Khóa luận tốt nghiệp: Hoạt động xuất khẩu than của tập đoàn công nghiệp than khoáng sản Việt Nam

KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Sinh viên thực hiện Líp Sinh viên thực hiện Gi¸o viªn h íng dÉn Líp Gi¸o viªn h íng dÉn

: Nguyễn Thị Thanh Tuyền : Anh 5 – K42B KT§N : Nguyễn Thị Thanh Tuyền : ThS. Hoµng Trung Dòng : Anh 5 – K42B KT§N : ThS. Hoµng Trung Dòng

Hà Nội – 11/2007

LỜI MỞ ĐẦU

Hà Nội – 11/2007

Sự cần thiết của đề tài 1.

Việt Nam đang trên con đƣờng đổi mới và hội nhập với nền kinh tế thế

giới, chính sách mở cửa nền kinh tế cùng với cơ chế thị trƣờng định hƣớng XHCN

đã làm cho nền kinh tế Việt Nam trở nên năng động, linh hoạt và hiệu quả hơn.

Với quan điểm Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nƣớc, chiến lƣợc “cùng cất

cánh” và sự hội nhập quốc tế vào cộng đồng quốc tế trong giai đoạn hiện nay là

hết sức cần thiết, phù hợp với xu thế chung của thời đại. Việc Việt Nam gia nhập

AFTA, WTO sẽ tạo cho các doanh nghiệp Việt Nam một cơ hội tốt để có thể tiến

xa hơn trên thị trƣờng quốc tế. Mở rộng hoạt động kinh doanh đối ngoại là hết sức

quan trọng, trong đó hoạt động xuất khẩu đƣợc thừa nhận là phƣơng tiện thúc đẩy

nền kinh tế phát triển, mở rộng hoạt động xuất khẩu để tăng thu ngoại tệ cho quốc

gia, tạo điều kiện để nhập khẩu, tạo công ăn việc làm cho ngƣời lao động, tạo

nguồn thu để phát triển cơ sở hạ tầng trong nƣớc…Đó là mục tiệu chung của các

doanh nghiệp xuất khẩu nƣớc ta hiện nay.

Tuy nhiên, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam với đặc

thù riêng của mình, bên cạnh việc khuyến khích xuất khẩu vì những mục đích nhƣ

trên thì còn phải nhận thức đƣợc tầm quan trọng của việc bảo vệ an ninh năng

lƣợng quốc gia và bảo vệ môi trƣờng, tài nguyên thiên nhiên vì nguồn “vàng đen”

là hữu hạn và là nguồn năng lƣợng hết sức quý giá, nó ảnh hƣởng rất nhiều đến

các ngành công nghiệp khác của đất nƣớc. Tập đoàn phải có chiến lƣợc xuất khẩu

than đúng đắn vì sự phát triển bền vững của Tập đoàn cũng góp phần vào sự phát

triển bền vững chung của đất nƣớc.

Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của hoạt động xuất khẩu than, đề tài:

“Hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản

Việt Nam, thực trạng và giải pháp” đã đƣợc chọn là nội dung nghiên cứu của

khoá luận này.

2. Mục đích của đề tài nghiên cứu

Trên cơ sở phân tích hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn Công nghiệp

Than – Khoáng sản Việt Nam trong thời gian gần đây để xác định đƣợc những

điểm mạnh, điểm yếu của Tập đoàn; tổng hợp những nét chủ yếu về thị trƣờng

than thế giới cũng nhƣ trong nƣớc và mục tiêu hạn chế hợp lý xuất khẩu than của

Tập đoàn trong giai đoạn phát triển mới; qua đó khoá luận phân tích các khả năng

phát triển của Tập đoàn trong tƣơng lai cũng nhƣ các giải pháp cho xuất khẩu than

và cho mục tiêu phát triển bền vững của Tập đoàn trong thời gian tới.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu của khoá luận tốt nghiệp này là hoạt động xuất khẩu

than của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam. Trƣớc khi đƣa ra

một số giải pháp cho Tập đoàn, khoá luận có tổng kết một số kết quả nghiên cứu

của bản thân tác giả về hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn trong thời gian

qua, những thành tựu và hạn chế, những thuận lợi và khó khăn tồn tại. Phạm vi

nghiên cứu về mặt thời gian là từ năm 2000 trở đi.

4. Những đóng góp dự kiến của khoá luận

Khoá luận này dự kiến sẽ có những đóng góp nhƣ sau:

- Giới thiệu khái quát về Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt

Nam trong bối cảnh các tập đoàn kinh tế mới bắt đầu hình thành ở Việt Nam.

- Nghiên cứu một cách chi tiết thực trạng hoạt động xuất khẩu than của Tập

đoàn cùng những đánh giá ƣu điểm, khuyết điểm để tìm ra hƣớng đi đúng đắn nhất

trong tƣơng lai.

- Đƣa ra những phƣơng hƣớng để phát triển Tập đoàn trong tƣơng lai và các

giải pháp không đơn thuần là các giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu than nhằm tăng

thu, tăng tích luỹ trong thời gian trƣớc mắt mà còn là những giải pháp nhằm hạn

chế xuất khẩu than vì mục tiêu phát triển bền vững lâu dài.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong khoá luận này, trên nền tảng phƣơng pháp luận duy vật biện chứng

và duy vật lịch sử, tác giả sử dụng nhiều phƣơng pháp nghiên cứu đã đƣợc học

trong trƣờng đại học: vận dụng lý thuyết kết hợp tìm hiểu thực tế, nghiên cứu tại

bàn, phƣơng pháp so sánh, đối chiếu, phƣơng pháp thống kê, dự báo.

6. Bố cục của khoá luận

Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung của khoá luận đƣợc chia làm 3

chƣơng:

- Chƣơng 1: Tổng quan về Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản

Việt Nam

- Chƣơng 2: Thực trạng hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn Công

nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam

- Chƣơng 3: Một số giải pháp cho hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn

Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam

Do kiến thức còn hạn chế, lại chƣa có kiến thức thực tế nên khoá luận còn

nhiều điểm thiếu sót, tác giả rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của các thầy cô

giáo và các bạn.

Trong quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân

thành tới thầy giáo là ThS. Hoàng Trung Dũng. Thầy đã hƣớng dẫn và gợi ý cho

tôi về cách tiếp cận, phƣơng pháp nghiên cứu và chuyển tải nội dung trong khoá

luận này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn trân trọng tới lãnh đạo và các cán bộ Tập

đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã hƣớng dẫn và cung cấp rất

nhiều tài liệu trong suốt quá trình tôi thực hiện đề tài này. Tôi cũng xin chân thành

cảm ơn các thầy cô giáo trong Trƣờng Đại học Ngoại thƣơng đã giảng dạy và

hƣớng dẫn những kiến thức trong thời gian tôi học tập tại Trƣờng.

Chƣơng 1:

TỔNG QUAN VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP

THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

BỐI CẢNH HÌNH THÀNH CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở I.

VIỆT NAM

1. Nhận thức chung về tập đoàn kinh tế

Tại nhiều nƣớc trên thế giới, tập đoàn kinh tế (TĐKT) đã có bề dầy lịch sử

phát triển từ hàng trăm năm nay. Thực tế cho thấy các TĐKT là một trong những

nhân tố quan trọng thúc đẩy và góp phần phát triển nền kinh tế quốc dân ở nhiều

nƣớc. Tuy nhiên ở Việt Nam, khái niệm TĐKT mới chỉ đƣợc nhắc đến nhiều trong

thập niên cuối của thế kỉ trƣớc.

Hiện có rất nhiều định nghĩa khác nhau về “tập đoàn kinh tế” nhƣng chƣa

có định nghĩa nào đƣợc xem là chuẩn mực. Tại các nƣớc Tây Âu và Bắc Mỹ, khi

nói đến “tập đoàn kinh tế” ngƣời ta thƣờng sử dụng các từ: “Consortium”,

“Conglomerate”, “Cartel”, “Trust”, “Alliance”, “Syndicate” hay “Group”. Ở châu

Á, trong khi ngƣời Nhật gọi là “Keiretsu” hoặc “Zaibatsu” thì ngƣời Hàn Quốc lại

gọi là “Chebol”; còn ở Trung Quốc là cụm từ “Jituan Gongsi”. Dù về mặt ngôn

ngữ, tuỳ theo từng nƣớc, ngƣời ta có thể dùng nhiều từ khác nhau để nói về khái

niệm TĐKT, song trên thực tế, việc sử dụng từ ngữ lại phụ thuộc vào nguồn gốc

xuất xứ và tính chất đặc trƣng của từng loại TĐKT, ví dụ:

- “Consortium” là một từ gốc Latin có nghĩa là “đối tác, hiệp hội hoặc hội”,

chỉ sự tập hợp của hai hay nhiều thực thể nhằm mục đích tham gia vào một hoạt

động chung hoặc đóng góp nguồn lực để đạt mục tiêu chung. Khi tham gia vào

Consortium, các công ty vẫn giữ nguyên tƣ cách pháp nhân độc lập của mình.

Thông thƣờng, vai trò kiểm soát của Consortium đối với các công ty thành viên

chủ yếu giới hạn trong các hoạt động chung của cả tập đoàn, đặc biệt là việc phân

phối lợi nhuận.

- Trong tiếng Anh, “Cartel” dùng để chỉ tập đoàn kinh tế, nó là một nhóm các

nhà sản xuất độc lập có cùng mục đích là tăng lợi nhuận chung bằng cách kiểm

soát giá cả, hạn chế cung ứng hàng hóa, hoặc các biện pháp hạn chế khác.

- Trong khi đó, các từ nhƣ “Group”, “Bussiness group” hay “Alliance”

thƣờng ám chỉ các hình thức TĐKT đƣợc tổ chức trên cơ sở kết hợp tính đặc thù

của tổ chức kinh tế với cơ chế thị trƣờng: về đặc trƣng, đó là một nhóm công ty có

tƣ cách pháp nhân riêng biệt, nhƣng lại có mối quan hệ liên kết về phƣơng diện

quản lý. Khi tồn tại nhƣ một thực thể có tƣ cách pháp nhân, thì TĐKT lại đƣợc gọi

là “Conglomerate” hoặc “Holding company”.

Tuy nhiên, có thể tóm tắt khái niệm TĐKT nhƣ sau: TĐKT là tổ hợp các

công ty có mối quan hệ sở hữu xâu chéo; có mối quan hệ mật thiết về chiến lược,

thị trường hay sản phẩm; có mối liên kết trong hoạt động kinh doanh nhằm tập

hợp và chia sẻ các nguồn lực nhằm tăng cường khả năng tích tụ tài sản, nâng cao năng lực cạnh tranh, tối đa hoá lợi nhuận và đạt được các mục tiêu chung.1 Trên

cơ sở đó, TĐKT có các đặc trƣng cơ bản nhƣ:

- Trƣớc hết, các TĐKT đều có tiềm lực tài chính mạnh, quy mô lớn, phạm vi

hoạt động rộng mở ở nhiều nƣớc khác nhau. Các TĐKT thƣờng kinh doanh đa

ngành nghề, đa lĩnh vực với những chiến lƣợc chiếm lĩnh thị trƣờng táo bạo và đầy

tham vọng. Tuy nhiên, mỗi TĐKT đều lựa chọn và theo đuổi những lĩnh vực đầu

tƣ mũi nhọn phù hợp với thế mạnh và khả năng của mình.

- Về lịch sử hình thành, hầu hết các TĐKT ở các nƣớc đƣợc hình thành một

cách hết sức tự nhiên, xuất phát từ nhu cầu tự thân thông qua các quá trình tái cơ

cấu nhƣ sát nhập, mua lại hoặc thôn tính với mục đích liên kết tạo động lực phát

1 Theo Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế Thế giới số 349 / 6-2007, trang 62

triển, nâng cao khả năng cạnh tranh và mở rộng thị trƣờng.

- Về mặt cơ cấu, các TĐKT thƣờng đƣợc tổ chức theo một trong ba hình

thức: (i) mô hình liên kết dọc hay mô hình “kim tự tháp” (quyền lực đƣợc phân bố

tập trung); (ii) mô hình liên kết ngang hay mô hình “mạng lƣới” (quyền lực đƣợc

phân bố cho các bộ phận cấu thành mạng lƣới); (iii) mô hình liên kết hỗn hợp hay

mô hình “nhị nguyên” (là sự kết hợp giữa cơ chế quản lý tập trung và cơ chế phân

tán quyền lực).

- Về quan hệ sở hữu, các công ty thành viên trong TĐKT nắm giữ cổ phần

đan chéo nhau và đây là những mối quan hệ rất phức tạp.

- Về mục tiêu hoạt động, đa số các TĐKT đều đặt mục tiêu lợi nhuận lên

hàng đầu, nhƣng có số ít không đặt mục tiêu hàng đầu là lợi nhuận nhƣ “Five

Colleges, Inc.” - một TĐKT lâu đời và thành công ở Mỹ về lĩnh vực đào tạo nhân

sự.

- Về mô hình tổ chức, nói chung không có một khuôn mẫu cố định nào cho

việc phát triển các TĐKT. Tuỳ theo tính chất, lĩnh vực hoạt động và cả đặc thù về

địa lý, các TĐKT có thể lựa chọn cho mình một mô hình thể chế linh hoạt phù hợp

với chiến lƣợc phát triển trong từng giai đoạn.

2. Sự ra đời của các tập đoàn kinh tế ở Việt Nam

Với việc chính thức trở thành thành viên của WTO, Việt Nam đang đứng

trƣớc vận hội lớn để đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế và hội nhập ngày càng sâu

rộng vào nền kinh tế thế giới. Bối cảnh mới đòi hỏi sự phát triển kinh tế không chỉ

dừng lại ở việc nâng cao tốc độ tăng trƣởng, mà còn phải chủ động lựa chọn chiến

lƣợc phát triển kinh tế năng động, phù hợp với đặc thù nƣớc ta. Do đó, việc tổ

chức sắp xếp lại các công ty có quy mô nhỏ lẻ, hoạt động manh mún và kém hiệu

quả thành những doanh nghiệp lớn có đủ tiềm lực cạnh tranh sòng phẳng với các

doanh nghiệp nƣớc ngoài ngày càng xuất hiện nhiều ở Việt Nam là một xu thế tất

yếu. Trong xu thế phát triển nền kinh tế trí thức, việc áp dụng các thành tựu khoa

học công nghệ và đào tạo, sử dụng nguồn nhân lực có trình độ cao có vai trò hết

sức quan trọng trong các doanh nghiệp. Vì vậy chỉ những doanh nghiệp có quy mô

lớn, tiềm lực kinh tế mạnh, hoạt động đa ngành, đa lĩnh vực mới có thể tận dụng

đƣợc các lợi thế để phát triển bền vững.

Đảng và Nhà nƣớc ta luôn kiên định với chủ trƣơng xây dựng nền kinh tế

thị trƣờng định hƣớng XHCN. Nhƣ vậy, mặc dù nền kinh tế Việt Nam có những

bản sắc riêng nhƣng vẫn phải tuân theo những quy luật và bản chất của cơ chế thị

trƣờng, trong đó quy luật cung cầu và quy luật cạnh tranh là những đặc trƣng cơ

bản. Trong đó quy luật cạnh tranh có tác động rất lớn đến việc xác định chiến lƣợc

cạnh tranh của các doanh nghiệp. Yêu cầu về tích tụ và tập trung vốn vào các hoạt

động sản xuất kinh doanh tất yếu dẫn đến việc hình thành TĐKT hoạt động đa

ngành, đa lĩnh vực trong phạm vi rộng lớn tầm quốc gia và quốc tế. Mặt khác,

trong quá trình hội nhập kinh tế thế giới, dƣới áp lực cạnh tranh gay gắt từ bên

ngoài, các doanh nghiệp Việt Nam vốn có tiềm lực nhỏ bé, năng lực quản lý còn

nhiều hạn chế, khả năng chiếm lĩnh thị trƣờng còn kém. Do đó, vai trò chủ động

của Nhà nƣớc trong việc hình thành các TĐKT là hết sức cần thiết và hoàn toàn

phù hợp với xu thế phát triển của một nền kinh tế chuyển đổi có bối cảnh đặc thù

nhƣ ở nƣớc ta.

Trên thực tế, ý tƣởng xây dựng các TĐKT ở nƣớc ta đã manh nha từ năm

1994 với việc ban hành Quyết định 91 của Thủ tƣớng Chính phủ về việc thí điểm

thành lập tập đoàn kinh doanh. Về vấn đề này, Nghị quyết hội nghị TƢ lần 3

(Khoá IX) xác định rõ: “Hình thành một số tập đoàn kinh tế mạnh trên cơ sở các

tổng công ty nhà nước, có sự tham gia của các thành phần kinh tế, kinh doanh đa

ngành, trong đó có ngành kinh doanh chính, chuyên môn hoá cao và giữ vai trò

chi phối trong nền kinh tế quốc dân, có quy mô rất lớn về vốn, hoạt động cả trong

và ngoài nước, có trình độ công nghệ cao và quản lý hiện đại, có sự gắn kết trực

tiếp, chặt chẽ giữa khoa học công nghệ, đào tạo, nghiên cứu triển khai với sản

xuất kinh doanh”. Có thể nói đây là những định hƣớng hết sức căn bản của việc

hình thành các TĐKT trên cơ sở tổ chức lại các tổng công ty nhà nƣớc.

Thực hiện chủ trƣơng của Đảng, từ năm 2005 đến nay, một số tập đoàn

kinh tế đã đƣợc thành lập theo quyết định của Thủ tƣớng Chính phủ nhƣ: Tập

đoàn Bƣu chính - Viễn thông, Tập đoàn Than – Khoáng sản, Tập đoàn Dầu khí,

Tập đoàn Tài chính - Bảo hiểm Bảo Việt, Tập đoàn Dệt may, Tập đoàn Điện lực,

Tập đoàn Công nghiệp Tàu thuỷ…Theo đó, các tập đoàn này là “là công ty nhà

nƣớc, có tƣ cách pháp nhân”. Theo Luật Doanh nghiệp (mới) có hiêu lực từ ngày

01/7/2006: “Tập đoàn kinh tế là nhóm công ty có quy mô lớn. Chính phủ quy định,

hướng dẫn tiêu chí, tổ chức quản lý và hoạt động của tập đoàn kinh tế”. Về cơ cấu

quản lý và điều hành, các tập đoàn có Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng

giám đốc, các Phó Tổng giám đốc và bộ máy giúp việc. Về cơ cấu tổ chức, các tập

đoàn có công ty mẹ và các công ty con.

Tám tập đoàn kinh tế nhà nƣớc do Chính phủ thí điểm thành lập và một loạt

các doanh nghiệp tƣ nhân hình thành theo mô hình tập đoàn kinh tế nở rộ thời gian

qua đang cho thấy xu thế liên kết phát triển để lớn mạnh, tăng năng lực cạnh tranh

trong bối cảnh hội nhập. Tuy nhiên, sự hình thành và phát triển của mô hình tập

đoàn kinh tế ở Việt Nam đang còn nhiều vấn đề phải bàn. Khi chƣa hiểu thấu đáo

về tập đoàn và công ty mẹ - công ty con mà đã "cho ra" hàng loạt thì chắc chắn sẽ

gây ra những hậu quả nghiêm trọng trong điều hành. Một vấn đề rất cơ bản là: xác

định tập đoàn có phải là một tổ chức có tƣ cách pháp nhân hay không. Các doanh

nghiệp tự nguyện gia nhập tập đoàn đều có tƣ cách pháp nhân đầy đủ và hoạt động

độc lập. Vì vậy, không có một mệnh lệnh hành chính nào có hiệu lực trong tập

đoàn. Cũng vì vậy, không có một quyết định hành chính của bất kỳ cấp quản lý

nào về việc thành lập tập đoàn. Trong các tập đoàn trên thế giới, không tồn tại

chức danh Tổng Giám đốc tập đoàn mà chỉ có Chủ tịch tập đoàn do Hội đồng chủ

tịch của các công ty con bầu ra. Ngay ở nƣớc ta hiện nay, trong khu vực kinh tế

dân doanh, một số tập đoàn đã hình thành và hoạt động có hiệu quả nhƣ: Tập đoàn

PG tại Hải Phòng; Việt Á; Sunfat, Hòa Phát, Nam Cƣờng, v.v…Các tập đoàn này

không có quyết định thành lập của cấp chính quyền nào và cũng không có giấy

chứng nhận đăng ký kinh doanh cho toàn tập đoàn.

Nhƣ vậy, vẫn còn quá sớm để có thể đánh giá những kết quả đạt đƣợc của

các TĐKT đƣợc Chính phủ thành lập trong thời gian qua. Tuy nhiên có thể xem

đây nhƣ một luồng sinh khí mới bƣớc đầu mang lại những dấu hiệu rất khả quan

trong quá trình tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nƣớc và góp phần làm thay đổi bộ

mặt của các tổng công ty nhà nƣớc trƣớc đây.

II. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP

THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

1. Quá trình hình thành và phát triển

Ngành than Việt Nam đã có lịch sử khai thác hơn 100 năm, với 71 năm

truyền thống vẻ vang, từ cuộc tổng bãi công ngày 12/11/1936 của hơn 3 vạn thợ

mỏ đã giành thắng lợi rực rỡ. Bƣớc vào công cuộc đổi mới những năm đầu thập

niên 90, ngành than Việt Nam phải đối mặt với những khó khăn thử thách gay gắt:

nạn khai thác than trái phép phát triển tràn lan làm tài nguyên và môi trƣờng vùng

mỏ bị huỷ hoại nghiêm trọng, trật tự và an toàn xã hội diễn biến phức tạp. Do

thiếu sự tổ chức và quản lý thống nhất của Nhà nƣớc đã đẩy các công ty than

chính thống vào tình thế phải thu hẹp sản xuất, giảm đào lò, giảm bóc đất, niêm

cất xe máy, thiết bị, công nhân thiếu việc làm, thu nhập thấp, đời sống khó khăn,

ngành than đã lâm vào khủng hoảng, suy thoái nghiêm trọng.

Dấu mốc quan trọng trong sự phát triển của ngành than là khi Tổng Công ty

Than đƣợc thành lập. Ngày 10/10/1994, Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành Quyết

định số 563/TTg thành lập Tổng Công ty Than Việt Nam theo hƣớng thí điểm xây

dựng tập đoàn kinh doanh mạnh (hay còn gọi là Tổng Công ty 91) và ngày

27/1/1995, Chính phủ ban hành Nghị định 13/CP phê chuẩn Điều lệ Tổng Công ty

Than Việt Nam. Sự ra đời đó đã tạo cho ngành than có cơ sở để ''xốc lại đội ngũ''

bứt lên, đổi mới tƣ duy, đổi mới cách nghĩ, cách làm, phù hợp với nền kinh tế thị

trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa.

Tổng Công ty Than Việt Nam đƣợc thành lập trên cơ sở sắp xếp lại các đơn

vị sản xuất, lƣu thông, sự nghiệp của ngành than thuộc Bộ Năng lƣợng (cũ) và các

đơn vị sản xuất, lƣu thông than của địa phƣơng và quân đội sau khi đƣợc sắp xếp

tổ chức lại theo Quyết định số 381/TTg ngày 27/7/1994. Tổng Công ty Than Việt

Nam là tổng công ty nhà nƣớc gồm 34 doanh nghiệp nhà nƣớc hạch toán độc lập,

3 doanh nghiệp hạch toán phụ thuộc và 10 đơn vị sự nghiệp. Các đơn vị thành viên

có quan hệ mật thiết về lợi ích kinh tế, tài chính, công nghệ, cung ứng, tiêu thụ,

dịch vụ, thông tin, đào tạo, nghiên cứu, tiếp thị, xuất nhập khẩu hoạt động trong

ngành than. Tổng Công ty do Chính phủ quyết định thành lập nhằm tăng cƣờng

tích tụ, tập trung, phân công chuyên môn hoá và hợp tác sản xuất để thực hiện

nhiệm vụ nhà nƣớc giao, nâng cao khả năng và hiệu quả kinh doanh của các đơn

vị thành viên và của toàn Tổng Công ty, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế.

Với chiến lƣợc kinh doanh đa ngành trên nền tảng sản xuất than, xây dựng

Tổng Công ty Than ngày càng vững mạnh, Tổng Công ty đã từng bƣớc tháo gỡ

khó khăn, trì trệ thời bao cấp, xây dựng mục tiêu chiến lƣợc đúng đắn cho sự phát

triển. Kết quả là năm 2005 sản lƣợng than nguyên khai đạt trên 30 triệu tấn, tăng

2,7 lần so với năm 2000 và tăng 5 lần so với năm 1994 trƣớc khi thành lập Tổng

Công ty. Tổng doanh thu năm 2005 vƣợt 20.000 tỷ đồng (trong đó than chiếm

68%), lợi nhuận trƣớc thuế vƣợt 2.500 tỷ đồng, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu

12%, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đạt 40%, thu nhập bình quân đạt trên 3

triệu đồng/tháng so với 667.000/tháng năm 1995. [Nguồn: (10)]. Môi trƣờng vùng

mỏ, điều kiện làm việc, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân cán bộ đƣợc

cải thiện rõ rệt. Ngành Than đã thực hiện đƣợc nhiệm vụ thoả mãn các nhu cầu

than của nền kinh tế đồng thời đã đóng góp tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh

tế, xã hội ở Quảng Ninh và một số địa phƣơng khác.

