vietnam medical journal n02 - MAY - 2019
154
giả Nguyễn Hùng Long và cộng sự (2016) về
thực trạng an toàn thực phẩm tại cơ sở kinh
doanh giò chả ở một số chợ quận Hai Bà Trưng
và huyện Thanh Trì, Hà Nội cho kết quả có 46,2
% mẫu giò có hàn the và 58,8% mẫu chả dương
tính với hàn the [5]. Kết quả này cho thấy
nghiên cứu ở các nơi, các thời điểm khác nhau ở
nước ta đều có ghi nhận chung về việc mất an
toàn trong sử dụng hàn the ở mức đáng lo ngại.
Cũng cần phải nói thêm rằng sự tích lũy gây độc
của hàn the đã được minh chứng nên dù ít vẫn
có thể gây nguy hại cho sức khỏe.
Hàn the không có trong danh mục các chất
được Bộ Y tế cho phép dùng chế biến thực phẩm
do tính độc hại của nó [2]. Mặc dù đã có nhiều
thông tin cảnh báo tác hại của hàn the, ý thức
người kinh doanh, sản xuất cũng như người tiêu
dùng đã có sự chuyển biến tích cực, nhưng nhìn
chung đến nay vẫn chưa chấm dứt được việc sử
dụng hàn the trong các thực phẩm chế biến sẵn.
Việc quản lý và cấm sử dụng vẫn còn gặp rất
nhiều khó khăn, hàn the vẫn được bày bán công
khai tại các chợ, việc mua bán quá dễ dàng, giá
thành lại rẻ. Các hộ gia đình sản xuất với quy mô
nhỏ lẻ nên việc xử lý vi phạm còn gặp nhiều khó
khăn. Chính vì vậy, việc quản lý, giám sát không
sử dụng hàn the trong thực phẩm đang là vấn đề
khó khăn, cần có thời gian nhất định để thực hiện.
V. KẾT LUẬN
Số mẫu thực phẩm xét nghiệm dương tính với
hàn the ở cả 3 huyện là khá cao, Đồng văn
40,0% cao hơn 2 huyện còn lại Mèo Vạc 36,7%,
Quản Bạ 30,0%.
Hàm lượng hàn the trung bình ở các mẫu thực
phẩm giò lợn tại huyện Đồng văn (0,25 ± 0,26)
cao hơn huyện Quản Bạ (0,16 ± 0,21) và huyện
Mèo Vạc (0,15 ± 0,20), tuy nhiên p > 0,05.
Hàm lượng hàn the trong mẫu chả lợn (0,097
± 0,15), và mẫu bún (0,085 ± 0,13), tại huyện
Đồng Văn là cao hơn huyện Mèo Vạc (0,14 ±
0,18 và 0,083 ± 0,13) và huyện Quản Bạ (0,097
± 0,15 và 0,075 ± 0,12), tuy nhiên p > 0,05.
KHUYẾN NGHỊ. Nâng cao kiến thức, thái độ,
thực hành của người chế biến, buôn bán cũng
như người tiêu dùng về tác hại của hàn the
nhằm hạn chế tối đa việc sử dụng hàn the trong
chế biến và bảo quản thực phẩm.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Y tế (2000), Quyết định số 3390/2000/QĐ-BYT,
ngày 28/9/2000 ban hành “Thýờng quy kỹ thuật
định tính và bán ðịnh lýợng natri borat và acid
boric trong thực phẩm”.
2. Bộ Y tế (2001), Quyết định số 3742/2001/QĐ-BYT
ngày 31/8/2001 ban hành Quy định danh mục các
chất phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm.
3. Trương Thị Thùy Dương và cộng sự (2016),
Hàm lượng hàn the trong một số thực phẩm chế
biến sẵn ở 2 chợ trung tâm thành phố Thái Nguyên
năm 2016, Tạp chí Y học thực hành (1032), số
1/2017, tr. 51-53.
