TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
187
UNG THƯ BIỂU MÔ TUYẾN GIÁP THỂ NHÚ
CHUYỂN DẠNG BẤT THỤC SẢN TẠI HẠCH DI CĂN:
BÁO CÁO MỘT TRƯỜNG HỢP VÀ HỒI CỨU Y VĂN
Lã Thị Hải Yến1, Phạm Thuần Mạnh2,
Trần Ngọc Minh1, Nguyễn Diệu Hiền1
TÓM TẮT21
Sự chuyển dạng ung thư biểu mô tuyến giáp
bất thục sản (Anaplastic thyroid carcinoma-ATC)
từ ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú (Papillary
thyroid carcinoma-PTC) đ được ghi nhận, tuy
nhiên hiếm khi xảy ra tại hạch di căn. Chúng tôi
báo cáo mt trường hợp bệnh nhn nữ 82 tuổi c
hạch thượng đòn, cng vi PTC tuyến giáp. Sau
phẫu thuật, nhiều hạch di căn ATC được tìm thấy
trong khi khối u nguyên phát chỉ c thành phần
PTC. Thành phần bất thục sản tại hạch này dương
tnh vi các dấu ấn CK7, PAX8, TTF1; m tnh vi
CK20, Thyroglobulin, Napsin A, RCC, CDX2, ER,
PR, WT1; ph hợp vi Ung thư biểu mô tuyến giáp
bất thục sản.
Từ khóa: ung thư biểu mô tuyến giáp bất thục
sản, ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú, hạch di
căn, chuyển dạng bất thục sản
SUMMARY
ANAPLATIC TRANSFORMATION OF
PAPILLARY THYROID CARCINOMA
1Trường Đại học Y Hà Nội
2Khoa Giải phẫu bệnh-Tế bào học, Bệnh viện
Đại Học Y Hà Nội
Chu trách nhiệm chính: Lã Th Hải Yến
ĐT: 0973002352
Email: lahaiyen95@gmail.com
Ngày nhận bài: 18/09/2024
Ngày phản biện khoa học: 24/09 và 11/10/ 2024
Ngày duyệt bài: 15/10/2024
IN NECK NODE METASTASIS: A CASE
REPORT AND LITERATURE REVIEW
The transformation of anaplastic thyroid
carcinoma (ATC) from papillary thyroid carcinoma
(PTC) has been reported, but rarely in metastatic
lymph nodes. We report a case of an 82-year-old
female patient with supraclavicular
lymphadenopathy, along with PTC. After surgery,
many ATC metastases were found while the
primary tumor had only a PTC component. The
neoplastic components in this node are positive for
the markers CK7, PAX8, TTF1; negative for
CK20, Thyroglobulin, Napsin A, RCC, CDX2, ER,
PR, WT1; consistent with anaplastic thyroid
carcinoma.
Keywords: papillary thyroid carcinoma,
anaplastic thyroid carcinoma, lymph node
metastasis, anaplastic transformation
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú
(Papillary thyroid carcinoma-PTC) là ung thư
biểu mô tuyến giáp phổ biến nhất (90%), có
tiên lượng tốt vi tỷ lệ sống sau 10 năm đạt
90% [1]. Ung thư biểu mô tuyến giáp bất thục
sản (Anaplastic thyroid carcinoma-ATC) hiếm
gp, chỉ chiếm 2-5% ung thư tuyến giáp,
nhưng tiến triển nhanh và c tiên lượng cực kỳ
tệ [2]. C nhiều bằng chng cho thấy ATC c
thể tiến triển từ ung thư biểu mô tuyến giáp
biệt ha (Differentiated thyroid carcinoma –
DTC), nhưng sự chuyển dạng tại hạch cổ di
căn là rất hiếm [6]. Chúng tôi báo cáo mt
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
188
trường hợp ATC phát triển  hạch cổ trong khi
không c sự chuyển dạng  u nguyên phát.
II. CA BỆNH
Bệnh nhn nữ, 82 tuổi, vào viện tháng 5
năm 2022 vì sờ thấy khối cổ trái, bệnh diễn
biến 5 tháng. Khám lm sàng ngoài các triệu
chng trên không phát hiện gì đc biệt.
2.1. Kết quả các xét nghiệm cận lâm
sàng
Siêu âm (Ultrasound) tuyến giáp: Thùy
phải kch thưc bình thường, không c khối
bất thường, thy trái nhu mô c nhn giảm m
kch thưc 4x3mm, vôi ha viền (TIRADS 4).
Thượng đòn trái c vài hạch, hạch ln nhất
kch thưc 20x25mm, bờ không đều, mất cấu
trúc mỡ rốn hạch, trong c vôi ha.
Chụp cắt lớp vi tính (Computed
tomography- CT) ngực: Thượng đòn trái c
khối hạch kch thưc 28x30mm, bờ không đều,
trong c vôi ha, ngấm thuốc không đồng nhất
sau tiêm. Ổ tổn thương vôi ha thy trái tuyến
giáp 10,3mm.