Sau 11 năm phấn đấu, ngày 08/8/2005 Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành

Quyết định số 198/2005/QĐ- TTg chính thức phê duyệt Đề án thí điểm thành lập

Tập đoàn Than Việt Nam trên cơ sở Tổng Công ty Than Việt Nam, hoạt động theo

mô hình công ty mẹ – công ty con. Công ty mẹ - Tập đoàn Than Việt Nam đƣợc

phép đầu tƣ tài chính vào các doanh nghiệp, giữ quyền chi phối các công ty con

thông qua vốn, tài nguyên khoáng sản đƣợc Nhà nƣớc giao quản lý, công nghệ,

thƣơng hiệu và thị trƣờng. Tập đoàn Than Việt Nam đƣợc hình thành trên cơ sở

sắp xếp, tổ chức lại Tổng Công ty Than Việt Nam và các đơn vị thành viên nhằm

tạo ra một tập đoàn kinh tế mạnh, có trình độ công nghệ cao, quản lý hiện đại,

kinh doanh đa ngành; trong đó, ngành chính là công nghiệp than, nhiệt điện đốt

than, vật liệu nổ công nghiệp, cơ khí năng lƣợng và mỏ, đóng tàu và ôtô, khai thác

và chế biến khoáng sản. Quyết định nêu rõ, tập đoàn có 11 đơn vị, gồm Công ty

Cảng và Kinh doanh than, Công ty Tuyển than Hòn Gai, Công ty Tuyển than Cửa

Ông, Công ty Tài chính than Việt Nam, Công ty Địa chất mỏ, Trung tâm Cấp cứu

mỏ, Trung tâm Phát triển nguồn nhân lực quản lý, Ban Quản lý dự án Than Việt

Nam, Ban Quản lý dự án Nhà máy nhiệt điện Sơn Động, Trung tâm Y tế lao động

ngành Than và Tạp chí Than Việt Nam. Có 18 đơn vị do Tập đoàn nắm giữ 100%

vốn điều lệ; 2 công ty hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con; 24 công ty do Tập

đoàn nắm giữ trên 50% vốn điều lệ; 4 công ty liên kết do Tập đoàn nắm giữ dƣới

50% vốn điều lệ và 3 Trƣờng đào tạo nghề.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tƣớng Nguyễn Tấn Dũng đã ký ban hành Quyết định

số 199/2005/QĐ-TTg thành lập công ty mẹ - Tập đoàn Than Việt Nam, với tên

giao dịch quốc tế Vietnam National Coal Group (VINACOAL), trụ sở chính tại

Hà Nội. Theo đó, vốn điều lệ của tập đoàn là vốn chủ sở hữu của Tổng Công ty

Than Việt Nam tại thời điểm ngày 1/1/2005, sau khi đã kiểm toán.

Ngày 26/12/2005, Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành Quyết định số

345/2005/QĐ- TTg thành lập Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam

hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Theo đó, công ty mẹ Tập đoàn

Than Việt Nam đổi tên thành Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam

(TKV) và chuyển Tổng Công ty Khoáng sản Việt Nam thành công ty con của Tập

đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam. Nhà nƣớc giao cho Tập đoàn

quản lý tài nguyên, trữ lƣợng than, bôxit và các khoáng sản khác để tổ chức khai

thác theo quy định của pháp luật và điều lệ tổ chức, hoạt động của Tập đoàn.

2. Chức năng nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức

2.1 Chức năng nhiệm vụ

Khi Tổng Công ty Than mới thành lập, nhiệm vụ chính mà Đảng và Chính

phủ giao cho Tổng Công ty là:

 Lập lại trật tự trong khai thác, kinh doanh than;

 Thoả mãn các nhu cầu về than của nền kinh tế, phát triển các ngành nghề

khác trên nền công nghiệp than một cách có hiệu quả để giải quyết việc làm

cho ngƣời lao động.

Theo đó, Tổng Công ty có nhiệm vụ kinh doanh than theo quy hoạch, kế

hoạch và chính sách của Nhà nƣớc, bao gồm: nghiên cứu khoa học công nghệ mỏ,

tìm kiếm, thăm dò, khảo sát, thiết kế, xây dựng kế hoạch phát triển, đầu tƣ, tạo

nguồn vốn đầu tƣ, xây dựng, khai thác, chế biến, tàng trữ, tiếp thị, vận chuyển, lƣu

thông, xuất nhập khẩu, làm dịch vụ về than và các khoáng sản khác trong vùng mỏ

than đƣợc Nhà nƣớc giao; sản xuất, lƣu thông và xuất nhập khẩu vật liệu nổ công

nghiệp; xuất nhập khẩu và cung ứng vật tƣ, thiết bị chuyên dùng trong ngành than;

tiến hành các hoạt động kinh doanh khác phù hợp với pháp luật, chính sách nhà

nƣớc.

Bảo vệ và giữ gìn cảnh quan môi trƣờng vừa là nhiệm vụ vừa là mục tiêu

quan trọng trong chiến lƣợc phát triển bền vững của ngành than. Tổng Công ty có

nhiệm vụ khắc phục hậu quả môi trƣờng vùng mỏ đã bị suy thoái sau nhiều thập

kỷ để lại, đồng thời bảo vệ môi trƣờng sinh thái và danh lam thắng cảnh, các di

tích lịch sử văn hóa trên địa bàn hoạt động của công ty, đặc biệt là tỉnh Quảng

Ninh.

Từ 01/1/2006, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam bắt

đầu hoạt động và xác định chiến lƣợc “Từ tài nguyên khoáng sản và nguồn nhân

lực đi lên giàu mạnh”, với phƣơng châm “Phát triển hài hòa, thân thiện với môi

trường, với địa phương và cộng đồng, với đối tác và bạn hàng và hài hoà trong

nội bộ”.

Chức năng, nhiệm vụ trong từng hƣớng kinh doanh của Tập đoàn:

- Công nghiệp than: Đẩy mạnh đầu tƣ, khai thác than, bán than và từ than

làm ra điện, khí hoá lỏng, nhiên liệu lỏng…để gia tăng giá trị.

- Công nghiệp nhôm: Phát triển nhanh công nghiệp nhôm ở Tây Nguyên và

ven biển miền Trung, từ thăm dò, khai thác bauxite, sản xuất alumin, nhôm thỏi và

các sản phẩm từ nhôm.

- Công nghiệp khoáng sản: Cơ cấu lại các đơn vị hoạt động khoáng sản tại

các địa phƣơng theo hƣớng thành lập các công ty cổ phần có sự tham gia của các

công ty địa phƣơng để đầu tƣ, khai thác, chế biến sâu khoáng sản theo quy mô

công nghiệp.

- Công nghiệp hoá chất mỏ và vật liệu xây dựng: Đẩy mạnh đầu tƣ sản xuất

vật liệu nổ công nghiệp, xi măng, kính xây dựng và các vật liệu khác theo công

nghệ hiện đại.

- Cơ khí, chế tạo máy: Tập trung hiện đại hoá cơ khí sửa chữa, đẩy mạnh cơ

khí chế tạo: chế tạo máy mỏ, sản xuất lắp ráp xe tải nặng, xe chuyên dùng, đóng

tàu thuỷ…

- Kinh doanh bất động sản, kinh doanh các dự án môi trƣờng bao gồm cả

trồng rừng và kinh doanh các doanh nghiệp (sát nhập, mua bán).

- Dịch vụ: Phát triển các dịch vụ khoa học công nghệ; đào tạo, chữa bệnh

nghề nghiệp; tài chính, ngân hàng; vận tải, thƣơng mại và du lịch trong đó chú

trọng các dịch vụ thuộc kinh tế biển.

- Đầu tƣ ra nƣớc ngoài: Đẩy mạnh hợp tác đầu tƣ vào lĩnh vực khoáng sản và

năng lƣợng tại Lào, Campuchia và tìm cơ hội đầu tƣ ở nƣớc khác.

2.2 Cơ cấu tổ chức

Theo quyết định số 345/2005/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ về việc

thành lập Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, sơ đồ cơ cấu

quản lý và điều hành của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt

Nam nhƣ sau:

(1) Hội đồng quản trị

(2) Ban kiểm soát

(3) Tổng giám đốc

(4) Các Phó Tổng giám đốc

(5) Bộ máy giúp việc

(1) Hội đồng quản trị: là đại diện trực tiếp chủ sở hữu Nhà nƣớc tại Tập đoàn

Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, có không quá 09 thành viên do Thủ

tƣớng Chính phủ bổ nhiệm theo đề nghị của Bộ trƣởng Bộ Công nghiệp, bao gồm:

 07 thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Than Việt Nam nay là thành viên

Hội đồng quản trị tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam. Chủ tịch

hội đồng quản trị Tập đoàn (hiện nay là ông Đoàn Văn Long) không kiêm Tổng

giám đốc.

 Bộ trƣởng Bộ Công nghiệp trình Thủ tƣớng Chính phủ quyết định bổ nhiệm

bổ sung không quá 02 thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Công nghiệp Than -

Khoáng sản Việt Nam.

Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Than Việt Nam nay giữ chức Chủ tịch

Hội đồng quản trị Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.

(2) Ban kiểm soát Tập đoàn do Hội đồng quản trị bổ nhiệm, có tối đa 05 thành

viên, trong đó Trƣởng Ban kiểm soát là uỷ viên Hội đồng quản trị. Trƣởng Ban

kiểm soát Tập đoàn Than Việt Nam nay giữ chức Trƣởng Ban kiểm soát tập đoàn

Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam.

(3) Tổng giám đốc Tập đoàn Than Việt Nam nay giữ chức tổng giám đốc Tập

đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (hiện nay là Ông Đoàn Văn

Kiển).

(4) Các Phó Tổng giám đốc điều hành các khối sản xuất kinh doanh và Kế toán

trƣởng Tập đoàn do Hội đồng quản trị bổ nhiệm theo đề nghị của Tổng giám đốc.

Các công ty thành viên đƣợc thể hiện trong Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Tập

đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam dƣới đây. Đặc biệt, ngày

9/4/2007, tại Hà Nội, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam ra mắt

Công ty TNHH một thành viên Tài chính Than - Khoáng sản Việt Nam

(Vinacominfc). Công ty có vốn điều lệ là 300 tỷ đồng với thời gian hoạt động 50

năm trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Công ty Tài chính Than – Khoáng sản Việt Nam

ra đời thể hiện việc kinh doanh đa ngành nghề của Tập đoàn đang trên đƣờng phát

triển.

CÔNG TY CON

CÔNG TY CỔ PHẦN TĐ nắm giữ >50% vốn điều lệ

than-

CÔNG TY MẸ Tập đoàn công nghiệp khoáng sản VN

Hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con, công ty mẹ nắm giữ vốn 100% điều lệ

ty Tài -

1. Tổng công ty khoáng sản ty 2. Công Đông Bắc 3. Công ty Than Nội Địa ty 4. Công Than Uông Bí 5. Công ty TNHH một thành viên Vật liệu nổ công nghiệp 6. Viện Khoa học công nghệ mỏ

1. Công ty Cảng &Kinh doanh than 2. Công ty tuyển than Hòn Gai 3. Công ty tuyển than Cửa Ông 4. Công chính Than Khoáng sản VN 5. Công ty Địa chất mỏ 6. Trung tâm Cấp cứu mỏ 7. Trung tâm Phát triển nguồn nhân lực quản lý 8. Ban Quản lý dự án than Việt Nam 9. Ban Quản lý dự án Nhà máy nhiệt điện Sơn Động 10. Trung tâm Y tế lao động ngành than 11. Tạp chí Than Việt Nam

Công ty do TĐ nghiệp Công Than - Khoáng sản Việt Nam nắm giữ <50% vốn điều lệ: 1. Công ty cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng 2. Công ty cổ phần Nhiệt điện Quảng Ninh 3. Công ty cổ phần Cơ khí Mạo Khê 4. Công ty cổ phần Cơ điện Uống Bí

Nguồn: Quyết định số 345/2005 của Thủ tướng Chính phủ và tác giả tự tổng hợp

1. Cty Than Hòn Gai 2. Cty Than Hạ Long 3. Cty Xây dựng mỏ 4. Cty Than Dƣơng Huy 5. Cty Than Hà Lầm 6. Cty Than Thống Nhất 7. Cty Than Khe Chàm 8. Cty Than Vàng Danh 9. Cty Than Quang Hanh 10. Cty Công nghiệp ôtô than VN 11. Cty Cơ khí đóng tầu than VN 12. Viện Cơ khí Năng lƣợng & Mỏ 13. Cty Than Núi Béo 14. Cty Chế tạo thiết bị điện Cẩm Phả 16. Cty Tƣ vấn đầu tƣ mỏ & công nghiệp 17. Cty Giám định Than Việt Nam 18. Cty Than Đèo Nai 19. Cty Than Cọc Sáu 20. Cty Than Cao Sơn 21. Cty Than Hà Tu 22. Cty Vật tƣ, Vận tải và Xếp dỡ 23. Cty Khách sạn Heritage Hạ Long 24. Cty Nhiệt điện Na Dƣơng 25. Cty Nhiệt điện Cao Ngạn 26. Cty Than Mạo Khê 27. Cty TNHH một thành viên Chế biến & Kinh doanh than miền Bắc 28. Cty TNHH một thành viên Chế tạo máy than Việt Nam 29. Cty CP Nhiệt điện Cẩm Phả 30. Cty CP Vận tải & đƣa đón thợ mỏ 31. Cty CP Đại lý tầu biển than VN 32. Cty CP XNK than Việt Nam 33. Cty CP Du lịch & Thƣơng mại Than Việt Nam 34. Cty CP Đầu tƣ, Thƣơng mại và Dịch vụ 35. Cty CP Chế biến và Kinh doanh than Cẩm Phả 36. Cty CP Than miền Trung 37. Cty CP Than miền Nam 38. Cty CP Than Tây Nam Đá Mài

Các trƣờng đào tạo nghề: 1. Trƣờng Đào tạo nghề mỏ Hồng Cẩm 2. Trƣờng Đào tạo nghề mỏ Hữu Nghị 3. Trƣờng Đào tạo nghề mỏ và xây dựng

3. Các ngành nghề kinh doanh

Là một tập đoàn kinh tế đa ngành, đa lĩnh vực, Tập đoàn Công nghiệp Than

- Khoáng sản Việt Nam hoạt động khá rộng với nhiều nhóm ngành kinh doanh

nhƣ sau:

- Công nghiệp than: khảo sát, thăm dò, đầu tƣ xây dựng, khai thác, sàng

tuyển, chế biến, vận tải, mua, bán, xuất nhập khẩu các sản phẩm than, khí mỏ,

nƣớc ngầm và khoáng sản khác đi cùng với than.

- Công nghiệp khoáng sản (bao gồm công nghiệp bô xít - alumin - nhôm và

các khoáng sản khác): khảo sát, thăm dò, đầu tƣ xây dựng, khai thác, làm giàu

quặng, gia công, chế tác, vận tải, mua, bán, xuất nhập khẩu các sản phẩm alumin,

nhôm, đồng, chì, kẽm, crôm, thiếc, đá quý, vàng, các kim loại đen, kim loại mầu

khác và khoáng sản khác.

- Công nghiệp điện: đầu tƣ xây dựng, khai thác vận hành các nhà máy nhiệt

điện, các nhà máy thuỷ điện; bán điện cho các hộ kinh doanh và tiêu dùng theo

quy định của pháp luật.

- Cơ khí: đúc, cán thép; sửa chữa, lắp ráp, chế tạo các sản phẩm cơ khí, xe

vận tải, xe chuyên dùng, phƣơng tiện vận tải đƣờng sông, đƣờng biển, thiết bị mỏ,

thiết bị điện, thiết bị chịu áp lực và các thiết bị công nghiệp khác.

- Vật liệu nổ công nghiệp: đầu tƣ xây dựng, sản xuất, mua bán, dự trữ, xuất

nhập khẩu các loại vật liệu nổ công nghiệp; cung ứng dịch vụ khoan nổ mìn, sử

dụng vật liệu nổ công nghiệp.

- Quản lý, khai thác cảng biển, bến thủy nội địa và vận tải đƣờng bộ, đƣờng

sắt, đƣờng thuỷ chuyên dùng, xếp dỡ, chuyển tải hàng hoá.

- Vật liệu xây dựng: khai thác đá, sét, cát, sỏi, các loại phụ gia; sản xuất xi

măng, gạch ngói và các loại vật liệu xây dựng khác.

- Xây lắp đƣờng dây và trạm điện; xây dựng các công trình công nghiệp,

luyện kim, nông nghiệp, giao thông và dân dụng.

- Đầu tƣ, kinh doanh kết cấu hạ tầng và bất động sản.

- Cấp nƣớc, xử lý nƣớc thải, trồng rừng và sản xuất, dịch vụ trong lĩnh vực

bảo vệ môi trƣờng.

- Sản xuất kinh doanh dầu mỡ bôi trơn, nitơ, ôxy, đất đèn, hàng tiêu dùng;

cung ứng vật tƣ, thiết bị.

- Các dịch vụ: đo đạc, bản đồ, thăm dò địa chất; tƣ vấn đầu tƣ, thiết kế; khoa

học công nghệ, tin học, kiểm định, giám định hàng hoá; in ấn, xuất bản; đào tạo, y

tế điều trị bệnh nghề nghiệp và phục hồi chức năng; thƣơng mại, khách sạn, du

lịch; hàng hải; xuất khẩu lao động; bảo hiểm, tài chính.

- Các ngành nghề khác theo quy định của pháp luật.

II. KHÁI QUÁT VỀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH THAN

CỦA TKV NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY

Tổng Công ty Than Việt Nam TVN (nay là Tập đoàn công nghiệp Than –

Khoáng sản Việt Nam TKV) đã dần thực hiện đƣợc nhiệm vụ chính mà Đảng và

Chính phủ giao là: “Lập lại trật tự trong khai thác, kinh doanh than; Thoả mãn các

nhu cầu về than của nền kinh tế, Phát triển các ngành nghề khác trên nền công

nghiệp than một cách có hiệu quả để giải quyết việc làm cho ngƣời lao động”.

Ngay từ năm 1995, Tổng Công ty Than Việt Nam đã xây dựng đế án ''Đổi mới tổ

chức, quản lý, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh''. Trên cơ sở tiềm năng sẵn

có của các nguồn lực: tài nguyên, lao động, cơ sở vật chất – kỹ thuật và điều kiện

thực tế, Tổng Công ty Than đã nghiên cứu lựa chọn chiến lƣợc phát triển ''Xây

dựng Tổng Công ty Than thành tập đoàn kinh doanh đa ngành trên nền sản xuất

than''. Từ mục tiêu chiến lƣợc tổng quát đã đề ra, Tổng Công ty đã triển khai thực

hiện các giải pháp và chiến lƣợc cụ thể nhƣ: Chiến lƣợc quản trị tài nguyên và môi

trƣờng; Đầu tƣ đổi mới công nghệ và Chiến lƣợc thị trƣờng.

Năm 2000, TVN vƣợt qua mốc sản lƣợng tiêu thụ 11 triệu tấn; năm 2001

vƣợt mốc 13 triệu tấn; năm 2002 vƣợt mốc 14,8 triệu tấn. Năm 2003, trong tháng

kỷ niệm ngày hội truyền thống công nhân mỏ, TVN đã tiêu thụ tấn than thứ 16

triệu cho khách hàng, lần thứ 2 hoàn thành sớm truớc thời gian hơn 2 năm chỉ tiêu

sản lƣợng than mà Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX đề ra,

ghi tiếp mốc son mới trong lịch sử phát triển ngành than. Năm 2004, sản lƣợng

than tiêu thụ đạt 25 triệu tấn (vƣợt mục tiêu quy hoạch phát triển ngành than đến

năm 2010 đã đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt) tuy giá cả đầu vào làm giá

thành than tăng cao nhƣ sắt thép, xăng dầu tăng gấp 1,5 – 2 lần so năm trƣớc.

Bảng 1: Bảng tổng hợp tình hình khai thác, tiêu thụ và xuất khẩu than của

Tập đoàn những năm gần đây

Đơn vị: Triệu tấn

Năm Than nguyên khai Than tiêu thụ Than xuất khẩu

14,589 13,046 4,197 2001

16,467 14,843 5,507 2002

19,979 18,825 6,468 2003

27,100 24,000 10,500 2004

34,928 30,188 14,741 2005

40,644 37,667 21,611 2006

20,000 12,700 22,800 6 tháng đầu 2007

Nguồn: Số liệu báo cáo SXKD của Tập đoàn

Năm 2005, 2006, Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam sau

khi đƣợc thành lập đã tiếp tục đẩy mạnh sản xuất đáp ứng nhu cầu than trong nƣớc

và xuất khẩu. Năm 2005 đã tiêu thụ 30,2 triệu tấn than, năm 2006 tiêu thụ 37,7

triệu tấn than. Các hệ số kỹ thuật, chi phí môi trƣờng, trang bị kỹ thuật an toàn vệ

sinh lao động, hạ tầng cơ sở…tiếp tục làm tăng giá thành nhƣng TKV vẫn đảm

bảo cân đối tài chính. Giá thành tiêu thụ than năm 2006 thực hiện 429.498

đồng/tấn, tăng 4,9% so năm 2005 do các chi phí liên quan đều tăng nhƣ hệ số bóc

đất đá trên mỗi tấn than, hệ số đào lò, cung độ vận chuyển, tỷ lệ nổ mìn, khấu hao

tài sản, giá xăng dầu, giá vật tƣ, thuế tài nguyên, lƣơng cơ bản…Nhƣng do TKV

đã áp dụng các biện pháp về điều hành tiêu thụ làm giảm vay vốn lƣu động, các

biện pháp tăng năng suất lao động, tiết kiệm các chi phí giúp giảm bớt giá thành

làm giá thành năm 2006 chỉ tăng 20.000 đồng/tấn so với năm 2005. Chỉ tính riêng

năng suất lao động sản xuất than năm 2006 của Tập đoàn đã đạt 491

tấn/ngƣời/năm, tăng 7% so với năm 2005 và bằng 205% so với năm 2001.

[Nguồn: (27)]

Giá thành than 2007 cho đến nay là khoảng 435 đồng/tấn, bằng 101,3% so

thực hiện năm 2006. Do điều kiện khai than ngày càng khó khăn, phải xuống sâu

hơn và xa hơn nên giá thành sản xuất than ngày càng cao, dự kiến năm 2010 giá

thành sản xuất than là 521,48 đồng/ tấn. [Nguồn: (27)]

Cho đến tháng 8/2007, TKV đạt tăng trƣởng ổn định và khá, sản lƣợng than

sạch đạt 26,6 triệu tấn tăng 15,5% so cùng kỳ năm trƣớc, tiêu thụ khoảng 26,9

triệu tấn, tăng 17,0%, trong đó xuất khẩu khoảng 15,9 triệu tấn, tăng 22%, tiêu thụ

trong nƣớc khoảng 10,98 triệu tấn, tăng 11% so với cùng kỳ năm trƣớc.

[Nguồn: (1)]

Năm 2006 với doanh thu đạt trên 27,5 ngàn tỷ đồng vƣợt 13,8% kế hoạch,

và tăng 18,9% so với năm 2005. Trong đó, doanh thu tiêu thụ than đạt 17.642 tỷ

đồng tăng 15% so với năm 2005. Lợi nhuận trƣớc thuế đạt 2.250 tỷ đồng, nộp

ngân sách nhà nƣớc 1.500 tỷ đồng. [Nguồn: (1)]

Trong 6 tháng đầu năm 2007, doanh thu sản xuất kinh doanh toàn Tập đoàn

l5.820 tỷ đồng, bằng 51,7% kế hoạch năm 2007 đã đƣợc Hội đồng quản trị phê

duyệt và đạt 49,4% kế hoạch điều hành, tăng 16,3% so với cùng kỳ năm 2006,

trong đó doanh thu tiêu thụ than đạt 10.230 tỷ đồng, đạt 53,6 % kế hoạch năm

2007, tăng 15,8% so với cùng kỳ năm 2006. Lƣơng bình quân đạt 2,656 triệu

đồng/ngƣời/tháng. Giá trị xuất khẩu đạt 31,486 triệu USD, nộp ngân sách nhà

nƣớc 99,918 tỷ đồng, bằng 70,7% kế hoạch năm. [Nguồn: (1)]

Bảng 2: Một số chỉ tiêu chủ yếu từ năm 2000 – 2006

Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

11520 13046 14843 18825 24000 30188 37667 Tiêu thụ than (1000 tấn)

Xuất khẩu (1000 tấn) 3095 4197 5507 6468 10500 14741 21611

Trong nƣớc (1000 tấn) 8425 8849 9308 12357 13500 15447 16056

4875 6485 7021 10422 13977 22788 27967

3115 3989 4441 6279 8350 15342 17743

1239 1627 1930 2559 4828 9459 11907 Tổng doanh thu (tỷ đồng) Doanh thu than (tỷ đồng) Giá trị xuất khẩu (tỷ đồng)

Trong nƣớc (tỷ đồng) 1876 2362 2511 3719 4522 5882 5837

1759 1496 2579 4144 4627 7447 10224

203,2 264,6 342,2 439,0 537,8 1407,5 1532,7

20,3 114,5 290,1 437,9 750,0 3129,8 2481,9 Doanh thu từ sản xuất, kinh doanh khác (tỷ đồng) Nộp ngân sách (tỷ đồng) Lợi nhuận trƣớc thuế (tỷ đồng)

Nguồn: Báo cáo tổng kết năm của Tập đoàn TKV

Về thị trƣờng tiêu thụ, ngay từ khi mới thành lập Tổng Công ty Than nay là

Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã đặc biệt quan tâm đến

công tác tiêu thụ sản phẩm. TVN đã xúc tiến ký hợp đồng cung ứng than giai đoạn

1995/1996-2000 với các hộ tiêu thụ: Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (EVN),

Tổng Công ty Xi măng VN (CVN), Công ty Giấy Bãi Bằng, Công ty Phân đạm Hà

Bắc, hợp tác với Tổng Công ty Đƣờng Sông và tự đầu tƣ phƣơng tiện vận tải thuỷ

để chở than đến tận nơi tiêu dùng. TVN cũng phối hợp với các công ty thƣơng

mại, các công ty vận tải của các tỉnh đƣa than về tiêu thụ tại các địa phƣơng. Cho

đến nay, TKV không ngừng mở rộng thị trƣờng xuất khẩu, xây dựng mối quan hệ

dài hạn với các nhà tiêu thụ cuối cùng, các công ty thƣơng mại Nhật Bản, Hàn

Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Trung Quốc, Châu Âu, châu Mỹ, Nam Phi…hợp tác

với các công ty thƣơng mại nƣớc ngoài và tự mình xuất khẩu than đi hơn 40 nƣớc,

chiếm 25 - 30% thị phần than antraxit trên thế giới. Năm 2007, nhu cầu cũng nhƣ

giá bán than trên thị trƣờng tiếp tục tăng, đặc biệt là ở thị trƣờng Nga và Đài Loan.

Đây là yếu tố thuận lợi cho xuất khẩu than ở nƣớc ta.

