TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
53
VAI TRÒ CỦA THUỐC PERAMPANEL TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN
ĐỘNG KINH KHÁNG THUỐC TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nguyễn Văn Liệu1, Vũ Thị Hinh1, Nguyễn Thu Thảo1
Nguyễn Thu Hà1, Kiều Thị Hậu1
TÓM TẮT9
Đặt vấn đề: Động kinh là một bệnh lý
thường gặp, chiếm tỷ lệ 0,5 đến 1% dân số1. Tỷ
lệ động kinh kháng thuốc ước tính chiếm khoảng
30-40%1. Perampanel là thuốc chống động kinh
thế hệ mới, phổ rộng, và ít tác dụng phụ.
Mục tiêu: Đánh giá vai trò của Perampanel
trong điều trị động kinh kháng thuốc tại Bệnh
viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu quan
sát, hồi cứu thực hiện trên 215 bệnh nhân động
kinh kháng thuốc được điều trị với Perampanel
tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh từ năm 2020
đến năm 2024.
Kết quả: Nghiên cứu được thực hiện trên
215 bệnh nhân (54,9% nam, 45,1% nữ) với tuổi
trung bình là 27,73 ± 11,60, độ tuổi nhỏ nhất là 4
tuổi và lớn nhất là 65 tuổi. Về phân loại, 24 bệnh
nhân (11,2%) được chẩn đoán động kinh toàn
thể, 140 bệnh nhân (65,1%) được chẩn đoán
động kinh cục bộ, còn lại 23,7% không phân loại.
Tỷ lệ đáp ứng chung sau khi phối hợp
Perampanel đạt 77,2%, trong đó 19.1% người
bệnh không còn cơn và 58,1 % giảm số cơn. Có
47 bệnh nhân (21,9%) đánh giá tình trạng lâm
1Khoa Thần kinh - Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa
Tâm Anh, Hà Nội
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Văn Liệu
SĐT: 0913367330
Email: lieutk@gmail.com
Ngày nhận bài: 05/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 12/7/2024
Ngày duyệt bài: 13/8/2024
sàng không thay đổi và 2 bệnh nhân (0,9%) có
cơn nặng hơn sau khi dùng thêm Perampanel. Có
155 bệnh nhân (72,1%) được khởi đầu với liều
điều trị Perampanel là 2mg và 55 bệnh nhân khởi
đầu điều trị với liều 4mg (25,6%) trong khi có 5
trường hợp không rõ liều khởi đầu do chuyển đến
từ cơ sở điều trị khác. Có 22 bệnh nhân (9,3%)
bệnh nhân ghi nhận có tác dụng phụ, trong đó
thường gặp nhất là mệt mỏi (3,7%) và buồn ngủ
(4,2%), tuy nhiên đa số đều ở mức độ nhẹ. Ngoài
ra có thể gặp tác dụng phụ khác như ăn kém, rối
loạn trí nhớ, chóng mặt, đau đầu. Có 1 bệnh nhân
gặp tình trạng dị ứng thuốc với biểu hiện mẩn
ngứa ngoài da và phải ngưng thuốc.
Kết luận: Perampanel có thể giúp cải thiện
hiệu quả điều trị động kinh kháng thuốc khi dùng
phối hợp với các thuốc chống động kinh khác.
Một số tác dụng phụ thường gặp phải như mệt
mỏi, buồn ngủ.
Từ khoá: Thuốc chống động kinh, động
kinh, động kinh kháng thuốc, Perampanel, điều
trị kết hợp.
SUMMARY
THE ROLE OF PERAMPANEL IN
TREATMENT OF DRUG RESISTANT
EPILEPSY PATIENTS AT TAM ANH
GENERAL HOSPITAL
Background: Epilepsy is a common
disorder, affecting approximately 0.5% to 1% of
the population1. The estimated rate of drug-
resistant epilepsy is around 30-40%1. Perampanel
is a new-generation antiepileptic drug with broad
spectrum efficacy and fewer side effects.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
54
Objective: Evaluate the role of Perampanel
in the treatment of drug resistant epilepsy
patients at Tam Anh General Hospital, Hanoi.
Method: Observational, retrospective study
conducted on 215 patients who met the
diagnostic criteria for drug-resistant epilepsy and
were treated with Perampanel at Tam Anh
General Hospital from 2020 to 2024.
