-1-
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
NGUYỄN NGỌC THÍA
XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN
TĂNG TRƯỞNG XANH NGÀNH CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM:
ÁP DỤNG CHO CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT XI MĂNG
Ngành: Kinh tế học
Mã số: 9310101
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
Hà Nội – 2019
-2-
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
TS. Đặng Vũ Tùng
PGS.TS. Lê Anh Tuấn
Phản biện 1: GS.TS Từ Sỹ Sùa
Phản biện 2: PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn
Phản biện 3: PGS.TS Nguyễn Anh Thu
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến
sĩ cấp Trường họp tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Vào hồi……… giờ, ngày……. tháng…… năm…….
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
1. Thư viện Tạ Quang Bửu - Trường ĐHBK Hà Nội
2. Thư viện Quốc gia Việt Nam
-1-
PHẦN MỞ ĐẦU
i. Sự cần thiết của đề tài
Để thấy sự cần thiết của đề tài, luận án xét 4 khía cạnh sau:
Thứ nhất, cơ sở pháp lý tăng trưởng xanh. Quyết định số
1393/QĐ-TTg về Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, Quyết
định số 403/QĐ-TTg về việc Phê duyệt kế hoạch hành động quốc
gia về tăng trưởng xanh, Bộ Xây dựng ra Quyết định số 802/QĐ-
BXD về Ban hành Kế hoạch hành động giảm nhẹ phát thải khí nhà
kính trong công nghiệp xi măng theo hướng TTX, tiết kiệm tài
nguyên và năng lượng, bảo vệ môi trường [6].
Thứ hai, đánh giá thực hiện tăng trưởng xanh. Để đo lường,
đánh giá giám sát TTX thì cần thiết phải có công cụ đánh giá. Công
cụ đánh giá TTX ở đây là bộ tiêu chí đánh giá TTX. Việc xây dựng
bộ tiêu chí đánh giá TTX phù hợp với nội dung Quyết định số
1393/QĐ-TTg/2012, chiến lược quốc gia về TTX.
Thứ ba, phát thải của ngành công nghiệp xi măng. Các ngành
công nghiệp là những ngành sử dụng nhiều tài nguyên, năng lượng
và đóng góp lớn vào lượng phát thải khí nhà kính. Phát triển ngành
xi măng là tốt cho việc phát triển chung của quốc gia nhưng vấn đề
phát thải, suy giảm tài nguyên từ quá trình SXXM cũng cần phải
được đặt lên hàng đầu.
Thứ tư, vấn đề về quản lý các doanh nghiệp sản xuất trong
ngành xi măng. Các doanh nghiệp SXXM chưa thực sự chú trọng
đến công tác bảo vệ môi trường.
Do đó, việc “Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thực hiện tăng
trưởng xanh ngành công nghiệp Việt Nam: Áp dụng cho các doanh
nghiệp sản xuất xi măng” là thực sự cần thiết.
ii. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
Mục đích của đề tài là xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thực hiện
TTX ngành công nghiệp xi măng Việt Nam, sau đó áp dụng cho
các doanh nghiệp SXXM để phục vụ cho đánh giá thực hiện TTX
của các doanh nghiệp trong ngành giúp phát triển ngành theo hướng
TTX.
Câu hỏi nghiên cứu: “Bộ tiêu chí cần phải có những tiêu
chí nào để có thể đánh giá toàn diện về tăng trưởng xanh cho
doanh nghiệp sản xuất xi măng?”
-2-
Một số câu hỏi cụ thể:
- Thế nào là TTX, mối quan hệ với phát triển bền vững?
- Các chỉ số liên quan đến TTX hiện có?
- Trên thế giới có những nghiên cứu xây dựng bộ chỉ như thế
nào? Các quy trình phổ biến xây dựng chỉ số liên quan đến
TTX? Hạn chế của các nghiên cứu xây dựng chỉ số đó là gì,
cần điều chỉnh như thế nào?
- Đánh giá TTX trong ngành công nghiệp bao gồm các tiêu
chí/khía cạnh nào?