Hiện nay, Tập đoàn đang đầ u tƣ mới, cải tạo, mở rộng các mỏ than để tăng

thêm công suất khoảng 15 triệu tấn, đầu tƣ mới các nhà máy tuyển than với tổng

công suất trên 10 triệu tấn; triển khai xây dựng tổ hợp bauxit – nhôm Lâm Đồng

công suất 600.000 tấn Alumina/năm, tổng vốn đầu tƣ là 493 triệu USD; nhà máy

Alumina Nhân Cơ - Đắc Nông 300 tấn Alumina/năm, tổng vốn đầu tƣ khoảng 250

triệu USD. Bên cạnh đó, Tập đoàn còn đang chuẩn bị dự án để tiến tới thành lập 2

công ty liên doanh khai thác bauxit, sản xuất Alumina tại tỉnh Đắc Nông hợp tác

với công ty HH Cổ Phần Nhôm Trung Quốc (CHALCO) có công suất giai đoạn

một là 1,9 triệu tấn Alumina/năm, tổng đầu tƣ khoảng 1.600 triệu USD.

TKV hiện còn triển khai xây dựng và đƣa vào vận hành các nhà máy nhiệt

điện than: Cẩm Phả (2x230MW), Sơn Động (220MW), Mạo Khê (220MW), Nông

Sơn ( 30MW), hợp tác với công ty AES Mỹ xây dựng nhà máy nhiệt điện Mông

Dƣơng (1000MW), tham gia cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng và Nhiệt điện Quảng

Ninh. Hiện nay đã có Nhà máy Nhiệt điện Nga Dƣơng (110MW) vận hành thƣơng

mại từ tháng 11/2005, Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn (110MW) đang chạy ổn

định.

Tập đoàn cũng đang đƣa vào vận hành Nhà máy Kẽm Thái Nguyên (10.000

tấ n/năm), Nhà máy Luyện đồng Lào Cai (10.000 tấ n/năm), chuẩn bị xây dựng các

dự án: Cromit Thanh Hoá, Phôi thép Cao Bằng, Phôi thép Lào Cai, tham gia cổ

phần thành lập Công ty Khai thác mỏ sắt Thạch Khê (cùng Tổng Công ty Thép

Việt Nam, Tổng Công ty Khoáng sản & Thƣơng mại Hà Tĩnh); Xây dựng Nhà

máy kính nối tại Khu kinh tế mở Chu Lai - Quảng Nam, công suất 700 tấn thuỷ

tinh lỏng /ngày, Nhà máy Xi măng Quan Triều – Thái Nguyên 600.000 tấ n/năm.

Bên cạnh các dự án trong nƣớc, Tập đoàn và các công ty con đang chuẩn bị

các điều kiện xin phép các cơ quan có thẩm quyền ở Việt Nam và các công ty

nƣớc ngoài để thăm dò, khai thác than và khoáng sản kim loại tại Lào với các công

ty của Lào và các công ty khác (khai thác than phục vụ công nghiệp xi măng, vật

liệu xây dựng, sản xuất điện tại Lào; khai thác khoáng sản và xây dựng nhà máy

luyện kim tại Lào); thăm dò, khai thác khoáng sản tại Campuchia với mục đích

hợp tác với các công ty Campuchia và các công ty khác để khai thác bauxit, sản

xuất Alumina; khai thác chế biến quặng sắt và các khoáng sản khác. [Nguồn: (18)]

Với chiến lƣợc đúng đắn phát triển đa ngành trên nền sản xuất than và với

truyền thống "kỷ luật và đồng tâm", TKV đã vƣợt qua nhiều thử thách khắc nghiệt

của kinh tế thị trƣờng, từng bƣớc đổi mới tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh

mang lại hiệu quả ngày càng cao. Cùng với phát triển sản xuất tăng nhanh sản

lƣợng than, TKV còn phát triển các ngành nghề khác nhƣ cơ khí mỏ, các nhà máy

nhiệt điện, vật liệu nổ công nghiệp, vật liệu xây dựng, thƣơng mại, dịch vụ...với cơ

cấu kinh doanh đa ngành trên nền sản xuất than. Đời sống việc làm của ngƣời lao

động đƣợc đảm bảo và từng bƣớc đƣợc cải thiện. Thu nhập trung bình của 90

nghìn công nhân đã tăng từ gần 1 triệu đồng năm 1999 lên hơn 2 triệu đồng năm

2005, năm 2006, thu nhập bình quân của 109 nghìn công nhân là gần 2,7 triệu

đồng/ngƣời/tháng, góp phần tích cực trong việc ổn định an ninh trật tự, an toàn xã

hội vùng mỏ. TKV từng bƣớc khẳng định đƣợc vị thế thƣơng hiệu VINACOAL

trên thƣơng trƣờng. Ngành than là ngành kinh tế công nghiệp đầu tiên đƣợc Đảng

và Nhà nuớc trao tặng hai phần thƣởng cao quý nhất là Huân chƣơng Sao Vàng

(năm 1996) và danh hiệu "Anh hùng lao động trong thời kỳ đổi mới (năm 2004).

[Nguồn: (15)]

III. ĐÁNH GIÁ VỀ MẶT MẠNH VÀ MẶT YẾU CỦA TẬP ĐOÀN

1. Mặt mạnh

- Mô hình kinh doanh hiệu quả khi chuyển từ Tổng Công ty Than Việt Nam

thành Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam vào cuối năm 2005.

Sự khác biệt đƣợc thể hiện qua bảng 3:

Bảng 3: Bảng so sánh hai mô hình

Tiêu chí Mô hình Tổng công Mô hình Tập đoàn

so sánh ty TVN TKV

Sở hữu nhà nƣớc Đa sở hữu, là một tổ hợp gồm công ty mẹ - Hình thức

(đơn sở hữu). TKV và các công ty con đƣợc tổ chức dƣới sở hữu

các hình thức: công ty cổ phần, công ty

TNHH 1 thành viên, công ty TNHH 2 thành

viên trở lên, công ty liên doanh, công ty ở

nƣớc ngoài.

Quy mô nhỏ, chỉ Quy mô lớn, đa ngành đa nghề, bên cạnh Quy mô

chuyên về một ngành than còn làm điện, vật liệu nổ công nghệp, hoạt động

nhất định là ngành cơ khí năng lƣợng và mỏ, đóng tàu và ôtô,

than. khai thác và chế biến khoáng sản khác, dịch

vụ du lịch…

Doanh nghiệp lồng Cả Tập đoàn, công ty mẹ và các công ty con Cấu trúc

trong doanh nghiệp, trong tổ hợp đều có tƣ cách pháp nhân. Tuy

pháp nhân lồng trong vậy, Tập đoàn có cấu trúc đơn giản hơn và

pháp nhân, đồng thời mối liên kết giữa các doanh nghiệp trong

có cấu trúc 2 cấp: Tập đoàn lỏng lẻo hơn, nhờ vậy chúng có

Tổng công ty và đơn tính tự chủ cao hơn.

vị thành viên.

Mối quan hệ giữa Có 2 mối quan hệ: Mối quan

Tổng công ty và các hệ bên (1) Giữa công ty mẹ với tƣ cách là chủ sở

đơn vị thành viên trong hữu, cổ đông bên góp vốn với các công ty

Tổng công ty là mối con với tƣ cách là các doanh nghiệp khác có

quan hệ hành chính cổ phần, vốn góp chi phối của công ty mẹ;

cấp trên - cấp dƣới. (2) Giữa doanh nghiệp và doanh nghiệp với Quyền chi phối của nhau (công ty mẹ và công ty con đều là Tổng công ty với các doanh nghiệp, có tƣ cách pháp nhân nhƣ doanh nghiệp thành nhau). viên đƣợc xác lập

Quyền chi phối của công ty mẹ đối với trên cơ sơ nguyên tắc

các công ty con đƣợc xác lập trên cơ sở mức phân cấp vừa mang

độ đóng góp các nguồn lực của công ty mẹ tính chủ quan áp đặt,

vào công ty con đƣợc thể hiện chủ yếu qua vừa mang tính định

tỷ lệ vốn góp ở công ty con, nhƣ vậy có cơ tính.

sở khoa học và nguồn gốc kinh tế hơn.

Không thống nhất, Là một thể thống nhất. Mối quan

thiếu sự tập trung. hệ bên

ngoài

Mối quan hệ tài chính Công ty mẹ đầu tƣ các nguồn lực đƣợc nhà Sự tập

giữa Tổng công ty và nƣớc giao vào các công ty con và coi đó là trung điều

các đơn vị thành viên cổ phần, vốn góp của công ty mẹ vào các hòa vốn

chủ yếu là giao vốn công ty con; công ty mẹ giữ quyền chi phối

và trích nộp theo quy công ty con tuỳ theo tỷ lệ vốn góp của mình

định mang tính hành tại công ty con và đƣợc chia lãi theo tỷ lệ

chính là chủ yếu. góp vốn.

Nguồn: Tác giả tự tổng hợp

Nhƣ vậy, so với TVN trƣớc đây, TKV có sự khác biệt rõ ràng. Khi chuyển

TVN sang thành TKV, có những lợi ích chủ yếu sau:

+ Khắc phục những tồn tại của mô hình tổng công ty và phù hợp với môi

trƣờng cạnh tranh, hội nhập kinh tế và tự do hoá thƣơng mại đã, đang và sẽ hình

thành ở nƣớc ta.

+ Tạo cơ sơ pháp lý phù hợp cho những đổi mới về tổ chức và cơ chế

quản lý đã đƣợc xác lập của TVN và tiếp tục phát triển chúng lên tầm cao mới của

mô hình tập đoàn kinh tế.

+ Xoá bỏ đƣợc mối liên kết hành chính áp đặt giữa Tổng Công ty và các

doanh nghiệp thành viên cũng nhƣ giữa các đơn vị thành viên với nhau và thay

bằng mối liên kết kinh tế, tài chính, đầu tƣ chi phối nhau là chủ yếu trong mô hình

tập đoàn, nhờ đó tạo điều kiện tự chủ cao hơn và hợp tác chặt chẽ hơn cho các

công ty con trong hoạt động kinh doanh để đạt đƣợc mục tiêu tăng trƣởng và phát

triển đã đề ra của tập đoàn.

+ Tạo sự bình đẳng và nâng cao tính trách nhiệm trong quan hệ kinh tế

giữa công ty mẹ và các công ty con thông qua hợp đồng kinh tế thay cho quan hệ

hành chính cấp trên - cấp dƣới thông qua chỉ thị, mệnh lệnh hành chính và giao

nhiêm vụ, kế hoạch trong mô hình tổng công ty.

+ Tạo động lực thoả đáng cho công ty mẹ và các công ty con trong việc

không ngừng nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh do xoá bỏ đƣợc cơ chế giao

vốn và trích nộp mà thay bằng cơ chế đầu tƣ vốn và phân chia hiệu quả theo tỷ lệ

vốn góp.

+ Tạo điều kiện để tăng cƣờng tập trung, tích tụ vốn, trên cơ sở đó tăng

cƣờng sức mạnh kinh tế chung và khả năng cạnh tranh của Tập đoàn và các công

ty con thông qua lợi thế về quy mô.

+ Chia sẻ rủi ro, khắc phục hạn chế của từng doanh nghiệp thành viên

trong mô hình tổng công ty và hỗ trợ nhau nhờ mối liên kết thông qua lợi ích kinh

tế, đầu tƣ chi phối nhau trong mô hình tập đoàn.

+ Tạo thế và điều kiện thuận lợi hơn cho Tập đoàn và các công ty con

trong giao dịch làm ăn với các đối tác nƣớc ngoài.

Mô hình tập đoàn đã tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững hiệu quả của

một công ty có quy mô lớn trong thời đại hiện nay. Ngoài ra TKV còn có những

lợi thế sau:

- Ngành than Việt Nam đã có lịch sử khai thác hơn 100 năm, với tiềm năng

sẵn có là các nguồn lực: tài nguyên, lao động, cơ sở vật chất – kỹ thuật và điều

kiện thực tế chính là động lực cho sự phát triển của Tập đoàn.

- Ngành Than luôn luôn đƣợc sự quan tâm của Đảng, Nhà nƣớc, Chính phủ

và chính quyền các địa phƣơng, các ngành, các cấp. Bên cạnh đó, phẩm chất và

sức sống của toàn thể cán bộ, công nhân viên chức của Tập đoàn trong suốt chặng

đƣờng hình thành và phát triển là “Kỷ luật và đồng tâm”, là bề dày truyền thống đã

đƣợc các thế hệ cán bộ, công nhân thợ mỏ kế tiếp giữ gìn và phát huy đã góp phần

xây dựng Tập đoàn phát triển nhanh, mạnh, hiệu quả và nâng cao vị thế của ngành

trong thời đại mới này.

2. Mặt yếu

Những phân tích về hoạt động của TKV trong những năm qua cũng nhƣ

thực trạng trong hiện tại chỉ ra rằng vẫn còn những vấn đề còn hạn chế kìm hãm sự

phát triển của Tập đoàn nhƣ:

- Hệ thống pháp luật hiện hành của nƣớc ta vẫn chƣa có quy định cụ thể về

mô hình tập đoàn kinh tế cùng với cơ cấu tổ chức và cơ chế vận hành của nó. Do

đó TKV phải vừa đi vừa mở đƣờng.

- Nhu cầu đầu tƣ phát triển của Tập đoàn là rất lớn nhƣng khả năng đảm bảo

vốn tự đầu tƣ còn hạn chế.

- Từ nhiều năm nay, giá bán than trong nƣớc vẫn thấp hơn giá thành và thấp

hơn giá than xuất khẩu. Ngành than phải lấy lãi xuất khẩu để bù đắp cho tiêu thụ

trong nƣớc. Với giá bán than trong nƣớc chỉ bằng khoảng 1/3 so với giá than xuất

khẩu, vô hình chung, chúng ta đã làm giàu cho các doanh nghiệp nƣớc ngoài.

Trong khi đó thị trƣờng thế giới và khu vực có nhiều biến động mạnh có thể có

những tác động tiêu cực vào kết quả kinh doanh của Tập đoàn.

- Cũng do giá bán than quá thấp nên có rất ít tích lũy để có điều kiện đầu tƣ

chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, chuyển dịch cơ cấu lao động và ngành nghề.

- Lực lƣợng công nhân viên chức ngành than tuy đông, có truyền thống lao

động sản xuất nhƣng do cơ cấu lao động còn bất hợp lý, việc làm còn thiếu, thu

nhập hạn chế nên chƣa phát triển toàn diện đƣợc. Tập đoàn cũng thiếu những cán

bộ quản lý, cán bộ chuyên môn đủ tầm ở các lĩnh vực kinh doanh mới.

- Điều kiện mỏ địa chất rất phức tạp, khai thác ngày càng xuống sâu, các

hiểm hoạ thiên nhiên ngày càng tăng, năng suất đầu tƣ và giá thành ngày càng cao.

- Công nghệ khai thác than lạc hậu, đặc biệt là ở các mỏ hầm lò nên tổn thất

tài nguyên trong quá trình khai thác cao, mức độ đảm bảo an toàn thấp.

- Tài nguyên than phân chia manh mún, có một số trƣờng hợp một khoáng

sàn than có nhiều đơn vị cùng khai thác.

- Các mỏ than có điều kiện khác nhau về trữ lƣợng, chất lƣợng, mật độ chƣa

tài nguyên, điều kiện kỹ thuật khai thác, mức độ đã đầu tƣ đòi hỏi phải tìm phƣơng

pháp điều hoà hợp lý.

- Điều chỉnh quan hệ cung cầu vẫn là một vấn đề phức tạp tồn tại đã nhiều

năm chƣa đƣợc giải quyết.

* * *

Tóm lại, chƣơng mở đầu này đã đƣa ra tổng quan về Tập đoàn Công nghiệp

Than – Khoáng sản Việt Nam. Trong đó, Tập đoàn đƣợc tìm hiểu với tƣ cách là

một trong những tập đoàn kinh tế đầu tiên của nƣớc ta đƣợc thành lập bằng cách

chuyển đổi từ tổng công ty nhà nƣớc, qua đó thấy đƣợc hƣớng đi của Tập đoàn là

phải phát triển theo hƣớng đa ngành đa nghề theo đúng định hƣớng của Nhà nƣớc

khi thành lập Tập đoàn và xứng đáng với vai trò là một tập đoàn năng lƣợng chủ

chốt của quốc gia. Trong chƣơng này, Tập đoàn đƣợc tìm hiểu trên những khía

cạnh: quá trình hình thành và phát triển, chức năng nhiệm vụ và cở cấu tổ chức,

các ngành nghề kinh doanh, khái quát về tình hình sản xuất kinh doanh của Tập

đoàn, qua đó rút ra những điểm mạnh và điểm yếu của Tập đoàn để có những phát

triển đúng đắn hơn về thực trạng xuất khẩu than của Tập đoàn ở chƣơng sau.

Chƣơng 2:

THƢC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA

TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN

VIỆT NAM

I.

THỊ TRƢỜNG THAN THẾ GIỚI

1. Phân bổ trữ lƣợng than trên thị trƣờng thế giới

Mảng màu than không bao giờ chìm khuất trong bức tranh năng lƣợng. Nhu

cầu năng lƣợng của nhân loại, trong đó có nhu cầu về than luôn tăng song bao giờ

cũng đƣợc thoả mãn đầy đủ. Sau đây là những nét đặc trƣng về tình hình khai thác

và tiêu thụ than trên thế giới.

Cung ứng 25% nhu cầu năng lƣợng của thế giới với trữ lƣợng dồi dào và

rộng khắp trong khi giá cả lại tƣơng đối rẻ, than đá đƣợc xem là nguồn nhiên liệu

“tình thế” trong giai đoạn nhân loại đang cố gắng tách khỏi sự lệ thuộc vào dầu khí

và chuyển dần sang các dạng nhiên liệu bền vững, thân thiện với môi trƣờng nhƣ

năng lƣợng mặt trời và gió.

Trƣớc thực trạng dầu khí luôn biến động giá và nguồn cung không ổn định,

than đá đƣợc dự báo sẽ đóng vai trò chủ chốt trong việc đáp ứng nhu cầu năng

lƣợng của thế giới trong vòng 20 năm nữa. Để đảm bảo an ninh năng lƣợng, hiện

nay không chỉ các nƣớc tiêu thụ năng lƣợng hàng đầu nhƣ Mỹ, Trung Quốc, Ấn

Độ mà nhiều nƣớc khác cũng đang tích cực nghiên cứu phát triển các công nghệ

biến đổi than đá - vốn rất gây ô nhiễm cho môi trƣờng - thành những dạng năng

lƣợng sạch thay thế xăng dầu. Đi đầu trong xu hƣớng này là Trung Quốc. Theo kế

hoạch phát triển khoa học công nghệ quốc gia của Trung Quốc công bố hồi tháng

2 năm nay thì trong vòng 15 năm tới nền kinh tế lớn thứ tƣ thế giới sẽ ƣu tiên phát

triển các công nghệ biến than đá - nguồn tài nguyên có trữ lƣợng dồi dào nhất hiện

nay của nƣớc này - thành nhiều dạng nhiên liệu sạch. Một trong số đó là công

nghệ hút khí carbon dioxide (CO2) sinh ra trong quá trình đốt than đá nhằm đạt

mức thải CO2 gần bằng 0.

So với dầu khí, than đá là nguồn tài nguyên có ƣu thế vƣợt trội hơn hẳn,

chẳng hạn nhƣ phạm vi phân bổ rộng khắp các nƣớc trên thế giới với trữ lƣợng có

thể phục hồi ở khoảng 70 nƣớc. Với mức khai thác nhƣ hiện nay, ƣớc tính trữ

lƣợng than đá trên thế giới sẽ đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của nhân loại trong

khoảng 200 năm nữa. Trong khi đó, hơn 68% trữ lƣợng dầu và 67% trữ lƣợng khí

đốt trên thế giới tập trung chủ yếu ở Trung Đông và Nga. Với đà sử dụng không

có xu hƣớng giảm nhƣ hiện nay, nguồn dầu thô và khí đốt ƣớc tính sẽ cạn kiệt

trong vòng 45 - 65 năm nữa.

Trung Quốc là nƣớc sản xuất và tiêu thụ than đá lớn nhất trên thế giới trong

khi Mỹ là nơi có trữ lƣợng than đá lớn nhất hành tinh, kế đến là Ấn Độ, Trung

Quốc, Australia, Nga, Ukraina, Phần Lan, Nam Phi, Canada...

Thị trƣờng xuất nhập khẩu than quốc tế có nhiều biến động trong những

thập kỷ qua. Những năm 60 - 70 là thời kỳ Tây Âu mua nhiều than nhất (54,7%),

tiếp đến là Đông Âu và thứ 3 là Nhật Bản. Kể từ đầu những năm 80 trở lại đây,

Châu Á Thái Bình Dƣơng và đứng đầu là Nhật Bản có tốc độ tăng nhập khẩu than

hết sức nhanh chóng, chiếm tới 49% khối lƣợng than buôn bán trên toàn thế giới

hiện nay. [Nguồn: (31)]. Tình hình xuất nhập khẩu than thế giới đƣợc thể hiện qua

bảng 4.

Ngƣời ta dự báo rằng trong giai đoạn 2007 - 2020, nhu cầu than trên toàn

thế giới có thể sẽ tăng với tỷ lệ trung bình năm là 2,2%. Trong đó nhu cầu than của

khu vực Trung Đông dự báo tăng 5%/năm; ở châu Á, tỉ lệ tăng trung bình năm của

Trung Quốc là 3,1%, các nƣớc khác là 3,8%. Nếu nhận xét về khối lƣợng thì châu

Á vẫn là khu vực tiêu thụ than nhiều nhất thế giới. Có nhiều dự báo trái ngƣợc

nhau về nhu cầu than của châu Âu trong những năm tới. Có dự báo nhu cầu than

của châu Âu sẽ giảm 0,6% trong giai đoạn 1995 - 2020 còn bộ năng lƣợng Mỹ dự

báo nhu cầu than của châu Âu sẽ tăng 21% trong giai đoạn này. Cũng theo bộ này,

nhu cầu than của châu Á sẽ tăng 59% trong giai đoạn nói trên. [Nguồn: (27)]

Bảng 4: Tình hình ngành công nghiệp than của một số nƣớc

Đơn vị: Triệu tấn

Sản lƣợng than khai thác Sản lƣợng than xuất khẩu Sản lƣợng than nhập khẩu Tên nƣớc

2003 2004 2005 2003 2004 2005 2003 2004 2005

1305 1238 1171 32 37 55 1 1 2 Trung Quốc

1014 994 975 72 56 53 7 8 11 Mỹ

321 314 332 0,33 0,79 0,85 15 18 24 Ấn Độ

287 291 305 162 169 177 - - - Australia

232 249 257 23 27 43 14 16 25 Nga

223 223 225 61 66 69 1 0,86 1,9 Nam Phi

211 205 205 0,32 0,2 0,17 22 22,2 22,9 Đức

178 171 161 28 24 23,7 4 2 1 Ba Lan

- - - 90 91 91 352 356 356 Triều Tiên

- - - 76 81 81 - - - Ucraina

- - - 61 72 78 46 54 56 Indonesia

- - - 69 58 74 - - - Kazactan

- - - 75 72 69 34 33 31 Canada

- - - 33 32 37 30 29 34 Colombia

21 20 23 41 37 32 0,9 0,7 0,6 Anh

14 20 21 26 24 23 - - - Tây Ban Nha

- - - 20 18 17 - - - Thái Lan

Việt Nam - - - 13 10 9 2,9 3,2 3,5

6 5,7 4 0,06 0,07 0,08 18 17 18 Pháp

- - - 4,4 4,2 4,1 - - - Hàn Quốc

128 133 145 3,7 3,9 3,1 - - - Nhật Bản

- - - 4483 4557 4532 - - - Thế giới

Nguồn: Tạp chí Khoa học công nghệ Mỏ số 6/2006

Việt Nam cũng là quốc gia có tiềm năng than đáng kể, tổng tài nguyên than

Việt Nam là trên 230 tỷ tấn (tính đến 2006, chƣa tính tài nguyên than biến chất

thấp ở thềm lục địa Việt Nam), trong đó:

- Than biến chất thấp (lignit-as bitum), tính tối đa dến -3500m: 211.424 triệu

tấn (91,9%), phân bố chủ yếu ở Đồng bằng sông Hồng (210 tỷ tấn).

- Than biến chất trung bình (bitum), tính tối đa đến -400m: 79 triệu tấn

(0,04%), phân bố chủ yếu ở Thái Nguyên và Tây Bắc.

- Than biến chất cao (antraxit), tính tối đa đến -1500m: 18.541 triệu tấn

(8,06%), phân bố chủ yếu ở Quảng Ninh.

2. Đặc điểm thị trƣờng than thế giới hiện nay

Cạnh tranh than trên thị trƣờng than thế giới hiện nay càng ngày càng trở

nên gay go quyết liệt. Ngoài các nƣớc từ trƣớc đến nay vẫn cung ứng than cho thị

trƣờng than thế giới nhƣ Australia, Mỹ, Nam Phi, Nga, Trung Quốc, Ba Lan,

Canada…còn có nhiều nƣớc xuất khẩu than mới trỗi dậy và đang có xu thế phát

triển nhanh nhƣ Indonesia, Colombia, Việt Nam…Đây là những nƣớc đang có xu

hƣớng mở rộng lƣợng than xuất khẩu trong khi các nƣớc kia lại chững lại trong

xuất khẩu than.

Các nƣớc hiện nay nhìn chung đều coi trọng mục tiêu tiết kiệm năng lƣợng

và bảo vệ môi trƣờng sinh thái. Do đó họ ra sức khống chế lƣợng than nhập khẩu.

Mặt khác cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ châu Á cũng làm cho lƣợng than

nhập khẩu các nƣớc Đông Á và Đông Nam Á giảm mạnh, giá than cốc giảm

khoảng 18%, than động lực có độ nhớt nhỏ giảm giá 15%. Những điều này đã cản

trở không nhỏ đến hoạt động xuất khẩu than của các nƣớc. Trong tình hình nhƣ

vậy, thị trƣờng than thế giới hiện nay thể hiện những đặc điểm sau:

- Thị trƣờng than thế giới đặt ra yêu cầu chất lƣợng, chủng loại than có xu

hƣớng nghiêm ngặt hơn. Tiêu chuẩn than trên thị trƣờng thế giới hiện nay bao

gồm các chỉ tiêu chủ yếu nhƣ: Nhiệt trị phải đạt đƣợc tiêu chuẩn của hộ sử dụng;

Lƣu huỳnh cháy đạt 0,8 % trở xuống; Hàm lƣợng clorua đạt 0,03 % trở xuống;

Trong than không đƣợc chứa tạp chất; Tính chất kết dính của than phải đạt đƣợc

chỉ tiêu theo yêu cầu của hộ sử dụng; Độ trơ phải đạt trị số thấp.

