TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
249
U MẠCH THỂ HANG MÀNG NÃO NHẦM LẪN VỚI U MÀNG NÃO:
HỒI CỨU LẠI HÌNH ẢNH HAI CA LÂM SÀNG
Nguyễn Phương Anh1, Nguyễn Thị Xoan1, Nguyễn Anh Tuấn1,
Nguyễn Hoàng Thịnh1, Lê Nguyệt Minh1, Lê Văn Khánh1,
Nguyễn Duy Trinh1, Nguyễn Xuân Hiền1
TÓM TẮT35
U mạch thể hang màng não là một loại u
hiếm gặp, thường bị nhầm lẫn với u màng não do
biểu hiện lâm sàng và hình ảnh học tương tự1–3.
Bài viết này trình bày hai trường hợp lâm sàng
đến thăm khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh
Hà Nội sau khi có kết quả bệnh học. Cả hai
trường hợp đều bị chẩn đoán nhầm u màng não
trước phẫu thuật và được xác định chính xác bằng
kết quả mô học là u mạch thể hang. Những
trường hợp này nhấn mạnh sự quan trọng của việc
đánh giá chính xác hình ảnh và sự đa dạng của
các phương pháp chẩn đoán hình ảnh thần kinh.
Từ khoá: U mạch thể hang màng não, u
màng não.
SUMMARY
CAVERNOUS HEMANGIOMA OF THE
DURAL MATER MISDIAGNOSED AS
MENINGIOMA: A RETROSPECTIVE
IMAGING REVIEW OF TWO CASES
Cavernous hemangioma of the dural mater is
a rare type of tumor, often mistaken for
meningioma due to similar clinical presentation
1Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh và Điện quang
Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Phương Anh
SĐT: 0974796593
Email: anhnp4@tamanhhospital.vn
Ngày nhận bài: 14/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 24/7/2024
Ngày duyệt bài: 08/8/2024
and imaging features. This article presents two
clinical cases that were examined at Tam Anh
General Hospital in Hanoi after pathological
results. Both cases were preoperatively
misdiagnosed as meningioma and accurately
identified as cavernous hemangioma through
histopathological examination. These cases
emphasize the importance of precise imaging
evaluation and the diversity of diagnostic
methods in neuroimaging.
Keywords: Cavernous hemangioma,
cavernous angioma, meningioma.
I. GIỚI THIỆU
U mạch thể hang màng não là một loại
khối u lành tính của mạch máu não. Do sự
hiếm gặp và biểu hiện lâm sàng không đặc
hiệu, chúng thường bị chẩn đoán nhầm với
các u não khác, đặc biệt là u màng não. Sự
nhầm lẫn này có thể dẫn đến các phương
pháp điều trị không thích hợp và kết quả lâm
sàng không mong muốn. Bài viết này trình
bày hai trường hợp bệnh nhân bị nhầm lẫn
chẩn đoán, bệnh nhân đến với chúng tôi sau
khi đã phẫu thuật và chúng tôi hồi cứu lại,
nhằm nhấn mạnh sự quan trọng của việc
đánh giá hình ảnh kỹ lưỡng và phân tích mô
học để đạt được chẩn đoán chính xác.
Ca thứ nhất:
Bệnh nhân nữ, 61 tuổi, đi khám vì đau
đầu. Triệu chứng diễn biến trong một năm và
ngày càng tăng. Cộng hưởng từ sọ não được
thực hiện và cho thấy có một tổn thương
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
250
ngoài trục vùng trên yên lệch phải, tăng tín
hiệu trên T2W, không hạn chế khuếch tán
trên DWI, tín hiệu tăng trên bản đồ ADC, sau
tiêm ngấm thuốc mạnh với phần ngấm thuốc
không đồng nhất và có dấu hiệu đuôi màng
cứng (hình 1). Bệnh nhân đã được chẩn đoán
ở nhiều nơi là u màng não. Tuy nhiên, kết
quả giải phẫu bệnh sau mổ cho thấy đây là u
mạch thể hang màng não.
Ca thứ hai:
Bệnh nhân nữ, 57 tuổi, vào viện vì đau
đầu nhiều và nhìn mờ, bệnh diễn biến
khoảng 5 năm. Trên cộng hưởng từ sọ não
phát hiện tổn thương ngoài trục vùng trên
yên, lấp đầy hố yên, tăng tín hiệu trên T2W,
không hạn chế khuếch tán trên DWI, tăng tín
hiệu trên ADC, ngấm thuốc mạnh và tương
đối đồng nhất sau tiêm, có dấu hiệu đuôi
màng cứng (hình 2). Tổn thương phát triển
lên trên, chèn ép nhu mô não thùy trán hai
bên và đè đẩy giao thoa thị giác. Bệnh nhân
được chẩn đoán trước mổ là u màng não. Tuy
nhiên, kết quả sau phẫu thuật lại là u mạch
thể hang màng não.