Chụp PET/CT (Positron Emission
Tomography/CT Scanner): Hình ảnh khối
hạch thượng đòn trái kch thưc 27x30mm,
tăng chuyển ha FDG do di căn, hình ảnh nốt
vôi ha thy trái tuyến giáp đường knh 10mm,
tăng chuyển ha FDG. Chưa phát hiện hình
ảnh tăng chuyển ha FDG bất thường, khu trú
tại các v trí khác trên xạ hình PET/CT toàn
thân.
Các xét nghiệm khác trong gii hạn bình
thường.
2.2. Mô bệnh học
Thùy trái tuyến giáp: kch thưc
30x25x10mm, cắt qua c 1 u đường knh
12x8x7mm, trắng chắc, sát vỏ. Hình ảnh vi thể
cho thấy tế bào u c nhn ln, màng nhn
không đều, c nhn kha, giả thể vi, sắp xếp
tạo cấu trúc nhú, mô đệm xơ viêm mạn tnh,
không thấy vng chuyển dạng bất thục sản.
Hình 1: Mô bệnh học u tại thuỳ trái tuyến giáp (Hematoxylin-Eosin, Ax100, Bx400)
Mô u sắp xếp tạo cấu trúc nhú (A), gồm
các tế bào u c đc điểm nhn của PTC, nhn
ln, dạng knh mờ, màng nhn không đều, c
giả thể vùi.
Hạch cổ trái: c kch thưc 22 và 5mm,
cắt qua trắng vàng hơi chắc. Hình ảnh mô bệnh
học cho thấy 2/2 hạch b phá vỡ cấu trúc bi
các tế bào u c nhn ln, đa hình, kiềm tnh,
hạt nhn rõ, bào tương ái toan, nhn chia dễ
thấy, sắp xếp tạo thành các đám đc. Mt số
vng, tế bào u cnhn ln, màng nhn không
đều, c nhn kha, giả thể vi, sắp xếp tạo cấu
trúc nhú.
A
B
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
189
Hạch thượng đòn trái: gồm các bệnh
phẩm kch thưc từ 5-25mm, trắng mềm, có
hình ảnh mô bệnh học tương tự hạch cổ trái.
Hình 2: Mô bệnh học tại hạch cổ trái (Hematoxylin-Eosin, A,B,Cx100, Dx200)
Hình ảnh Ung thư biểu mô di căn hạch c2 thành phần. Thành phần biệt hoá cao, mô u sắp
xếp tạo cấu trúc nhú, mang đc điểm nhn của PTC (A,B). Thành phần kém biệt hoá, tế bào u c
nhn ln, đa hình, bào tương ái toan, tạo cấu trúc đc, nhn chia dễ thấy (C,D).
2.2. Hóa mô miễn dịch
B
D
A-
A’-
CK7
B-CK20
B’-CK20
C-TTF1
C’-TTF1
D-Thyroglobulin
D’-Thyroglobulin
HỘI THẢO KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH GIẢI PHẪU BỆNH CÁC TỈNH PHÍA NAM LẦN THỨ 14
190
Hình 3: Hoá mô miễn dịch (HMMD) tại hạch cổ trái với vùng biệt hoá cao (A-Lx100)
và vùng kém biệt hoá (A’-L’x100)
Tế bào u vng biệt hoá cao ckiểu hình
HMMD: CK7 dương tnh (A), CK20 âm tính
(B), TTF1 dương tnh (C) Thyroglobulin
dương tnh (D), PAX8 dương tnh (E), Napsin
A (F), RCC (G), CDX2 (H), ER (I), PR (J),
WT1 (K), p63 (L) m tnh. Tế bào u vng kém
biệt hoá c kiểu hình HMMD: CK7 dương tnh
(A’), CK20 âm tính (B’), TTF1 dương tnh
yếu, ổ (C’) Thyroglobulin âm tính (D’), PAX8
dương tnh (E’), Napsin A (F’), RCC (G’),
CDX2 (H’), ER (I’), PR (J’), WT1 (K’) âm
tính, p63 (L’) dương tnh ổ.
2.3. Kết luận chẩn đoán mô bệnh học
Thuỳ trái tuyến giáp: Ung thư biểu mô
tuyến giáp thể nhú.
Hạch cổ trái và hạch thượng đòn trái:
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú di căn
hạch, cvng chuyển dạng Ung thư biểu mô
tuyến giáp bất thục sản.
Sau mổ, bệnh nhn được hoá xạ tr và
chăm sc giảm nhẹ, tuy nhiên bệnh tiến triển
nhanh, bệnh nhn t vong sau phẫu thuật 6
tháng.