- Các nhà xuất khẩu than phải đảm bảo cho lƣợng than cung cấp luôn ổn

định. Các nhà xuất khẩu than phải tuân thủ đúng hợp đồng đã ký kết về các mặt số

lƣợng, chất lƣợng than, thời gian, địa điểm giao hàng với các hộ sử dụng than thì

mới chiếm đƣợc thị phần than trên thế giới một cách bền vững.

- Thị trƣờng than thế giới có tính tập trung tƣơng đối cao. Có 9 nƣớc xuất

khẩu than chính của thế giới là Australia, Mỹ, Nam Phi, Canada, Indonesia, Trung

Quốc, Colombia, Nga, Ba Lan (các nƣớc này chiếm tới 90% lƣợng giao dịch than

xuất khẩu). Còn các nƣớc nhập khẩu than chính là Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan,

Hồng Kông và các nƣớc khối Cộng đồng chung châu Âu.

- Tỷ trọng than cốc và than động lực trên thị trƣờng than thế giới có xu

hƣớng đảo ngƣợc. Nguyên nhân chính là do các nƣớc có nền gang thép lớn đã

không ngừng áp dụng các biện pháp tiết kiệm năng lƣợng, giảm tiêu hao năng

lƣợng hoặc áp dụng kỹ thuật công nghệ mới nhƣ công nghệ phun than nên họ đã

dùng than không khói thay cho than cốc. Kể từ những năm 90 của thế kỷ 20, tỷ

trọng than động lực trên thị trƣờng than thế giới đã vƣợt quá 50%.

Nhu cầu than Antraxit trên thế giới là rất lớn và ngày càng tăng (điều này

tạo thuận lợi cho Việt Nam vì sản lƣợng than chủ yếu ở nƣớc ta là Antraxit). Ngày

nay thế giới lại đang rất quan tâm đến vấn đề môi trƣờng, ở nhiều nƣớc chính phủ

không cho phép xây dựng nhà máy điện nguyên tử, không có điều kiện xây dựng

nhà máy thuỷ điện. Vì vậy ngƣời ta có xu hƣớng quay lại phát triển nhiệt điện,

trong đó có nhiệt điện chạy than.

Ở các nƣớc công nghiệp phát triển nhƣ Nhật Bản, Hàn Quốc, Tây Âu, Mỹ

việc kiểm soát môi trƣờng đƣợc tiến hành hết sức chặt chẽ, do vậy có nhu cầu sử

dụng than Antraxit nhiệt lƣợng cao, hàm lƣợng lƣu huỳnh, photpho, nitơ và các

chất độc hại thấp đƣợc pha trộn với than cốc để luyện kim, xi măng hay hoá

chất…Có thể nói nhu cầu trên thị trƣờng thế giới về than Antraxit sẽ lớn hơn nhiều

so với lƣợng cung trong tƣơng lai.

II. MẶT HÀNG THAN TRONG CƠ CẤU HÀNG XUẤT KHẨU CỦA

VIỆT NAM

Than là loại nhiên liệu quý không có khả năng phục hồi. Than là mặt hàng

quan trọng phục vụ nhu cầu sinh hoạt của nhân dân nhƣ dùng để đun nấu (than

cám, than tổ ong). Than còn đƣợc dùng rất nhiều làm nguồn nhiên liệu quan trọng

trong các ngành chế biến vật chất khác nhƣ: luyện kim, điện lực, hoá chất. Trên

thế giới có rất nhiều quốc gia cần sử dụng nguyên liệu này phục vụ cho sản xuất

công nghiệp. Nhƣ thị trƣờng Tây Âu cần nhập khẩu than để phục vụ một số ngành

công nghiệp sản xuất thép và titan, Châu Âu và Nam Phi lại cần nhập khẩu than để

làm nhiên liệu đốt sƣởi vào mùa đông. Các nƣớc nhƣ Nhật Bản thì cần nhập khẩu

than để phục vụ cho các ngành sản xuất công nghệp nhƣ thép, xi măng nên số

lƣợng nhập khẩu tƣơng đối ổn định.

Việt Nam là nƣớc xuất khẩu ròng mặt hàng than đá với quy mô nhỏ nhƣng

tăng trƣởng nhanh nên tiềm năng xuất khẩu cũng đƣợc xếp ở mức cao. Trong điều

hành và thống kê xuất khẩu hàng năm, đến năm 2006, nƣớc ta có 25 mặt hàng

(hoặc nhóm hàng) xuất khẩu chủ yếu. Có 18 mặt hàng hiện đã đạt trên 100 triệu

USD, đó là: (1) dầu thô; (2) dệt may; (3) giày dép; (4) thuỷ sản; (5) gỗ và sản

phẩm gỗ; (6) điện tử, máy tính; (7) gạo; (8) cao su; (9) cà phê; (10) than; (11) dây

điện và dây cáp điện; (12) hạt điều; (13) sản phẩm nhựa; (14) sản phẩm gốm sứ;

(15) rau quả; (16) sản phẩm mây, tre, cói, thảm; (17) hạt tiêu; (18) xe đạp và phụ

tùng xe đạp. Nhƣ vậy là đã tăng 4 mặt hàng so với năm 2000 (than; sản phẩm mây,

tre, cói, thảm; sản phẩm nhựa; xe đạp và phụ tùng xe đạp).

Có 12 mặt hàng xuất khẩu sau đây đạt trên 500 triệu USD, đƣợc các

chuyên gia gọi là câu lạc bộ các mặt hàng xuất khẩu “đại gia”, tăng 5 thành viên

so với năm 2000 (than, dây điện và cáp điện, cao su, hạt điều, sản phẩm gỗ).

Bảng 5: Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu năm 2006 của một số mặt hàng

xuất khẩu chủ lực của nƣớc ta

STT Mặt hàng Tỷ trọng (%) Tốc độ tăng bình quân 2001 – 2005 (%)

22,7 16,1 1 Dầu thô

20,7

14,9 2 Dệt may

(Hiện nay đã “qua mặt” dầu thô vƣợt lên vị trí đứng đầu trong danh mục mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Kim ngạch xuất khẩu 9 tháng năm 2007 đạt trên 5,805 tỷ USD trong khi dầu thô đạt 5,78 tỷ USD)

9,4 15,6 3 Giày dép

4 8,4 13,1 Thuỷ sản

4,8 38,1 5 Gỗ, sản phẩm gỗ

4,4 12,6 6 Điện tử, máy tính

3,9 1,1 7 Gạo

2,5 37,1 8 Cao su

2,2 2,3 9 Cà phê

48,1 10 Than 2,1 (Cao nhất trong các mặt hàng)

11 1,7 32,2

Dây điện và dây cáp điện

1,5 24,6 12 Hạt điều

Nguồn: VDC2 Official Website - Saigon VNN

Đối tác nhập khẩu than chính của than Việt Nam là Nhật Bản (32%), Trung

Quốc (27%), Thái Lan (11%), Hàn Quốc (9%), Hà Lan (8%). Tuy mặt hàng than

có tốc độ tăng bình quân từ 2001 – 2005 cao nhất trong các mặt hàng chủ lực

nhƣng để tiết kiệm nguồn tài nguyên, đảm bảo an ninh năng lƣợng trong nƣớc,

chúng ta không thể khai thác lớn hơn đƣợc, mục tiêu xuất khẩu chỉ ở mức khoảng

150 triệu USD.

III. HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG

NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

1. Kim ngạch xuất khẩu và thị trƣờng xuất khẩu

1.1 Kim ngạch xuất khẩu

Về sản lƣợng, trong những năm gần đây, sản lƣợng than xuất khẩu của Tập

đoàn ngày càng tăng đƣợc thể hiện qua biểu đồ sau:

Biểu đồ 1: Sản lƣợng than xuất khẩu của TKV những năm gần đây

Nguồn: Báo cáo sản xuất kinh doanh của Tập đoàn 2000 – 2006

Qua biểu đồ trên, ta thấy sản lƣợng xuất khẩu của ngành than đã tăng từ

3076 nghìn tấn (năm 2000) lên 20940 nghìn tấn (năm 2006), tức là tăng 680%.

Cho đến tháng 8/2007, sản lƣợng xuất khẩu của Tập đoàn là 15900 nghìn tấn, tăng

22% so cùng kỳ năm trƣớc.

Có đƣợc kết quả đó là do Tập đoàn đã tăng cƣờng hoạt động khai thác, sản

xuất than, nhờ đó tăng đƣợc số lƣợng than thƣơng phẩm. Ngành than đã chú trọng

đến đầu tƣ cho công tác thăm dò cùng với đẩy mạnh sử dụng các thiết bị công

nghệ hiện đại để tăng khối lƣợng than khai thác. Hiện tại, toàn ngành có 5 mỏ lộ

thiên lớn sản xuất với công suất trên dƣới 2 triệu tấn than nguyên khai/năm, 15 mỏ

lộ thiên vừa và công trƣờng lộ thiên (thuộc các công ty than hầm lò quản lý) sản

xuất với công suất từ 100.000 tấn - dƣới 1 triệu tấn than nguyên khai/năm, trên 30

mỏ hầm lò đang hoạt động (trong đó 8 mỏ có trữ lƣợng huy động lớn, công nghệ

và cơ sở hạ tầng tƣơng đối hoàn chỉnh, khai thác với công suất từ 1 triệu tấn/năm

trở lên; các mỏ còn lại có sản lƣợng khai thác dƣới 1 triệu tấn/năm). Xuất khẩu

hiện chiếm khoảng 30% tổng sản lƣợng than của tập đoàn, đó không phải là một

con số nhỏ.

Về giá trị kim ngạch xuất khẩu của Tập đoàn, ta có thể thấy rằng trị này

không ngừng tăng lên qua các năm theo biểu đồ sau:

Biểu đồ 2: Giá trị kim ngạch xuất khẩu than của TKV những năm gần đây

Nguồn: Số liệu báo cáo của Tập đoàn từ năm 2000 - 2006

Qua biểu đồ ta thấy giá trị kim ngạch xuất khẩu tăng đều qua các năm

2000 – 2005. Nhƣng đến năm 2006, kim ngạch xuất khẩu than tăng vụt, lần đầu

tiên mặt hàng than đƣợc tham gia vào là câu lạc bộ các mặt hàng xuất khẩu “đại

gia” (giá trị kim ngạch đạt trên 500 triệu USD). Sự tăng trƣởng vƣợt bậc đó phần

nhiều là do kết quả của việc chuyển đổi Tổng Công ty Than Việt Nam thành Tập

đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam vào cuối năm 2005 cùng với đó

là những nỗ lực đổi mới cách thức quản lý điều hành hiệu quả hơn và ngày càng

hiện đại hoá máy móc thiết bị trong khai thác chế biến than. Sự chuyển đổi thành

Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam chính là một bƣớc ngoặt lớn

trong lịch sử phát triển của ngành than Việt Nam.

1.2 Thị trường xuất khẩu

Thời kỳ trƣớc đổi mới, thị trƣờng xuất khẩu than của ta chỉ có Liên Xô, các

nƣớc thuộc Đông Âu và Cuba. Nhƣng sau khi hệ thống XHCN ở Đông Âu sụp đổ

cùng với giai đoạn đất nƣớc ta tiến hành công cuộc đổi mới, lúc khó khăn trong

các thị trƣờng truyền thống thì sau đó là những nỗ lực mở rộng sang các thị trƣờng

châu Á và châu Âu nhƣ: Nhật Bản, Hàn Quốc, Bungary, Ấn Độ, Cộng hoà Séc,

Philipins, Thuỵ Điển…

Cuộc khủng hoảng tài chính tiện tệ ở châu Á vào cuối năm 1997 đã tác

động mạnh đến hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp, trong đó có xuất khẩu

than của nƣớc ta. Nhận thấy rõ khó khăn trƣớc mắt, Tổng Công ty Than Việt Nam

(nay là TKV) đã nỗ lực hết mình, chủ động tìm kiếm bạn hàng mới, cùng với kinh

nghiệm và uy tín của mình, TVN đã tìm đƣợc hƣớng đi đúng đắn cho mình, thể

hiện qua hai bảng 6 và 7.

Qua 2 bảng này ta thấy các thị trƣờng tiêu thụ lớn của Tập đoàn là Nhật

Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan, Tây Âu; thị trƣờng xuất khẩu than ngày

càng mở rộng, đặc biệt là bắt đầu từ năm 2000 có thêm những thị trƣờng mới đầy

tiềm năng nhƣ Malaysia, Trung Quốc, Pháp, Cộng hoà Séc, Thuỵ Điển thể hiện

trên bảng 6:

Bảng 6: Thị trƣờng xuất khẩu than qua các năm 1998 - 2001

Năm 1998 1999 2000 2001

S T T

Thị Giá trị (1000 USD) Tỷ trọng (%) Giá trị (1000 USD) Tỷ trọng (%) Giá trị (1000 USD) Tỷ trọng (%) Giá trị (1000 USD) Tỷ trọng (%) trƣờng

1 Nhật Bản 8.220 16,32 - - - - - -

2 Hàn Quốc 891 1,77 1.193 4,18 21.870 24,57 31.950 28,85

3 Bungary 24.945 49,52 19.800 43,30 27.524 30,92 33.054 29,84

402 0,80 810 1,77 1.719 2,01 1.860,4 1,68 4 Philipins

6.340 12,59 11.007 24,07 - - - - 5 Cuba

6 Đài Loan 5.066 10,06 9.700 21,21 28.220 31,70 33.564 30,30

8,96 1.500 3,28 6.816 7,66 2.466 2,23 7 Thái Lan 4.512

- - - - 994 2,17 - - 8 Hy Lạp

- 927 1,04 1.750 1,58 - - - 9 Malaysia

- 650,8 0,73 1.181 1,07 - - 10 - Trung Quốc

- 517 0,58 1.280 1,16 - - - 11 Pháp

- 290 0,33 1.156 1,04 - - - 12 CH Séc

- 315,7 0,35 2.370 2,14 - - 13 - Thụy Điển

- 98 0,11 127 0,11 - - 14 -

T.Trƣờng khác

50.376 100 45.723 100 89.019 100 110.758 100 Tổng

Nguồn: Số liệu báo cáo của Tổng công ty

Đến năm 2006, Tập đoàn lại có thêm những bạn hàng mới nhƣ Ấn Độ,

Indonesia, Lào (bảng 7) giúp mối quan hệ làm ăn ngày càng mở rộng. Hiện nay,

TKV luôn duy trì và phát triển mối quan hệ tốt đẹp với các bạn hàng, không ngừng

tìm kiếm mở rộng thị trƣờng. Nếu nhƣ trƣớc đây, than Antraxit ở Việt Nam dƣới

tên “Hongay Antraxit” rất nổi tiếng ở châu Âu, Nhật Bản dùng trong sƣởi ấm thì

ngày nay, Antraxit Việt Nam còn đƣợc sử dụng rộng rãi trong các ngành công

nghệp của trên 30 nƣớc trên thế giới: luyện thép, luyện niken, titan, xi măng, điện

cực, hoá chất điện lực…ở cả châu Á, châu Âu, châu Phi, Châu Úc và châu Mỹ.

Bảng 7: Thị trƣờng xuất khẩu than qua các năm 2000 – 2006

(Đơn vị: Triệu tấn)

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ST T Thị trƣờng

Nhật Bản

1037,465 1091,087

1705,289 2261,440 2248,463 2091,788

1418,22 1

2 Tây Âu 556,517 510,978 449,782 614,772 824,866 525,762 543,937

3 Brazil - - - - - - 142,398

1160,376 5232,461 10603,165 16747,781

4 Bungary 48,053 481,077 157,196 52,530 63,076 48,607 198,196

2058,65 1

5 340,874 817,143

Trung Quốc

6 89,700 105,411 208,896 288,077 425,379 409,192 568,018

Hàn Quốc

7 Đài Loan 62,512 100,803 173,586 95,797 193,231 41,144 47,147

8 Malaisia 14,610 12,085 15,109 26,200 94,089 73,799 137,361

9 Thái Lan 669,374 763,651 738,474 989,982 882,301 487,527 556,806

10 Philippin 259.352 259,325 248,088 377,275 396,668 255,112 442,415

11 Ấn Độ - - - - - - 109,249

12 Indonesia - - - - - - 43,406

13 Lào - - - - - - 1,925

14 TT khác 33,116 59,612 76,220 113,783 270,607 174,270 58,481

Cộng 3112 4237 5544 6524 10644 14867 21688

Nguồn: Số liệu báo cáo của Tập đoàn

Trên thị trƣờng than thế giới, than Việt Nam là đối thủ tƣơng đối nhỏ. Úc,

Mỹ, Nam Phi là ba nƣớc sản xuất than lớn nhất hiện nay. Indonesia, Colombia,

Venezuela là những nƣớc mới nổi trong xuất khẩu than hiện nay. Tuy nhiên, phần

lớn trữ lƣợng than của Việt Nam là than Antraxit có chất lƣợng cao và loại than

này đã đƣợc khai thác hết ở nhiều nƣớc sản xuất than khác. Việt Nam là nƣớc

đứng đầu về xuất khẩu than Antraxit, chiếm khoảng 25 – 30% tổng số than

Antraxit xuất khẩu trên thế giới. Than Việt Nam đƣợc xuất khẩu vào thị trƣờng

khoảng 30 nƣớc, lớn nhất là thị trƣờng Nhật Bản (chiếm khoảng 40% tƣơng đƣơng

2,5 triệu tấn than Antraxit). Ngoài ra thị trƣờng châu Âu (Tây Âu và Bungary), các

nƣớc ASEAN và gần đây là thị trƣờng châu Mỹ (kể cả Mỹ) và Nam Phi cũng trở

thành điểm đến trong xuất khẩu than của Tập đoàn.

2. Giá cả than xuất khẩu

2.1

Tình hình giá than xuất khẩu thời gian gần đây Giá than xuất khẩu của Việt Nam thời gian gần đây đƣợc thể hiện qua biểu

đồ sau:

Biểu đồ 3: Giá than xuất khẩu của Tập đoàn từ năm 2000 – 2006

Đơn vị: USD/tấn

Nguồn: Tác giả tự tính toán

Ta thấy giá than xuất khẩu từ năm 2000 đến năm 2003 giảm, nhƣng từ năm

2003 đến nay giá than xuất khẩu của Việt Nam lại tăng trở lại. Năm 2003 giá than

xuất khẩu mới là 25.51 USD/tấn thì đến năm 2006 đã là 40.04 USD/tấn.

Nguyên nhân của sự thay đổi đó là do giá than xuất khẩu của Tập đoàn do

giá than thế giới quyết định. Trƣớc năm 2003 trở lại, tuy nhu cầu tiêu thụ than thế

giới tiếp tục tăng nhƣng nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ than của thị trƣờng thế

giới, nhiều nƣớc đã triển khai thực hiện các chính sách đẩy mạnh khai thác, sản

xuất và xuất khẩu than. Nhƣ ngành than của Nga đẩy mạnh thực hiện chính sách

tƣ nhân hoá. Chính phủ Trung Quốc thì có chính sách rõ ràng về phát triển ngành

than nhằm đẩy nhanh việc xây dựng các mỏ than đá cỡ lớn và trung bình đồng thời

xây dựng nhiều mỏ than đá hiện đại; sử dụng nhiều công nghệ tiên tiến trong khâu

tuyển, rửa than. Hỗ trợ các doanh nghiệp lớn hợp nhất thành các tập đoàn lớn,

thiết lập mối quan hệ giữa các nhà máy than và nhà máy điện để sản xuất và tiêu

thụ than có hiệu quả. Cùng với việc nhiều nƣớc áp dụng các công nghệ hiện đại

trong sản xuất than để hạ giá thành, cuộc cạnh tranh xuất khẩu than tiếp tục diễn ra

gay gắt. Nổi lên trong cuộc cạnh tranh trên thị trƣờng than thế giới là cuộc cạnh

tranh xuất khẩu than của Ôxtrâylia với các nƣớc Trung Quốc, Nga và Inđônêxia.

Còn từ năm 2003 đến nay, giá than thế giới cũng nhƣ Việt Nam lại tăng lên.

Nguyên nhân là do các quốc gia dần hạn chế nguồn cung do nhận thấy nguồn tài

nguyên than quý giá đang dần cạn kiệt và ƣu tiên hơn cho tiêu dung nội địa tránh

lãng phí nguồn tài nguyên quốc gia trong khi nhu cầu than của thế giới vẫn không

ngừng tăng lên và trong thời gian tới có lẽ giá than sẽ ngày càng tăng chứ không

giảm nữa.

2.2 Chính sách giá than của Tập đoàn

Trong tình hình kinh doanh hiện nay, doanh nghiệp nào cũng muốn bán

đƣợc sản phẩm của mình với giá cao, thu đƣợc lợi nhuận cao nhất có thể. Nếu

không doanh nghiệp đó không thể tồn tại lâu dài đƣợc bởi vì hiện nay có rất nhiều

đối thủ cạch tranh trên thị trƣờng, họ sẵn sàng giảm giá để thu hút khách hàng. Vì

vậy để có thể phát triển trong tƣơng lai thì TKV phải có chính sách giá thích hợp

để làm sao vừa có mức giá cạch tranh, vừa đảm bảo doanh nghiệp thu đƣợc khoản

lợi nhuận xứng đáng trong dài hạn. TKV đã xác định rằng mình không thể chạy

theo lợi nhuận trƣớc mắt mà phải tính tới lợi nhuận trong lâu dài. Do vậy, Tập

đoàn thƣờng rất linh động trong chính sách giá của mình, căn cứ vào từng trƣờng

hợp cụ thể mà đề ra mức giá cho phù hợp nhất là đối với các thị trƣờng khó tính và

nhạy cảm.

Thông thƣờng, Tập đoàn đề ra quy định đối với giá các loại than xuất khẩu

là mức giá sàn. Giá than xuất khẩu đƣợc xác định thông qua chi phí sản xuất và

giá cả các loại than đồng loại trên thị trƣờng than thế giới. Còn mức giá đƣa ra cho

khách hàng thì còn tuỳ thuộc vào sự tính toán về chi phí hợp lý và các yếu tố khác.

Khi tiến hành hoạt động xuất khẩu, mức giá đƣợc Tập đoàn áp dụng là giá FOB và

CIF. Sau khi đã tiến hành tính toán tất cả các chi phí nhƣ phí uỷ thác, phí kiểm

định, phí chuyên chở…Tập đoàn sẽ đƣa than ra bến cảng và đƣa đi xuất khẩu, lúc

này giá than xuất khẩu ở cảng sẽ là một trong hai loại giá trên (FOB hoặc CIF).

Nhƣng thông thƣờng, Tập đoàn xuất khẩu theo giá FOB tức là khi hàng hoá đƣợc

chuyển qua lan can tàu thì Tập đoàn sẽ không còn phải chịu trách nhiệm đối với

hàng hoá nữa, quá trình chuyên chở từ cảng về đến điểm đích cuối cùng sẽ do phía

khách hàng chịu mọi trách nhiệm. Hình thức này giúp cho Tập đoàn bớt phải lo

một công đoạn khó khăn trong khâu giao hàng nhƣng lại bỏ qua một lợi thế cạnh

tranh. Tuy đối với tàu có trọng tải nhỏ hơn thì áp dụng theo giá CIF nhƣng nhìn

chung mức giá xuất khẩu của Tập đoàn chủ yếu là giá FOB, điều này chƣa thực sự

đem lại hiệu quả cho Tập đoàn vì chƣa tận dụng đƣợc lợi thế cạnh tranh về chi phí

vận chuyển và điều này cũng làm cho giá than xuất khẩu của Việt Nam thƣờng cao

hơn.

Tuy rằng các nƣớc có nhu cầu lớn về nhập khẩu than của Việt Nam nhƣng

trên thế giới vẫn còn rất nhiều các nhà cung cấp than xuất khẩu khác nhƣ Nam Phi,

Australia, Trung Quốc, Indonesia…khiến cho tình hình xuất khẩu than ngày càng

quyết liệt. Hiện nay so với giá xuất khẩu các loại than cùng loại của các nƣớc thì

giá của Việt Nam là tƣơng đối cao. Có thể lấy ví dụ về giá than cám và than đá

xuất khẩu bình quân của Việt Nam và của thế giới để thấy rõ hơn về mức giá than

xuất khẩu của Việt Nam cao hơn nhƣ thế nào:

Bảng 8: Giá một số loại than xuất khẩu bình quân qua các năm 2000 - 2006

Đơn vị: USD/tấn

Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Chủng loại than

17,1 19 20 27 28,5 29 Việt Nam 16,58 Than cám 14,2 15 15,8 16 25 26,7 28,2 Thế giới

31,41 32,14 32,87 39,24 40,1 42,2 Việt Nam 30,2 Than đá 29,5 30,1 30,8 30,8 35,6 37,4 39,7 Thế giới

Nguồn: Thời báo kinh tế Việt Nam

Nhƣ vậy Tập đoàn vẫn phải tiếp tục hoàn thiện chính sách giá cho hợp lý để

đảm bảo lợi nhuận cũng nhƣ nâng cao khả năng cạnh tranh của mình trong bối

cảnh kinh tế thế giới cạnh tranh ngày càng gay gắt hiện nay.

2.3 Giá than nhìn từ góc độ sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên và phát triển

bền vững

* Giá than ảnh hưởng xuất khẩu than tăng

Những năm gần đây xuất khẩu than liên tục giá tăng với tốc độ ngày càng

cao, cụ thể nhƣ trên bảng sau:

Bảng 9: Sản lƣợng than xuất khẩu những năm gần đây

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Đơn vị XK

Tỉ lệ gia tăng (%)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

4,3 6,0 39,5 7,3 21,7 11,6 58,9 18,0 55,2 21,3 18,3 Cả

nƣớc

TKV 4,2 5,5 31,0 6,5 18,2 10,5 61,5 14,7 40,0 20,9 42,2

0,1 0,5 400,0 0,8 60,0 1,1 37,5 3,3 200,0 0,4 -87,9

Đơn vị khác

Nguồn: Niên giám thống kê Việt Nam 2006

Theo bảng trên ta thấy trong 2 năm 2004 – 2005, sản lƣợng than xuất khẩu

của cả nƣớc có tốc độ tăng là 58,9% và 55,2%; trong đó của TKV là 61,5% và

40,0%, của các đơn vị khác là 37,5% và 200,0%. Việc tăng nhanh sản lƣợng than

xuất khẩu đã khiến cho dƣ luận quan tâm lo ngại về sự mau chóng cạn kiệt nguồn

tài nguyên không thể tái tạo này và sự thiếu hụt trong việc đáp ứng nhu cầu than

ngày càng cao của nền kinh tế trong tƣơng lai. Vậy nguyên nhân làm cho xuất

khẩu than ngày càng tăng nhanh là gì?