II. BÀN LUẬN
U màng não là u nội sọ nguyên phát
không do thần kinh đệm phổ biến nhất và u
màng não cạnh yên chiếm khoảng 20 – 30%
trong số các u màng não4. U máu hang nội sọ
chiếm 5 – 13% trong tất cả các dị tật mạch
máu hệ thần kinh trung ương và được phân
loại là trong trục và ngoài trục. U mạch máu
hang ngoài trục ở xoang hang cạnh yên
chiếm khoảng 0,4 – 2% tổng số u máu hang
nội sọ và  < 2% tổn thương cạnh yên4. U
mạch thể hang màng não (cavernous
angioma hay cavernous hemangioma) và u
màng não (meningioma) là hai loại tổn
thương có nhiều đặc điểm chẩn đoán hình
ảnh tương tự nhau, dẫn đến dễ nhầm lẫn
trong chẩn đoán lâm sàng1,3,56. Điều này đặc
biệt quan trọng vì sự nhầm lẫn có thể dẫn
đến các phương pháp điều trị không thích
hợp và ảnh hưởng đến kết quả điều trị của
bệnh nhân.
2.1. Đặc điểm chung và sự nhầm lẫn
Cả u mạch thể hang màng não và u màng
não đều có thể xuất hiện như những tổn
thương ngoài trục trên hình ảnh cộng hưởng
từ (MRI), với sự ngấm thuốc mạnh sau tiêm
thuốc tương phản và thường có dấu hiệu đuôi
màng cứng, một dấu hiệu đặc trưng thường
được liên kết với u màng não1,3. Sự hiện diện
của dấu hiệu đuôi màng cứng đã góp phần
không nhỏ vào việc nhầm lẫn hai loại u này,
như đã thấy trong cả hai trường hợp lâm sàng
được trình bày.
2.2. Đặc điểm phân biệt trên hình ảnh
học
Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, một
số đặc điểm hình ảnh có thể giúp phân biệt u
mạch thể hang màng não với u màng não.
Tín hiệu trên T2W: U màng não thường
có tín hiệu tăng nhẹ trên chuỗi T2W, trong
khi u mạch thể hang màng não thường có tín
hiệu tăng mạnh hơn1,4. Theo tác giả Wang và
cộng sự nghiên cứu 96 bệnh nhân được chẩn
đoán u màng não trên yên, sau phẫu thuật thì
có 56 bệnh nhân u màng não thật sự, 40 bệnh
nhân là u mạch thể hang. Khi hồi cứu lại
hình ảnh cho thấy u màng não có 29% tăng
tín hiệu trên T2W, trong khi u mạch thể hang
60% tăng tín hiệu trên T2W1. Điều này có
thể là do bản chất khác biệt của mô u và mức
độ chứa nước trong các tổn thương này.
Bản đồ ADC (Apparent Diffusion
Coefficient): U màng não thường có giá trị
ADC thấp hơn, biểu hiện mức độ khuếch tán
nước bị hạn chế, trong khi u mạch thể hang
có giá trị ADC cao hơn, biểu hiện mức độ
khuếch tán nước ít bị hạn chế hơn. Theo
Xiao và cộng sự, giá trị trung bình min ADC
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
251
của u mạch thể hang là 1,274 x 10-3 mm2/s
cao hơn giá trị minADC của u màng não
0,787 x 10-3 mm2/s, sự khác biệt có ý nghĩa
thống kê với p < 0,0014. Điều này phản ánh
sự khác biệt trong cấu trúc mô và mật độ tế
bào của hai loại u.
Chuỗi xung nâng cao (Perfusion ASL):
Cộng hưởng từ tưới máu sử dụng đánh dấu
tự thân (ASL perfusion MRI) cũng có thể
hữu ích trong việc phân biệt hai loại u này. U
màng não thường có giá trị lưu lượng máu
não (CBF) cao hơn so với u mạch thể hang
màng não, phản ánh sự tưới máu và chuyển
hóa khác nhau của các khối u. Theo tác giả
Xiao và cộng sự, CBF của u mạch thể hang
khoảng 1,587, trong khi CBF của u màng
não tăng cao 7,076, sự khác biệt có ý nghĩa
thống kê với p < 0,0014.
2.3. Ý nghĩa lâm sàng của sự phân biệt
chính xác
Việc phân biệt chính xác giữa u mạch thể
hang màng não và u màng não có ý nghĩa
quan trọng đối với quản lý lâm sàng và quyết
định điều trị. Hai u này có sự khác biệt về
điều trị. U màng não có thể được theo dõi,
phẫu thuật cắt bỏ, xạ trị sau phẫu thuật để
tiêu diệt các tế bào u sót lại, hoặc xạ phẫu với
u nhỏ7. Trong khi, u mạch thể hang thường
được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ hoàn
toàn, không dùng phương pháp xạ trị và có
tiên lượng tốt hơn u màng não5.