III. BÀN LUẬN
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú (PTC)
và Ung thư biểu mô tuyến giáp bất thục sản
(ATC) đều c nguồn gốc từ tế bào nang giáp,
nhưng ATC c tiên lượng tệ, chiếm ti 50%
nguyên nhn t vong do ung thư tuyến giáp
[5]. Theo Phn loại lần th 5 của Tổ chc Y tế
Thế gii, ATC được đnh nghĩa là u ác tnh cao
của tuyến giáp, gồm các tế bào nang giáp mất
biệt hoá. ATC được đc trưng bi tnh chất
nhn đa hình, hoạt đng phn bào tăng, xm
E-PAX8
E’-PAX8
F-Napsin A
F’-Napsin A
G-RCC
G’-RCC
H-CDX2
H’-CDX2
I-ER
I’-ER
J-PR
J’-PR
K-WT1
K’-WT1
L-p63
L’-p63
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 545 - THÁNG 12 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
191
lấn, hoại t rng. Đc điểm vi thể của ATC đa
dạng, nhưng c thể phn loại vào 3 nhm hình
thái chnh: dạng sarcoma, tế bào khổng lồ và
biểu mô. Các khối u thường không đồng nhất
và mang mt hoc nhiều hình thái phát triển.
Khi nhum hoá mô miễn dch (HMMD) vi
các dấu ấn nguồn gốc tuyến giáp, tế bào u
thường m tnh vi Thyroglobulin, TTF1
nhưng dương tnh vi PAX8 [4,7]. ACT
thường dương tnh mạnh vi p53, trong khi
Ung thư biểu mô tuyến giáp kém biệt hoá
(Poorly differentiated thyroid carcinoma –
PDTC) và Ung thư biểu mô tuyến giáp biệt
hoá cao (Well differentiated thyroid carcinoma
– WDTC) thường m tnh hoc dương tnh yếu
[6].
C nhiều giả thuyết cho rằng ATC được
tiến triển từ DTC. Thông qua việc tch luỹ các
đt biến, các tế bào trong ung thư biểu mô
tuyến giáp biệt hoá mất dần các đc điểm
nguồn gốc tuyến giáp ban đầu, mất biệt hoá và
trthành tế bào bất thục sản. Giả thuyết này
được ủng h khi nghiên cu về đc điểm sinh
học phn t, ATC vẫn mang đt biến BRAF và
RAS giống như DTC, tuy nhiên cthêm các
đt biến trong các gen quan trọng như TP53,
TERT [3]. Mt số nghiên cu cũng cho thấy
đt biến trình tự khi đng TERT c thể thúc
đầy chuyển dạng thành ATC, gy ra sự hoạt
hoá bất thường của telomerase, liên quan ti
tnh chất tiến triển, di căn và tỷ lệ sống st thấp
của bệnh nhn [3,6]. Bất hoạt gen TP53 cũng
được coi là dấu hiệu đc trưng của ATC, t gp
hơn  PDTC và WDTC. Đt biến TP53 c thể
được nhận biết bằng hoá mô miễn dch khi tế
bào u dương tnh mạnh, lan toả vi dấu ấn p53.
Đt biến này dẫn ti bất thường trong các điểm
kiểm soát chu kỳ tế bào và quá trình tự sa
chữa ADN, là mt trong những sự kiện chnh
trong quá trình chuyển dạng bất thục sản [3].
Ngoài ra, 10-58% trường hợp ATC c kèm
theo thành phần ung thư biểu mô tuyến giáp
biệt hoá hoc c tiền s chẩn đoán và điều tr
ung thư biểu mô tuyến giáp biệt hoá cũng ủng
h giả thuyết ATC chuyển dạng từ DTC [8].
Trong ca lm sàng mà chúng tôi báo cáo, tại
hạch di căn c thành phần biệt hoá cao – PTC
và thành phần kém biệt hoá ATC, tuy nhiên u
nguyên phát tại tuyến giáp chỉ c thành phần
PTC. Để loại trừ mt ung thư biểu mô
(UTBM) từ nơi khác di căn ti hạch, chúng tôi
đ nhum hoá mô miễn dch vi CK7, CK20,
TTF1, Thyroglobulin, PAX8, CDX2, Napsin
A, p63, RCC, ER, PR, WT1. Tại vng kém
biệt hoá, tế bào u dương tnh vi CK7, PAX8,
dương tnh ổ vi TTF1; các tế bào u m tnh
vi CK20, Thyroglobulin, Napsin A, RCC,
CDX2, ER, PR, WT1, p63. Do đ, chúng tôi
cthể loại trừ UTBM tuyến nguồn gốc phổi,
ống tiêu hoá, UTBM tế bào thận di căn; hưng
ti thành phần kém biệt hoá là ATC.
Bệnh nhn ung thư biểu mô tuyến giáp thể
nhú chuyển dạng bất thục sản vi thành phần
biệt ha c tiên lượng rất kém, phụ thuc vào
giai đoạn bệnh, tỷ lệ thành phần biệt ha, mc
đ xm lấn, mc đ đáp ng điều tr. Mc d
các phương pháp điều trhiện tại vẫn còn hạn
chế (phẫu thuật khối u, điều tr hoá chất và xạ
trbổ trợ), nhưng các nghiên cu đang được
tiến hành để tìm ra những phương pháp điều tr
hiệu quả hơn.
IV. KẾT LUẬN
Tm lại, đy là mt trường hợp rất hiếm
gp khi PTC chuyển dạng ATC tại hạch cổ. Ca
bệnh này là mt v dụ và gup ủng h giả
thuyết ATC c thể tiến triển từ PTC.