4. Trần Thị Khánh Linh (2016), Nghiên cứu thực
trạng sử dụng Hàn the trong một số thực phẩm
lưu thông ở chợ tại thành phố Nam Định đầu năm
2016, Hội nghị khoa học ATTP lần thứ VII - 2016,
Tạp chí DD&TP 12, số 6 (1) - 2016, tr.213.
5. Nguyễn Hùng Long và cộng sự (2016), Thực
trạng an toàn thực phẩm tại cơ sở kinh doanh giò
chả ở một số chợ quận Hai Bà Trưng và huyện
Thanh Trì, Hà Nội năm 2016, Tạp chí Y học dự
phòng tập 27 số 3 2017 tr. 36.
ỨNG DỤNG THUẬT TOÁN BLAND - ALTMAN, T - TEST VÀ PEARSON
ĐÁNH GIÁ TƯƠNG ĐƯƠNG BỘ XÉT NGHIỆM CẢI TIẾN VÀ XÉT NGHIỆM
HALOSPERM TRONG XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ ĐỨT GÃY ADN TINH TRÙNG
Nguyễn Minh Thu*, Nguyễn Thị Trang*
TÓM TẮT42
Mục tiêu:
Đánh giá tương đương bộ xét nghiệm
cải tiến và bộ xét nghiệm thương mại Halosperm trong
xác định mức độ đứt gãy ADN tinh trùng. Đối tượng
nghiên cứu và phương pháp: Nghiên cứu mô tả cắt
ngang trên 300 mẫu tinh dịch của bệnh nhân nam giới
*Trường Đại học Y Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thị Trang
Email: trangnguyen@hmu.edu.vn
Ngày nhận bài: 7.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 25.4.2019
Ngày duyệt bài: 29.4.2019
được chẩn đoán vô sinh đến làm xét nghiệm tại Trung
tâm Tư vấn Di truyền, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội và
có mật độ tinh trùng ≥ 1 triệu/ml. Sử dụng thuật toán
Bland - Altman, T - test và Pearson để so sánh 2
phương pháp.
Kết quả:
Có sự tương quan mạnh
vềchỉ số đứt gãy ADN tinh trùng đo được bằng hai
phương pháp (r = 0,995; p<0,001). Khác biệt kết quả
giữa 2 phương pháp rất nhỏ (trung bình khác biệt
0,042) và không có ý nghĩa thống kê với độ tin cậy
95% (p = 0,236 > 0,05).
Kết luận:
Bộ xét nghiệm cải
tiến xác định mức độ đứt gãy ADN tinh trùng tương
đương với bộ xét nghiệm thương mại đạt chuẩn
Halosperm.
Từ khóa:
Đứt gãy ADN tinh trùng, DFI, Cải tiến.
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 478 - th¸ng 5 - sè 2 - 2019
155
SUMMARY
APPLICATION BLAND-ALTMAN, T-TEST,
PEARSON IN COMPARISON IMPROVED
TESTING KIT AND HALOSPERM TESTING
KIT IN THE ANALYZING SPERM ADN
FRAGMENTATION
Objectives:
Comparison improved testing kit and
Halosperm testing kit in the analyzing sperm ADN
fragmentation.
Subjects and methods:
A cross-
section study was conducted on 300 semen samples
from infertile men with sperm concentration ≥1
millions/ml. Use Bland-altman, T-Test, Pearson tip to
compare. Results: 2 methods have similar results DFI
(r=0,995; p<0,001). The difference between the
results of two methods is very small and not
statistically significant (p = 0,236 > 0,05). Conclution:
The improved testing kit analyzing sprem ADN
fragmentation is equivalent to Halosperm testing kit.
Key word:
Sprem ADN fragmentation, DFI, Improved.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo số liệu thống kê những năm gần đây thì
tỷ lệ vô sinh ở nam giới chiếm gần 50% các
trường hợp cặp vợ chồng vô sinh [1]. Vô sinh ở
nam giới do nhiều nguyên nhân gây ra, một
trong số đó là do đứt gãy ADN tinh trùng, một
nhân tố quan trọng tác động đến sự hoàn thiện
chức năng tinh trùng, ảnh hưởng đến sức khỏe
sinh sản nam giới [2],[3].