 Trƣớc hết, nguyên nhân căn bản là giá bán than trong nƣớc thấp hơn so với

giá thành và quá thấp so với giá xuất khẩu, đặc biệt là giá bán than cho các hộ tiêu

thụ trọng điểm gồm: nhiệt điện than, xi măng, phân bón, hoá chất nhƣ bảng sau:

Bảng 10: Giá thành than tiêu thụ và giá bán than qua các năm 2000 - 2005

Đơn vị: 1000 đồng/tấn

2000 2001 2002 2003 2004 2005

(1) Giá thành than tiêu thụ 269,4 292,0 302,5 313,0 343,9 406,3

225,2 267,0 284,8 310,0 329,4 380,8 (2) Giá than nội địa bình quân

403,1 386,4 387,5 395,7 482,2 641,7 (3) Giá than xuất khẩu bình quân

(2) / (1) (%) 85,6 91,4 94,1 96,2 95,8 93,7

(2) / (3) (%) 55,9 69,1 73,5 76,1 68,3 59,3

Nguồn: Báo cáo tài chính của TKV từ 2000 – 2005

Nhƣ vậy giá than nội địa bình quân thời gian qua luôn thấp hơn giá thành

tiêu thụ và chỉ bằng 3/5 – 3/4 giá than xuất khẩu bình quân. Trong đó giá than bán

cho các hộ tiêu thụ trọng điểm so với giá than xuất khẩu cùng loại còn thấp hơn

nhiều. Có thể thấy rõ điều này qua tìm hiểu giá một số loại than đƣợc bán cho các

hộ tiêu thụ trọng điểm trong bảng 11:

Bảng 11: Giá các loại than cho các hộ tiêu thụ trong điểm năm 2005

Loại than dùng cho

Sản xuất ximăng Sản xuất điện

Sản xuất phân bón SX giấy

Giá than

Cám 3a HG

Cám 3b HG

Cám 4b HG

Cám 5a HG

Cám 4b HG

Cám 4a HG

Cục xô HG1A

(USD/tấn)

56,0 51,8 37,0 31,5 76,0 37,0 40,0

(1000Đ/tấn) 890,4 823,6 588,3

Giá XK 500,8 1208,4 588,3 636,0

384,8 369,5 322,0 315,0 614,0 316,2 316,2 Giá nội địa (1000Đ/tấn)

43,2 44,9 56,4 62,9 50,8 53,7 49,7 Tỷ lệ Giá nội địa/Giá XK (%)

Nguồn: Báo cáo tài chính của TKV

Qua số liệu 3 bảng trên ta thấy chênh lệch giữa giá than nội địa và giá than

xuất khẩu càng lớn thì sản lƣợng than xuất khẩu càng tăng, điều này hoàn toàn phù

hợp với quy luật thị trƣờng. Tuy nhiên ở Trung Quốc thì ngƣợc lại với ta: giá than

nội địa cao hơn giá than xuất khẩu nên xuất khẩu than giảm xuống, chẳng hạn than

xuất khẩu của Trung Quốc năm 2005 giảm xuống còn 71,8 triệu tấn, trong khi

xuất khẩu năm 2003 đạt trên 90 triệu tấn.

Do giá than nội địa thấp nên trong thời gian qua TKV xuất khẩu than là để:

(1) Bù lỗ phần sản lƣợng than tiêu thụ trong nƣớc; (2) Thu lợi nhuận để tái đầu tƣ

duy trì và nâng cao sản lƣợng đáp ứng nhu cầu than của nền kinh tế ngày càng

tăng cao; (3) Xuất khẩu một số chủng loại than mà trong nƣớc tạm thời chƣa có

nhu cầu, trong đó có cả nguyên nhân nhu cầu than thực tế cho sản xuất điện và

ximăng luôn thấp hơn nhu cầu dự kiến trong kế hoạch và quy hoạch. Chẳng hạn

năm 2005, TKV xuất khẩu 14,7 triệu tấn, trong đó theo tính toán gần 2 triệu tấn

than để bù lỗ cho than tiêu thụ trong nƣớc, khoảng 10 triệu tấn để thu lợi nhuận

đáp ứng 30% tổng vốn đầu tƣ, số còn lại khoảng 2,7 triệu tấn là các loại than trong

nƣớc chƣa có nhu cầu. [Nguồn: (8)]

 Nguyên nhân thứ hai làm tăng xuất khẩu là do quản lý phần than tiêu thụ

trong nƣớc chƣa chặt chẽ. Do giá than trong nƣớc thấp và giá than xuất khẩu cao

nhƣ đã nêu trên nên một khối lƣợng than gọi là tiêu thụ trong nƣớc nhƣng đã bị

xuất khẩu lậu để ăn chênh lệch giá. Nhƣ năm 2006 có khoảng 2,7 triệu tấn than đã

xuất khẩu lậu theo kiểu này.

* Giá than ảnh hưởng tới tổn thất than trong quá trình khai thác.

Tỉ lệ tổn thất than trong quá trình khai thác thời gian qua tuy phần nào đã

đƣợc cải thiện nhờ có tích luỹ đầu tƣ áp dụng công nghê mới song vẫn ở mức cao,

nhất là ở các mỏ hầm lò. Một trong những nguyên nhân làm cho tổn thất than còn

ở mức cao là do giá than thấp nên trong nhiều trƣờng hợp một phần than có giá

thành khai thác cao bị doanh nghiệp bỏ lại trong lòng đất và ngoài bãi thải.

Rõ ràng qua những phân tích ở trên cho thấy nguyên nhân của mọi nguyên

nhân làm tăng cao xuất khẩu than là do giá bán than trong nƣớc quá thấp. Việc duy

trì cơ chế bán than nội địa thấp, nhất là giá bán cho các hộ tiêu thụ chính không

những gây tiêu cực trong buôn bán và xuất khẩu than mà còn góp phần làm cho

việc sử dụng than lãng phí, đồng thời cũng làm tăng đà suy thoái môi trƣờng, gây

thiệt hại cho ngành kinh tế, đẩy nhanh quá trình cạn kiệt nguồn “vàng đen” hữu

hạn không thể tái tạo của đất nƣớc.

3. Doanh thu từ hoạt động xuất khẩu

Doanh thu từ hoạt động xuất khẩu càng ngày càng tăng, đƣợc thể hiện qua

bảng 12. Bảng đã tính toán cho thấy trƣớc năm 2004, doanh thu từ hoạt động xuất

khẩu là do sản lƣợng tăng nhanh, còn giá xuất khẩu lại giảm. Từ năm 2004 đến

nay, giá đã tăng trở lại, sản lƣợng xuất khẩu còn tăng nhanh hơn nữa làm kim

ngạch xuất khẩu tăng vƣợt bậc, doanh thu xuất khẩu cũng có những bƣớc tiến dài.

Theo bảng ta cũng tính đƣợc mức tăng trƣởng kim ngạch xuất khẩu bình quân từ

2000 - 2006 là 49,03%/năm, trong đó giai đoạn 2000 - 2003 là 22,95% trong khi

giai đoạn 2003 - 2006 tăng bình quân là 75,10%. Kim ngạch xuất khẩu tăng cao

giúp Tập đoàn bù lỗ cho phần sản lƣợng than tiêu thụ trong nƣớc, thu lợi nhuận để

tái đầu tƣ.

Bảng 12: Sản lƣợng kim ngạch xuất khẩu trung bình từ năm 2000 – 2006

Số lƣợng xuất khẩu (nghìn tấn) Giá xuất khẩu trung bình (USD/tấn) Năm Kim ngạch xuất khẩu trung bình (triệu USD)

89 3095 28,9 2000

111 4197 26,4 2001

142 5507 25,7 2002

165 6468 25,4 2003

315 10500 30,0 2004

485 14741 33,0 2005

875 21611 41,8 2006

Nguồn: Số liệu báo cáo của Tập đoàn

V. NHỮNG THÀNH CÔNG VÀ HẠN CHẾ TRONG HOẠT ĐỘNG

XUẤT KHẨU THAN CỦA TKV

1. Thành công

Để đánh giá chính xác lợi ích kinh tế mà hoạt động xuất khẩu mang lại,

chúng ta cần xem xét những khía cạnh trong xuất khẩu, đó là: chất lƣợng, chủng

loại than xuất khẩu; kim ngạch xuất khẩu; giá cả; phƣơng thức xuất khẩu; hiệu quả

xuất khẩu, thị trƣờng xuất khẩu và xúc tiến thƣơng mại.

1.1 Về chất lượng, chủng loại than xuất khẩu

Chất lƣợng sản phẩm là yếu tố quan trọng nhất khi đánh giá hiệu quả xuất

khẩu vì có thực hiện tốt khâu này thì than Việt Nam mới có thể đƣợc các nƣớc biết

tới, chấp nhận nhập khẩu than của Việt Nam và có thể nâng cao kim ngạch sang

nƣớc đó. Chất lƣợng sản phẩm than là kết quả của quá trình sản xuất trải qua nhiều

khâu, nhiều giai đoạn, chất lƣợng than chính là yếu tố đánh giá cuối cùng của quá

trình sản xuất. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam cũng đặc biệt

chú ý tới chất lƣợng than xuất khẩu.

Đầu tiên, mẫu mã, quy cách phẩm chất của các loại sản phẩm than đều

đƣợc các khách hàng quy định rất cụ thể, rõ ràng trong các hợp đồng mua bán sản

phẩm giữa hai bên. Chính vì vậy việc đáp ứng các nhu cầu khắt khe của khách

hàng phải đƣợc thực hiện và tuân thủ một cách nghiêm túc ngay ở dƣới các hầm

mỏ khai thác than sao cho quá trình khai thác và sàng tuyển chọn ra đƣợc những

loại than phù hợp với yêu cầu khách hàng. Thông thƣờng việc xuất khẩu than của

Việt Nam chỉ việc dựa vào những tiêu chuẩn kỹ thuật mà khách hàng đòi hỏi nhƣ

về độ trơ, độ ẩm, chất bốc lƣu huỳnh, cácbon cố định, nhiệt năng và cỡ hạt của

than. Đây là những đặc tính kỹ thuật quan trọng nhất nói đến tính năng sử dụng

cũng nhƣ khả năng đáp ứng tiêu chuẩn để có thể làm nguyên liệu cho quá trình

cung cấp năng lƣợng và nhiệt lƣợng trong sản xuất. Tuy nhiên quá trình để than từ

các mỏ đến tay ngƣời tiêu dùng còn phải trải qua một quá trình bao gồm nhiều

công đoạn và những công đoạn này thƣờng có ảnh hƣởng không nhỏ tới chất

lƣợng than. Nhƣ trong quá trình vận chuyển có thể có sự va đập dẫn đến cỡ hạt

của than nhỏ hơn so với quy định ban đầu hoặc khi trời mƣa làm ảnh hƣởng tới độ

ẩm của than. Vì vậy trƣớc khi tiến hành xuất khẩu than Tổng Công ty Than Việt

Nam (nay là Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam) đã thành lập

Công ty cổ phần Giám định Than Việt Nam để thực hiện các khâu giám định nhƣ

đo lƣờng và giám định chất lƣợng. Đây là đơn vị trực thuộc Tập đoàn đƣợc thành

lập để thực hiện nhiệm vụ giám định và kiểm tra xem các sản phẩm có phụ hợp

với quy cách phẩm chất yêu cầu trƣớc khi xuất khẩu hay không.

Bên cạnh việc thành lập Công ty cổ phần Giám định Than Việt Nam thì

TKV còn thiết lập các mối quan hệ với hai trung tâm kiểm tra và giám định chất

lƣợng khác là VINACONTROL và SGS. Đây là 2 trung tâm kiểm tra và giám

định chất lƣợng sản phẩm tại Việt Nam và đều giám định chất lƣợng theo tiêu

chuẩn ISO. Hai trung tâm này cũng thƣờng là những trung tâm đƣợc các bên

khách hàng của Tập đoàn chọn là cơ quan kiểm định than trƣớc khi xuất khẩu.

Việc hợp tác chặt chẽ và có những thông tin chính xác kịp thời từ những trung tâm

này đã, đang và sẽ giúp cho Tập đoàn tránh đƣợc những sai lệch trong chính sách

của mình.

Một trong những yếu tố quan trọng khác ảnh hƣởng tơi chất lƣợng than

xuất khẩu là quá trình vận chuyển than từ nơi sản xuất đến cầu cảng để xuất khẩu.

Thƣờng thì than đƣợc xuất khẩu cho khách hàng nƣớc ngoài có khối lƣợng lớn, do

đó việc chuẩn bị hàng để xuất khẩu là rất quan trọng, vì vậy đây là một vấn đề mà

Tập đoàn đặc biệt quan tâm tới khi ký kết hợp đồng mua bán với bất kỳ đối tác

nào. Điều này đƣợc thể hiện qua việc Tập đoàn không ngừng tăng cƣờng đầu tƣ

trang thiết bị máy móc hiện đại phục vụ cho quá trình sang tuyển, phân loại than.

Cho đến nay Tập đoàn đã có ba cụm sang tuyển trung tâm tại Cửa Ông (Cẩm Phả -

Quảng Ninh), Nam Cầu Trắng (Hạ Long - Quảng Ninh), và Nhà máy sàng Vàng

Danh (Uông Bí - Quảng Ninh).

Việt Nam có cả than nâu, than bùn, than mỡ song lợi thế tuyệt đối của than

Việt Nam trên thị trƣờng thế giới là than Antraxit. Bể than Antraxit của Quang

Ninh – Việt Nam đƣợc coi là chất lƣợng hàng đầu thế giới với những tính năng ƣu

việt, hoàn toàn có thể cạnh tranh với các nƣớc xuất khẩu khác nhƣ: nhiệt lƣợng cac

(7350 – 8200 kcal/kg), độ tro thấp và hàm lƣợng lƣu huỳnh thấp, tỷ lệ cacbon ổn

định (80 – 90%), rất phù hợp cho ngành sản xuất nhựa, ximăng, công nghiệp luyện

kim, đóng tàu. Trữ lƣợng Antraxit tính từ độ vỉa đến độ sâu -300m thì hiện nay

còn khoảng 3,3 tỷ tấn, nếu khai thác mỗi năm 20 – 25 triệu tấn thì chúng ta còn

khai thác đƣợc hơn 70 năm nữa. Ngoài ra theo thăm dò của ngành địa chất, tính từ độ sâu -300 đến -1000m trữ lƣợng còn khoảng 10 tỷ tấn2.

Than xuất khẩu của TKV hiện nay chủ yếu tập trung vào một số chủng loại

có giá trị xuất khẩu cao nhƣ than cục, than cám 1, 2, 3. Đây là loại than trong nƣớc

chƣa có nhu cầu sử dụng nên TKV tiếp tục xuất khẩu sang thị trƣờng Nhật Bản,

Hàn Quốc, châu Âu…Ngoài ra, một số loại than chất lƣợng thấp mà trong nƣớc

chƣa sử dụng hết nhƣ than cám 5, 6, 7, TKV sẽ tiếp tục xuất sang thị trƣờng Trung

Quốc. TKV sẽ thắt chặt hơn công tác quản lý, chỉ cung cấp than cho các công ty là

đại lý của TKV cũng nhƣ giao than xuống tận cuối nguồn cho các hộ lớn để chống

thất thoát nguồn than.

Trong điều kiện thƣơng mại quốc tế ngày càng phát triển, mức độ cạnh

tranh ngày càng gay gắt nhƣ hiện nay, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát

triển lâu dài thì yếu tố chất lƣợng sản phẩm là một trong những nhân tố cần đƣợc

các doanh nghiệp quan tâm hàng đầu. Chất lƣợng tốt không những đảm bảo cho sự

tồn tại và phát triển của sản phẩm trên thị trƣờng nội địa mà còn giúp doanh

nghiệp vƣơn ra trên thị trƣờng nƣớc ngoài. Chính vì nhận thức đƣợc điều này,

TKV đã không ngừng nâng cao chất lƣợng than xuất khẩu, điều đó góp phần giúp

Tập đoàn mở rộng thị trƣờng xuất khẩu của mình tới hơn 30 quốc gia trên thế giới.

1.2 Về giá than xuất khẩu

Các năm qua trên thế giới, giá than giảm mạnh từ năm 2000 - 2003 và tăng

trở lại từ năm 2004 đến nay. Ví dụ than Antraxit, năm 1998 có giá là 70 USD/tấn

thì đến 2001 chỉ còn 54 USD/tấn và đến 2004 tăng trở lại là 74 USD/tấn. Khi giá

cả giảm, nó không những ảnh hƣởng đến lợi nhuận của Tập đoàn mà còn gây khó

khăn trong công tác dự trữ lƣợng than xuất khẩu của Tập đoàn để có thể đáp ứng

đƣợc nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Nhận thức đƣợc điều này, Tập đoàn

đã xây dựng chế độ giá cả phù hợp có thể chấp nhận đƣợc nhƣ đã phân tích ở trên

2 Theo số liệu báo cáo thăm dò đánh giá trữ lƣợng tài nguyên

với những khách hàng có hợp đồng dài hạn, khối lƣợng hợp đồng lớn nhƣ Hàn

Quốc, Bungary…Tuy nhiên giá cả ở đây phải đảm bảo kinh doanh không lỗ, chính

sách giá cả này đã đƣợc khách hàng hƣởng ứng và nó đã đem lại những kết quả rất

khả quan.

1.3 Về kim ngạch xuất khẩu

Trong những năm qua, than đá là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ

lực của Việt Nam. Nếu nhƣ cuối những năm 1990, kim ngạch xuất khẩu của Việt

Nam có xu hƣớng giảm xuống (trung bình trong giai đoạn 1996 – 2000 mỗi năm

giảm 4,7%, đến năm 2000 chỉ còn 94 triệu USD) thì từ năm 2001, xuất khẩu than

không những đã phục hồi mà còn đạt đƣợc tốc độ tăng trƣởng đáng chú ý. Trong

giai đoạn 2000 – 2006, tốc độ tăng trƣởng kim ngạch xuất khẩu bình quân là 49%,

đặc biệt tăng mạnh từ năm 2004 đến nay. Năm 2005 đã vƣợt ngƣỡng 500 triệu

USD kim ngạch xuất khẩu giúp mặt hàng than trở thành một trong những “đại gia”

xuất khẩu chủ lực của nƣớc ta, đến năm 2006 kim ngạch xuất khẩu than đã là 875

triệu USD, gần đạt mức 1 tỷ USD chứng tỏ sự tăng trƣởng vƣợt bậc của Tập đoàn

những năm gần đây.

1.4 Về mặt phương thức xuất khẩu

Việc đáp ứng nhu cầu của khách hàng về mặt chất lƣợng sản phẩm than, đề

ra mức giá xuất khẩu hợp lý đã tạo những lợi thế cạnh tranh nhất định cho sản

phẩm than trên thị trƣờng quốc tế. Tuy nhiên các lợi thế này chỉ có tác dụng trong

thời gian nhất định. Khi chất lƣợng sản phẩm trở nên đồng đều ở tất cả các thị

trƣờng, khi mức giá xuất khẩu than trên thị trƣờng nhỏ hơn hoặc bằng giá xuất

khẩu than của Việt Nam, đồng thời hiện nay có nhiều đối thủ cạnh tranh quyết liệt

trong hoạt động xuất khẩu than thì chính sách phân phối sản phẩm than sẽ đóng

vai trò vô cùng quan trọng trong quá trình cạnh tranh. Trong chính sách phân phối

sản phẩm thì quan trọng hơn cả là duy trì kênh phân phối nhƣ thế nào để sản phẩm

có thể xuất khẩu và đem lại lợi nhuận cho nhà xuất khẩu. Hiện nay TKV đã và

đang tiến hành xuất khẩu than sang các thị trƣờng trên thế giới thông qua hai kênh

phân phối đó là: xuất khẩu trực tiếp và xuất khẩu gián tiếp (tức là thông qua các tổ

chức kinh doanh độc lập trong nƣớc, xuất khẩu thông qua trung gian). Nhìn chung

thì kênh xuất khẩu trực tiếp là hiệu quả nhất vì không phải tốn phí, không phải

thông qua trung gian, không mất phí uỷ thác và làm tăng thu nhập doanh nghiệp.

Đối với kênh gián tiếp xuất khẩu thông qua tổ chức kinh doanh độc lập trong nƣớc

thì Tập đoàn cũng bán cho các công ty đó nhƣng lƣợng hàng bán bị hạn chế do

than là ngành kinh doanh độc quyền. Tập đoàn còn sử dụng kênh thông qua trung

gian xuất khẩu nhƣ xuất khẩu sang thị trƣờng Nhật Bản qua Công ty Thống Nhất

Coal, xuất khẩu sang thị trƣờng Hàn Quốc thông qua Công ty Sam Sung.

Lƣợng tiêu thụ và doanh số tiêu thụ chủ yếu là từ kênh gián tiếp, thể hiện

qua bảng sau:

Bảng 13: Kim ngạch xuất khẩu than theo các hình thức xuất khẩu

Đơn vị: %

Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

69.66 72,79 65,49 63,03 63,35 61,44 58,63 Kênh gián tiếp

30,34 27,03 34,51 36,97 36,65 38,56 41,37 Kênh trực tiếp

Nguồn: Số liệu của Tập đoàn

1.5 Về thị trường xuất khẩu

Cho đến nay Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã xuất

khẩu than đƣợc sang 30 thị trƣờng, trong đó Trung Quốc, Nhật Bản, Tây Âu, Hàn

Quốc, Thái Lan, Đài Loan đều là những bạn hàng lớn và bền vững của thị trƣờng

than Việt Nam, có một số thị trƣờng mà Tập đoàn đã đạt kim ngạch xuất khẩu trên

1 triệu USD/ năm.

Những năm vừa qua Tập đoàn đã kế thừa và mở rộng thị trƣờng tiêu thụ

trên và một số thị trƣờng khác nhƣ Philipins, Nam Mỹ, Nam Phi…nhờ vào chính

sách bạn hàng đúng đắn, sự cung cấp ổn định về khối lƣợng, chất lƣợng với giá cả

cạnh tranh cho khách hàng. TKV đã ký đƣợc hợp đồng dài hạn 3 năm, 5 năm và

thậm chí là 15 năm cho một số nhà tiêu thụ ở Nhật Bản, Philipins, Thái Lan và

Trung Quốc.

1.6 Về hiệu quả xuất khẩu

Hiệu quả xuất khẩu của Tập đoàn đƣợc thể hiện trên hai khía cạnh, đó là

hiệu quả về mặt kinh tế và hiệu quả về mặt xã hội mà hoạt động xuất khẩu than

đem lại.

Đánh giá về mặt kinh tế của việc xuất khẩu than chính là đánh giá những

lợi ích nhất định về kinh tế cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và các doanh

nghiệp xuất khẩu than nói riêng. Thông qua hoạt động xuất khẩu, chúng ta sẽ thu

đƣợc nguồn vốn, nguồn ngoại tệ lớn góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hoá –

hiện đại hoá đất nƣớc, cải thiện cán cân thanh toán, cán cân thƣơng mại, làm tăng

dự trữ ngoại tệ. Cụ thể đối với hiệu quả về mặt kinh tế đƣợc đánh giá trên khía

cạnh lợi nhuận xuất khẩu, mức đóng góp của kim ngạch xuất khẩu than trong tổng

kim ngạch xuất khẩu của cả nƣớc.

Bảng 14: Lợi nhuận xuất khẩu của Tập đoàn qua các năm 2000 - 2006

Mức lợi nhuận (tỷ đồng) Tốc độ tăng (%) Năm

128,892 - 2000

141,451 9,7 2001

157,010 11,0 2002

169,571 8,0 2003

186,528 10,0 2004

215,412 15,5 2005

279,174 29,6 2006

Nguồn: Báo cáo tổng kết giai đoạn 2000 – 2006 của Tập đoàn

Hiệu quả xuất khẩu than Việt Nam trong những năm thể hiện thông qua chỉ

tiêu doanh thu xuất khẩu và nhất là qua chỉ tiêu lợi nhuận xuất khẩu. So với những

năm đầu thành lập Tổng Công ty Than Việt Nam đến nay là Tập đoàn Công

nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam thì tổng doanh thu tăng gần 7 lần từ năm

1995 là 1410 tỷ đồng đến năm 2006 là 9546 tỷ đồng. Lợi nhuận xuất khẩu cũng

tăng lên thể hiện qua bảng 14.

Qua bảng số liệu này ta thấy lợi nhuận xuất khẩu than tăng dần qua các

năm, trở thành thế mạnh xuất khẩu của đất nƣớc. Nó góp phần tăng thu ngoại tệ và

phát huy lợi thế so sánh của đất nƣớc.

Hiệu quả về mặt xã hội khi kim ngạch xuất khẩu than ngày càng tăng thể

hiện rất rõ qua việc Tập đoàn đã sử dụng một lực lƣợng lao động rất lớn, đặc biệt

đã giải quyết một số lƣợng việc làm lớn cho công nhân vùng mỏ. Bên cạnh đó,

mức lƣơng trả cho ngƣời lao động ngày càng đảm bảo cho cuộc sống của họ. Nếu

nhƣ năm 1995 mức lƣơng của cán bộ công nhân viên vùng mỏ chỉ là 667.000

đồng/ngƣời/ tháng thì đến năm 2006 đã là 3,8 triệu đồng/tháng. Trong những năm

qua thông qua hoạt động xuất khẩu than ngày càng đƣợc tăng cƣờng đã giúp cho

việc phát triển các ngành kinh doanh khác, ngày càng đem lại lợi ích cho nền kinh

tế đất nƣớc.