Results: 215 patients (54.9% male, 45.1%
female) with an average age of 27.73 ± 11.60
years, ranging from 4 to 65 years old, were
included in the study. Regarding classification,
24 patients (11.2%) were diagnosed with
generalized epilepsy, 140 patients (65.1%) with
focal epilepsy, and the remaining 23.7% were
unclassified. The overall response rate after the
addition of Perampanel was 77.2%, with 19.1%
of patients becoming seizure-free and 58.1%
experiencing a reduction in seizure frequency.
There were 47 patients (21.9%) whose clinical
status remained unchanged and 2 patients (0.9%)
who experienced worsened seizures after adding
Perampanel. A total of 155 patients (72.1%)
started treatment with an initial Perampanel dose
of 2mg, and 55 patients (25.6%) began with a
4mg dose, while 5 cases had unknown initial
doses due to being referred from other treatment
facilities. 22 patients (9.3%) reported side
effects, the most common being fatigue (3.7%)
and drowsiness (4.2%), most of which were mild.
Other side effects included poor appetite,
memory disturbances, dizziness, and headaches.
One patient experienced a drug allergy
manifesting as skin rash and had to discontinue
the medication.
Conclude: Perampanel can help improve the
effectiveness of treatment for drug-resistant
epilepsy when used in combination with other
antiepileptic drugs. Some common side effects
include fatigue and somnolence.
Keywords: Antiepileptic drugs; epilepsy;
drug-resistant epilepsy; Perampanel; combined
therapy
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Động kinh kháng thuốc (DRE) được định
nghĩa là không cải thiện tần suất cơn động
kinh sau điều trị ít nhất hai nhóm thuốc
chống động kinh đã được lựa chọn phù hợp
và đúng liều lượng. Số liệu từ ILAE báo cáo
tỷ lệ giảm cơn động kinh trong một năm với
điều trị một loại thuốc động kinh là 45.7%, 2
loại thuốc là 28%, 23.6% với 3 loại thuốc và
15% với 4 loại thuốc2. Hầu hết các bệnh
nhân mắc động kinh mới được chẩn đoán
đều kiểm soát được cơn động kinh mà không
kèm theo tác dụng phụ nghiêm trọng, tuy
nhiên khoảng 30-40% số bệnh nhân không
đáp ứng với một hoặc nhiều loại chống động
kinh3. Những bệnh nhân bị động kinh kháng
thuốc thường gặp nhiều biến chứng và các
bệnh lý đi kèm, như suy giảm nhận thức, rối
loạn tâm thần. Do đó, những loại thuốc có
khả năng dung nạp tốt hơn và hiệu quả hơn
là cần thiết cho những bệnh nhân động kinh
kháng thuốc. Perampanel là thuốc đối kháng
thụ thể AMPA không cạnh tranh có hoạt tính
bằng đường uống đầu tiên được phê duyệt để
điều trị bổ trợ trong bệnh động kinh vào năm
2012 tại Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu.
Hiệu quả, độ an toàn và khả năng dung nạp
của Perampanel đã được chứng minh4. Tuy
nhiên tại Việt Nam hiện chưa có nghiên cứu
nào đánh giá về hiệu quả của Perampanel
trên nhóm bệnh nhân động kinh kháng thuốc.
Do vậy, chúng tôi tiến hành thực hiện nghiên
cứu này nhằm mục đích đánh giá vai trò của
Perampanel trong điều trị động kinh kháng
thuốc tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà
Nội từ năm 2020 đến năm 2024.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
55
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
Bệnh nhân được chẩn đoán động kinh
kháng thuốc, được điều trị Perampanel tại
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh trong giai đoạn
từ năm 2020 đến năm 2024.
2.1.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
(1) Bệnh nhân được chẩn đoán động kinh
kháng thuốc theo tiêu chuẩn của ILAE năm
2009.
Theo ILAE, bệnh nhân động kinh không
đáp ứng với hai loại thuốc kháng động kinh
được lựa chọn đúng và điều trị đủ liều được
xem như động kinh kháng thuốc.
Đánh giá điện não đồ, chụp phim MRI sọ
não, ghi nhật ký cơn động kinh.
(2) Bệnh nhân được điều trị Perampanel
(Fycompa) đơn hoặc đa trị liệu (điều trị phối
hợp với 1 hoặc nhiều loại thuốc chống co
giật trước đó).
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ
Bệnh nhân không đủ số liệu nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu quan sát, hồi cứu thực hiện
trên 215 bệnh nhân động kinh kháng thuốc
điều trị với Perampanel tại Bệnh viện Đa
khoa Tâm Anh từ năm 2020 đến năm 2024.
