Vỡ mộng xoá sạch sẹo lồi
Điều trị sẹo lồi đa số để giải quyết vấn đề thẩm mỹ.
Việc điều trị này rất nhạy cảm, đòi hỏi bác sĩ phải
nhận định đúng và ra quyết định thích hợp nhất. Trị
liệu có thể giúp sẹo lồi trở nên mềm và phẳng dần
chứ không thể làm mất đi sẹo, tức không thể giúp cho
vùng da sẹo trở lại như da lành không tì vết. Đây cũng
là điều mà nhiều trung tâm thẩm mỹ đã mập mờ khi
quảng cáo dịch vụ trên báo, đài.
Bất kỳ vết thương nào trên da
đều trải qua tiến trình lành vết
thương để tạo thành sẹo. Vết
thương sẽ bắt đầu co lại vào ngày thứ năm và sẽ đạt
được sẹo ổn định vào ngày thứ 21 sau khi bị thương, đối
với một vết thương có tiến trình lành sẹo bình thường.
Như thế nào gọi là sẹo lồi?
Để trả lời rành rẽ câu hỏi đó, chúng ta cần phân biệt được
các loại sẹo trên cơ thể người:
Sẹo bình thường: là một vết sẹo có hình dạng và kích
thước tương ứng với hình dạng và kích thước của vết
thương, không bị lồi hoặc lõm hơn so với bề mặt da.
Không đỏ, không đau và có màu sắc tương đối giống với
màu sắc của da lành vùng xung quanh sẹo.
Sẹo phì đại: là những vết sẹo nhô lên khỏi bề mặt da, màu
đỏ hồng, có kích thước và hình dạng tương ứng với vết
thương. Tuy nhiên, đối với sẹo phì đại, chúng ta không
cần điều trị cũng có thể tự trở thành sẹo bình thường sau
6 – 12 tháng.
Sẹo lồi: trong vài tháng đầu sau khi bị thương, sẹo là một
khối đỏ hồng, kích thước rất thay đổi (tuỳ thuộc tổn
thương da lúc đó), có giới hạn rõ, bề mặt căng bóng thấy
được các mạch máu dãn bên dưới, mật độ hơi cứng như
khối cao su. Sau đó, trong vòng năm đầu sau tổn thương,
khối đỏ hồng này sẽ phát triển quá mức nhưng lành tính,
lan rộng và ra xa khỏi vị trí của vết thương ban đầu. Hình
dạng không đều, bề mặt nhẵn bóng, sậm màu và cứng
hơn so với da lành vùng xung quanh sẹo. Tổn thương
thường có phần bề mặt phát triển lan rộng hơn so với
phần gốc.
Không phải vết thương nào cũng thành sẹo lồi
Bản chất sẹo lồi là do sự tăng sinh quá mức của các mô
sợi trong lớp bì, kể cả về số lượng lẫn trật tự. Sẹo lồi
thường không gây cảm giác khó chịu gì, ngoại trừ vấn đề
thẩm mỹ. Tuy nhiên, một số sẹo lồi có thể gây ngứa, hơi
đau hoặc cảm giác căng cứng. Thường gặp sẹo lồi nhất là
ở vùng da trước xương ức. Kế đến là dái tai, vai, lưng, cổ,
tay, chân... Hiếm khi thấy sẹo lồi ở mặt, các vùng khác
của thân mình, lòng bàn tay, lòng bàn chân.
Sẹo lồi thường xuất hiện sau khi da bị tổn thương. Tổn
thương có thể là do: chấn thương, vết rách da do tai nạn;
vết cắt do phẫu thuật; phỏng da; một số bệnh da như mụn
trứng cá, nhiễm trùng da,… Tuy nhiên, vết thương da chỉ
có thể trở thành sẹo lồi khi tồn tại những yếu tố nguy cơ
sau đây: người có cơ địa sẹo lồi (những người đã có sẹo
lồi trước đó), vết thương căng quá hoặc chùng quá, tồn tại
vật lạ trong da.