1.7 Xúc tiến thương mại trong hoạt động bán hàng

Trong hoạt động xuất khẩu, các hoạt động xúc tiến đóng một vai trò quan

trọng, giúp sản phẩm đƣợc mở rộng, khuyếch trƣơng để khách hàng biết đến trên

các thị trƣờng. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã có rất

nhiều hoạt động khuyếch trƣơng sang các thị trƣờng khác nhau, Tập đoàn thƣờng

có quan hệ với các cơ quan hợp tác chính phủ các nƣớc mà than Việt Nam đƣợc

xuất khẩu nhƣ: Tổ chức thăm dò than vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong

chƣơng trình hợp tác với cơ quan phát triển tổng hợp kỹ thuật năng lƣợng mới

(NEDO), nghiên cứu chung về công tác khai thác than với trung tâm năng lƣợng

Nhật Bản (JCOAL). Ngoài ra TKV còn có quan hệ với các tập đoàn kinh tế lớn

của các nƣớc nhƣ tập đoàn Sumitomo, Nippon Steel, Nihon Cemen, Itochu,

Nittetsusoji (Nhật Bản), Đại Hàn Coal, Samsung (Hàn Quốc). TKV thƣờng áp

dụng các biện pháp bán hàng trực tiếp, tham gia hội chợ triển lãm, phát hành tạp

chí để quảng bá cho sản phẩm của mình. Đối với hình thức bán hàng trực tiếp, Tập

đoàn thƣờng tìm thông tin trên các mạng rồi tìm đến các khách hàng có tiềm năng,

có nhu cầu sử dụng than lớn để chào hàng các loại than mà Tập đoàn có khả năng

đáp ứng. Hơn nữa, các lãnh đạo của Tập đoàn còn trực tiếp đi cùng các đoàn

doanh nghiệp Việt Nam theo các đoàn lãnh đạo của Chính phủ sang thị trƣờng các

nƣớc để tìm kiếm và mở rộng cơ hội làm ăn của ngành than trên thị trƣờng đó.

Chính nhờ các chuyến đi này mà Tập đoàn có thể ký đƣợc các hợp đồng quan

trọng với khách hàng mới. Bên cạnh tham gia các hội chợ trong nƣớc, Tập đoàn

còn tham gia các hội chợ thƣơng mại quốc tế bởi đây là những cơ hội tốt cho Tập

đoàn trong việc quảng bá sản phẩm của mình tới các bạn hàng trên thế giới. Mặc

dù hoạt động này còn chƣa nhiều song việc tham gia vào các hội chợ này cũng

đem lại những hiệu quả nhất định cho Tập đoàn. Ngoài hình thức bán hàng trực

tiếp, tham dự hội chợ triển lãm quốc tế, tập đoàn còn phát hành tạp chí đặc biệt để

giới thiệu về Tập đoàn và các công ty của mình, giới thiệu các thành tựu đã đạt

đƣợc của mình. Đây đƣợc coi là hình thức quảng cáo hiệu quả và trong thời gian

tới Tập đoàn sẽ tiếp tục mở rộng.

 Tất cả những thành tựu mà Tập đoàn đã đạt đƣợc ở trên đã góp phần thúc

đẩy hoạt động xuất khẩu than trong thời gian qua. Tập đoàn làm đƣợc nhƣ vậy là

do ngành than đã không ngừng đổi mới công nghệ, nhập khẩu những máy móc

thiết bị hiện đại phục vụ cho quá trình khai thác, sàng tuyển, vận chuyển than.

Trong những năm qua Tập đoàn đã có nhiều sáng kiến, cải tiến phục vụ cho công

việc gia công chế tạo, phục hồi phụ tùng, sửa chữa các sản phẩm truyền thống và

sản phẩm mới. Bên cạnh đó, Tập đoàn còn đầu tƣ sắm mới các loại máy móc

chuyên dùng, đa năng hiện đại phục vụ cho việc khai thác than, phát huy phong

trào sáng kiến kỹ thuật, hàng năm giá trị làm lợi của các cải tiến kỹ thuật là gần 1

tỷ đồng.

2. Hạn chế cần khắc phục

Bên cạnh những gì đã đạt đƣợc thì vẫn còn tồn tại nhiều mặt hạn chế trong

quá trình xuất khẩu than. Chúng ta sẽ xem xét những hạn chế đó trên các khía

cạnh: giá cả, phƣơng thức xuất khẩu, đảm bảo an toàn cho ngƣời lao động:

2.1 Về chất lượng than xuất khẩu

Tuy than Việt Nam đã đƣợc xuất khẩu sang nhiều quốc gia và đƣợc đánh

giá là có chất lƣợng tốt (độ tro, độ ẩm, chất bốc, lƣu huỳnh, cácbon cố định, nhiệt

năng cỡ hạt nhân của than đều đáp ứng các tiêu chuẩn của các nƣớc đề ra) nhƣng

vẫn còn một vấn đề tồn tại đó là chất lƣợng than chƣa đƣợc đảm bảo trong những

trƣờng hợp giao hàng với khối lƣợng lớn. Nguyên nhân là chƣa có sự tuân thủ

nghiêm ngặt các yêu cầu của quy trình ngay từ đầu, trong quá trình sản xuất, vận

chuyển than từ mỏ ra cảng còn bị ảnh hƣởng nhiều bởi các yếu tố va đập, mƣa làm

tăng độ ẩm của than, ảnh hƣởng đến chất lƣợng than xuất khẩu, từ đó ảnh hƣởng

đến cả giá cả xuất khẩu than của Tập đoàn.

2.2 Về giá than xuất khẩu

Giá than xuất khẩu của Tập đoàn chủ yếu là theo giá FOB, điều này thực sự

chƣa đem lại hiệu quả cho Tập đoàn, chƣa tận dụng đƣợc ƣu thế cạnh tranh về chi

phí vận chuyển, đây cũng là một trong những nguyên nhân làm giá than xuất khẩu

cao. Hiện nay so với giá xuất khẩu các loại than cùng loại của các nƣớc khác trên

thế giới thì giá than của Việt Nam tƣơng đối cao, gây khó khăn cho xuất khẩu than

của Tập đoàn trong bối cảnh nền kinh tế thế giới cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Mặt khác, giá xuất khẩu cao hơn nhiều so với giá thành và giá than nội địa gây

tiêu cực trong buôn bán và xuất khẩu than, đồng thời góp phần làm cho việc sử

dụng than lãng phí, gây suy thoái môi trƣờng, gây thiệt hại cho các ngành kinh tế.

2.3 Về phương thức xuất khẩu

Đây cũng là một nhân tố khiến cho giá than xuất khẩu cao. Trong điều kiện

mà Tập đoàn chƣa mở đƣợc các chi nhánh, văn phòng đại diện của mình tại thị

trƣờng nên phần lớn việc xuất khẩu than đều phải qua trung gian. Điều này khiến

cho ngành than phải dựa vào đối tác nƣớc ngoài, dẫn đến tình trạng thụ động trong

kinh doanh. Tập đoàn không thể liên lạc trực tiếp với khách hàng của mình khiến

thông tin giữa hai bên không đƣợc điều chỉnh thƣờng xuyên để cập nhật kịp thời.

2.4 Về mặt đảm bảo an toàn cho người lao động

Yếu tố con ngƣời trong khai thác, sản xuất và xuất khẩu than cũng quan

trọng không kém máy móc thiết bị hiện đại. Trong những năm gần đây, Tập đoàn

đã có những bƣớc phát triển mạnh cả về sản lƣợng khai thác, tiêu thụ trong nƣớc

và xuất khẩu than. Tuy nhiên, song hành với tăng sản lƣợng than thì số vụ tai nạn

lao động trong các đơn vị khai thác than thuộc Tập đoàn cũng không ngừng tăng

lên. Chỉ tính riêng năm 2006, các đơn vị thuộc Tập đoàn đã để xảy ra 22 vụ tai nạn

lao động làm chết gần 50 ngƣời. Nhìn chung các đơn vị đã thực hiện tƣơng đối đủ

các quy định của pháp luật về công tác an toàn trong khai thác than nhƣng chất

lƣợng thực hiện chƣa cao thể hiện:

- Việc biên soạn quy trình của hầu hết các đơn vị còn sơ sài, chƣa sát với

công nghệ và thiết bị của đơn vị, chƣa phân định rõ ràng từng quy trình.

- Trình độ, năng lực của cán bộ quản lý trực tiếp từ lò trƣởng, quản đốc phân

xƣởng, giám sát viên an toàn còn yếu, chƣa đáp ứng đƣợc công tác điều hành sản

xuất và giám sát an toàn.

- Công tác huấn luyện chƣa hiệu quả, ngƣời lao động chƣa hiểu rõ để thực

hiện đúng quy trình, quy phạm, thiếu nhiều lao động có kinh nghiệm trong khai

thác hầm lò.

- Công tác quản lý vật liệu nổ công nghiệp còn nhiều thiếu sót, chƣa tuân thủ

đầy đủ các quy định chiếu mẫu về nổ mìn.

* * *

Nhƣ vậy, chƣơng 2 này đã phân tích thực trạng hoạt động xuất khẩu than

của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam. Cụ thể, xuất khẩu than

của Tập đoàn đƣợc nghiên cứu trong bối cảnh thị trƣờng than thế giới đang có nhu

cầu lớn đối với than Việt Nam và mặt hàng than lại ngày càng chiếm tỉ trọng lớn

trong cơ cấu hàng xuất khẩu Việt Nam. Ngoài ra, những số liệu và phân tích cụ thể

về kim ngạch xuất khẩu, thị trƣờng xuất khẩu, giá cả xuất khẩu và doanh thu từ

hoạt động xuất khẩu than cùng với những thành công và hạn chế trong xuất khẩu

than của Tập đoàn đã thể hiện một cách sinh động hoạt động xuất khẩu than của

Tập đoàn thời gian gần đây.

Chƣơng 3:

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO HOẠT XUẤT KHẨU THAN CỦA

TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN

VIỆT NAM

DỰ BÁO TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI ẢNH HƢỞNG ĐẾN I.

HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TKV

1. Chính sách hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực của Việt Nam

Chúng ta đang tiến hành công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nƣớc

trong bối cảnh thế giới đang diễn ra nhứng thay đổi to lớn về cả chính trị và kinh

tế. Hoà bình, ổn định và hợp tác để cùng phát triển là đòi hỏi của mọi quốc gia,

mọi dân tộc trên thế giới. Hội nhập kinh tế quốc tế đã trở thành xu hƣớng tất yếu,

nó nhƣ một dòng chảy mạnh dần lên mà ngƣời ta chỉ có cách lựa chọn là hoà nhập

vào nó.

Việt Nam cũng không thể nằm ngoài xu hƣớng khách quan đó. Đại hội đại

biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (1986) đã khởi xƣớng công cuộc đổi mới đất

nƣớc mà một trong những hƣớng quan trọng là mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế,

chủ động tham gia các tổ chức quốc tế và khu vực nhằm củng cố và nâng cao vị

thế của Việt Nam trên trƣờng quốc tế, phát huy cao nội lực, đồng thời tranh thủ

nguồn lực bên ngoài cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc. Quan điểm này

đã đƣợc khẳng định trong tất cả các văn kiện đại hội toàn quốc lần thứ VII, VIII,

IX và X của Trung Ƣơng Đảng: “Chủ động và tích cực hội nhập kinh tế quốc tế

theo lộ trình, phù hợp với chiến lược phát triển đất nước từ nay đến năm 2020.

Chuẩn bị tốt các điều kiện để ký kết các hiệp địng thương mại tự do song phương

và đa phương. Thúc đẩy quan hệ hợp tác toàn diện và có hiệu quả với các nước

ASEAN, các nước châu Á - Thái Bình Dương; củng cố và phát triển quan hệ hợp

tác song phương tin cậy với các đối tác chiến lược; khai thác có hiệu quả các cơ

hội và giảm tối đa những thách thức, rủi ro khi nước ta là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO)3”. Quan điểm mở rộng quan hệ kinh tế thƣơng mại là

quan điểm chỉ đạo, xuyên suốt trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực

của Việt Nam.

Trong những năm qua, Việt Nam đã có những nỗ lực to lớn nhằm thúc đẩy

quan hệ hợp tác với tất cả các nƣớc có trình độ phát triển và thể chế chính trị khác

nhau trên thế giới. Kể từ khi tham gia hội nhập kinh tế quốc tế đến nay, Việt Nam

đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 167 nƣớc, thiết lập quan hệ buôn bán với hơn

150 nƣớc trong khu vực và trên thế giới, có gần 10.000 doanh nghiệp của nƣớc ta

tham gia xuất nhập khẩu. Bên cạnh đó, Việt Nam còn có quan hệ đầu tƣ với hơn

70 nƣớc và vùng lãnh thổ trên thế giới, có trên 45 tổ chức tài trợ chính thức đã

thực hiện viện trợ cho Việt Nam. Việt Nam đã bình thƣờng hoá và phát triển quan

hệ với các thể chế tài chính tiền tệ quốc tế nhƣ: Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân

hàng thế giới (WB), Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB) và các tổ chức phát triển

kinh tế khác trong hệ thống Liên hiệp quốc. Trong thời gian qua, Việt Nam đang

tiếp tục đẩy mạnh tiến trình hội nhập thông qua việc tham gia vào các tổ chức và

thể chế hợp tác kinh tế - thƣơng mại khu vực và thế giới nhƣ ASEAN, AFEC,

ASEM và WTO vào cuối năm 2006. Và việc ký kết đƣợc Hiệp định thƣơng mại

Việt - Mỹ vào 13/7/2000, chính thức có hiệu lực vào 11/12/2001 đƣợc đánh giá là

bƣớc đi lịch sử trong tiến trình bình thƣờng hóa quan hệ giữa hai quốc gia, không

những tăng cƣờng quan hệ thƣơng mại giữa hai nƣớc mà còn mở cửa nền kinh tế

Việt Nam với thế giới và giúp Việt Nam hội nhập hơn vào cộng đồng quốc tế.

Khi tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam sẽ có đƣợc

những cơ hội nhƣng đồng thời phải đối mặt đối mặt với những thách thức. Những

cơ hội mà Việt Nam có đƣợc khi tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực là:

- Việt Nam có đƣợc những cơ hội trong việc tiếp nhận vốn, công nghệ.

3 Văn kiện Đại hội đại bểu toàn quốc lần thứ X, Đảng CS Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, trang 114

Nhƣng nếu nƣớc ta không tạo ra đƣợc một môi trƣờng đầu tƣ có khả năng sinh lời

hấp dẫn và bền vững thì các dòng vốn và công nghệ mới sẽ không vào ra hoặc nếu

có thì sau một thời gian khó khăn sẽ tự động với rút. Cùng việc thu hút đầu tƣ

nƣớc ngoài là việc tiếp nhận công nghệ mới, điều này góp phần quan trọng trong

việc nâng cao khả năng cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam trên trƣờng quốc tế.

- Việt Nam có cơ hội mở rộng thị trƣờng của mình ra thế giới. Hiện nay Việt

Nam đã trở thành thành viên của WTO thì sau khoảng 5 – 10 năm tới, thị trƣờng

hàng hoá, dịch vụ của Việt Nam sẽ đƣợc khai thông với hơn 150 nƣớc thành viên

WTO. Khi Việt Nam hội nhập thì Việt Nam sẽ khắc phục đƣợc tình trạng bị phân

biệt đối xử, tạo đƣợc thế và lực trong thƣơng mại quốc tế, đƣợc hƣởng những ƣu

đãi thƣơng mại, mở đƣờng cho thƣơng mại phát triển.

- Hội nhập kinh tế thƣơng mại còn giúp Việt Nam cơ cấu lại sản xuất trong

nƣớc theo hƣớng có hiệu quả hơn. Hội nhập đồng nghĩa với việc tham gia sẽ tạo ra

sự cạnh tranh trên thị trƣờng nội địa, buộc các ngành sản xuất phải cơ cấu lại theo

hƣớng phù hợp nhất với xu hƣớng của thị trƣờng thế giới, nâng cao hiệu quả kinh

doanh và sản xuất những sản phẩm đƣợc thị trƣờng thế giới chấp nhận. Tự do

thƣơng mại cũng tạo điều kiện cho các ngành sản xuất có cơ hội lựa chọn nhiều

loại nguyên vật liệu và các yếu tố đầu vào phù hợp với quá trình sản xuất của

mình. Và cuối cùng đó là ngƣời tiêu dùng trong nƣớc sẽ có lợi hơn do có nhiều sự

lựa chọn đối với hàng hoá trên thị trƣờng nội địa.

Đứng trƣớc tiến trình hội nhập tất yếu này Tập đoàn Công nghiệp Than –

Khoáng sản Việt Nam có nhiều thuận lợi, cơ hội phát triển, đồng thời cũng phải

đối mặt với nhiều thách thức mới. Thuận lợi là cùng với hội nhập, thuế xuất khẩu

than của Việt Nam sang các thị trƣờng thế giới cũng sẽ giảm, tạo điều kiện đẩy

mạnh xuất khẩu than của Việt Nam sang nhiều thị trƣờng trên thế giới. Nhƣng

đồng thời với việc hàng hoá Việt Nam có thể thâm nhập vào thị trƣờng khác thì

Việt Nam cũng phải mở cửa thị trƣờng của mình cho các nƣớc khác thâm nhập.

Nhƣ vậy có thể tận dụng đƣợc những thuận lợi và vƣợt qua khó khăn do quá trình

hội nhập mang lại thì TKV không còn cách nào khác là phải có những bƣớc đi

đúng đắn, thay đổi cho phù hợp với điều kiện mới.

2. Xu hƣớng thị trƣờng than thế giới trong thời gian tới

Trong một vài năm tới, Việt Nam sẽ tiếp tục đứng vị trí nhất nhì trên thế

giới về xuất khẩu than Antraxit, với lƣợng cung cấp ra trên thế giới khoảng 4 triệu

tấn/năm, chiếm tỷ trọng 25 – 30% tổng khối lƣợng than Antraxit xuất khẩu trên thị

trƣờng thế giới.

Trong năm 2007 và một vài năm tiếp theo, Trung Quốc sẽ đóng cửa 25 mỏ

than với số lƣợng trung bình khoảng 25 triệu tấn than. Hiện nay tổng số khoản lỗ

của riêng 8 mỏ than ở Trung Quốc lên tới 1,9 tỷ NDT, chiếm khoảng 39,8% tổng

kim ngạch thua lỗ của toàn ngành than. Tổng khối lƣợng than xuất khẩu của Trung

Quốc năm 2005 chỉ đạt 38 – 40 triệu tấn than các loại trong đó than Antraxit chỉ

chiếm 2,5 – 3,5 triệu tấn. Đây là cơ hội tốt cho than Antraxit Việt Nam xuất khẩu.

Ông Colin Gubbins - Giám đốc hãng tƣ vấn The McCloskey Group (TMG)

cho rằng thị trƣờng than thế giới sẽ tiếp tục xu hƣớng vững giá do sự eo hẹp nguồn

cung than tại Trung Quốc trong khi nhu cầu tiêu thụ tại Ấn Độ và Hàn Quốc vẫn

tăng mạnh. Kaz Tanaka, Phó tổng giám đốc công ty PT Arutmin Indonesia, cho

biết nguồn cung than tại thị trƣờng châu Á hiện nay đang bị thắt chặt do rất nhiều

tàu vận chuyển than vẫn đang neo chờ bốc hàng tại các cảng của Australia. Ông

Gubbins dự đoán, nhu cầu than của Trung Quốc và Ấn Độ có thể tăng lần lƣợt

47,6% và 17% trong năm nay.

Cùng với Australia, Indonesia hiện là một trong những nƣớc xuất khẩu than

lớn nhất thế giới, Inđônêxia sẽ tiếp tục chi phối thị trƣờng than Châu Á ít nhất là

trong giai đoạn từ nay đến năm 2020, bất chấp chính sách tăng nguồn cung than

cho thị trƣờng nội địa của chính phủ nƣớc này. Sản lƣợng than của Indonesia dự

kiến tăng từ mức 193 triệu tấn năm 2006, lên đạt 370 triệu tấn năm 2025. Tuy

nhiên, do tiêu thụ nội địa có thể tăng mạnh, xuất khẩu than của nƣớc này dự báo

chỉ tăng nhẹ từ 148 triệu tấn năm ngoái lên đạt 150 triệu tấn năm 2009 và sẽ tiếp

tục ổn định mức này cho tới năm 2025. Theo ông Gubbins, việc Trung Quốc, một

trong những nƣớc sản xuất than hàng đầu thế giới, sẽ tiếp tục giảm xuất khẩu than

là một trong những yếu tố quan trọng góp phần củng cố địa vị của Inđônêxia (có

trữ lƣợng khoảng 63 tỷ tấn) với tƣ cách là nƣớc xuất khẩu than lớn nhất Châu Á.

Trên thực tế, Trung Quốc đã tăng cƣờng nhập khẩu than để bổ sung cho sự thiếu

hụt nguồn cung trong nƣớc sau khi nƣớc này đóng cửa nhiều mỏ than, và lƣợng

than xuất khẩu của Việt Nam giảm.

Đối thủ cạnh tranh về cung cấp than lớn thứ 3 của ta là Nam Phi. Theo nhƣ

dự đoán thì với sự ổn định của khu vực này, Nam Phi sẽ tiếp tục tăng khối lƣợng

Antraxit xuất khẩu và ƣớc tính chiếm tỷ trọng 20 – 22% tổng khối lƣợng than

Antraxit xuất khẩu toàn thế giới.

Về thị trƣờng nhập khẩu than, với sự phục hồi kinh tế nhanh từ sau cuộc

khủng hoảng khu vực thì Nhật Bản sẽ vẫn tiếp tục là nhà nhập khẩu than Antraxit

lớn nhất thế giới. Tiếp đến là Pháp với tỷ trọng khoảng 16 – 20% khối lƣợng than

Atraxit nhập khẩu và trong vài năm tới vẫn duy trì ở mức này. Một số nƣớc nhƣ

Philipins, Hàn Quốc, Bungary…vẫn nhập khẩu than Antraxit với khối lƣợng

tƣơng tự các năm trƣớc. Năm 2007, lƣợng than nhập khẩu của Ấn Độ dự kiến sẽ

tăng gấp gần 6 lần lên 29 triệu tấn, so với 5 triệu tấn năm 2006; việc khánh thành

các nhà máy điện mới tại Hàn Quốc cũng sẽ làm gia tăng nhu cầu nhập khẩu than

của nƣớc này lên 64 triệu tấn. Malaixia cũng tăng lƣợng than nhập khẩu lên 14

triệu tấn, so với 1,5 triệu tấn năm 2006. Nhƣ vậy thị trƣờng xuất nhập khẩu than

Antraxit trên thế giới trong thời gian tới sẽ tƣơng đối ổn định và có xu hƣớng tăng

lên, đây có thể coi là thời cơ tốt cho Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản

Việt Nam đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu than.

II. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA TKV TRONG THỜI GIAN TỚI

1. Những thách thức chính đối với ngành than trong thời gian tới

Thứ nhất, nhu cầu than trong nƣớc tăng cao trong khi khả năng tăng sản

lƣợng của ngành than là hạn chế:

Bảng 15: Uớc tính nhu cầu tiêu thụ than trong nƣớc trong thời gian tới

Đơn vị: Triệu tấn

Các chỉ tiêu 2006 2010 2015 2020 2025

11,9 23,9 39,1 5,3 76,3 Than cho tiêu thụ điện

5,3 6,4 7,1 3,6 7,4 Than cho ximăng

12,5 18,5 24,5 9,6 29,0 Than cho các ngành tiêu thụ khác

18,5 29-32 47-50 69-72 112-115 Cộng nhu cầu than trong nƣớc

Các chỉ tiêu 2006 2010 2015 2020 2025

18,45-18,75 29,4-31,8 47,4-50,7 71,5-75,5 112,3-118

Nhu cầu than trong nƣớc

35,1 40,3-44,2 43,4-49,8 49,6-57,3 51,8-60,3

Than thƣơng phẩm có thể sản xuất

0,151-0,205 1,33-3,05 4,16-6,11 6,8-7,6 7,8-8,9

Nhập khẩu than cho luyện kim

chƣa chƣa 1,87-0,78 16,2-13,9 53,1-50,9

Nhập khẩu than cho điện

Nguồn: Tạp chí Khoa học Công nghệ Mỏ, Số 3/2007, trang 15

Thứ hai, tài nguyên than nói chung và điều kiện khai thác nói riêng ngày

càng khó khăn, phức tạp thể hiện trên các khía cạnh: Các mỏ lộ thiên ngày càng

xuống sâu kéo theo phải giải quyết các vấn đề ổn định bờ mỏ, thoát nƣớc, đổ thải,

cung độ vận tải, vấn đề khí mỏ, địa chất thuỷ văn…Đồng thời, nguồn tài nguyên

than đã đƣợc thăm dò xác minh và có điều kiện khai thác thuận lợi đang cạn kiệt

dần, phải đƣa vào khai thác phần tài nguyên trữ lƣợng than nằm ở dƣới sâu, vùng

xa hoặc nằm dƣới những vùng đòi hỏi phải bảo vệ nghiêm ngặt các công trình

hoặc cấu tạo bề mặt.

Thứ ba, việc đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trƣờng trong quá

trình khai thác đòi hỏi ngày càng nghiêm ngặt hơn, nhất là việc bảo vệ di sản thiên

nhiên thế giới Vịnh Hạ Long. Việc sử dụng than vẫn theo cách truyền thống gây ô

nhiễm, hiệu quả thấp trong khi công nghệ chế biến than hầu nhƣ chƣa phát triển

Thứ tƣ, để tăng sản lƣợng đòi hỏi vốn đầu tƣ cao trong khi nguồn vốn tự có

của Tập đoàn hạn hẹp và giá bán than trong nƣớc vẫn còn thấp hơn giá thành; từ

năm 2007 bắt đầu điều chỉnh theo giá thị trƣờng.

Thứ năm, ngành than cũng sẽ gặp khó khăn của một nƣớc lâu nay xuất khẩu

than sắp tới phải nhập khẩu than. Đặc biệt là các doanh nghiệp sử dụng than phải

đối mặt với việc sử dụng than theo giá thị trƣờng thay cho thói quen dùng giá thấp

trong nhiều năm qua.

Tóm lại, các thách thức trên là đa chiều, đa diện đối với tập đoàn. Nguồn

“vàng đen” của nƣớc ta là hạn chế, lẽ ra đó là nguồn nhiên liệu quý giá dành để

phục vụ cho nhu cầu sử dụng của các ngành kinh tế quốc dân nhƣng do giá than

trong nƣớc thấp nên phải xuất khẩu một phần để đảm bảo cân đối tài chính cho

ngành than; lẽ ra phần lợi nhuận thu đƣợc từ xuất khẩu than dùng để đầu tƣ tếp tục

tìm kiếm, thăm dò tài nguyên, mở rộng sản xuất, đảm bảo an toàn lao động, bảo vệ

môi trƣờng và phát triển nguồn nhân lực nhằm phát triển bền vững ngành than thì

lại đem bù lỗ cho một số ngành sử dụng than trong nƣớc. Do đó, những giải pháp

thích hợp là điều mà Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam cùng

nhƣ cả ngành than rất cần lúc này.