Trên thế giới hiện nay có rất nhiều phương
pháp xét nghiệm mức độ đứt gãy ADN tinh trùng
như Comet, Tunel, SCSA, SCD... tuy nhiên các
phương pháp này đỏi hỏi trang thiết bị hiện đại,
kỹ thuật phức tạp và giá thành cao [4],[5].
Năm 2003, Fernandez và cộng sự đã đề xuất
phương pháp phân tán chất nhiễm sắc (Sperm
Chromatin Dispersion) để xác định sự đứt gãy
ADN tinh trùng. Cơ chế phương pháp này dựa
trên nguyên tắc: tinh trùng không bị đứt gãy
ADN sẽ tạo thành quầng sáng (halo) đặc trưng
quanh lõi nhân tinh trùng, còn những tinh trùng
bị đứt gãy ADN không tạo thành quầng sáng
hoặc quầng sáng rất nhỏ quanh nhân khi xử lý
biến tính trong môi trường acid và loại bỏ các
protein nhân [6]. Dựa trên nguyên tắc này,
Fernandez và cộng sự đã cho ra đời bộ xét
nghiệm Halosperm năm 2005, kể từ đó, nghiên
cứu sự đứt gãy ADN tinh trùng sử dụng phương
pháp SCD hay bộ xét nghiệm Halosperm được
công bố, góp phần không nhỏ trong chẩn đoán
và điều trị vô sinh nam.
Tại Việt Nam, một số bệnh viện và trung tâm
nghiên cứu lớn đã sử dụng kit Halosperm để
chẩn đoán đứt gãy ADN tinh trùng, tuy nhiên do
nhập ngoại hoàn toàn, nên giá thành xét nghiệm
còn cao và không phù hợp với điều kiện của đa
số bệnh nhân. Xuất phát từ thực tế trên, nhóm
nghiên cứu đã tiến hành cải tiến bộ xét nghiệm
với mục tiêu hạ giá thành xét nghiệm. Tuy nhiên
hiện nay tại Việt Nam vẫn chưa có bộ xét
nghiệm tự pha nào đảm bảo tính hoàn chỉnh
cũng như tính chính xác trong xét nghiệm xác
định mức độ đứt gãy ADN tinh trùng. Vì vậy,
chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục tiêu
đánh giá tương đương bộ xét nghiệm cải tiến và
bộ xét nghiệm Halosperm bằng thuật toán Bland
- Altman, T - test và Pearson.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu: 300 mẫu tinh dịch
của bệnh nhân nam giới được chẩn đoán vô sinh
tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, làm xét nghiệm
đánh giá độ đứt gãy DNA tinh trùng tại Trung tâm
Tư vấn Di truyền, Bệnh viện Đại học Y HN.
Tiêu chuẩn lựa chọn:
Bệnh nhân nam từ 18
tuổi, xét nghiệm tinh dịch đồ kết quả mật độtinh
trùng ≥ 1 triệu/ml và đồng ý tham gia nghiên cứu.
Tiêu chuẩn loại trừ:
Bệnh nhân nam giới
không thoả mãn các tiêu chuẩn trên, bị các bệnh
ung thư bộ phận sinh dục, bị nhiễm HIV, giang
mai, lậu, bệnh cấp tính, bệnh tâm thần và bệnh
nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.
2. Phương pháp nghiên cứu
2.1. Cỡ mẫu
Chúng tôi sử dụng công thức tính cỡ mẫu:
Z(1-α/2): hệ số tin cậy (với độ tin cậy 95% thì
Z= 1,96).
p: Theo nghiên cứu của Duran E.H. năm 2002
thì tỉ lệ đứt gãy DNA tinh trùng cao >30% là p=
25% [7]; ε: chọn là 0,2.
n = 1,962 x 0,25 x (1 – 0,25) : (0,2 x 0,25)2 =
147, làm tròn thành 150. Chúng tôi lấy cỡ mẫu
nghiên cứu là 300 để tăng độ chính xác.