Thời gian theo dõi đánh giá hiệu quả thuốc
trung bình là 385 ngày, ít nhất là 132 ngày và
dài nhất là 1212 ngày. Trong thời gian quan
sát hiệu quả của Perampanel, các thuốc
chống động kinh khác đang được dùng cho
bệnh nhân không thay đổi. Tỉ lệ đáp ứng
giảm cơn được ghi nhận dựa trên ghi nhận
trong hồ sơ khám bệnh ngoại trú. Bệnh nhân
giảm được > 50% số cơn động kinh được coi
là có giảm cơn, giảm 0-50% được coi là
không thay đổi, tăng > 50% số cơn động kinh
được coi là nặng hơn. Nghiên cứu thu thập
tác dụng phụ sau điều trị Perampanel thông
qua thông tin được ghi nhận trong hồ sơ bệnh
án điện tử tại phần mềm quản lý bệnh viện,
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
2.2.2. Công cụ nghiên cứu: Bệnh án
nghiên cứu
2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu
Thu thập số liệu từ hồ sơ bệnh án điện tử
tại phần mềm quản lý bệnh viện, bệnh viện
đa khoa Tâm Anh Hà Nội
2.2.4. Quy trình nghiên cứu
Bước 1: Thu thập số liệu đầy đủ từ bệnh
án điện tử trước, trong và sau quá trình bệnh
nhân được sử dụng Perampanel.
Bước 2: Làm sạch và nhập số liệu.
Bước 3: Xử lý và phân tích số liệu.
Số liệu sau khi thu thập được làm sạch,
xử lí, phân tích bằng phần mềm SPSS 20.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
Bảng 3.1: Phân bố theo giới tính
Giới tính
Tần số
Tỷ lệ (%)
Nam
118
54,9
Nữ
97
45,1
Tổng
215
100
Nhận xét: Trong số 215 bệnh nhân, có 118 bệnh nhân nam (chiếm tỷ lệ 54,9%), 97 bệnh
nhân là nữ (chiếm tỷ lệ 45,1%). Độ tuổi trung bình nhóm đối tượng nghiên cứu là 27,73 ±
11,60; độ tuổi nhỏ nhất là 4 tuổi và lớn nhất là 65 tuổi.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
56
3.2. Phân loại cơn động kinh trước khi điều trị Perampanel
Bảng 3.2: Phân loại cơn động kinh
Cơn lâm sàng
Tần số
Tỷ lệ %
Động kinh toàn thể co cứng co giật
24
11,2
Động kinh cục bộ
140
65,1
Không phân loại cơn
51
23,7
Tổng
215
100
Nhận xét: Trong số 215 bệnh nhân, chủ yếu là nhóm động kinh cục bộ chiếm 65,1% (140
bệnh nhân), động kinh toàn thể chiếm 11,2% (24 bệnh nhân) và 23,7% trường hợp động kinh
không phân loại cơn.
3.3. Kết quả liên quan đến điều trị Perampanel
Bảng 3.3: Tình trạng kiểm soát cơn động kinh sau phối hợp Perampanel
Kiểm soát cơn động kinh
Tần số
Tỷ lệ %
Không có cơn
41
19,1
Giảm số cơn
125
58,1
Không thay đổi
47
21,9
Tăng nặng số cơn
2
0,9
Tổng
215
100
Nhận xét: Tỷ lệ đáp ứng chung sau khi
phối hợp Perampanel đạt 77,2 %, trong đó
19,1% người bệnh không còn cơn và 58,1 %
giảm số cơn. Có 47 bệnh nhân (21,9 %) đánh
giá tình trạng lâm sàng không thay đổi và 2
bệnh nhân (0,9%) có cơn nặng hơn sau khi
dùng thêm Perampanel.
3.4. Liều khởi đầu điều trị Perampanel
Bảng 3.4: Liều khởi đầu điều trị Perampanel
Liều (mg)
Tần số
Tỷ lệ %
2
155
72,1
4
55
25,6
Không rõ
5
2,3
Tổng
215
100
Nhận xét: Có 155 bệnh nhân (72,1%) được khởi đầu với liều điều trị Perampanel là 2mg
và 55 bệnh nhân khởi đầu điều trị với liều 4mg (25,6%) trong khi có 5 trường hợp không rõ
liều khởi đầu do chuyển đến từ cơ sở điều trị khác.