2. Quan điểm phát triển và mục tiêu phát triển bền vững

2.1 Quan điểm phát triển

Ngành than đã đƣa ra phƣơng châm phát triển nhƣ sau: “Phát triển ngành

than bền vững theo các mục tiêu gia tăng sản lượng đáp ứng tối đa nhu cầu của

nền kinh tế, hài hoà với sự phát triển kinh tế - xã hội của cộng đồng, thân thiện với

môi trường và không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người lao

động”.

Trên cơ sở quan điểm nêu trên, phƣơng châm phát triển của Tập đoàn là:

- Tăng cƣờng đổi mới, hiện đại hoá công nghệ, thiết bị trong tất cả các khâu

của quá trình sản xuất, chế biến than theo hƣớng sản xuất sạch hơn và đảm bảo an

toàn cho ngƣời lao động.

- Việc gia tăng sản lƣợng than phải đi đôi với nâng cao tối đa hệ số thu hồi

tài nguyên và bảo vệ môi trƣờng trong quá trình sản xuất than.

- Sử dụng than hợp lý, tiết kiệm gắn liền với tăng cƣờng chế biến than để đa

dạng hoá sản phẩm, tạo ra các sản phẩm sạch, nâng cao giá trị và giá trị sử dụng

của than.

- Phát triển Tập đoàn trên cơ sở phát huy tối đa các nguồn lực bên trong kết

hợp với tăng cƣờng kêu gọi đầu tƣ và các nguồn vốn từ nƣớc ngoài.

2.2 Mục tiêu phát triển

Phát triển ngành than trở thành một nghành kinh tế - kỹ thuật hiện đại, có

hiệu quả cao, hài hoà với sự phát triển kinh tế xã hội của cộng đồng và thân thiện

với môi trƣờng trên cơ sở tăng cƣờng chế biến sâu sản phẩm than, phát triển kinh

doanh đa ngành, đẩy mạnh đổi mới và hiện đại hoá công nghệ, phát triển nguồn

nhân lực, đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trƣờng nhằm đáp ứng ở mức

cao nhất nhu cầu than của nến kinh tế, góp phần đảm bảo an ninh năng lƣợng quốc

gia. Cụ thể nhƣ sau:

a. Về phát triển than

Thứ nhất, đẩy mạnh công tác tìm kiếm, thăm dò, nâng cấp và gia tăng tài

nguyên. Cụ thể là: Đến năm 2010 thăm dò xác định xong phần tài nguyên, trữ

lƣợng than nằm dƣới mức -300m ở bể than Quảng Ninh; đồng thời tiến hành thăm

dò tỉ mỉ một phải bể than Đồng bằng sông Hồng. Đến năm 2015 - 2020 thăm dò

xong bể than Đồng bằng sông Hồng. Bên cạnh đó phải giảm đáng kể chỉ tiêu tổn

thất than trong khai thác so với hiện nay.

Thứ hai, gia tăng sản lƣợng than phù hợp với nhu cầu than của nền kinh tế,

sự phát triển bền vững của từng doanh nghiệp than trên cơ sở đảm bảo hiệu quả

kinh tế - xã hội và cân đối tài chính của ngành than.

Bảng 16: Mục tiêu sản lƣợng than thƣơng phẩm của TKV đến 2025

Đơn vị: Triệu tấn

Năm 2007 2008 2009 2010 2015 2020 2025

44 - 47 55 - 60 65 - 70 75 – 80 Mục tiêu 37 - 40 40 - 42 42 - 44

Nguồn: Tạp chí Than – Khoáng sản Việt Nam, số 6/2007, trang 9

Với mục tiêu hạn chế lƣợng than xuất khẩu, đảm bảo an ninh năng lƣợng

quốc gia, Bộ Công nghiệp cũng đề nghị “lộ trình” sản xuất và xuất khẩu than trong

giai đoạn 2007 – 2010. Theo đó, năm 2007, toàn ngành sẽ sản xuất 37 triệu tấn

than sạch, trong đó TKV là 36 triệu tấn và xuất khẩu không quá 17 triệu tấn. Năm

2008, con số này là 38 triệu tấn, trong đó TKV là 37 triệu tấn và xuất khẩu không

quá 17 triệu tấn. Lƣợng than xuất khẩu của TKV năm 2009 cũng đƣợc đề nghị

không quá 14 triệu tấn trong tổng sản lƣợng 38 triệu tấn do TKV sản xuất. Còn tới

năm 2010, lƣợng than xuất khẩu của TKV đƣợc đề nghị là 12 triệu tấn trong tổng sản lƣợng 40 triệu tấn do TKV sản xuất4.

Thứ ba, đẩy nhanh cùng việc nghiên cứu công nghệ, triển khai các dự án

chế biến than theo hƣớng đa dạng hoá sản phẩm, tạo ra các sản phẩm sạch, thân

thiện với môi trƣờng. Phấn đấu sau năm 2020 ngành chế biến than phát triển rộng

rãi, thay thế một phần xăng dầu và chiếm một tỷ lệ đáng kể trong giá trị gia tăng

4 Theo http://www.vinastock.com.vn/index/news.asp?id=2210

của ngành than.

Thứ tƣ, không ngừng nâng cao hiệu quả kinh doanh trên cơ sở quản trị chặt

chẽ về chi phí, sử dụng tiết kiệm vật tƣ, năng lƣợng và nâng cao năng suất lao

động thông qua đổi mới, hiện đại hoá công nghệ và ứng dụng rộng rãi các tiến bộ

kỹ thuật.

b. Về phát triển hài hoà với cộng đồng

TKV có mục tiêu là góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc

phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội trên các địa bàn vùng than; Phát triển hài hoà

với các bạn hàng nhằm mục tiêu “cùng thắng”; Cải thiện rõ rệt đời sống vật chất,

văn hoá và tinh thần của cán bộ công nhân trong ngành. Phấn đấu mức tăng bình

quân thu nhập hàng năm cao hơn tốc độ tăng trƣởng của nền kinh tế; Cuối cùng là

tăng cƣờng mở rộng dân chủ cơ sở trong các doanh nghiệp, thông qua đó phát huy

tối đa trí tuệ và sự sáng tạo của ngƣời lao động nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự nghiệp

đổi mới, hiện đại hoá ngành than cũng nhƣ Tập đoàn.

c. Về an toàn lao động và bảo vệ môi trường

Về an toàn lao động: mục tiêu của Tập đoàn là kiên trì phấn đấu đạt mục

tiêu “Tai nạn bằng không”.

Về môi trƣờng: Tập đoàn thực hiện chiến lƣợc bảo vệ môi trƣờng xanh -

sạch - đẹp với mục tiêu: Đến năm 2010 chặn đứng đà suy thoái về môi trƣờng

vùng mỏ; Đến năm 2015 cải thiện cơ bản các chỉ tiêu chính về môi trƣờng tại các

khu vực nhạy cảm; Đến 2025 đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn môi trƣờng tại các

vùng mỏ.

3. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển của Tập đoàn đến năm 2025 và tầm

nhìn đến năm 2050

Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đã tổ chức soạn thảo

và xây dựng Chiến lƣợc phát triển của mình, bao gồm chiến lƣợc phát triển, chính

sách chung và phƣơng châm hành động nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất của công

ty mẹ và các công ty con. TKV xác định rõ 3 giai đoạn của Chiến lƣợc phát triển nhƣ sau5:

* Thời kỳ đầu: Phát triển theo chiều rộng, nâng cao quy mô, thiết lập thị

phần, tham gia các ngành nghề kinh doanh mới. Trong thời kỳ này, TKV lấy công

nghiệp than làm nền tảng, coi khai thác than là nhiệm vụ trọng tâm và sử dụng các

nguồn lực từ than để phát triển các ngành kinh doanh khác (nhƣ khoáng sản, điện,

cơ khí, ximăng, vật liệu nổ công nghệp…). Thiết lập thị phần cho các lĩnh vực

dịch vụ, du lịch, thƣơng mại, hạ tầng, kinh doanh vốn, kinh doanh tiền, xuất khẩu

lao động, hợp tác quốc tế…

* Thời kỳ hai: Phát triển theo chiều sâu các ngành nghề đã đƣợc hình thành.

Đặc biệt hoàn thiện các công nghệ khai thác, tuyển, luyện và chế biến sâu quặng.

Mở rộng thị phần của các ngành nghề ngoài than. Phát triển các ngành nghề luyện

kim (màu và đen), phát triển ngành hoá than.

* Thời kỳ ba: Tiếp tục phát triển theo chiều sâu các ngành nghề. Tiến tới

thành lập tập đoàn đa ngành (tài chính, công nghiệp, dịch vụ). Lấy công nghiệp

khai khoáng và luyện kim làm trọng tâm. Ƣu tiên phát triển các ngành nghề dịch

vụ, tài chính, tín dụng, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, thực hiện thƣờng

xuyên và có hiệu quả kinh doanh các doanh nghiệp.

Cụ thể, các định hƣớng cơ bản của chiến lƣợc phát triển là:

3.1 Về thị trường

Định hƣớng của Tập đoàn là chấp nhận hội nhập và thị trƣờng hoá tối đa;

Thoả mãn có điều chỉnh các nhu cầu trong nƣớc, đẩy mạnh xuất nhập khẩu theo

tiêu chí hiệu quả cụ thể; Duy trì sự cân bằng giữa các thị trƣờng để tránh rủi ro;

Tham gia mới các thị trƣờng đã có sẵn; Tạo ra các thị trƣờng mới cho các sản

5 Theo tạp chí Công nghiệp Mỏ, số 4/2006, trang 4

phẩm khoáng sản mới.

3.2 Về đầu tư

Tập đoàn định hƣớng; Gắn đầu tƣ với tiêu chí hiệu quả, đảm bảo theo

phƣơng thức lấy dự án nuôi dự án; Đầu tƣ dự án để kinh doanh dự án (bán dự án

để đầu tƣ dự án khác); Đẩy mạnh đầu tƣ tài chính (mua/bán, sáp nhập các công

ty/doanh nghiệp); Phát triển đầu tƣ quốc tế (với nƣớc ngoài và ra nƣớc ngoài).

3.3 Về khoa học công nghệ Tập đoàn sẽ nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ hiện đại tiên tiến nhằm

nâng cao mức độ an toàn lao động, an toàn môi trƣờng, tăng năng suất lao động,

khai thác tiết kiệm các nguồn tài nguyên khoáng sản, giảm chi phí; Biến khoa học,

công nghệ thành lực lƣợng sản xuất trực tiếp; Chuyển các viện nghiên cứu thành

doanh nghiệp khoa học công nghệ vì mục tiêu lợi nhuận; Tăng cƣờng hợp tác khoa

học công nghệ với nƣớc ngoài.

3.4 Về môi trường

Tập đoàn cần chủ động bảo vệ môi trƣờng; Phát triển thân thiện với môi

trƣờng; bên cạnh đó sẽ kinh doanh các dự án môi trƣờng;

3.5 Về huy động vốn

Tập đoàn nên: Áp dụng linh hoạt các phƣơng thức và kênh huy động vốn

trong nền kinh tế thị trƣờng (vay các ngân hàng trong và ngoài nƣớc, thuê mua,

thuê khai thác, thuê vận hành, hợp tác gia công); Phát hành trái phiếu trên các thị

trƣờng chứng khoán trong và ngoài nƣớc; Huy động tiền gửi ngắn và dài hạn của

cán bộ nhân viên trong và ngoài TKV (v.v…)

3.6 Về hội nhập quốc tế

Tập đoàn có định hƣớng: Hội nhập sâu rộng và cụ thể; Quốc tế hoá các hoạt

động của TKV, hợp tác với các công ty lớn có vị thế toàn cầu.

Về phát triển doanh nghiệp: TKV sẽ tiến tới thực hiện việc chuyển từ kinh

doanh sản phẩm sang kinh doanh các doanh nghiệp; Thực hiện đa sở hữu; Tiến tới

cổ phần hoá cả công ty mẹ (chỉ giữ lại 51% của Nhà nƣớc).

3.7 Về phát triển các nguồn nhân lực

TKV hƣớng tới: Xây dựng đội ngũ công nhân lành nghề, cán bộ thạo việc,

nhân viên trung thành; Tạo điều kiện để con ngƣời phát triển toàn diện về thể chất,

tinh thần, kinh tế, văn hoá, tạo dựng các sắc thái văn hoá riêng của TKV; Đào tạo

phải là một lĩnh vực kinh doanh có lãi, dịch vụ có thu; Trƣờng đào tạo phải đạt các

tiêu chuẩn, tiêu chí quốc tế; Bồi dƣỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo có phong thái làm

việc chủ động hiệu quả, biết đặt ra vấn đề và chủ động giải quyết vấn đề một cách

khoa học với tốc độ cao.

3.8 Về thương hiệu và truyền thống văn hoá

Định hƣớng phát triển là: Lấy chữ tín làm đầu, coi “Khách hàng là cha đẻ

của Thƣợng đế”; Phát huy truyền thống của TKV, xây dựng văn hoá doanh nghiệp

với sắc thái riêng của TKV phù hợp với các chuẩn mực quốc tế; TKV phải trở

thành thƣơng hiệu quốc tế quen thuộc, đƣợc ƣa thích và có uy tín trong khu vực và

quốc tế.

3.9 Về kế hoạch xuất khẩu

Về xuất khẩu than, xuất nhập khẩu hợp lý trên cơ sở giảm dần và tiến đến

không xuất khẩu than: Đến năm 2010 giảm xuất khẩu xuống còn 12 triệu tấn; Đến

năm 2015 giảm còn 5 triệu tấn; Sau 2015 giảm dần và tiến tới không xuất khẩu.

Về thị trƣờng than, phấn đấu đến năm 2010 thiết lập đƣợc hệ thống cơ chế,

chính sách hình thành thị trƣờng than cạnh tranh, hội nhập với khu vực và thế giới,

tạo sự công bằng trong hoạt động sản xuất, kinh doanh than, không phân biệt

thành phần kinh tế.

III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ TRONG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU

THAN CỦA TKV TRONG THỜI GIAN TỚI

1. Giải pháp nhằm hạn chế xuất khẩu than của Tập đoàn trong tƣơng lai

Việt Nam hiện là một trong những nƣớc nghèo về các nguồn tài nguyên

năng lƣợng, với mức quy đổi về nguồn năng lƣợng sơ cấp (than, dầu, khí uranium

và thủy điện) tính bình quân trên đầu ngƣời rất thấp so với nhiều nƣớc trên thế

giới. Song, việc khai thác và sử dụng năng lƣợng lại rất lãng phí. Trong khi nƣớc

ta đang phải nhập khẩu nhiệt điện, xăng, dầu và khí đốt thì có bao nhiêu than, dầu

thô hầu nhƣ chúng ta lại đem bán hết.

Hiện nƣớc ta đang xuất khẩu hơn 50% sản lƣợng than và gần 100% lƣợng

dầu thô khai thác đƣợc. Theo lý giải của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng

sản Việt Nam, việc xuất khẩu than hiện nay là đúng đắn vì nó thu về lƣợng ngoại

tệ “khổng lồ”. Tuy nhiên, thực tế lại hoàn toàn ngƣợc lại. Trong khi TKV xuất

khẩu than qua Trung Quốc với giá “bèo” để nƣớc này sản xuất điện thì Tập đoàn

Điện lực Việt Nam (EVN) đang phải mua điện cũng từ Trung Quốc với giá cao

ngất ngƣởng.

Theo GS.TS Phí Văn Lịch, Chuyên gia chính sách của dự án Nâng cao hiệu

quả sử dụng năng lƣợng trong các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Bộ Khoa học và

Công nghệ, sau năm 2015 nƣớc ta sẽ phải nhập khẩu than để sản xuất điện nguyên

tử (vào năm 2020). Trong khi đó tổng sản lƣợng than của Việt Nam lúc đó nếu

khai thác tối đa cũng chỉ đáp ứng 50% nhu cầu. Lƣợng than nhập khẩu của Việt

Nam sẽ cao hơn cả sản lƣợng than hiện nay. Song vấn đề là chúng ta phải nhập

khẩu than từ đâu thì chƣa ai biết. “Nếu sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả các nguồn

năng lƣợng sơ cấp, chúng ta chỉ phải nhập khẩu than vào năm 2025, kịp đƣa nhà

máy điện nguyên tử với lò phản ứng thế hệ thứ tƣ vào phát điện sau năm 2030.

Hiện nay, có thể coi Việt Nam là nƣớc xuất khẩu về năng lƣợng. Nhƣng chỉ sau

năm 2015, Việt Nam sẽ trở thành nƣớc nhập khẩu về năng lƣợng và khi đó khủng

hoảng thiếu năng lƣợng sẽ là điều có thể” - ông Lịch cho biết thêm.

Những năm gần đây, xuất khẩu than liên tục gia tăng với tốc độ ngày càng

cao. Việc tăng nhanh sản lƣợng than xuất khẩu đã làm cho dƣ luận quan tâm lo

ngại về sự cạn kiệt nguồn tài nguyên không tái tạo và sự thiếu hụt than của nền

kinh tế trong một tƣơng lai không xa. Đã có ý kiến cảnh báo về bài học xuất khẩu

gỗ hơn 10 năm trƣớc đây, để đến nay đất nƣớc phải nhập khẩu gỗ với số lƣợng

còn lớn hơn số đã xuất khẩu. Cũng đã có nhiều ý kiến đề xuất về các biện pháp

hạn chế xuất khẩu than. Tuy nhiên, do chƣa xuất phát từ nguyên nhân sâu xa của

việc gia tăng sản lƣợng than xuất khẩu nên các biện pháp đã đề xuất chƣa có tính

khả thi, thậm chí còn làm tăng nguy cơ xuất khẩu cao hơn và làm tăng nguy cơ

thiếu hụt than trong tƣơng lai.

Qua phân tích ở những phần trên cho thấy, nguyên nhân của mọi nguyên

nhân làm tăng lƣợng than xuất khẩu là do giá than bán trong nƣớc quá thấp. Việc

duy trì cơ chế giá than nội địa thấp, nhất là giá than bán cho các hộ tiêu thụ chính

(điện, xi măng, phân bón, giấy) không những gây nhiều tiêu cực trong buôn bán và

xuất khẩu than, không phản ánh đúng thực chất hiệu quả kinh doanh và năng lực

cạnh tranh của các hộ sử dụng than, mà còn góp phần làm cho việc sử dụng than

lãng phí và làm tăng suy thoái môi trƣờng, gây nhiều thiệt hại cho nền kinh tế, dẫn

đến cạn kiệt nguồn “vàng đen” hữu hạn không thể tái tạo của đất nƣớc.

Việc “xuất khẩu than hạn chế” hay “không khuyến khích xuất khẩu than”

đã trở nên rõ ràng. Vấn đề phải giải quyết ở đây là hạn chế, không khuyến khích

bằng cách nào?

Đó là phƣơng án tăng giá than trong nƣớc đến năm 2010 bằng giá FOB xuất

khẩu và đến năm 2020 bằng giá CIF nhập khẩu thì sản lƣợng than khai thác đƣợc

sẽ giành tối đa cho nhu cầu than trong nƣớc, chỉ xuất khẩu lƣợng than thừa và sau

năm 2015 mới phải nhập khẩu than. Nhƣ vậy, Tập đoàn không những cân đối, tự

chủ đƣợc tài chính mà còn có tích luỹ để đầu tƣ phát triển các ngành nghề khác

theo phƣơng châm “đi lên từ than, phát triển trên nền than”.

Có thể thấy biện pháp hợp tình, hợp lý nhất, có hiệu quả kinh tế - xã hội cao

nhất để hạn chế/giảm thiểu xuất khẩu than phù hợp với quy luật kinh tế thị trƣờng

và quá trình toàn cầu hóa là thực hiện lộ trình thị trƣờng hóa giá than trong nƣớc.

Chỉ có nhƣ vậy mới tạo điều kiện cho ngành Than phát triển bền vững, đáp ứng

nhu cầu than ngày càng tăng cao của nền kinh tế; khắc phục các bất cập hiện nay

do giá than thấp gây ra; đồng thời cũng là một công cụ để buộc các ngành sử dụng

than phải có giải pháp sử dụng tiết kiệm, hiệu quả hơn đối với nguồn “vàng đen”,

góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh để vững vàng

bƣớc vào hội nhập.

2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và xuất khẩu than của

Tập đoàn trong thời gian tới và vì mục tiêu phát triển bền vững

Tuy định hƣớng lâu dài của Tập đoàn là hạn chế xuất khẩu than nhƣng Tập

đoàn vẫn cần những giải pháp nâng cao năng lực sản xuất và xuất khẩu than trong

thời gian trƣớc mắt, khi mà xuất khẩu than vẫn là nguồn thu chủ yếu của Tập đoàn

để Tập đoàn từng bƣớc chuyển đổi, mở rộng việc sản xuất kinh doanh đa ngành đa

nghề đúng theo mục tiêu phát triển bền vững của mình, đó là những giải pháp sau:

2.1 Đổi mới công nghệ, hiện đại hoá máy móc thiết bị phụ tùng

Với đặc thù của than là nguồn tài nguyên quý, là nguồn nhiên liệu không

thể tái tạo đƣợc, do vậy việc không ngừng đổi mới công nghệ trong việc khai thác

và tuyển than đóng một vai trò vô cùng quan trọng, nó giúp Tập đoàn một mặt sử

dụng một cách tiết kiệm nguồn than của đất nƣớc, đồng thời đem lại hiệu quả xuất

khẩu cao hơn với số lƣợng và chất lƣợng ngày càng tăng và đáp ứng yêu cầu của

nhiều khách hàng. Muốn đạt đƣợc điều đó, TKV cần phải:

- Nghiên cứu các thị trƣờng nhập khẩu than của mình một cách cẩn thận, tìm

ra yêu cầu thực sự của họ về sản phẩm than để từ đó tìm ra đƣợc những máy móc

thiết bị phù hợp.

- Nghiên cứu thị trƣờng cung cấp máy móc thiết bị để tìm những máy móc

thiết bị mới, hiện đại mà lại phù hợp với khả năng tài chính của Tập đoàn và phù

hợp với điều kiện khai thác than ở Việt Nam.

- Sau khi đã điều tra, nghiên cứu thị trƣờng, nếu không có khả năng mua thì

Tập đoàn nên kêu gọi vốn đầu tƣ từ bên ngoài hoặc tiến hành liên doanh liên kết

với các công ty khác thông qua việc tìm kiếm thông tin trên Internet, thông qua

khách hàng hoặc các đối tác cũ…

- Trong trƣờng hợp máy móc thiết bị phù hợp và ngành có khả năng mua thì

mua trực tiếp máy móc thiết bị đó ngay phục vụ cho hoạt động khai thác và sản

xuất than.

Nhƣng bên cạnh đổi mới trang thiết bị thì Tập đoàn nên tận dụng những

máy móc thiết bị cũ bởi vì muốn máy móc thiết bị cũ phát huy đƣợc tác dụng thì

cũng phải mất một khoảng thời gian. Do vậy phải có sự kết hợp giữa thiết bị cũ và

thiết bị mới để đạt đƣợc hiệu quả tốt nhất trong quá trình khai thác và sàng tuyển

than.

Việc đổi mới công nghệ góp phần rất lớn vào quá trình nâng cao sản lƣợng

than thƣơng phẩm cũng nhƣ chất lƣợng than xuất khẩu. Tuy nhiên yêu cầu của

từng thị trƣờng đối với chất lƣợng rất khác nhau trong khi chất lƣợng than của Tập

đoàn chƣa đồng đều, đặc biệt đối với những hợp đồng lớn; quy trình kiểm tra và

giám định tại các trung tâm giám định chƣa thực sự chính xác hoàn toàn, chƣa

hiểu một cách thấu đáo các quy trình về chất lƣợng than nhập khẩu của các

nƣớc…Do vậy, bên cạnh việc đổi mới công nghệ thì Tập đoàn có thể áp dụng một

số biện pháp bổ trợ khác để nâng cao chất lƣợng than xuất khẩu: Đƣa ra các tiêu

chuẩn đối với chất lƣợng than xuất khẩu cũng nhƣ các biện pháp quản lý đối với

chất lƣợng than xuất khẩu. Đối với những hợp đồng xuất khẩu than đã đƣợc ký

kết, để đảm bảo thực hiện đƣợc hợp đồng thì phải đảm bảo cả số lƣợng cũng nhƣ

chất lƣợng, tránh trƣờng hợp giao hàng không đúng theo yêu cầu của hợp đồng,

hàng bị trả lại hay bị phạt. Để đạt đƣợc điều này thì Tập đoàn cần quan tâm đến

việc giám định kiểm tra chất lƣợng đối với các lô hàng xuất khẩu. Cụ thể Tập đoàn

đã thành lập trung tâm đo lƣờng và giám định chất lƣợng sản phẩm

QUACONTROL để kiểm tra giám sát chất lƣợng than xuất khẩu. Để trung tâm

này hoạt động có hiệu quả và hiệu quả hoạt động xuất khẩu đạt đƣợc nhƣ kết quả

mong đợi thì Tập đoàn nên cử ngƣời của trung tâm kiểm tra sơ bộ than dành cho

xuất khẩu ngay trong quá trình than đƣợc đƣa từ nơi khai thác vào sàng tuyển

trƣớc khi đƣa ra cảng xuất khẩu, phát hiện kịp thời những lô hàng nào không đủ

tiêu chuẩn chất lƣợng trong các hợp đồng yêu cầu tiến hành loại bỏ và bổ sung kịp

thời. Đồng thời Tập đoàn phải có sự liên lạc thƣờng xuyên với trung tâm này để

nắm rõ tình hình. Bên cạnh đó Tập đoàn phải luôn duy trì mối quan hệ tốt với các

cơ quan kiêm tra và giám định chất lƣợng nhƣ VINACONTROL hay SGS và

những cơ quan giám định trung gian và độc lập có uy tín, đƣợc nhiều đối tác nƣớc

ngoài tin tƣởng.

- Nâng cao nhận thức của cán bộ công nhân viên trong Tập đoàn về tầm quan

trọng của việc nâng cao chất lƣợng. Sản xuất không có phế phẩm tức là không tốn

thêm lao động, không tốn thêm nguyên liệu, thời gian để khắc phục những sản

phẩm không có không có chất lƣợng, từ đó làm cho chi phí không hiệu quả sẽ

giảm. Sản phẩm chất lƣợng tốt sẽ tạo đƣợc lòng tin cho khách hàng, nâng cao

năng lực cạnh tranh, tăng doanh thu và lợi nhuận cho Tập đoàn.

