TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
177
U TUYẾN CẬN GIÁP ĐỒNG MẮC CARCINÔM TUYẾN GIÁP DẠNG NHÚ,
U TÚI TUYẾN Ở GIÁP VÀ CARCINÔM TUYẾN ĐẠI TRÀNG:
BÁO CÁO MỘT TRƯỜNG HỢP HIẾM GẶP
Giang Mỹ Ngọc1, Nguyễn Phúc Thục Uyên1, Nguyễn Hồng Ngọc1,
Trần Hương Giang1,2, Phạm Ngọc Trường Vinh3, Hứa Thị Ngọc Hà1,2
TÓM TẮT20
Sự kết hợp của u tuyến cận giáp (PA),
carcinôm tuyến giáp dạng nhú (PTC) hoc
carcinôm tuyến đại tràng đ được báo cáo trong
nhiều y văn3. Tuy nhiên, nguyên nhn và các yếu tố
nguy cơ về mối liên quan của chúng chưa rõ ràng.
Ngoài ra, hiện nay chưa c báo cáo nào đồng mắc u
tuyến cận giáp và u túi tuyến giáp (FA). Chúng
tôi báo cáo mt trường hợp bệnh nhn nữ 57 tuổi
vi u tuyến cận giáp, carcinôm tuyến giáp dạng
nhú, carcinôm tuyến đại tràng và u túi tuyến  giáp.
Bệnh nhn tiêu ra máu chụp CT scan nghi ngờ ung
thư đại tràng, không ghi nhận triệu chng gì khác.
Kết quả xét nghiệm cho thấy tăng calci máu, giảm
phospho máu, và hormone cận giáp tăng cao. Siêu
m giáp phát hiện các nốt phản m kém cả hai
thy phải, trái và thy eo nghi ngờ ác tnh. Sau khi
làm chọc hút kim nhỏ (FNA), kết quả xác nhận
PTC vng eo. Bệnh nhn được phẫu thuật cắt bỏ
tuyến giáp, tuyến cận giáp nghi ngờ và đoạn đại
tràng cha u. Kết quả giải phẫu bệnh cho thấy sự
kết hợp của u tuyến cận giáp, PTC, FA, carcinôm
1Bộ môn Mô phôi – Giải phẫu bệnh, Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh
2Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện Đại học Y
Dược Thành phố Hồ Chí Minh
3Khoa Ngoại tiêu hóa, Bệnh viện Đại học Y Dược
Thành phố Hồ Chí Minh
Chu trách nhiệm chính: Giang Mỹ Ngọc
ĐT: 0972336455
Email: gmngoc.nt22@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 30/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 10/10 và 13/10/2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
tuyến đại tràng. Sau phẫu thuật, mc calci máu và
hormone cận giáp của bệnh nhn đ tr lại bình
thường. Trường hợp này nhấn mạnh rằng mc d
sự kết hợp này rất hiếm, chẩn đoán kết hợp này nên
được xem xét trong các trường hợp cường cận giáp
nguyên phát (PHPT). Để tránh phẫu thuật nhiều
lần, cần thận trọng sàng lọc các bệnh, do đ, chúng
tôi khuyến cáo kiểm tra mc calci trưc phẫu thuật
bệnh nhn ung thư tuyến giáp và kiểm tra tuyến
giáp trưc phẫu thuật bệnh nhn c PHPT, cũng
như trong carcinôm tuyến đại tràng.
Từ khóa: u tuyến cận giáp, carcinôm tuyến
giáp dạng nhú, carcinôm tuyến đại tràng, u túi
tuyến, cường cận giáp nguyên phát
SUMMARY
PARATHYROID ADENOMA
COEXISTING WITH PAPILLARY
THYROID CARCINOMA, FOLLICULAR
THYROID ADENOMA AND COLON
ADENOCARCINOMA: A RARE CASE
REPORT
The combination of parathyroid adenoma (PA),
papillary thyroid carcinoma (PTC), or colonic
adenocarcinoma has been reported in several
publications. However, the etiology and risk factors
remain unclear. Additionally, no previous reports
have documented the coexistence of parathyroid
adenoma and follicular thyroid adenoma. We
present the case of a 57-year-old female with
parathyroid adenoma, PTC, colonic
adenocarcinoma, and follicular thyroid adenoma.