3.5. Tác dụng phụ sau phối hợp điều trị Perampanel
Bảng 3.5: Tác dụng phụ sau phối hợp điều trị Perampanel
Tác dụng phụ
Tần số
Tỷ lệ %
Không
194
90,2
Buồn ngủ
9
4,2
Mệt mỏi
8
3,7
Đau đầu
1
0,38
Chóng mặt
1
0,38
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
57
Dị ứng
1
0,38
Rối loạn trí nhớ
1
0,38
Kích động
0
0
Ăn uống kém
1
0,38
Tổng
215
100
Nhận xét: Có 22 bệnh nhân (9,3%) bệnh
nhân ghi nhận có tác dụng phụ, trong đó
thường gặp nhất là mệt mỏi (3,7%) và buồn
ngủ (4,2%), tuy nhiên đa số đều ở mức độ
nhẹ. Một số tác dụng phụ khác như ăn kém,
rối loạn trí nhớ, chóng mặt, đau đầu. Có 1
bệnh nhân gặp tình trạng dị ứng thuốc với
biểu hiện mẩn ngứa ngoài da và phải ngưng
thuốc.
IV. BÀN LUẬN
Perampanel đã cho thấy tầm quan trọng
về mặt lâm sàng như một loại thuốc bổ trợ
trong điều trị bệnh nhân bị động kinh kháng
thuốc. Gần đây đã được phê duyệt là thuốc
chống động kinh thế hệ mới cho bệnh nhân
nhi từ 4 tuổi trở lên bị co giật khởi phát cục
bộ và từ 12 tuổi trở lên bị co giật co cứng-co
giật toàn thể nguyên phát. Kết quả của
Wrapper chứng minh Perampanel có hiệu
quả và dung nạp tốt trong điều trị cho bệnh
nhân mắc DRE tại Hồng Kông, sau 16 tuần
tỷ lệ giảm số cơn trên 50% là 40% và 12,9%
trường hợp hết cơn2.
Trong nghiên cứu của chúng tôi, tỷ lệ
bệnh nhân được chẩn đoán động kinh cục bộ
chiếm ưu thế với 65,1%.
Tỷ lệ đáp ứng chung sau khi phối hợp
perampanel đạt 77,2%, trong đó 19,1%
người bệnh không còn cơn và 58,1% giảm số
cơn. Có 47 bệnh nhân (21,9%) đánh giá tình
trạng lâm sàng không thay đổi và 2 bệnh
nhân (0,9%) có cơn nặng hơn sau khi dùng
thêm perampanel. Theo các nghiên cứu trên
thế giới, tỷ lệ giảm cơn dao động trong
khoảng 31-68%, tỷ lệ không còn cơn dao
động 9-23%4. Theo nghiên cứu của
Jacqueline và cộng sự năm 2012, trong số
387 bệnh nhân, tỷ lệ đáp ứng giảm 50% số
cơn dao động 36,1%-37,6% đối với liều 8mg
và 12mg5. Nhóm bệnh nhân ở Bắc Mỹ, tỷ lệ
đáp ứng giảm cơn có sự khác biệt giữa hai
liều 8mg và 12mg. Ngược lại bệnh nhân
Trung và Nam Mỹ không có sự khác biệt
giữa hai nhóm6. Như vậy tỷ lệ giảm cơn
trong nghiên cứu của chúng tôi cao hơn so
với trong nghiên cứu khác liên quan đến việc
lựa chọn bệnh nhân và cỡ mẫu hoặc phương
pháp nghiên cứu.
Liều điều trị khởi đầu từ 2-4mg, tương tự
với các nghiên cứu khác, có thể dùng khoảng
liều 4–12 mg/ngày mà không có tác dụng
phụ hoặc ngừng điều trị6. Liều trung bình của
Perampanel trong điều trị của Wrapper là
2mg, sau 16 tuần là 6.3mg, với liều này vẫn
có sự giảm đáng kể tần suất cơn co giật2.
Một nghiên cứu tại Nhật Bản gồm 3808
người bệnh, tỷ lệ giảm cơn là 60,1% đối với
người đưới 65 tuổi và 89% đối với người
trên 65 tuổi, nhóm tuổi trên 65 tuổi có liều
trung bình thấp hơn là 3mg so với 3,8mg ở
độ tuổi dưới 657. Còn theo nghiên cứu
PERMIT, liều khởi đầu là 2mg và tăng dần
liều duy trì 4-8mg/ngày, tối đa 12mg/ngày ở
người lớn8.
Trong các nghiên cứu trước đây, tác dụng
phụ thường gặp nhất là Perampanel là chóng
mặt, buồn ngủ, kích động, ăn uống kém,
trong số đó chóng mặt là nguyên nhân hàng
đầu dẫn tới ngừng thuốc. Các tác dụng phổ
biến hơn ở trẻ trên 12 tuổi so với trẻ dưới 12
tuổi. Trong nghiên cứu này, tỷ lệ tác dụng