2.4. Tầm quan trọng của chẩn đoán
hình ảnh và mô học
Cả hai trường hợp lâm sàng được trình
bày trong bài viết này đều cho thấy sự quan
trọng của việc kết hợp giữa chẩn đoán hình
ảnh và xét nghiệm mô học để đạt được chẩn
đoán chính xác. Mặc dù hình ảnh cộng
hưởng từ cung cấp nhiều thông tin quan
trọng, kết quả mô học sau phẫu thuật là yếu
tố quyết định cuối cùng để xác định loại u và
lên kế hoạch điều trị phù hợp. Trên giải phẫu
bệnh, u mạch thể hang có hình ảnh mô u tăng
sinh các mạch máu thành dày mỏng không
đều, lót bởi một hàng tế bào nội mô, nhân
nhỏ đều, lòng chứa đầy hồng cầu, thấy các
mạch máu nối thông với nhau.
III. KẾT LUẬN
Những trường hợp này nhấn mạnh sự cần
thiết phải đánh giá kỹ lưỡng và chi tiết các
tín hiệu hình ảnh trên MRI, bao gồm T2W,
ADC và perfusion ASL, để phân biệt giữa u
mạch thể hang màng não và u màng não.
Điều này sẽ giúp tránh nhầm lẫn chẩn đoán
và đảm bảo bệnh nhân nhận được phương
pháp điều trị phù hợp nhất. Sự kết hợp giữa
chẩn đoán hình ảnh tiên tiến và phân tích mô
học kỹ lưỡng sẽ đóng vai trò quan trọng
trong việc cải thiện kết quả điều trị cho bệnh
nhân.
1a
1b
1c
1d
Hình 1: Bệnh nhân nữ 61 tuổi, vào viện vì đau đầu
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
252
Cộng hưởng từ phát hiện tổn thương ngoài trục vùng nền sọ hố trên yên, xoang hang phải,
tăng mạnh tín hiệu trên FLAIR (hình 1a), T2 (hình 1b), không hạn chế khuếch tán trên DWI,
tăng tín hiệu trên bản đồ ADC với giá trị minADC (1,5x 10-3 mm2/s) (hình 1c), ngấm thuốc
mạnh tương đối đồng nhất sau tiêm, có dấu hiệu đuôi màng cứng (hình 1d).
2b
2c
2d
Hình 2: Bệnh nhân nữ, 57 tuổi, vào viện vì đau đầu
Cộng hưởng từ sọ não phát hiện tổn
thương ngoài trục vùng trên yên, lấp đầy hố
yên, tăng tín hiệu trên FLAIR (hình 2a),
T2W (hình 2b), không hạn chế khuếch tán
trên DWI, tăng tín hiệu trên bản đồ ADC với
giá trị minADC (1,3x10-3 mm2/s) (hình 2c),
ngấm thuốc mạnh và tương đối đồng nhất sau
tiêm, có dấu hiệu đuôi màng cứng (hình 2d).
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. A radiomics-based study for
differentiating parasellar cavernous
hemangiomas from meningiomas - PMC.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/P
MC9478116/ (accessed 2024-05-03).
2. Dabdoub, C. B.; Chavez, M.; Ferrufino, J.
L.; Claros, E.; Silveira, E. do N.;
Dabdoub, C. F. Intracranial Capillary
Hemangioma Misdiagnosed as a
Meningioma. Arq. Neuro-Psiquiatr. 2016, 74,
356–357. https://doi.org/10.1590/0004-
282X20150216.
3. Supratentorial dural-based collision of
cavernoma and meningioma: a case report
- PubMed. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
32922878/ (accessed 2024-05-03).
4. Xiao, H.-F.; Lou, X.; Liu, M.-Y.; Wang, Y.-
L.; Wang, Y.; Chen, Z.-Y.; Shi, K.-N.; Ma,
L. The Role of Magnetic Resonance
Diffusion-Weighted Imaging and Three-
Dimensional Arterial Spin Labelling Perfusion
Imaging in the Differentiation of Parasellar
Meningioma and Cavernous Haemangioma. J
Int Med Res 2014, 42 (4), 915–925.
https://doi.org/10.1177/0300060514531918.
5. Cavernous hemangioma of the dura mater
mimicking meningioma - PMC.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/P
MC4553634/ (accessed 2024-05-03).
6. A giant solid cavernous hemangioma
mimicking sphenoid wing meningioma in
an adolescent: A case report - PubMed.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30383694/
(accessed 2024-05-03).
7. Apra, C.; Peyre, M.; Kalamarides, M.
Current Treatment Options for Meningioma.
Expert Rev Neurother 2018, 18 (3), 241–249.
https://doi.org/10.1080/14737175.2018.1429
920.