The patient presented with hematochezia, and a CT
scan suggested colonic carcinoma, with no other
clinical symptoms. Laboratory results revealed
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
178
hypercalcemia, hypophosphatemia, and elevated
parathyroid hormone levels. Thyroid ultrasound
revealed hypoechoic nodules in both thyroid lobes
and the isthmus, raising suspicion of malignancy.
Fine needle aspiration (FNA) confirmed PTC in the
isthmus. The patient underwent thyroidectomy,
parathyroidectomy, and resection of the colonic
mass. Histopathological examination revealed a
combination of parathyroid adenoma, PTC, and
FA. Postoperatively, the patient’s calcium and
parathyroid hormone levels returned to normal.
This case highlights the importance of considering
this rare association in primary
hyperparathyroidism (PHPT). To avoid multiple
surgeries, comprehensive screening for
concomitant diseases is essential. We recommend
preoperative calcium level assessment in patients
with thyroid carcinoma and a thorough thyroid
evaluation in patients with PHPT, as well as for
those with colonic adenocarcinoma.
Keywords: parathyroid adenoma, papillary
thyroid carcinoma, colonic adenocarcinoma,
follicular adenoma, primary hyperparathyroidism.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Cường cận giáp nguyên phát (PHPT) là
mt rối loạn chuyển ha đc trưng bi mc đ
hormone tuyến cận giáp (PTH) tăng hoc
không được c chế do tiết quá mc từ mt
hoc nhiều tuyến cận giáp bất thường. Tình
trạng này là mt rối loạn ni tiết tương đối phổ
biến, vi ưc tnh tỷ lệ mắc bệnh dao đng từ 1
đến 7 trường hợp trên 1.000 người ln và tỷ
lệ mắc bệnh đang gia tăng, dẫn đến nhu cầu
điều tr ngày càng tăng [8]. Hơn 75%-85%
PHPT xuất hiện vi nguyên nhn là u tuyến
cận giáp (PA) [2].
Hiện nay, y văn chưa đồng thuận rõ ràng
về việc PHPT c vai trò hay không trong quá
trình sinh ung. Tuy nhiên mt số giả thuyết về
mối liên hệ giữa PHPT và nguy cơ phát triển
khối u ác tnh đ được đưa ra như sau: cn
bằng calci và vitamin D bất thường, cũng như
các yếu tố di truyền và môi trường. Tăng hoạt
đng phn bào do tăng calci huyết và hormone
tuyến cận giáp (PTH) c tác dụng chống
apoptosis (chết tế bào theo chương trình) và
thúc đẩy sự phát triển khối u. Vitamin D c tác
dụng thúc đẩy apoptosis, kch thch sự biệt ha
tế bào, nhờ đ tạo ra hiệu ng chống ung thư.
Các thụ thể vitamin D (VDR) hiện diện trong
nhiều loại tế bào của cơ thể. Yếu tố di truyền
do rối loạn các allele VDR c thể gy ra sự
điều hòa bất thường của tuyến cận giáp, cũng
như làm giảm apoptosis và tăng tỷ lệ xuất hiện
các tổn thương tiền ung thư [4].
Mt nghiên cu phn tch tổng hợp đ chỉ
ra rằng c nhiều nghiên cu cho thấy tỷ lệ mắc
bệnh khác nhau của nhiều loại khối u ác tnh 
nhiều cơ quan khác, bao gồm ung thư tuyến
giáp, vú, phổi, đại tràng…[3]. Sự hiện diện
đồng thời PHPT và carcinôm tuyến giáp dạng
nhú (PTC) đ được báo cáo trong nhiều y văn
[2]. Mt số báo cáo khác lại chỉ ra rằng tỉ lệ
mắc carcinôm tuyến đại tràng đồng mắc PHPT
cũng được báo cáo vi tỉ lệ thấp hơn 4 lần so
vi đồng mắc PTC, trong đ đồng mắc PTC 32
trường hợp và carcinôm tuyến đại tràng là 4
trường hợp [1,3]. Tuy nhiên chưa thấy ghi
nhận trường hợp nào đồng mắc PA, PTC, FA
và carcinôm tuyến đại tràng trên cng mt
bệnh nhn trong y văn.
