KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
572
TỶ LỆ ĐỌ CHÉO TIỀN GHÉP THẬN DƯƠNG TÍNH DO KHÁNG THỂ IGM
XÁC ĐỊNH BẰNG PHƯƠNG PHÁP BẤT HOẠT KHÁNG THỂ
BẰNG NHIỆT ĐỘ TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
Trần Thanh Tùng1, Võ Quốc Việt1, Trần Thị Mỹ Duyên1,
Hoàng Thị Thuý Hà1, Đào Thị Thoan1, Phan Thị Thu Hà1,
Huỳnh Thị Thanh Hà1, Nguyễn Thị Cảm1, Nguyễn Thị Mỹ Tiên1
TÓM TẮT66
Các kết quả đọ chéo tiền ghép dương tnh do
kháng thể IgM không phải là chống chỉ định
tuyệt đối với ghép thận. Tỷ lệ ghép thận thành
công ở nhóm bệnh nhân này không khác biệt so
với nhóm bệnh nhân có kết quả đọ chéo âm tính.
Phương pháp bất hoạt kháng thể IgM bằng nhiệt
độ (63oC trong 15 phút) có thể giúp xác định
những trưng hp đọ chéo tiền ghép dương tnh
do kháng thể IgM. Kỹ thuật đọ chéo vi độc tế bào
kết hp bất hoạt nhiệt (HI-XM-CDC – Heat
Inactivation-Crossmacth-Complement dependent
cytotoxicity) đã đưc ứng dụng trong đọ chéo
tiền ghép thận giúp tăng cơ hội đưc ghép thận
cho bệnh nhân.
Mục tiêu: Khảo sát tỷ lệ đọ chéo lympho B
và T tiền ghép thận dương tnh do kháng thể loại
IgM bằng kỹ thuật HI-XM-CDC.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Mô tả cắt ngang trên 61 cặp đọ chéo có kết quả
đọ chéo tiền ghép thận bằng kỹ thuật vi độc tế
bào (XM-CDC) dương tnh từ tháng 11/2021 –
05/2024 tại Trung tâm Truyền máu Ch Rẫy.
1Trung tâm Truyền máu - Bệnh viện Chợ Rẫy
Chịu trách nhiệm chính: V Quốc Việt
Số điện thoại: 0388588255
Email: vietvo95@gmail.com
Ngày nhận bài: 31/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/8/2024
Ngày duyệt bài: 30/9/2024
Kết quả: Tỷ lệ đọ chéo tiền ghép thận dương
tính do kháng thể IgM là 71,4% đối với đọ chéo
lympho T và 72,4% đối với đọ chéo lympho B.
Trung bình tuổi của ngưi nhận có kết quả đọ
chéo dương tnh do IgM là 37,2 tuổi và giới tính
nữ chiếm tỷ lệ 52,2% so với giới nam là 47,8%.
Ngoài ra, 76,1% các cặp đọ chéo dương tnh do
IgM là các cặp đọ chéo cùng huyết thống và tỷ lệ
các cặp đọ chéo tương hp HLA trên 3 alen là
71,4%.
Kết luận: Kết quả bước đầu ứng dụng
phương pháp HI-XM-CDC cho thấy tỷ lệ đọ
chéo tiền ghép thận dương tnh do kháng thể IgM
tại bệnh viện Ch Rẫy là trên 70%.
Từ khóa: Bất hoạt nhiệt, đọ chéo tiền ghép
thận, kháng thể IgM.
SUMMARY
PREVALENCE OF KIDNEY
PRETRANSPLANT CROSSMATCH
TEST POSITIVE
DUE TO IgM ANTIBODIES
DETERMINATED BY HEAT
INACTIVATION METHOD AT CHO
RAY HOSPITAL
Positive pretransplant crossmatches due to
IgM antibodies were not an absolute
contraindication to kidney transplantation. The
success rate of kidney transplantation in these
patients is not different from that in the patiens
with negative crossmatches. Heat inactivation of
IgM antibodies (63oC for 15 minutes) can help
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
573
identify positive pretransplant crossmatches for
IgM antibodies. The heat inactivation -
complement dependent cytotoxicity crossmatch
(HI-XM-CDC - Heat Inactivation-Crossmacth-
Complement dependent cytotoxicity) technique
has been applied in pretransplant crossmatching
to increase the chance of kidney transplantation
for patients.
