T
ng th n M t Tr i
Rhodes
ượ
ờ ở
ầ
ặ
NTO - T ng th n M t Tr i Rhodes là m t b c t ượ ờ ở ầ ặ ộ ứ ượ ầ ng vĩ đ i c a th n ạ ủ
M t Tr i trên đ o Rhodes (Hy L p), do Chares x Lindos (m t nhà điêu kh c Hy ứ ạ ắ ặ ả ờ ộ
L p) d ng nên trong kho ng 292 - 280 TCN. Nó kho ng cùng kích th ự ả ạ ả ướ ớ c v i
T ng th n t do New York, dù đ ượ ầ ự ở ượ ứ c đ t trên m t cái b th p h n. B c ệ ấ ặ ộ ơ
ng t ng là m t trong B y kỳ quan th gi i c đ i. t ượ ế ớ ổ ạ ừ ả ộ
Alexander Đ i Đ ch t khi tu i còn tr ế ế ạ ổ ẻ ờ năm 323 TCN khi ch a có th i ư
gian l p ra b t kỳ m t k ho ch nào cho ng ộ ế ậ ấ ạ ườ ế ị ề i k v . Chi n tranh giành quy n ế
ng lĩnh c a ông, cu i cùng ba ng i trong s h chia l c n ra gi a nh ng t ữ ự ữ ổ ướ ủ ố ườ ố ọ
nhau ph n l n đ ch c a ông t i vùng Đ a Trung H i. ế ế ủ ầ ớ ạ ả ị
T ng th n M t Tr i Rhodes ượ ờ ở ầ ặ
Trong th i gian chi n tranh, Rhodes đ ng v phía Ptolemy và cu i cùng ứ ế ề ờ ố
khi Ptolemy chi m đ ế ượ ủ c quy n ki m soát Ai C p, Rhodes và Ai C p c a ậ ể ề ậ
Ptolemy l p ra m t đ ng minh ki m soát đa s ho t đ ng th ng m i đông ộ ồ ạ ộ ể ậ ố ươ ạ ở
Đ a Trung H i. M t t ộ ướ ả ị ệ ng khác c a Alexander là Monophthalmus ph n đ i vi c ủ ả ố
đó. Năm 305 TCN ông cho con trai là Demetrius (lúc y là m t v t ộ ị ướ ấ ng n i ti ng) ổ ế
i. Tuy nhiên, thành ph đ t n công Rhodes v i m t đ i quân 40.000 ng ấ ộ ộ ớ ườ ố ượ c
phòng ng v ng vàng và Demetrius ph i b t đ u xây d ng m t s tháp bao vây ả ắ ầ ộ ố ự ữ ự
nh m cho quân leo đ c lên t ng thành. Tháp đ u tiên đ c d ng trên sáu ằ ượ ườ ầ ượ ự
chi c tàu và chúng đã b m t c n bão l t úp tr c khi có th đem ra s d ng. Ông ị ộ ơ ế ậ ướ ử ụ ể
l ạ i th l n n a v i m t tháp d ng trên m t đ t v i kích th ự ặ ấ ớ ữ ớ ử ầ ộ ướ ớ c l n h n, g i là ơ ọ
i lính phòng ng trong thành ph Rhode đã cho n Helepolis nh ng nh ng ng ư ữ ườ ự ố ướ c
ch y tràn ra khu đ t tr ả ấ c t ướ ườ ể ng thành khi n tháp này không th di chuy n ế ể
đ c. Năm 304 TCN m t l c l ượ ộ ự ượ ử ng vi n binh g m các tàu chi n do Ptolemy g i ệ ế ồ
i n i, quân c a Demetrius bu c ph i nhanh chóng rút ch y, đ l đ n đã t ế ớ ơ ể ạ ầ i h u ủ ả ạ ộ
nh toàn b nh ng trang b vây hãm c a mình. Dù không giành đ ộ ữ ư ủ ị ượ c th ng l ắ ợ ở i
Rhodes, Demetrius đã đ c đ t tên hi u là Poliorcetes, "k vây hãm các thành ượ ệ ẻ ặ
ph ", vì ông đã thành công nhi u n i khác. ố ở ề ơ
i, ng i Rhode quy t đ nh xây d ng m t b c t Đ ăn m ng th ng l ừ ể ắ ợ ườ ộ ứ ượ ng ế ị ự
vĩ đ i cho v th n b o h mình là Helios (th n M t Tr i). Vi c xây d ng đ ị ầ ự ệ ầ ặ ạ ả ộ ờ ượ c
giao cho Chares, m t ng i sinh ra t i Rhodes và đã t ng tham gia vào vi c xây ộ ườ ạ ừ ệ
ng to l n tr c đó. Th y giáo c a ông, nhà điêu kh c l ng danh d ng các b c t ự ứ ượ ớ ướ ắ ừ ủ ầ
Lysippus, đã d ng nên m t ự ộ b c t ứ ượ ng th n Zeus ầ cao 60 feet. Đ có ti n chi tr ể ề ả
cho vi c xây d ng t i Rhode đã bán toàn b các trang b ự ệ ượ ng th n M t Tr i, ng ặ ầ ờ ườ ộ ị
vây hãm mà Demetrius đ l i phía tr ể ạ ướ c thành ph c a h . ố ủ ọ