2.2. Thiết kế nghiên cứu:
Mô tả cắt ngang.
2.3. Phương pháp làm tiêu bản
Chúng tôi cải tiến dựa trên quy trình SCD của
Fernandez (2003) [6], sử dụng bộ kit Halosperm
của hãng Halotech,Tây Ban Nha.
3. X l số liệu
a) Đánh giá kết quả:
Quan sát lam kính dưới
kính hiển vi quang học, đếm ít nhất 500 tinh
trùng trên tiêu bản để xác định mức độ đứt gãy
DNA của tinh trùng. Độ đứt gãy DNA tinh trùng
được xác định bằng quầng Halo của tinh trùng
theo Fernandez và cộng sự.
Tỷ lệ đứt gãy DNA tinh trùng (DFI - DNA
Fragmentation Index) được xác định theo công thức:
vietnam medical journal n02 - MAY - 2019
156
b) Phân tích số liệu:
Khảo sát sự khác biệt
giữa 2 phương pháp dựa vào : phân tích tương
quan Pearson, T - test và biểu đồ Bland-Altman
bằng phần mềm Epidata và SPSS.20.
4. Đạo đức nghiên cứu: Tất cả những
thông tin về bệnh nhân được giữ bí mật và chỉ
được phân tích để phục vụ tư vấn sinh sản cho
bệnh nhân và cho nghiên cứu này, không sử
dụng cho bất kỳ mục đích nào khác.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Bảng 1. Bảng kiểm định hệ số tương
quan giữa 2 phương pháp
N
300
Hệ số tương quan Pearson
0,995
p
< 0,001
Khoảng tin cậy
95 %
Giới hạn trên
0,996
Giới hạn dưới
0,994
Nhận xét:
Thử nghiệm Pearson cho kết quả có
sự tương quan mạnh và có ý nghĩa giữa chỉ số đứt
gãy ADN tinh trùng đo được bằng hai phương
pháp sử dụng bộ kit cải tiến và bộ kit thương mại
đạt chuẩn Halosperm với r = 0,995; p<0,001.
Bảng 2. Các cải tiến trong kĩ thuật kiểm tra đứt gãy ADN tinh trùng
Bộ xét nghiệm Halosperm
(Fernandez, 2003) [6]
Bộ xét nghiệm cải
tiến
Dung dịch biến tính
dung dịch biến tính của bộ xét nghiệm
HCl 37%
Dung dịch ly giải
DD ly giải 1: Tris-HCl; DTT; EDTA; SDS, pH 7,5.
Dung dịch ly giải 2: Tris -HCl; 2 M NaCl; SDS, pH 7,5
Tris ; DTT;NaCl ;
Triton, pH 7,5
Khử nước
3 bước với cồn 70%, 90% và 100%
1 bước với cồn 100%
Thuốc nhuộm
Wright
Giemsa
Sau khi hoàn thiện bộ xét nghiệm cải tiến, chúng tôi tiến hành lấy 300 mẫu tinh dịch để làm tiêu
bản đánh giá độ đứt gãy ADN tinh trùng song song bằng 2 phương pháp với bộ xét nghiệm
Halosperm và bộ xét nghiệm cải tiến. Để so sánh tương đương 2 bộ kit chính xác hơn, chúng tôi sử
dụng thử nghiệm Pearson, so sánh T - test và xây dựng biểu đồ Bland - Altman.
Bảng 3. Bảng kiểm định T-test của chênh lệch giữa 2 phương pháp
t
Trung bình của
sự khác biệt
Khoảng tin cậy 95%
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
1,187
-0,010
-0,003
0,011
Nhận xét:
Kết quả đánh giá mức độ đứt gãy
ADN tinh trùng bằng phương pháp xét nghiệm
sử dụng bộ kit cải tiến và bộ kit thương mại
Halosperm không có sự khác biệt có ý nghĩa
thống kê với độ tin cậy 95% (p = 0,236 > 0,05).