Objective: Descriptive statistics of the rate
of positive B and T lymphocytes pretransplant
crossmatch due to IgM antibodies determined by
HI-XM-CDC technique.
Methods: Cross-sectional description of 61
cross-matched pairs with positive pretransplant
kidney complement dependent cytotoxicity
(CDC) crossmatch from November 2021 to May
2024 at Cho Ray Blood Transfusion Center.
Results: The rate of positive pretransplant
CDC crossmatches due to IgM antibodies was
71,4% for T lymphocytes crossmatchs and 72,4%
for B lymphocytes crossmatchs. The mean age of
recipients with positive crossmatches due to IgM
was 37,2 years old and the female gender was
52,2% compared to 47,8% for males. In
additions, 76,1% positive crossmath due to IgM
were sibling donor and the rate of HLA
compatibility of more than 3 alleles was 71.4%.
Conclusion: Initial results of applying the
HI-XM-CDC method showed that the rate of
positive pretransplant crossmatches due to IgM
antibodies at Cho Ray Hospital was over 70%.
Keywords: Heat inactivation, kidney
pretransplant crossmatch, IgM antibodies.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Kỹ thuật đọ chéo vi độc tế bào (XM-
CDC) là kỹ thuật đọ chéo thưng quy phát
hiện các kháng thể hệ HLA (Human
Leukocyte Antigent) dựa trên khả năng hoạt
hoá bổ thể. Kỹ thuật này có hạn chế là không
thể phân biệt đưc loại kháng thể gây ra kết
quả đọ chéo dương tnh là IgM hay IgG. Mặt
khác, nhiều nghiên cứu trên thế giới đã
chứng minh các kháng thể loại IgM không
phải là nguyên nhân gây ra phản ứng thải
ghép cấp và ít ảnh hưởng chức năng của tạng
đưc ghép [5, 8]. Nhiều bệnh nhân nhạy cảm
(highly sensitized patients) có kết quả XM-
CDC dương tnh phải trì hoãn ghép mặc dù
kết quả sàng lọc kháng thể hệ HLA (PRA -
Panel Reactive Antibody test) âm tính.
Những kết quả đọ chéo dương tnh trên có
thể do các kháng thể IgM. Như vậy, việc
không phân biệt đưc kết quả đọ chéo dương
tính do kháng thể IgG hay IgM sẽ gây khó
khăn cho việc biện luận kết quả đọ chéo tiền
ghép và hạn chế cơ hội đưc ghép tạng của
bệnh nhân.
Các phương pháp bất hoạt các kháng thể
IgM trong mẫu thử trước khi thực hiện phản
ứng đọ chéo có thể giúp phân biệt một kết
quả dương tnh do kháng thể loại IgM hay
IgG. Phương pháp ủ mẫu huyết thanh ở nhiệt
độ 63oC trong 10-15 phút là một trong những
phương pháp bất hoạt kháng thể IgM đã
đưc mô tả trong sổ tay phòng thí nghiệm
của Hiệp hội Tương thch mô và Miễn dịch
di truyền Hoa Kỳ (ASHI - American Society
for Histocompatibility and Immunogenetics)
[22]. Một số nghiên cứu trên thế giới cũng đã
chứng minh phương pháp đọ chéo có kết hp
bất hoạt kháng thể IgM bằng nhiệt độ (HI-
XM-CDC) có thể phát hiện các trưng hp
đọ chéo dương tnh do kháng thể IgM [4, 6,
8].
Chính vì các lý do trên, nghiên cứu này
đưc thực hiện với mục đch sử dụng kỹ
thuật HI-XM-CDC để khảo sát tỷ lệ các cặp
đọ chéo tiền ghép thận dương tnh do kháng
thể IgM tại bệnh viện Ch Rẫy. Các kết quả
nghiên cứu sẽ là cơ sở khoa học hướng tới
ứng dụng kỹ thuật này trong xét nghiệm đọ
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
574
chéo bạch cầu để tối ưu hoá việc biện luận
kết quả đọ chéo tiền ghép thận.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu: các cặp đọ
chéo tiền ghép thận có kết quả XM-CDC
thưng quy dương tnh tại Trung tâm Truyền
máu Ch Rẫy từ tháng 11/2021 đến tháng
5/2024.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả loạt
ca.
