BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP & PTNT
VIỆN KHOA HỌC LÂM NGHIỆP VIỆT NAM
VĂN QUANG
NGHIÊN CỨU BỔ SUNG ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC
BIỆN PHÁP KỸ THUẬT GÂY TRỒNG VÙ HƯƠNG
(Cinnamomum balansae H.Lecomte) TẠI MỘT SỐ TỈNH PHÍA BẮC
Ngành đào tạo: Lâm sinh
Mã ngành: 9 62 02 05
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LÂM NGHIỆP
Hà Nội - 2023
Công trình được hoàn thành tại Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS. TS Hoàng Văn Thắng
2. TS Trần Văn Đô
Chủ tịch Hội đồng:
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án cấp Viện
họp tại Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
Vào hồi ….. giờ …. phút, ngày …. tháng ….. năm 2023
thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia Thư viện Viện
Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam
3
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
hương (Cinnamomum balansae H. Lecomte) thuộc chi Quế
(Cinnamomum) họ Long não (Lauraceae) nguồn gen quý, đặc hữu
của Việt Nam, thuộc nhóm loài nguy cấp - EN (IUCN, 2023). Gỗ
tinh dầu hương giá trị kinh tế cao. Cây biên độ sinh thái
rộng, sinh trưởng nhanh, đã được trồng quy nhỏ tại một số tỉnh
phía Bắc như: Phú Thọ, Yên Bái, Hòa Bình, Tuyên Quang,... Tuy
nhiên, việc nhân rộng khó khăn do thiếu s khoa học thực tiễn
cho việc xác định lập địa trồng, thiếu nguồn giống tốt biện pháp kỹ
thuật nhân giống hữu tính từ hạt, chưa trồng theo hướng thâm canh
tăng năng suất, chất lượng rừng, và chưa kết hợp giữa bảo tồn với phát
triển nguồn gen.
Do đó, đề tài luận án Nghiên cứu bổ sung đặc điểm sinh học
biện pháp kỹ thuật gây trồng hương (Cinnamomum balansae
H.Lecomte) tại một số tỉnh phía Bắc được đặt ra cần thiết, nhằm
cung cấp sở khoa học thực tiễn cho việc bảo tồn phát triển
nguồn gen loài Vù hương tại một số tỉnh phía Bắc.
2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
2.1. Ý nghĩa khoa học
Luận án góp phần cung cấp những thông tin, kết quả nghiên cứu
về đặc điểm sinh học và giá trị nguồn gen của loài hương, làm
sở cho việc đề xuất biện pháp bảo tồn và phát triển loài hương tại
một số tỉnh phía Bắc.
2.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận án góp phần cung cấp cơ sở thực tiễn để trồng rừng
hương theo hướng kết hợp bảo tồn với phát triển nguồn gen, từng bước
nâng cao năng suất và chất lượng rừng trồng tại một số tỉnh phía Bắc.
3. Mục tiêu nghiên cứu
- Về lý luận:
Xác định được một số sở khoa học cho việc bảo tồn phát
triển nguồn gen loài Vù hương ở một số tỉnh phía Bắc.
4
- Về thực tiễn:
+ Xác định được một s đặc điểm sinh học (phân bố, sinh thái;
vật hậu; đa dạng di truyền) giá trị nguồn gen (thành phần hóa học
tác dụng sinh học của tinh dầu) của loài hương tại một số tỉnh
phía Bắc.
+ Đề xuất được biện pháp kỹ thuật nhân giống hữu tính biện
pháp kỹ thuật trồng rừng hương nhằm kết hợp bảo tồn phát
triển nguồn gen loài Vù hương tại một số tỉnh phía Bắc.
4. Những đoeng goep mơei cuga luận án
- Đã bổ sung được một số đặc điểm sinh học (phân bố, sinh thái;
vật hậu; đa dạng di truyền) giá tr nguồn gen (thành phần hóa học
tác dụng sinh học tinh dầu) của loàihương tại một số tỉnh phía
Bắc.