Ứng dụng phương pháp xây dựng biểu đồ
Bland - Altman là phương pháp khảo sát định
lượng sự tương hợp giữa 2 phép đo khác nhau
hay là kiểm nghiệm một xét nghiệm mới so với
xét nghiệm đã được công nhận đạt chuẩn.
Từ các kiểm định trên chúng tôi xây dựng
được biểu đồ Bland Altman thể hiện sự tương
hợp giữa kết quả đo của 2 phương pháp:
Biểu đồ 2. Biểu đồ Bland Altman thể
hiện tương hợp của 2 phương pháp đo
Nhận xét:
Khác biệt trung bình giữa 2
phương pháp là rất nhỏ (0,042). Đa số trường
hợp có sai số nằm trong giới hạn ± 1,96 độ lệch
chuẩn. Do đó 2 phương pháp xét nghiệm bằng
bộ kit cải tiến và bộ kit thương mại Halosperm có
giá trị tương đương như nhau trong xác định
mức độ đứt gãy ADN tinh trùng.
IV. BÀN LUẬN
Kết quả thu được từ quy trình cải tiến và bộ
xét nghiệm thương mại được xử lý bằng hàm
Pearson và T - test đã cho thấy có sự tương
quan mạnh. Đây là dấu hiệu tốt tuy nhiên vẫn
chưa loại trừ được khả năng tất cả các kết quả
của quy trình cải tiến đều có xu hướng lớn hơn
hoặc nhỏ hơn so với quy trình thương mại đạt
chuẩn. Do đó, chúng tôi sử dụng thêm biểu đồ
Bland - Altman để nâng cao độ tin cậy. Dựa vào
biểu đồ Bland - Altman chúng tôi có được:
- Khác biệt giữa 2 phương pháp chẩn đoán là
do ngẫu nhiên (các điểm giá trị phân tán không
theo quy luật nào) và kích thước sai số không
liên hệ với giá trị DFI.
- Khác biệt trung bình giữa 2 phương pháp rất
nhỏ (0,042), gần với 0. Trong 300 giá trị, chỉ có 5
điểm nằm ngoài khoảng ± 1,96 độ lệch chuẩn.
TẠP CHÍ Y häc viÖt nam tẬP 478 - th¸ng 5 - sè 2 - 2019
157
V. KẾT LUẬN
Quy trình cải tiến cho kết quả tương đương
với bộ kit thương mại đạt chuẩn Halosperm.
Khác biệt về kết quả thu được từ 2 phương pháp
là không đáng kể, không có ý nghĩa thống kê và
hoàn toàn do ngẫu nhiên.
LỜI CẢM ƠN: Nhóm nghiên cứu xin chân thành
cảm ơn sự hỗ trợ của đồng nghiệp trong Trung
tâm Tư vấn Di truyền, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Viết Tiến, Ngô Huy Toàn và Bạch Huy
Anh (2009). Nghiên cứu thực trạng vô sinh ở Việt
Nam theo các vùng sinh thái, Bệnh viện Phụ sản
Trung ương, Đại học Y Hà Nội
2. Trần Thị Trung Chiến, Trần Văn Hanh và Lê
Văn Vệ (2009). Vô sinh nam giới, Bệnh học giới
tính nam, Nhà xuất bản Y học, 72-122.
3. Sakkas D. và Alvarez J.G. (2010). Sperm DNA
fragmentation: mechanisms of origin, impact on
reproductive outcome, and analysis. American Society
for Reproductive Medicine, 93 (4), 1027 - 1036.
4. J. Ribas-Maynou, A. Garcia-Peiro, A.
Fernandez-Encinas và cộng sự (2013).
Comprehensive analysis of sperm DNA
fragmentation by five different assays: TUNEL
assay, SCSA, SCD test and alkaline and neutral
Comet assay. Andrology, 1 (5), 715-722
5. R. Sharma, J. Masaki và A. Agarwal (2013).
Sperm DNA fragmentation analysis using the
TUNEL assay. Methods Mol Biol, 927, 121-136.
