
vietnam medical journal n02 - APRIL - 2020
32
VIÊM TỦY NGANG KÉO DÀI VÀ MÀNG NÃO DO LAO: ĐỊNH KHU
TỔN THƯƠNG HỆ THẦN KINH TRUNG ƯƠNG VÀ ĐÁP ỨNG ĐIỀU TRỊ-
BÁO CÁO 2 TRƯỜNG HỢP
Nguyễn Văn Tuấn*, Bùi Văn Tuấn*, Hoàng Tiến Ưng*
TÓM TẮT9
Lao hệ thần kinh trung ương chiếm khoảng 1%
trong tất cả các trường hợp lao, trong đó viêm cột
sống do lao là phổ biến nhất, tiếp theo là viêm màng
cứng, viêm màng não. Viêm màng não kết hợp viêm
tủy ngang do lao rất hiếm gặp, biểu hiện lâm sàng
nặng, bao gồm các nhóm triệu chứng nhiễm độc lao,
triệu chứng viêm màng não và triệu chứng tổn thương
tủy sống. Liệt 2 chi dưới hoặc liệt tứ chi là triệu chứng
quan trng giúp định khu tổn thương tủy sống, hình
ảnh cộng hưởng từ (MRI) cho thấy tổn thương dạng
viêm lan tỏa dc tủy sống. Chúng tôi thông báo 2 ca
lâm sàng tuổi trẻ bị lao màng não, được chẩn đoán
muộn có tổn thương tủy do lao. Điều trị phác đồ III A
2RHZE/10RHE, kết hợp liệu pháp corticoid tĩnh mạch
giai đoạn tấn công.Đáp ứng điều trị tốt với trực khuẩn
lao, nhưng triệu chứng tổn thương tủy ít phục hồi,
người bệnh bị tàn phế nặng.
Từ khóa:
Viêm tủy ngang, lao hệ thần kinh TW
SUMMARY
LONGITUDINALLY EXTENSIVE
TRANSVERSE MYELITIS AND MENINGITIS
DUE TO TUBERCULOSIS. DIAGNOSIS OF
CENTRAL NERVOUS SYSTEM LESIONS AND
TREATMENT – REPORT 2 CASES
Central nervous system tuberculosis accounts for
about 1% of all tuberculosis cases, tuberculous
spondylitis is the most common, followed by scleritis,
meningitis. Meningitis associated withLongitudinally
extensive transverse myelitis due to tuberculosis,
which is very rare, severe clinical manifestations,
including symptoms of tuberculosis toxicity, symptoms
of meningitis and symptoms of spinal cord injury.
Thelower limbs or quadriplegic paralysis is an
important symptom that helps to locate diagnosing the
spinal cord injury, magnetic resonance imaging (MRI)
shows diffuse inflammatory lesions along the spinal
cord. We report 2 clinical cases of young
meningococcal tuberculosis, diagnosed late with
extensive transverse myelitis due to tuberculosis.
Treatment of III A 2RHZE / 10RHE regimen, combined
with phase-attack intravenous corticoid therapy. Good
treatment response to tubercle bacilli, but transverse
myelitis symptoms are less restored, patients are
severely disabled.
Keywords:
Transverse myelitis, CNS tuberculosis.
*Bệnh viện 103, Hc viện Quân y
Chịu trách nhệm chính: Nguyễn Văn Tuấn
Email: nguyentuan.35.1975@gmail.com
Ngày nhận bài: 5/2/2020
Ngày phản biện khoa hc: 18/3/2020
Ngày duyệt bài: 25/3/2020
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm tủy ngang kéo dài được đặc trưng bởi
các tổn thương viêm tiếp giáp của tủy sống kéo
dài đến trên ba đoạn đốt sống.Nguyên nhân của
viêm tủy ngang hay gặp hơn là viêm tủy thị thần
kinh, nhiễm trùng, viêm não lan tỏa cấp tính và
các bệnh tự miễn. Viêm tủy ngang do vi khuẩn
Mycobacterium, loại vi khuẩn gây bệnh lao là
nguyên nhân rất hiếm gặp [2], [3]. Tổn thương
hệ thần kinh trung ương (CNS) do lao có bệnh
cảnh lâm sàng rất nặng nề, được ghi nhận từ 5 -
10% các trường hợp mắc lao ngoài phổi và chiếm
khoảng 1% trong tất cả các trường hợp mắc lao
[2], [4]. Theo phân loại lao hệ thần kinh trung
ương của Ravindra K. G. (1999), gồm lao nội s
với lao màng não, lao não, lao mạch máu và áp
xe não; và lao ở tủy sống gồm chứng liệt do phá
hủy cột sống của Pott, bệnh lao cột sống không
xâm lấn và viêm màng não cột sống do lao [2].
Trong những năm gần đây trên thế giới ngày
càng có thêm công bố về ca bệnh viêm tủy
ngang kéo dài do lao, qua đó cho thấy mối liên
hệ tiềm năng giữa nhiễm trùng lao và viêm dc
tủy ngang. Một nghiên cứu kiểm soát bệnh lao
được tiến hành bởi Zatjirua và cộng sự ở Nam
Phi cho thấy sự liên quan của Lao phổi và viêm
tủy thị thần kinh (viêm tủy và dây thần kinh thị
giác) [5], [6]. Việt Nam là đất nước có tỷ lệ
người mắc lao cao, với gần 126.000 ca mắc lao
được phát hiện năm 2018 [1]. Tuy nhiên, chưa
có số liệu cụ thể về tỷ lệ lao hệ thần kinh trung
ương, đặc biệt chưa thấy có báo cáo nào về
viêm tủy ngang do trực khuẩn lao được công bố.
Vì vậy trong bài báo này chúng tôi báo cáo 2
trường hợp được chẩn đoán và điều trị lao màng
não sớm, nhưng phát hiện khá muộn về viêm
tủy ngang kéo dài kết hợp do vi khuẩn lao.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
- Hai ca bệnh bị viêm tủy ngang kéo dài và
màng não do lao được điều trị tại Khoa Phục hồi
chức năng Bệnh viện Quân y 103 trong thời gian
2018-2019.
- Ca bệnh thứ nhất: Bệnh nhân nam, 23 tuổi,
đột ngột khởi phát bệnh cách đây 2 năm
(6/2018) với biểu hiện sốt nhẹ về chiều, sau đó
sốt cao, kèm theo liệt 4 chi, đại tiểu tiện khó