- Xác định được một số đặc điểm sinh lý hạt giống, biện pháp kỹ
thuật nhân giống và trồng rừng Vù hương tại một số tỉnh phía Bắc.
5. Đối tượng và giơei hakn nghiên cưeu
5.1. Đô#i tươ&ng nghiên cư#u
Đối tượng nghiên cứu của đề tài loài hương
(Cinnamomum balansae H.Lecomte) phân bố được trồng một
số tỉnh phía Bắc.
5.2. Giơ#i ha&n nghiên cư#u
- Vê3 đi4a ba3n, nội dung nghiên cư7u:
Địa bàn thực hiện c nội dung nghiên cứu của luận án được
thực hiện tại 8 tỉnh: Sơn La, Hòa Bình, Phú Thọ, Tuyên Quang, Yên
Bái, Bắc Giang, Thanh Hóa và Nghệ An.
Luận án tập trung nghiên cứu bổ sung đặc điểm sinh học của loài
hương; Chọn cây trội, nghiên cứu bổ sung giá trị nguồn gen
biện pháp kỹ thuật nhân giống hữu tính; Nghiên cứu biện pháp kỹ
thuật trồng rừng; và đề xuất biện pháp bảo tồn và phát triển nguồn gen
Vù hương ở một số tỉnh phía Bắc.
- Về thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện từ năm
2020 - 2023.
5
6. Cấu trúc luận án
Ngoài các phần: Lời cam đoan; Lời cảm ơn; Mục lục; Danh mục
các từ viết tắt; Danh mục các bảng; Danh mục các hình; phụ lục.
Luận án gồm 148 trang, 38 bảng số liệu, 32 hình ảnh, với các phần
chính sau: Phần mở đầu (4 trang); Chương 1: Tổng quan vấn đề
nghiên cứu (24 trang); Chương 2: Nội dung phương pháp nghiên
cứu (27 trang); Chương 3: Kết quả nghiên cứu và thảo luận (77 trang);
Kết luận, tồn tại và kiến nghị (3 trang); Danh mục công trình khoa học
đã công bố liên quan tới Luận án và tài liệu tham khảo (13 trang).
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Trên thêe giơei
1.1.1. Các nghiên cư#u vê+ chi Cinnamomum
1.1.1.1. Nghiên cư7u vê3 đă4c điê>m sinh ho4c
Các nghiên cứu tập trung vào phân loại thực vật; mô tả đặc điểm
phân bố, sinh thái; giá trị sử dụng; phân tích đa dạng di truyền một
số loài thuộc chi Cinnamomum bằng chỉ thị RAPD hoặc ISSR (G.
Lorea-Hema}ndez, 1996; Soh Wuu-Kuang. 2011; Gwari cộng sự,
2016). Tuy nhiên, chỉ khoảng 40 loaƒi trong tổng số 369 loaƒi đã
được ghi nhận thuộc Cinnamomum đươ„c nghiên cư}u vêƒ đă„c điê…m sinh
ho„c các mức độ khác nhau, trong đo} 5 loaƒi đươ„c nghiên cư}u nhiều
nhâ}t laƒ: C. verum, C. cassia, C. zeylanicum, C. camphora, vaƒ C.
osmophloeum (Manhu vaƒ cô„ng sư„, 2017).
1.1.1.2. Nghiên cư7u vê3 biê4n pha7p kyA thuâ4t nhân giô7ng:
Phương pháp nhân giống truyền thống với các loài thuộc chi
Cinnamomum nhân giống bằng hạt, trong đó vấn đề bảo quản hạt
rất được quan tâm do hạt giống mất sức nảy mầm nhanh (Orwa
cộng sự, 2009). Ngoài ra, Quế Long não cũng đã được thử nghiệm
nhân giống bằng nuôi cấy (K. Nirmal Badu vaƒ cô„ng sư„, 2003; J.
Ranatunga cộng sự, 2004), kết quả khá triển vọng với loài Long
não.
1.1.1.3. Nghiên cư7u vê3 biê4n pha7p kyA thuâ4t trô3ng rư3ng: