và tự nguyện tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ:
- Mắc các dị tật bẩm sinh, các chấn thương
hàm mặt nghiêm trọng.
- Trải qua phẫu thuật thẫm mỹ hàm mặt.
- Điều trị nắn chỉnh răng.
- Không đồng ý tham gia nghiên cứu.
2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu
- Thời gian nghiên cứu: 10/2016 – 4/2018.
- Địa điểm nghiên cứu: Thành phố Hà Nội,
tỉnh Bình Dương. Xử lý số liệu tại Viện Đào tạo
Răng Hàm Mặt – Trường Đại học Y Hà Nội.
2.3. Phương pháp nghiên cứu
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên 734 phim
sọ nghiêng dân tộc Kinh trưởng thành.
Các biến số mô cứng và mô mềm trên phim
sọ nghiêng.
Bảng 1
Mô cứng
Mô mềm
SNA
Ls-E
SNA
Ls-S
SNA
Cm-Sn-Ls
vietnam medical journal n01&2 - february- 2020
212
SNB
Li-E
SNB
Li-S
U1/L1
Ls-S
U1/L1
Ls-E
U1/L1
Li-E
U1/L1
Li-S
Để xác định mối tương quan giữa mô mềm và
nền xương bên dưới, bằng cách tính hệ số tương
quan tuyến tính giữa các phép đo mà các nhà
nghiên cứu trước đây hay sử dụng để tranh luận
có hay không có mối liên quan chặt chẽ giữa mô
mềm và mô cứng.
Hệ số tương quan Pearson r được tính bằng
công thức sau đây:
Hệ số tương quan Pearson r là một chỉ số
thống kê đo lường mối liên hệ tương quan giữa
hai biến số. Hệ số tương quan có giá trị từ -1
đến 1. Hệ số tương quan bằng 0 có nghĩa là hai
biến số không có liên hệ gì với nhau, ngược lại
nếu hệ số bằng -1 hay 1 có nghĩa là hai biến số
có một mối liên hệ tuyệt đối. Nếu giá trị của hệ
số tương quan là âm có nghĩa là khi x tăng cao
thì y giảm và ngược lại, khi x giảm thì y tăng,
nếu giá trị hệ số tương quan là dương có nghĩa
là khi x tăng cao thì y cũng tăng, và khi x tăng
cao thì y cũng tăng theo.
Nếu hệ số tương quan từ 0,80 trở lên được coi
là có thể dự đoán được. Nếu hệ số tương quan
thấp hơn, nên thận trọng hơn trong việc dự đoán.
2.4. Các bước tiến hnh
- Thu thập thông tin chung: Phỏng vấn qua
phiếu khám
- Khám lâm sàng, sàng lọc đối tượng được
chọn để nghiên cứu.
- Chụp phim sọ mặt từ xa:
Dụng cụ: máy chụp phim sọ mặt kỹ thuật số
Orthophos XG5, hãng Sirona sản xuất, 60-84KV,
3-15mA, thời gian chiếu xạ 0.16s-2.5s, liều chiếu
xạ cho mỗi lần chụp < 0.003mSv.
Kỹ thuật: Răng ở tư thế chạm múi tối đa
Môi ở tư thế nghỉ
Đầu được định hướng theo tư thế thăng bằng
tự nhiên, theo kỹ thuật của Moorrees năm 1958.
Để đạt được tư thế tự nhiên, người được chụp
đứng thẳng, hai tay xuôi dọc cơ thể, mắt nhìn
thẳng vào trong gương. Gương đặt cách người
chụp 90 cm và có trục dọc trùng với đường
thẳng đứng đi qua điểm giữa hai đồng tử của
người được chụp.
Chùm tia đi qua tai vào thẳng góc với mặt
phẳng phim chụp khi chụp phim sọ nghiêng.
Phim chụp được kết nối vào máy vi tính, đánh
mã số đối tượng nghiên cứu và lưu vào ổ cứng.
Yêu cầu phim chụp: Phim có chất lượng tốt,
cường độ sáng phù hợp sao cho thấy rõ các chi
tiết cần đo đạc. Phim mặt thẳng phải cân đối hai
bên so với mặt phẳng dọc giữa và không bị
nghiêng hay xoay. Trên phim sọ nghiêng hình
ảnh hai lỗ tai ngoài chồng khít lên nhau, thấy rõ
cấu trúc mô mềm và mô cứng, đặt đúng thanh
hướng dẫn vào điểm Nasion mô mềm, trên
thanh hướng dẫn có chia độ dài.
2.5. X l s liu: phân tích số liệu bằng
phần mềm SPSS 16.0, sử dụng một số thuật
toán thống kê y học.
2.6. Đạo đức trong nghiên cứu: Nghiên
cứu này tuân thủ đầy đủ các nguyên tắc đạo đức
của đề tài cấp Nhà nước: “Nghiên cứu đặc điểm
nhân trắc đầu mặt ở người Việt Nam để ứng
dụng trong y học” đã được chấp thuận bởi Hội
đồng Đạo đức trong nghiên cứu y sinh học –
Trường Đại học Y Hà Nội theo quyết định số
202/HĐĐĐĐHYHN ngày 28/10/2016.
III. KT QU NGHIÊN CỨU
Trong nghiên cứu của chúng tôi, để xác định
mối tương quan giữa mô mềm và nền xương bên
dưới, bằng cách tính hệ số tương quan tuyến
tính giữa các phép đo mà các nhà nghiên cứu
trước đây hay sử dụng để tranh luận có hay
không có mối liên quan chặt chẽ giữa mô mềm
và mô cứng, chúng tôi có kết quả sau.