2.2.2. Địa điểm nghiên cứu: Trung tâm
Truyền máu – Bệnh viện Ch Rẫy
2.2.3. Cỡ mẫu nghiên cứu:
Nghiên cứu thu thập dữ liệu từ 61 cặp đọ
chéo tiền ghép thận tại Trung tâm Truyền
máu Ch Rẫy từ tháng 11/2021 đến tháng
05/2024
2.2.4. Phương pháp chọn mẫu:
Chọn mẫu toàn bộ. Tất cả các cặp đọ
chéo có kết quả XM-CDC dương tnh và
lưng mẫu lưu đủ để thực hiện kỹ thuật HI-
XM-CDC sẽ đưc chọn vào nghiên cứu.
Mẫu lưu này bao gồm: huyết thanh từ ngưi
nhận (tối thiểu 0,5 mL) và mẫu tế bào
lympho đã tách từ ngưi cho (tối thiểu 50
μL).
2.2.5. Phương pháp thực hin:
- Kỹ thuật XM-CDC thưng quy đưc
thực hiện trên plate Terasaki.
- Kỹ thuật HI-XM-CDC gồm hai bước
sau:
* Bước 1: Thực hiện ủ 0,5 mL huyết
thanh trong bồn ủ cách thuỷ 63oC trong 10
phút để bất hoạt kháng thể IgM
* Bước 2: Thực hiện phản ứng đọ chéo vi
độc tế bào đối với mẫu đã bất hoạt trên tại
hàng số 6 của cng plate Terasaki đã dng để
thực hiện phản ứng XM-CDC ban đầu. Các
giá trị chứng âm và chứng dương sẽ đưc
dùng chung với chứng âm chứng dương của
phản ứng XM-CDC ban đầu.
- Kết quả đọ chéo đưc đọc trên kính
hiển vi huỳnh quang và biện luận theo tiêu
chuẩn của Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ. Kết
quả đọ chéo dương tnh do IgM đưc xác
định khi kết quả XM-CDC dương tnh nhưng
chuyển âm tnh đối với HI-XM-CDC.
- Thu thập các thông tin về tuổi, giới,
quan hệ huyết thống, số lần ghép của 61 cặp
đọ chéo.
* Bước 3: Hồi cứu kết quả sàng lọc
kháng thể hệ HLA IgG (PRA – Panel
Reactive Antibody) của ngưi nhận và kết
quả xác định các kháng thể chống lại kháng
nguyên HLA ngưi cho (DSA – Donor
Specific Antibodies) để đối chiếu với kết quả
HI-XM-CDC.
- Các cặp đọ chéo có kết quả HI-XM-
CDC dương tnh sẽ đưc thu thập kết quả
định danh HLA 4 locus của ngưi cho và kết
quả PRA (IgG) bằng kỹ thuật Luminex® của
ngưi nhận của. Kết quả định danh HLA
đưc dng để đối chiếu với kết quả PRA để
xác định các kháng thể DSA (nếu có).
- Những cặp đọ chéo có kết quả HI-XM-
CDC dương tnh th có thể dương tnh do các
kháng thể loại IgG hoặc đồng thi IgG và
IgM. Kết quả PRA và DSA đặc hiệu với
kháng thể IgG đưc dng để so sánh với kết
quả xác định loại kháng thể trong các trưng
hp này.
2.2.6. Phân tích và xử lý số liu
Dữ liệu đưc nhập, phân tích bằng phần
mềm Microsoft Excel for Office 365 và Stata
14.2.
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 2 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
575
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Tỷ lệ đọ chéo vi độc tế bào tiền ghép thận dương tnh do kháng thể IgM xác định
bằng kỹ thuật HI-XM-CDC
Bảng 1. Tỷ l dương tính đọ chéo lympho T và lympho B của các cặp đọ chéo dương
tính
Xét nghiệm dương tnh (n=61)
Tần suất
Tỷ lệ (%)
Lympho T
21
34,4
Lympho B
58
95,1
Cả Lympho B và Lympho T
18
29,5
Nhận xét: Trong số 61 cặp đọ chéo XM-CDC dương tnh th tỷ lệ đọ chéo lympho B và
lympho T dương tnh lần lưt là 34,4% và 95,1%. Đồng thi có 29,5% các cặp đọ chéo
dương tnh cả lympho T và B.
