Viêm loét đại tràng chảy
máu - Bệnh dễ nhầm lẫn
kiết lỵ
Bệnh viêm loét đại tràng chảy máu được xếp cùng với bệnh Crohn gọi
chung là nhóm bệnh viêm ruột (Inflammatory Bowel Disease- IBD).
Bệnh lúc đầu chỉ khu trú tại trực tràng sau lan dần vào trong, tổn thương có
thể toàn bộ đại tràng đôi khi có thể lan cả sang một phần của đoạn cuối ruột
non. Những biểu hiện ban đầu của bệnh dễ bị nhầm lẫn với bệnh lỵ.
Bệnh đang xuất hiện ngày một nhiều
Đại tràng là đoạn cuối của đường tiêu hóa, là nơi hình thành và chứa đựng
phân trước khi bài xuất ra ngoài. Đại tràng bao gồm: manh tràng là đoạn nối
với đoạn cuối ruột non tiếp đến là đại tràng lên (đại tràng phải), đại tràng
góc gan, đại tràng ngang, đại tràng góc lách, đại tràng xuống (đại tràng trái),
đại tràng sigma, trực tràng và cuối cùng là hậu môn.
Viêm loét đại tràng chảy máu là một bệnh viêm mạn tính tại đại tràng. Tổn
thương viêm và loét tại niêm mạc đại tràng gây đại tiện nhầy máu và đau
bụng. Bệnh hay gặp ở Mỹ, Anh, các nước Bắc Âu đặc biệt là người có
nguồn gốc từ Do Thái. Tuy nhiên gần đây người ta thấy bệnh tăng đáng kể ở
châu Á cũng như các nước đang phát triển mà nguyên nhân không rõ. Tại
Việt Nam, trước đây bệnh rất ít gặp nhưng trong 10 năm gần đây bệnh viêm
loét đại tràng chảy máu xuất hiện ngày càng nhiều. Bệnh thường không được
chẩn đoán và điều trị kịp thời cũng như không được điều trị duy trì một cách
có hệ thống. Người bệnh thường vào viện ở giai đoạn đã nặng và suy kiệt
làm tăng chi phí điều trị cũng như biến chứng.
Tỷ lệ mắc bệnh ở nam và nữ tương đương nhau. Bệnh thường khởi phát ở
người bắt đầu trưởng thành, tuy nhiên cũng có thể gặp ở trẻ em hoặc người ở
độ tuổi 50 – 60.
Biến chứng nguy hiểm của bệnh
Nguyên nhân của bệnh viêm loét đại tràng chảy máu tới nay người ta vẫn
chưa rõ, nhưng bệnh có liên quan tới quá trình đáp ứng miễn dịch. Bệnh lúc
đầu chỉ khu trú tại trực tràng sau lan dần vào trong, tổn thương có thể toàn
bộ đại tràng đôi khi có thể lan cả sang một phần của đoạn cuối ruột non.
Tùy theo mức độ tổn thương mà biểu hiện có khác nhau. Trong trường hợp
điển hình, bệnh nhân tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân có nhiều nhầy
máu, nếu bệnh nặng có khi chỉ toàn nhầy máu mà không có phân. Đau bụng
là triệu chứng hay gặp, đau bụng làm bệnh nhân phải đi đại tiện ngay. Bệnh
nhân có triệu chứng mót rặn khi đại tiện. Giai đoạn đầu bị bệnh, người bệnh
thường cho mình bị bệnh lỵ và tự điều trị nhưng không có kết quả hoặc có
giảm bớt triệu chứng nhưng sau bệnh ngày càng tăng dần.
Bệnh nhân có thể sốt, thiếu máu, biểu hiện bằng: hoa mắt chóng mặt, nhất là
khi ngồi xuống và đứng lên, có thể có phù chân do giảm protein máu khi
bệnh lâu ngày. Trong thể nặng có thể có biểu hiện mất nước: khát nước, môi
khô, người hốc hác, thậm chí có triệu chứng sốc như: mạch nhanh, huyết áp
tụt, đau bụng dữ dội do viêm đại tràng nhiễm độc. Ngoài ra có thể có các
triệu chứng như sưng đau các khớp, đau vùng thắt lưng và cùng chậu do
viêm khớp cùng chậu.
Nếu không được điều trị kịp thời bệnh sẽ dẫn đến những biến chứng nguy
hiểm như: suy kiệt, thiếu máu, sốc do nhiễm độc, có thể thủng đại tràng
trong trường hợp nặng. Viêm loét đại tràng chảy máu lâu ngày làm tăng tỉ lệ
ung thư đại tràng: 2,5% người bệnh bị ung thư đại tràng sau 10 năm, 7,6%
sau 30 năm và 10,8% sau 50 năm.
Bệnh nhân cần được điều trị càng sớm càng tốt
Khi có triệu chứng, bệnh nhân cần đi khám bệnh sớm và điều trị kịp thời khi
tổn thương chưa lan rộng và dùng thuốc để điều trị duy trì tránh tái phát.
Cho tới nay chưa có thuốc điều trị khỏi bệnh hoàn toàn mà việc điều trị giúp
lui bệnh và duy trì làm cho thời gian lui bệnh kéo dài. Ngày nay có rất nhiều
thuốc được dùng để điều trị căn bệnh này, có thể ở dạng uống, dạng đặt hậu
môn hoặc đường tiêm trong trường hợp nặng. Tất cả các thuốc sử dụng đều
do bác sĩ chuyên khoa chỉ định mới an toàn và đạt hiệu quả điều trị.
Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng là biện pháp duy nhất để điều trị khỏi bệnh hoàn
toàn, thường được áp dụng trong trường hợp nặng gây nhiễm độc, nguy cơ
thủng đại tràng hoặc khi bệnh không đáp ứng điều trị bằng thuốc.