II. BÁO CÁO CA
Bệnh nhn nữ 57 tuổi, đến khám tại bệnh
viện đa khoa Hồng Hưng vì tiêu ra máu kéo
dài, triệu chng cơ năng, thực thể chưa ghi
nhận bất thường khác, không ghi nhận tiền căn
gia đình, tiên căn bản thn bưu giáp đ phẫu
thuật 10 năm không dng thuốc.
Bệnh nhn tiến hành ni soi đại tràng, vi
kết quả: u si dạng vòng gần chỗ nối trực
tràng-đại tràng sigma.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
179
Kết quả sinh thiết: mẫu th là mô đại tràng
gồm các tế bào d dạng, nhn quái, nhn tăng
sắc. Các tế bào hợp thành dạng ống tuyến
không rõ rệt. Mô đệm c phản ng viêm. Kết
luận: carcinôm tuyến, biệt ha vừa. Chẩn đoán
lm sàng ban đầu là ung thư đại tràng chậu
hông.
Bệnh nhn đến khám tại Bệnh viện Đại
học Y Dược Thành phố Hồ ChMinh, vi các
kết quả như sau:
CT scan ổ bụng: Dày thành không đều,
mất cấu trúc lp đại tràng chậu hông, kch
thưc 3cm, xm nhiễm mỡ và hạch xung
quanh nghĩ u.
Chẩn đoán lm sàng ban đầu ung thư đại
tràng chậu hông cT4aN2M0.
Bệnh nhn c chỉ đnh phẫu thuật cắt đoạn
đại tràng cha u. Ngoài ra, bệnh nhn ghi nhận
c triệu chng mệt mỏi, chán ăn và kém tập
trung. Các xét nghiệm trưc phẫu thuật: tổng
phn tch nưc tiểu trong gii hạn bình, công
thc máu ghi nhận các kết quả bất thường sau:
Đnh lượng calci máu toàn phần 3,31 mmol/L,
phospho máu 0,52 mmol/L
Bệnh nhn được thực hiện các xét nghiệm
tầm soát liên quan tăng calci máu và giảm
phospho máu cho thấy đnh lượng PTH vi kết
quả: 257 pg/Ml.
CT scan cổ: Nhân giáp hai thùy. Thùy trái
to đẩy lệch nhẹ kh quản sang phải, gy hẹp
không đáng kể. Tuyến cận giáp trái dưi to,
kch thưc 15mm.
Siêu âm tuyến giáp: eo giáp c nhn đc
phản m kém, kch thưc 6x8mm, bờ không
đều, trục ngang, c đng vôi thô (7 điểm-TI
RADS 5), thy trái ½ dưi cnhn đc đồng
m kch thưc 25x35mm, bờ đều, trục ngang,
không vôi ha (3 điểm-TI RADS 3), thy phải
c nhn kch thưc 10x14mm, bờ đều, trục
ngang, mô đc đồng phản m, không vôi ha
(0 điểm-TI RADS 1) (Hình 1).
Hình 15: Siêu âm giáp
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA):
dưi hưng dẫn của siêu m: nhn giáp thy
eo: ghi nhn các đám tế bào u xếp thành cấu
trúc dạng đám, mảng (Hình 2A), vi đc điểm
tế bào kch thưc ln, tương đối đồng dạng,
màng nhn không đều, nhn sáng, nhn c
kha, không ghi nhận thể vi trong nhn. Các
tế bào dày đc và chen chúc (Hình 2B). Nhn
giáp thy trái: Nền chủ yếu là hồng cầu, rải
rác lymphô bào và bạch cầu nhn múi. (Hình
2C, D).