Bảng 2. Tương quan mô cứng mô mềm
(n=734)
Mô cứng
Mô mềm
r Pearson
SNA
Ls-E
0,0757
SNA
Ls-S
0,0045
SNA
Cm-Sn-Ls
0,0407
SNB
Li-E
-0,1508
SNB
Li-S
-0,1467
U1/L1
Ls-S
-0,2462
U1/L1
Ls-E
-0,2852
U1/L1
Li-E
-0,2209
U1/L1
Li-S
-0,2819
ANB
U1/L1
-0,2138
ANB
Cm-Ls-Li-Pg
-0,1927
*Kiểm định χ2 test
Nhận xét:
Qua bảng trên chúng tôi nhận
thấy mối tương quan giữa các chỉ số mô cứng và
mô mềm là rất yếu.
IV. BÀN LUẬN
Để dự đoán sự thay đổi cấu hình mô mềm
chúng ta dựa vào hệ số tương quan. Nếu hệ số
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 487 - THÁNG 2 - SỐ 1&2 - 2020
213
tương quan từ 0,80 trở lên được coi là có thể dự
đoán được. Nếu hệ số tương quan thấp hơn, nên
thận trọng hơn trong việc dự đoán vị trí sau điều
trị của chúng.
So sánh với các nghiên cứu trong nước với
các tác giả khác trên dân tộc Kinh cho kết quả
tương tự.
Bảng 3. So sánh với các nghiên cứu trong nước
Mô
cứng
Nguyễn Lê Hùng
và Cs(r Pearson)
Trần Tuấn Anh và Cs
[4](r Pearson)
Võ Trương Như Ngọc
và Cs [1] (r Pearson)
SNA
0,0757
0,19
0,11
SNA
0,0045
0,07
0,10
SNA
0,0407
-0,15
-0,11
SNB
-0,1508
-0,13
-0,09
SNB
-0,1467
-0,08
-0,12
U1/L1
-0,2462
-0,16
-0,26
U1/L1
-0,2852
-0,14
-0,24
U1/L1
-0,2209
-0,21
-0,38
U1/L1
-0,2819
-0,24
-0,35
ANB
-0,2138
-0,15
-0,1
ANB
-0,1927
-0,11
-0,2
Khi so sánh với các nghiên cứu trên thế giới
kết quả này phù hợp với quan điểm của
Burstone cho rằng mô mềm không phản ánh
được mô xương bên dưới và một nền xương
giống nhau có thể tạo ra được những mô mềm
nghìn nghiêng rất khác nhau [5]. Vì vậy có thể
thấy rằng mô cứng không thể phản ánh được
đúng tình trạng mô mềm, mô mềm có quá trình
thích nghi riêng, một khuôn mặt có mô cứng bất
cân xứng vẫn có thể có khuôn mặt hài hòa và
ngược lại.
Hình 1. Tương quan mô mềm và mô cứng [5]
Và Burstone cũng [6] đã mô tả, điều đặc biệt
quan trọng là nghiên cứu môi ở trạng thái thư
giãn vì tính chính xác của nó trong việc chỉ ra tư
thế sau điều trị. Mối tương quan giữa các yếu tố
mô mềm và mô cứng tạo nên đặc điểm khuôn
mặt. Thay đổi cấu trúc mô mềm không phản ánh
trực tiếp những thay đổi trong cấu trúc mô cứng
khi điều trị chỉnh nha. Một số phần chi tiết mô
mềm cho thấy mối tương quan chặt chẽ với
những thay đổi trong cấu trúc xương bên dưới,
trong khi các phần khác có xu hướng độc lập
hơn với những thay đổi trong cấu trúc xương.
Kết quả của nghiên cứu của chúng tôi cho
thấy mối quan hệ có tương yếu giữa mô cứng và
mô mềm. Nghiên cứu cho thấy sự thay đổi trong
mô mềm do chuyển động của răng có các đặc
điểm riêng biệt không thể tính toán hoặc mô tả
dễ dàng trong công thức. Mô mềm trên khuôn
mặt có thể không thay đổi theo như thay đổi mô
cứng. Không nên sử dụng thay đổi mô cứng để
dự đoán sự thay đổi mô mềm. Trên lâm sàng, để
dự đoán chính xác những thay đổi sau điều trị,
thay đổi mô mềm của từng trường hợp riêng lẻ
phải được nghiên cứu cẩn thận.
IV. BÀN LUẬN
Kết quả của nghiên cứu này cung cấp bằng
chứng về mối quan hệ có tương yếu giữa mô
cứng và mô mềm.
Như vậy không nên sử dụng thay đổi mô
cứng để dự đoán sự thay đổi mô mềm.
LỜI CM ƠN
Trân trọng cảm ơn đối tượng tự nguyện tham
gia nghiên cứu. Chân thành cảm ơn Văn phòng
các chương trình trọng điểm Quốc gia – Bộ Khoa
học công nghệ, Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt –
Đại học Y Hà Nội đã tạo điều kiện cho chúng tôi
hoàn thành nghiên cứu này.
Nghiên cứu thuộc đề tài độc lập cấp Quốc
gia: ĐTĐL.CN.27/16, Nghiên cứu đặc điểm nhân
trắc đầu mặt ở người Việt Nam để ứng dụng
trong y học.
TÀI LIỆU THAM KHO
1. Võ Trương Như Ngọc (2010). Nghiên cứu đặc
điểm kết cấu sọ mặt và đánh giá khuôn mặt hài
hòa ở một nhóm người Việt độ tuổi 18-25. Luận án