Nh ng miêu t th i tr c (có khác bi ữ ả ờ ướ ệ ề ứ t m t chút so v i nhau) v b c ớ ộ
t ượ ằ ng cho r ng k t c u c a nó d a trên nhi u c t đá (hay nh ng tháp b ng ế ấ ủ ự ữ ề ằ ộ
i vào g ch) bên trong và đ ng trên m t b b ng c m th ch tr ng cao 15m g n l ạ ộ ệ ằ ầ ố ứ ắ ẩ ạ
c ng). Các xà c ng Mandraki (m t s khác cho r ng trên m t đê ch n sóng ả ộ ố ắ ằ ộ ở ả
c đ t vào bên trong các tháp và các t m đ ng đ c g n vào các b ng thép đ ằ ượ ấ ặ ồ ượ ắ
thanh ngang đ t o thành da. Đa s các v t li u đ c n u ch y t ậ ệ ượ ấ ể ạ ả ừ ố các lo i vũ khí ạ
i, cái tháp bao vây đ c dùng làm giàn giáo mà đ i quân c a Demetrius b l ủ ỏ ạ ộ ượ ở
t ng th p. Nh ng ph n phía trên đ ầ ữ ấ ầ ượ ự ố c d ng lên b ng cách dùng m t đo n d c ằ ạ ộ
ng đã cao h n 34m. Sau 12 năm, b c t ng vĩ l n b ng đ t nung. Riêng b c t ớ ứ ượ ằ ấ ứ ượ ơ
c hoàn thành. đ i đ ạ ượ
B c t ng ch t n t i trong vòng 56 năm cho t ứ ượ ỉ ồ ạ ớ ả ứ i khi Rhodes ph i h ng
ch u m t tr n đ ng đ t năm 224 TCN. B c t ấ ộ ậ ứ ượ ộ ị ng b gãy ị ở ụ ph n đ u g i và s p ầ ầ ố
xu ng ph n đ t li n. Ptolemy III ra l nh chi ti n làm l ấ ề ệ ề ầ ố i b c t ạ ứ ượ ộ ng, nh ng m t ư
l ờ ấ i s m đã khi n nh ng ng ế ữ ườ ặ i Rhode s hãi r ng h đã xúc ph m đ n th n M t ế ằ ạ ầ ợ ọ
Tr i và h không dám xây d ng l i nó. Nh ng ph n đ v c a b c t ự ọ ờ ạ ổ ỡ ủ ứ ượ ữ ầ ế ng ti p
t c n m trên m t đ t trong h n 800 năm, th m chí đã v ra, nhi u du khách đã du ụ ằ ặ ấ ề ậ ơ ỡ
i đó vì n t ng khi nhìn th y. Gaius Plinius Secundus (Pliny the Elder) đã l ch t ị ớ ấ ượ ấ
i có th vòng tay ôm đ c ngón tay cái và m i ngón tay ghi chép r ng r t ít ng ằ ấ ườ ể ượ ỗ
ng đã l n h n đa s nh ng b c t ng bình th ng khác. c a t ủ ượ ố ữ ứ ượ ớ ơ ườ
Năm 654 m t l c l ng R p d i quy n ch huy c a Muawiyah I ộ ự ượ Ả ậ ướ ủ ề ỉ
chi m Rhodes và theo nh ng nhà s h c Theophanes, nh ng ph n còn l ử ọ ữ ữ ế ầ ạ ủ i c a
ng đã b đem bán cho m t nhà buôn t Edessa. Ông ta phá v b c t ng và t ượ ộ ị ừ ỡ ứ ượ
ch nh ng t m đ ng b ng 900 con l c đà v quê h ng. Nh ng m nh r i đó ữ ề ạ ấ ằ ồ ở ươ ữ ả ờ
c đào lên đem bán, sau khi đ ng l ti p t c đ ế ụ ượ ượ c tìm th y d c theo con đ ọ ấ ườ ữ
hành.
ủ Năm 1989, m t c u trúc xây d ng b ng đá trông gi ng v i n m đ m c a ằ ớ ắ ộ ấ ự ấ ố
con ng c tìm th y vùng bi n Rhodes. Nó đ i đ ườ ượ ấ ở ể ượ c cho là ph n đ u tiên ầ ầ
đ c khám phá ra c a b c t ng th n M t Tr i. Tuy nhiên, sau đó ng i ta đã ượ ủ ứ ượ ầ ặ ờ ườ
xác đ nh nó ch là đá và bùn rác đã b m t xe ị ộ ị ỉ ủ ấ i h t xu ng bi n. ố ể
Đã t ng có nhi u l i bàn cãi v vi c có nên xây d ng l ng hay ề ờ ừ ề ệ ự i b c t ạ ứ ượ
không. Nh ng ng ng khách du ữ ườ ủ i ng h cho r ng đi u này s làm bùng n l ề ổ ượ ẽ ằ ộ
l ch t ị ớ i Rhodes nh ng nh ng ng ư ữ ườ ệ i ph n đ i nói nó quá t n kém (h n 100 tri u ố ả ố ơ
Euro). Ý ki n này đã nhi u l n đ năm 1970 nh ng vì thi u h t tài ề ầ ế ượ c đ t ra t ặ ừ ư ụ ế
chính nên nh ng công vi c đó v n ch a th c hi n đ ệ ệ ượ ữ ư ự ẫ ự c. Các k ho ch xây d ng ạ ế
ng đã đ c ti n hành t năm 1998 b i ngh sĩ Nikolaos Kotziamanis ng t ượ ượ ế ừ ệ ở ườ i
Hy L p.ạ