Kết luận FNA: Nhn giáp thy eo: Tế bào
học theo hệ thống Bethesda 2022 nhm V:
Nghi carcinôm tuyến giáp dạng nhú. Nhn
giáp thy trái: Tế bào học theo hệ thống
Bethesda 2022 nhóm I.
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
180
Hình 16: Hình ảnh tế bào học nhân giáp thùy eo
A. Tế bào u xếp thành dạng đám, mảng
(Papanicolaou 400x), B. Tế bào kch thưc
ln, chen chúc, màng nhn không đều, gấp
khúc, nhân sáng, có khía (Papanicolaou 400x)
C, D. Nền chủ yếu là hồng cầu, rải rác lymphô
bào và bạch cầu nhn múi (Papanicolaou 400x)
Chẩn đoán lm sàng ban đầu của bệnh
nhn là ung thư đại tràng chậu hông
cT4aN2M0, nghi ngờ carcinôm tuyến giáp
dạng nhú nhn giáp vng eo, đa nhn giáp hai
thy và u tuyến cận giáp
Bệnh nhn được tiến hành cắt toàn b
tuyến giáp và đoạn đại tràng cha u cng lúc.
Phẫu thuật đoạn đại tràng chứa u: u đại
tràng chậu hông 1/3 dưi, vi kch thưc u
4x4cm, không xm lấn các tạng xung quanh,
nhiều hạch dọc b mạc treo tràng dưi nghĩ di
căn. Tiến hành cắt dưi u 5cm và trên u 10cm
và nối đại trực tràng. Gi giải phẫu bệnh đoạn
đại tràng cha u, hạch hạch vng. Đồng thời,
bệnh nhn được phẫu thuật cắt toàn b tuyến
giáp. Vng eo, nhn giáp mật đ cng chắc,
nhn phải 10mm, chưa xm lấn vỏ bao giáp.
Bên trái c vài nhn nhỏ 20mm, chưa xm lấn
vỏ bao giáp. Nhn giáp thy eo 10mm chưa
xm lấn vỏ bao. Thám sát ghi nhận u cận giáp
trái, nằm sau dưi tuyến giáp trái, kch thưc
15mm, chưa xm lấn xung quanh. Cắt tuyến
cận giáp trái gi giải phẫu bệnh và làm đnh
lượng PTH 3 mẫu vi kết quả lần lượt như sau:
Bảng 1: Định lượng PTH 3 lần trong phẫu thuật
Kết quả
Giá trị tham chiếu
Đơn vị
Lần 1
257
16-65
pg/mL
Lần 2
130
16-65
pg/mL
Lần 3
169.3
16-65
pg/mL
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
181
Kết quả PTH lần 2, 3 giảm hơn 50% so vi lần 1 nên đánh giá trên lm sàng là phẫu thuật
thành công.
Đại thể đại tràng ghi nhận đoạn rut kch thưc 18cm, cách rìa diện cắt gần 4cm, c mô u
dạng chồi si, loét trung tm, kch thưc 4x3cm (Hình 3).
Hình 17: Hình đại thể đoạn đại tràng chứa u
Đại thể: tuyến cận giáp cho thấy mô u kch
thưc 0,7x0,7x0,5cm, gii hạn rõ, mt cắt màu
trắng, đồng nhất, vài v tr xuất huyết. Thy
phải tuyến giáp c nhn kch thưc
1x0,5x0,5cm và eo c nhn kch thưc
0,7x0,5x0,5cm, mt cắt màu trắng, đồng nhất,
gii hạn không rõ. Nhn chiếm gần trọn thy
trái kch thưc 4x3x2cm mt cắt trắng nu,
đồng nhất, gii hạn rõ, bên trong c xuất huyết
(Hình 4).
Hình 18: Hình đại thế của nhân giáp và tuyến cận giáp