6. Fernandez J, Muriel L, Goyanes V và cộng sự.
(2003). Simple determination of human sperm
DNA fragmentation with an improved sperm
chromatin dispersion test.Fertil Steril, 84(4),
pp.833–842.
7. E. H. Duran, M. Morshedi, S. Taylor và cộng
sự (2002). Sperm DNA quality predicts
intrauterine insemination outcome: a prospective
cohort study. Hum Reprod, 17 (12), 3122-3128.
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ GÃY XƯƠNG THUYỀN BẰNG
VÍT REN NGƯỢC CHIỀU HERBERT TẠI KHOA NGOẠI
CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT
Võ Thành Toàn*, Ngô Hoàng Viễn*
TÓM TẮT43
Mục tiêu: đánh giá kết quả điều trị gãy xương
thuyền bằng vít ren ngược chiều Herbert tại khoa
ngoại Chấn thương - Chỉnh hình (CTCH) bệnh viện
Thống Nhất. Đối tượng và phương pháp nghiên
cứu: Từ tháng 01/2015 đến tháng 01/2019 có 09
bệnh nhân (BN) gãy xương thuyền được phẫu thuật
kết hợp xương bằng vít ren ngược chiều Herbert. Độ
tuổi trung bình là 38 (từ 21 đến 54), thời gian theo dõi
trung bình là 12 tháng, kết quả sớm được đánh giá
dựa vào X-quang sau mổ đạt giải phẫu, kết quả xa
đánh giá theothang điểm cổ tay của Mayo, quá trình
liền xương trên X-quang. Kết quả: kết quả sớm sau
phẫu thuật có 8/9 BN đạt giải phẫu theo X-quang
(88,89%), kết quả xa theo thang điểm cổ tay của
Mayo đạt 7/9 BN tốt và rất tốt (77,78%). Kết luận:
Phẫu thuật kết hợp xương thuyền bằng vít ren ngược
chiều Herbert mang lại kết quả tốt cho những BN gãy
xương thuyền, giúp BN hồi phục sớm và đạt được tầm
vận động cổ tay, tránh được biến chứng khớp giả ảnh
hưởng chức năng cổ tay sau này.
SUMMARY
TO EVALUATE THE RESULTS OF
TREATMENT OF SCAPHOID FRACTURES
*Bệnh viện Thống Nhất
Chịu trách nhiệm chính: Võ Thanh Toàn
Email: vothanhtoan1990@yahoo.com
Ngày nhận bài: 20.3.2019
Ngày phản biện khoa học: 29.4.2019
Ngày duyệt bài: 3.5.2019
WITH REVERSE SCREW HERBERT AT THE
DEPARTMENT OF TRAUMATOLOGY –
ORTHOPEDIC, THONG NHAT HOSPITAL
Objectives: To evaluate the results of treatment
of Scaphoid fractures with reverse screw Herbert at
the Department of Traumatology – Orthopedic,Thong
Nhat Hospital. Material and method: From January
2015 to January 2019, there were 09 patients with
scaphoid fracture who had surgery to internal fixation
with reverse screw Herbert. The average age was 38
(from 21 to 54), the average follow-up time was 12
months, early results were evaluated based on X-ray
after surgery to achieve anatomy, the results were far
from the Mayo wrist score evaluation, union process
on X-ray. Results: early results after surgery with 8/9
patients achieved anatomy (88.89%), the results as
far as Mayo wrist score reached 7/9 patients were
good and very good (77.78%). Conclusion: Herbert's
combined bone marrow surgery with Herbert's screw
provides good results for patients with boat fractures,
helps patients recover early and achieves wrist ROM,
avoiding complications nonunion or malunion effects
to thewrist function later.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong số những trường hợp gãy xương vùng
cổ tay, gãy xương thuyền là loại hay gặp nhất,
chỉ đứng sau gãy đầu dưới xương quay. Gãy
xương thuyền thường gặp ở BN nam có tuổi từ
20 – 40 [1], đặc biệt là chấn thương thể thao [2].
Gãy xương thuyền có triệu chứng nghèo nàn,
vì vậy khi chấn thương BN thường nghĩ là bong