Tuỳ loại sẹo có cách trị riêng
Khi muốn giải quyết sẹo lồi, chúng ta “Không nên thực
nên đến khám và tham vấn ở các bác hiện những phẫu
sĩ chuyên khoa da liễu. Tránh nghe thuật thẩm mỹ
những lời đường mật quảng cáo của không cần thiết ở
một số trung tâm thẩm mỹ cam kết sẽ những người
điều trị dứt hẳn, không còn dấu vết nào được biết là có
của sẹo. Sau khi đánh giá đúng tình cơ địa sẹo lồi”
trạng sẹo lồi, các bác sĩ sẽ có những
phương pháp điều trị thích hợp. Hiện nay có một số cách
sau:
Tiêm corticosteroid trong sẹo: đây là một trong những
phương pháp điều trị chuẩn lâu dài. Tác dụng phụ thường
thấy là teo da, dãn mạch tại chỗ tiêm chích hoặc rối loạn
kinh nguyệt. Phương pháp này có thể kết hợp với các
phương pháp khác như áp nitơ lỏng hoặc dán silicone gel
để tăng hiệu quả. Tiêm có thể cần được lặp lại vài lần
cách nhau mỗi 1 – 2 tháng, tuỳ diễn tiến của sẹo và các
tác dụng phụ có thể xảy ra.
Tiêm 5FU trong sẹo: chỉ dùng trong trường hợp sẹo lồi
nhỏ, gọn. Tiêm thuốc này gây rất đau cho bệnh nhân.
Trung bình sau từ 5 – 10 lần tiêm mới đạt hiệu quả. Do đó
đây là yếu tố giới hạn cho việc áp dụng điều trị.
Áp hoặc phun nitơ lỏng: áp hoặc phun mỗi lần cách nhau
mỗi ba tuần. Hơn 1/2 trường hợp sẹo lồi sẽ phẳng ra sau
8 – 10 lần điều trị.
Thoa imiquimod 5%; mỡ clobetasol, tacrolimus, kẽm: hiệu
quả còn hạn chế, đang cần được nghiên cứu thêm.
Bôi hoặc dán tấm chứa silicone dạng gel: có tác dụng tốt
trong những trường hợp sẹo lồi non ở trẻ em. Tuy nhiên
việc điều trị này cần thời gian lâu dài và liên tục từ 6 – 12
tháng. Do đó bệnh nhân rất khó tuân thủ điều trị và có thể
bị nhiễm trùng tại chỗ dán.
Cột, ép: chỉ dùng trong trường hợp sẹo lồi có cuống rõ
ràng như đối với các sẹo lồi có cuống ở dái tai do xỏ lỗ tai.
Uống methotrexate, colchicine, pentoxifylline: dùng trong
những trường hợp dự phòng trước phẫu thuật cho người
có cơ địa sẹo lồi. Hiệu quả thấp, chưa được áp dụng tại
Việt Nam.
Khi sẹo quá lớn thì có thể cắt bỏ sẹo phối hợp với tiêm
corticosteroid trong vết thương đang lành hoặc xạ trị.
Ngoài ra còn có phương pháp laser màu, argon, CO2,
Nd:YAG dùng cho sẹo lồi mới. Phương pháp này gây tốn
kém nhiều nhưng hiệu quả không cao và còn đang trong
vòng phải nghiên cứu thêm.
(Theo ThS.BS Lê Thái Vân Thanh // Tin Chính phủ)
Cách tránh mặt sẹo lồi
Phòng ngừa được coi là cách tốt nhất để điều trị sẹo lồi.
Muốn vậy, tất cả các tổn thương da phải được chăm sóc
thích hợp để ngăn ngừa nhiễm trùng. Điều trị ngay và
đúng cách các bệnh da nếu có. Chăm sóc và giữ vệ sinh
thân thể nhằm giúp da tránh bị tổn thương hoặc bị nhiễm
trùng. Không nên thực hiện những phẫu thuật thẩm mỹ
không cần thiết ở những người được biết là có cơ địa sẹo
lồi. Đối với các vết thương thì tránh làm cho da bị quá
căng hoặc quá chùng. Khi cần thiết thực hiện phẫu thuật
thì nên rạch da theo đường nếp da (tức là theo đường
hình cung ngang) để có những vết sẹo tốt nhất, không bị
căng da.