- Căn cứ để xây dựng bộ tiêu chí là gì?
- Các đặc trưng doanh nghiệp SXXM?
- Phương pháp xây dựng và sử dụng bộ tiêu chí?
iii. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là các lý luận về TTX, tiêu
chí/chỉ số đánh giá TTX, phương pháp/quy trình xây dựng chỉ số
đánh giá TTX cho các doanh nghiệp sản xuất xi măng trong ngành
công nghiệp xi măng.
Về không gian, luận án tiến hành nghiên cứu ngành công
nghiệp xi măng Việt Nam từ góc độ doanh nghiệp. Phạm vi thu thập
dữ liệu gồm 3 doanh nghiệp SXXM điển hình thuộc Tổng công ty
công nghiệp xi măng Việt Nam bao gồm: Xi măng Bút Sơn, Hoàng
Mai và Hoàng Thạch.
iv. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu: (1) phương
pháp thu thập dữ liệu thứ cấp; (2) phương pháp phỏng vấn sâu bán
cấu trúc; (3) phương pháp khảo sát thông qua bản hỏi; và (4)
phương pháp phân tích tổng hợp.
v. Đóng góp mới về khoa học và thực tiễn của luận án
- Thứ nhất, luận án xây dựng quy trình toàn diện để xây dựng bộ
tiêu chí thực hiện TTX.
- Thứ hai, luận án xây dựng bộ tiêu chí đánh giá thực hiện TTX
của các doanh nghiệp SXXM lần đầu tiên ở Việt Nam và trên
thế giới.
- Thứ ba, luận án đã đo lường được kết quả bộ tiêu chí tại 3
doanh nghiệp sản xuất xi măng.
-3-
- Thứ tư, luận án đưa ra một số kiến nghị và lộ trình áp dụng thực
tế bộ tiêu chí tăng trưởng xanh tại các doanh nghiệp.
- Thứ năm, luận án mở ra hướng cho những nghiên cứu khác
trong tương lai ở những ngành công nghiệp khác.
vi. Kết cấu của luận án
Luận án được phân chia làm năm chương chính gồm:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về tăng trưởng xanh.
- Chương 2: Tổng quan về các chỉ số đánh giá liên quan tăng
trưởng xanh.
- Chương 3: Phương pháp nghiên cứu của luận án.
- Chương 4: Xây dựng bộ chỉ số đánh giá tăng trưởng xanh cho
ngành xi măng Việt Nam.
- Chương 5: Áp dụng bộ chỉ số tăng trưởng xanh tại một số doanh
nghiệp sản xuất xi măng Việt Nam.
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TĂNG TRƯỞNG XANH
1.1. Tổng quan về tăng trưởng xanh
1.1.1. Các khái niệm chung
Phát triển bền vững là sự phát triển đảm bảo rằng đáp ứng
các nhu cầu của hiện tại mà không ảnh hưởng đến khả năng phát
triển của các thế hệ tương lai [36].
Tăng trưởng xanh là thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh
tế đồng thời đảm bảo rằng các nguồn tài sản tự nhiên tiếp tục cung
cấp các tài nguyên và dịch vụ môi trường thiết yếu cho cuộc sống
của con người [2].
Mô hình kinh doanh xanh là mô hình kinh doanh khuyến
khích sự phát triển của sản phẩm dịch vụ (các hệ thống) mang lại
lợi ích về môi trường, giảm sử dụng nguồn lực và chất thải và khả
thi về mặt kinh tế [42].
Sản xuất xanh bao gồm việc sử dụng có hiệu quả nguồn lực,
bảo tồn năng lượng và tài nguyên, giảm nguồn chất thải (như tối
thiểu hóa cũng như ngăn ngừa chất thải hoặc ô nhiễm), tái chế, an
toàn và sức khỏe đối với người lao động và người tiêu dùng, và
thiết kế sản phẩm xanh [59].
1.1.2. Nguồn gốc của tăng trưởng xanh