Bảng 2. Kết quả HI-XM-CDC và tỷ l đọ chéo dương tính do kháng thể IgM
Nhóm đọ chéo
HI-XM-CDC
Tỷ lệ dương tnh do
IgM (%)
Dương tnh
Âm tính
Lympho T dương tnh (n=21)
6
15
71,4
Lympho B dương tnh (n=58)
16
42
72,4
Dương tnh cả lympho T và B (n=18)
4
14
77,8
Nhận xét: Tỷ lệ đọ chéo dương tnh do kháng thể loại IgM đối với nhóm đọ chéo lympho
T và B lần lưt là 71,4% và 72,4%. Ngoài ra, 77,8% các cặp đọ chéo dương tnh đồng thi
dương tnh cả lympho T và B đưc xác định là dương tnh do kháng thể IgM.
3.2. Đặc điểm của các cặp đọ chéo có kết quả đọ chéo dương tnh do kháng thể IgM
Bảng 3. Đặc điểm tuổi, giới, quan h huyết thống và độ tương hợp HLA của các cặp đọ
chéo XM-CDC dương tính
XM-CDC dương tnh do
IgM (n=46)
Giá trị p
37,6 (15-70)
p<0,01
48,2 (28-68)
p=0,88
24 (52,2)
22 (47,8)
p<0,01
35 (76,1)
11 (23,9)
(n = 35)
p=0,02
10 (28,6)
25 (71,4)
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
576
Nhận xét: Tuổi trung bình của ngưi cho
tạng cao hơn so với ngưi nhận tạng có ý
nghĩa thống kê (p<0,05). Nghiên cứu không
tìm thấy sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về
tỷ lệ giới tính ở các cặp đọ chéo dương tnh
do kháng thể IgM với ngưi nhận giới nam
và nữ lần lưt là 47,8% và 52,2%. Đa số các
cặp đọ chéo là ghép cùng huyết thống. Tỷ lệ
ghép không cùng huyết thống ở nhóm XM-
CDC dương tnh do IgM là 23,9%, sự khác
biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05). Tỷ lệ các
cặp đọ chéo có dương tnh do IgM có độ
tương hp HLA ngưi cho – ngưi nhận từ 3
alen trở lên là 71,4% và cao hơn so với nhóm
tương hp dưới 3 alen, sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê (p<0,05).
3.3. Đối chiếu kết quả HI-XM-CDC
dương tnh với kết quả PRA và DSA bằng
phương pháp Luminex®
Bảng 4. Kết quả PRA và DSA của các cặp đọ chéo có kết quả HI-XM-CDC lympho T
dương tính
Kết quả đọ chéo lympho T
PRA
DSA
HI-XM-CDC dương tnh tương đương XM-CDC (n=2)
2/2a
2/2b
Cặp số 1
98%
A2
Cặp số 2
41%
A2
HI-XM-CDC dương tnh thấp hơn XM-CDC (n=2)
2/2a
1/2b
Cặp số 3
73%
A2
Cặp số 4
25%
Không có
Tổng cộng
4/4a
3/4b
a: Số ca có PRA dương tính trên tổng số ca
b: Số ca có DSA trên tổng số ca
Nhận xét: Kết quả hồi cứu chỉ xác định đưc kết quả xét nghiệm PRA của 4 cặp đọ chéo
có kết quả HI-XM-CDC dương tnh cho thấy tất cả đều dương tnh với tỷ lệ PRA dao động từ
25-98%. Đồng thi, 3/4 cặp đọ chéo này có kháng thể DSA lớp I đưc xác định.
Bảng 5. Kết quả PRA và DSA của các cặp đọ chéo có kết quả HI-XM-CDC lympho B
dương tính
Kết quả đọ chéo lympho B
PRA
DSA
HI-XM-CDC dương tnh tương đương XM-CDC (n=4)
3/4a
3/4b
Cặp số 1
74%
DQ5
Cặp số 2
40%
DR12, DQ2,DQ6
Cặp số 3
89%
DR10
Cặp số 4
-
-
HI-XM-CDC dương tnh thấp hơn XM-CDC (n=4)
2/5a
0/5b
Cặp số 5
74%
-
Cặp số 6
40%
-
Cặp số 7, 8, 9
-
-
Tổng cộng
5/9a
3/9b
a: Số ca có PRA dương tính trên tổng số ca
b: Số ca có DSA trên tổng số ca