2.2 Đầu tư trong sản xuất than

Tập đoàn cần phải ƣu tiên công tác thăm dò xác định trữ lƣợng, chất lƣợng

than, điều kiện địa chất vỉa than. Chỉ đạo lập và hoàn chỉnh các báo cáo nghiên

cứu khả thi làm cơ sở cho việc chủ động đầu tƣ tập trung và đồng bộ, đầu tƣ chiều

sâu, đầu tƣ đổi mới công nghệ, cân đối tự đầu tƣ với mức độ hợp lý để chủ động

ổn định sản xuất, phát huy cao nhất năng lực tài sản và hiệu quả đầu tƣ, áp dụng

các giải pháp công nghệ để đảm bảo an toàn trong sản xuất, nâng cao tỉ lệ thu hồi

than và tiết kiêm tài nguyên. Nghiên cứu cơ chế, biện pháp trong đầu tƣ nhằm giải

phóng đƣợc năng lực sản xuất, nâng cao lợi thế cạnh tranh, tạo sự phát triển đột

phá của doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo đƣợc sự thống nhất lợi ích của từng đơn vị

và của cả Tập đoàn. Cụ thể:

a. Đối với công tác tìm kiếm, thăm dò tài nguyên than

Đẩy mạnh thăm dò xác minh trữ lƣợng than trên mức -300m, tìm kiếm

thăm dò dƣới mức -300m tại bể than Quảng Ninh. Tăng cƣờng công tác thăm dò

đánh giá tài nguyên tại bể than Đồng bằng Bắc Bộ theo mục tiêu đã đề ra trên cơ

sở hợp tác và kêu gọi đầu tƣ nƣớc ngoài. Đối với bể than thềm lục địa cần sử dụng

triệt để các tài liệu tìm kiếm thăm dò dầu khí để tổng hợp, đánh giá sơ bộ tiềm

năng tài nguyên than và lập kế hoạch cho các bƣớc tiếp theo.

b. Đối với việc khai thác, chế biến than

Hiện tại, toàn ngành có 5 mỏ lộ thiên lớn sản xuất với công suất trên dƣới 2

triệu tấn than nguyên khai/năm, 15 mỏ lộ thiên vừa và công trƣờng lộ thiên (thuộc

các công ty than hầm lò quản lý) sản xuất với công suất từ 100.000 tấn - dƣới 1

triệu tấn than nguyên khai/năm, trên 30 mỏ hầm lò đang hoạt động (trong đó có 8

mỏ có trữ lƣợng huy động lớn, có công nghệ và cơ sở hạ tầng tƣng đối hoàn chỉnh,

khai thác với công suất từ 1 triệu tấn/năm trở lên; các mỏ còn lại có sản lƣợng khai

thác dƣới 1 triệu tấn/năm). Giải pháp cho thời gian tới là:

- Đối với vùng than Quảng Ninh: Cần tập trung đầu tƣ cải tạo, mở rộng các

mỏ hiện có và đầu tƣ các mỏ mới theo hƣớng hiện đại để tăng sản lƣợng than

nguyên khai, đẩy mạnh quá trình hiện đại hoá công nghệ khai thác hầm lò và hiện

đại hoá thiết bị khai thác lộ thiên. Đầu tƣ phát triển các cơ sở sàng tuyển, chế biến

than, hệ thống kỹ thuật hạ tầng, thăm dò tài nguyên.

- Đối với vùng than nội địa: Do các mỏ đều có trữ lƣợng vừa và nhỏ nên chỉ

cần nâng công suất khai thác hợp lý để đáp ứng nhu cầu tại chỗ và trong vùng.

- Đối với vùng than Đồng bằng sông Hồng: Tập đoàn cần tích cực hợp tác

với nƣớc ngoài nghiên cứu công nghệ và khả năng khai thác (công nghệ khai thác

hầm lò hoặc công nghệ khí hoá than…) để có thể đƣa khoáng sàn Bình Minh –

Khoái Châu (Hƣng Yên) vào khai thác và nâng dần sản lƣợng.

- Đối với chế biến than: Phải nghiên cứu và đầu tƣ triển khai các dự án chế

biến than theo công nghệ tiên tiến để tạo ra các sản phẩm chất lƣợng cao và sạch,

đặc biệt là chế biến Antraxit cùng cho luyện kim, khí hoá than, hoá lỏng

than…phục vụ cho các mục đích dân dụng và công nghệp đảm bảo giảm thiểu ô

nhiễm môi trƣờng và tăng cao giá trị của than.

2.3 Phát triển nguồn nhân lực

Lực lƣợng lao động của doanh nghiệp xuất khẩu rất quan trọng và có tác

động trực tiếp trong việc nâng cao hiệu kinh doanh xuất khẩu của doanh nghiệp.

Do đó Tập đoàn phải đào tạo đƣợc đội ngũ cán bộ quản lý, kỹ thuật, tƣ vấn,

nghiên cứu và công nhân có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, tay nghề và tinh thần

trách nhiệm để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của Tập đoàn trên các lĩnh vực, cụ

thể:

a. Đối với công nhân kỹ thuật

Cần tiến hành đào tạo, bồi dƣỡng tại chỗ kết hợp với tu nghiệp tại nƣớc

ngoài phù hợp với từng đối tƣợng lao động vì hiện nay Tập đoàn đã có quan hệ

với các trƣờng đại học chuyên đào tạo về mỏ tại các nƣớc nhƣ Trƣờng Đại học

Hoa Bắc (Trung Quốc), Trƣờng Đại học Mỏ quốc gia Matxcơva (Nga), Trƣờng

Đại học Bách khoa Slask (Ba Lan)…

Ngoài ra, Tập đoàn cũng phải tổ chức lại hệ thống trung tâm đào tạo và

phát triển nguồn nhân lực, trƣờng dạy nghề, tích cực đào tạo lại, bồi dƣỡng nâng

cao kiến thức, tay nghề…Đƣa tin học vào quản lý, tăng cƣờng các hoạt động giáo

duc truyền thống, văn hoá doanh nghiệp.

b. Đối với cán bộ kinh doanh

Đào tạo ngắn hạn và dài hạn đối với cán bộ kinh doanh về các mảng kiến

thức về tổ chức doanh nghiệp (Kinh tế vi mô, Marketing, Các phƣơng pháp lƣợng

trong quản trị, Cổ phần hoá trong doanh nghiệp…); các kiến thức về thị trƣờng

(Kinh tế vĩ mô, Kinh tế công cộng, Lý thuyết cạnh tranh…); các kiến thức về kinh

doanh; kỹ năng sử dụng các phƣơng pháp quản trị hiện đại; các kỹ năng giao

tiếp…

c. Đối với cán bộ cao cấp

Tập đoàn cần có kế hoạch đào tạo cán bộ lãnh đạo các cấp, đồng thời cũng

phải có kế hoạch đào tạo tầng lớp kế cận một cách thích hợp thông qua các khoá

học đƣợc tổ chức trong nƣớc tại Trung tâm phát triển nguồn nhân lực quản lý,

đồng thời kết hợp với việc cử đi học tại các nƣớc phát triển để học hỏi kinh

nghiệm quản lý cũng nhƣ cách tiếp cận với việc giải quyết các vấn đề lớn.

2.4 Bảo vệ tốt môi trường, đảm bảo hiệu quả khai thác than

Thời gian vừa qua, TKV đã chú trọng chỉ đạo và có nhiều giải pháp nhằm

khắc phục, xử lý ô nhiễm môi trƣờng do khai thác vận chuyển, chế biến than gây

ra. Tuy nhiên, việc tăng quá nhanh sản lƣợng than khai thác trong khi các giải

pháp bảo vệ môi trƣờng, đầu tƣ hạ tầng kỹ thuật chƣa tƣơng xứng, đồng bộ đã ảnh

hƣởng rất nhiều tới môi trƣờng vùng mỏ. Một số doanh nghiệp của ngành than

thực hiện chƣa nghiêm các quy định của Luật Khoáng sản, Luật Bảo vệ môi

trƣờng gây ảnh hƣởng lớn đến đời sống, sinh hoạt của nhân dân và bức xúc trong

dƣ luận. Các cơ quan chức năng tiến hành kiểm tra tại 68 khu vực mỏ đang hoạt

động thì chỉ có 38 khu vực có báo cáo đánh giá tác động môi trƣờng, hầu hết các

đơn vị đều chƣa lập báo cáo bảo vệ môi trƣờng định kỳ theo quy định. Nhiều dự

án mở rộng, nâng cấp mỏ than của các đơn vị nhƣ Cao Sơn, Cọc Sáu, Đèo Nai, Hà

Tu, Núi Béo...đều chƣa có báo cáo đánh giá tác động môi trƣờng. Hoạt động khai

thác than và đổ thải đã tạo lên các bãi thải lớn nhƣ: Đèo Nai có độ cao khoảng

200m, Cao Sơn cao 150m, Đông Bắc Bàng Nâu cao 150m rất dễ ảnh hƣởng đến

các khu dân cƣ phía dƣới khi có động đất, mƣa lớn kéo dài. Các bến cảng còn

phân tán, quy mô nhỏ, hạ tầng yếu kém và đại đa số đều không có công trình bảo

vệ môi trƣờng, nhiều bến bãi đã có quyết định ngừng hoạt động nhƣ bến xuất của

Công ty Than Hà Tu, Xí nghiệp Chế biến tiêu thụ than Hòn Gai, Xí nghiệp Dịch

vụ kinh doanh than... nhƣng vẫn không chấp hành gây ô nhiễm môi trƣờng trên

tuyến đƣờng 337. Qua quan trắc cho thấy nồng độ bụi ở khu vực Mông Dƣơng

(Cẩm Phả); Hà Trung, Hồng Hà (Hạ Long); Vàng Danh, Khe Ngát (Uông Bí) đều

vƣợt tiêu chuẩn cho phép nhiều lần. Nƣớc thải mỏ của Công ty Than Hà Lầm có

hàm lƣợng BOD (nhu cầu ô xy sinh hoá), COD (nhu cầu ô xy hoá học), TSS (hàm

lƣợng cặn lơ lửng) vƣợt tiêu chuẩn cho phép từ 3,9 đến 5,7 lần; hàm lƣợng sunfua,

TSS của Công ty Than Mông Dƣơng cao gấp đôi mức cho phép; hàm lƣợng TSS

trong nƣớc thải của Công ty Than Dƣơng Huy còn vƣợt đến 15,6 lần đặc biệt là

Công ty Than Hạ Long còn không có cả hệ thống xử lý nƣớc thải và nhiều công ty

khác khi kiểm tra đều không đạt tiêu chuẩn. Để khắc phục tình trạng trên, Tập

đoàn đã phối hợp với các địa phƣơng làm tốt công tác giáo dục môi trƣờng cho

cộng đồng. Bên cạnh đó Tập đoàn còn thành lập Quỹ môi trƣờng than Việt Nam

trên cơ sở tính thêm 1% vào giá thành sản xuất và trở thành doanh nghiệp đầu tiên

trong nƣớc có quỹ này. Những biện pháp này phần nào đã giúp cho việc bảo vệ

môi trƣờng cũng nhƣ nâng cao năng suất của ngƣời lao động.

Một trong những mục tiêu phát triển bền vững của ngành than có tính chất

sống còn là bảo vệ môi trƣờng. Muốn vậy, giải pháp của Tập đoàn là phân vùng

quy hoạch bảo vệ môi trƣờng, gồm có: Vùng cấm các hoạt động khai thác than;

Vùng hạn chế hoạt động khai thác than; Vùng bảo vệ môi trƣờng đặc biệt; Vùng

bảo vệ môi trƣờng thông thƣờng, các khu vực đặc biệt khác nhƣ các công trình

/khu vực khai thác cần bảo tồn hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng sau khi khai

thác hết than.

Trên cơ sở các vùng quy hoạch, tập đoàn đã xác lập các giải pháp bảo vệ

môi trƣờng cụ thể theo các lĩnh vực nhƣ: Kiểm soát bụi, khí thải, tiếng ồn, độ

rung; Cải tạo hệ thống thoát và xử lý nƣớc thải; Nạo vét và xây kè sông, suối, hồ

chứa nƣớc; Đắp đê, xây kè chống xói mòn, tụt lở ở các bãi thải, khai trƣờng; Tái

trồng cây, phục hồi và cải tạo đất ở các khu vực mỏ và bãi thải; Đổi mới công

nghệ, thiết bị, vật liệu, năng lƣợng; Tăng cƣờng hệ thống quan trắc và phát triển

công nghệ môi trƣờng.

Tập đoàn cũng phải xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn, công cụ kinh tế

môi trƣờng cho ngành than nhƣ: tiêu chuẩn quản lý môi trƣờng ISO 14000, các

chuẩn môi trƣờng, ký quỹ phục hồi môi trƣờng…

Ngoài ra, Tập đoàn cần nâng cao nhận thức bảo vệ môi trƣờng cho CBCN,

chú trọng đào tạo chuyên gia và tăng cƣờng hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trƣờng.

Bên cạnh việc bảo vệ môi trƣờng, Tập đoàn cũng phải tiến hành việc quản

lý than đƣợc khai thác để đảm bảo lƣợng than xuất khẩu thông qua việc quy hoạch

lại các kho than, cảng than, bến bãi để quản lý than đƣợc tốt hơn, đồng thời cũng

góp phần bảo vệ môi trƣờng.

Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam cho biết, đến năm

2010, tất cả các đơn vị sản xuất, sàng tuyển và chế biến than đều phải đáp ứng các

tiêu chuẩn môi trƣờng trong ngành than.

Theo đó, TKV sẽ kiểm soát chặt chẽ tác động môi trƣờng vùng có hoạt

động khai thác than, thực hiện đồng bộ các giải pháp bảo vệ môi trƣờng và nghiên

cứu ứng dụng công nghệ khai thác sạch hơn. TKV chú trọng tới công tác đào tạo

chuyên gia và tăng cƣờng hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trƣờng; tranh thủ các

nguồn vốn, tài trợ của các tổ chức trong và ngoài nƣớc cho môi trƣờng, đồng thời

TKV sẽ kết hợp với chính quyền địa phƣơng nhanh chóng khắc phục ô nhiễm môi

trƣờng do khai thác nhiều năm để lại, đặc biệt là với môi trƣờng cảnh quan Vịnh

Hạ Long.

TKV hiện đang triển khai thực hiện một số dự án môi trƣờng nhƣ: xử lý

nƣớc thải mỏ than Na Dƣơng, tỉnh Lạng Sơn; xử lý ô nhiễm bụi và ngập úng ở các

khu dân cƣ xung quanh nhà máy tuyển Nam Cầu Trắng; cải tạo môi trƣờng, cảnh

quan bãi thải Nam Lộ Phong, thành phố Hạ Long; trồng rừng cải tạo môi trƣờng

khu vực Nam Khe Sim, thị xã Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Bên cạnh đó, Quỹ môi

trƣờng Than Việt Nam đƣợc thành lập trên cơ sở sử dụng 1% chi phí tính thêm

vào giá thành để giải quyết vấn đề về môi trƣờng do hoạt động khai thác than gây

ra. Những năm gần đây, TKV đã phối hợp với tỉnh Quảng Ninh cải thiện, nâng

cấp các hệ thống đƣờng giao thông và nhiều công trình bảo vệ môi trƣờng khác

nhƣ các hồ chứa nƣớc, hệ thống sông suối...với số vốn đầu tƣ ngày một tăng. TKV

đã xây dựng Trung tâm an toàn mỏ, lắp đặt hệ thống cảnh báo khí CH4 tự động

cho Công ty Than Mạo Khê và thiết bị cảnh báo di động cho tất cả các mỏ hầm lò,

hiện đại hóa Trung tâm cấp cứu mỏ của 3 khu vực, củng cố hệ thống cấp cứu mỏ

bán chuyên tại các mỏ; quy định từ năm 2005, mỗi mỏ phải có 1 phó giám đốc

chuyên trách về an toàn...

Bên cạnh đó, để khắc phục hậu quả môi trƣờng vùng mỏ đã bị suy thoái sau

nhiều thập kỷ để lại, đồng thời để bảo vệ môi trƣờng sinh thái, danh lam thắng

cảnh, các di tích văn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, TKV đã thực hiện chƣơng

trình tổng thể đánh giá tác động môi trƣờng vùng than Quảng Ninh và đề ra các

giải pháp và chƣơng trình cải thiện môi trƣờng. Kinh phí cho các công trình bảo vệ

môi trƣờng đã tăng từ 47,98 tỷ đồng năm 2003 lên 69,91 tỷ đồng năm 2004, và

208,9 tỷ đồng vào năm 2006.

Biện pháp bảo vệ môi trƣờng và quản lý than khai thác nếu đƣợc tiến hành

một cách đồng bộ sẽ giúp nâng cao năng suất lao động, giảm đƣợc các chi phí phát

sinh do hậu quả của việc không bảo vệ tốt môi trƣờng đem lại. Từ đó sản lƣợng và

chất lƣợng than cũng tăng lên.

2.5 Tăng cường hoạt động phân phối và xúc tiến thương mại

a. Xây dựng kênh phân phối than xuất khẩu hiệu quả

Hiện nay, Tập đoàn vẫn duy trì ba kênh phân phối là: Bán hàng trực tiếp,

bán hàng thông qua một tổ chức kinh doanh trong nƣớc và thông qua trung gian

nƣớc ngoài. Trong đó kênh thứ ba vẫn đang đƣợc sử dụng rộng rãi nhất do Tập

đoàn chƣa đủ khả năng lập văn phòng đại diện ở nƣớc ngoài. Điều này khiến Tập

đoàn không chủ động trong cung cấp sản phẩm, tăng chi phí và giá bán, giảm lợi

nhuận xuất khẩu. Nhƣ vậy Tập đoàn cần khắc phục điều này bằng cách tăng cƣờng

phối hợp hoạt động với thƣơng vụ Việt Nam tại nƣớc ngoài, cơ quan chính phủ,

Phòng Thƣơng mại để tìm hiểu hoạt động của các trung gian ở thị trƣờng đó để

lựa chọn đƣợc trung gian thực sự uy tín, hoạt động hiệu quả. Bên cạnh đó phải mở

rộng sử dụng kênh thứ nhất tức là nghiên cứu thị trƣờng một cách chủ động để

xuất khẩu trực tiếp tới các thị trƣờng đó.

Một vấn đề khác cũng rất quan trọng trong hoạt động phân phối xuất khẩu

than chính là việc vận chuyển than. Than thƣờng đƣợc xuất khẩu với khối lƣợng

lớn và đƣợc vận chuyển bằng tàu biển nên để đảm bảo chất lƣợng than trong quá

trình vận chuyển thì Tập đoàn nên:

- Đảm bảo than đƣợc vận chuyển từ mỏ ra cảng theo đúng quy trình kỹ thuật

đã đƣợc định sẵn để không làm ảnh hƣởng đến chất lƣợng than xuất khẩu. Nên có

nhân viên giám sát theo dõi quá trình thực hiện này.

- Thiết lập mối quan hệ mật thiết với công ty vận tải, theo dõi quá trình vận

chuyển để có phản ứng kịp thời khi có sự cố xảy ra.

- Nắm đƣợc những thông tin cần thiết về quá trình phân phối sản phẩm ở

nƣớc nhập khẩu, một mặt để học hỏi, một mặt để có những biện pháp thích hợp

khi có biến cố xảy ra.

b. Tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại

Các hoạt động quảng cáo và xúc tiến bán hàng đƣợc thực hiện tốt sẽ mang

lại hiệu quả cao cho công tác xuất khẩu, mở rộng thị trƣờng tiêu thụ. Để khắc phục

hoạt động quảng cáo cho sản phẩm than vẫn còn đơn giản và chƣa để lại ấn tƣợng

cho khách hàng, Tập đoàn nên:

- Tận dụng những ƣu điểm và sự tiện lợi của công nghệ thông tin, đặc biệt

là Internet để quảng bá hình ảnh của Tập đoàn.

- Tăng cƣờng quảng cáo tại các hội chợ thƣơng mại quốc tế về than, trƣớc

đó xây dựng một chƣơng trình quảng cáo xúc tiến bán hàng một cách hiệu quả

nhất.

- Tận dụng các cơ hội để tiếp cận trực tiếp với khách hàng, tƣ đó nhận đƣợc

ngay những thông tin phản hồi từ phía khách hàng về sản phẩm than Việt Nam.

- Tập đoàn cần tìm kiếm và đào tạo một đội ngũ marketing có trình độ giúp

phát triển hoạt động xúc tiến thƣơng mại, để sản phẩm than Việt Nam có thể đến

đƣợc với những khách hàng tiềm năng nhất.

IV. KIẾN NGHỊ VỚI NHÀ NƢỚC

1. Giải pháp của Nhà nƣớc nhằm hạn chế xuất khẩu than thông qua thuế

xuất khẩu than

Nhƣ đã phân tích ở những phần trên, việc hạn chế xuất khẩu than là rất cần

thiết, và cần có sự giúp sức của Nhà nƣớc. Cũng nhƣ những nền kinh tế thị trƣờng

khác, ở từng giai đoạn phát triển kinh tế, việc Nhà nƣớc ta hạn chế hay khuyến

khích sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu hoặc nhập khẩu sản phẩm hàng hoá nào đó để

đảm bảo lợi ích quốc gia là điều bình thƣờng và cần thiết. Nhƣng hạn chế hay

khuyến khích bằng cách nào, với mức độ thế nào,... là điều quan trọng, bởi vì xu

hƣớng phổ biến hiện nay là các cơ quan quản lý nhà nƣớc không nên can thiệp vào

các hoạt động sản xuất – kinh doanh bằng biện pháp hành chính mà Nhà nƣớc phải

dựa vào các công cụ quản lý kinh tế vĩ mô của mình, ở đây cụ thể là dùng công cụ

thuế để điều chỉnh. Điều này xuất phát từ:

Thứ nhất, Nhà nƣớc ta đang đƣợc xây dựng theo định hƣớng Nhà nƣớc

pháp quyền XHCN, do đó mọi chính sách, nhất là những chính sách kinh tế của

Nhà nƣớc đều phải tuân thủ pháp luật.

Thứ hai, nƣớc ta đã gia nhập Tổ chức Thƣơng mại thế giới (WTO) và việc

hình thành thị trƣờng than trong nƣớc đang dần thực hiện, việc xuất khẩu than

chịu ảnh hƣởng của thị trƣờng cung cầu than trong nƣớc cũng nhƣ trên thế giới, do

đó, việc Nhà nƣớc sử dụng công cụ thuế để hạn chế xuất khẩu than là cần thiết.

Hạn chế xuất khẩu than với thuế suất xuất khẩu hợp lý để ngành than phát

triển bền vững, đồng thời đáp ứng đủ nhu cầu than trong nƣớc và đảm bảo Chính

sách năng lƣợng quốc gia.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng IX và X, TKV đã tập trung đầu tƣ sâu

vào công nghệ khai thác, bốc xúc, vận chuyển và sàng tuyển than nên năng lực sản

xuất than hiện nay có nhiều tiến bộ: sản lƣợng không ngừng tăng lên, chất lƣợng

đƣợc nâng cao và đa dạng hoá chủng loại than tiêu thụ. Vì vậy, một số chủng loại

than đƣợc sản xuất ra với số lƣợng khá lớn, với chất lƣợng và giá trị xuất khẩu

cao, thị trƣờng ngoài nƣớc có nhu cầu tiêu thụ, nhƣng thị trƣờng trong nƣớc lại

không sử dụng hoặc sử dụng ít, nhƣ: than cám số 6, số 7; than cục 2C, cục 3, cục

xô...

Hơn nữa, trong nhiều năm qua, than sản xuất ra bán cho nhu cầu trong nƣớc

với giá thấp hơn giá thành. Từ năm 2004, giá dầu trên thế giới bắt đầu tăng cao đã

góp phần mở rộng thị trƣờng tiêu thụ than ra ngoài nƣớc, đẩy giá than xuất khẩu

lên và đây là cơ hội mới mà TKV có đƣợc để đẩy mạnh sản xuất, tăng sản lƣợng

tiêu thụ và nâng giá bán than xuất khẩu.

Mặt khác, trong khi hàng năm, TKV vẫn phải sản xuất, đảm bảo cho nhu

cầu than trong nƣớc (năm 2006, là 15 triệu tấn than) với giá than bán thấp hơn giá

thành, thì xuất khẩu than với giá nhƣ hiện nay là cứu cánh, bù lỗ cho giá bán trong

nƣớc và là giải pháp chủ yếu để hoạt động sản xuất của TKV có hiệu quả đồng

thời có tích luỹ để tái đầu tƣ, mở rộng sản xuất cho những năm tiếp theo. Đây

cũng là một trong những lý do mà hiện nay, thuế suất xuất khẩu than đang đƣợc

Nhà nƣớc áp dụng ở mức 0%.

Với tốc độ tăng sản lƣợng than xuất khẩu nhƣ đã nêu ở trên, hạn chế xuất

khẩu than bằng việc nâng mức thuế suất xuất khẩu than là việc làm cần thiết,

nhƣng nên có mức thuế suất hợp lý. Và nhƣ vậy, thuế suất xuất khẩu than cần

đƣợc phân làm hai loại: mức cao áp dụng cho chủng loại than khai thác đƣợc sử

dụng nhiều cho nhu cầu trong nƣớc; mức thấp áp dụng cho chủng loại than sản

xuất ra ít đƣợc sử dụng hoặc trong nƣớc không có nhu cầu sử dụng. Dự kiến, thuế

suất xuất khẩu than sẽ dao động trong khoảng từ 5 - 10%.

Việc nâng thuế suất xuất khẩu than sẽ có tác động rất lớn đối với các nhà

quản lý cũng nhƣ các đơn vị hoạt động trong lĩnh vực này.

- Đối với Nhà nƣớc:

+ Sẽ hạn chế đƣợc việc xuất khẩu than, kéo dài thời gian chƣa cần phải nhập

khẩu than cho nhu cầu năng lƣợng trong nƣớc, góp phần đảm bảo an ninh năng

lƣợng quốc gia. Tuy nhiên, Nhà nƣớc cần sớm hình thành thị trƣờng than trong

nƣớc bằng các quy định pháp luật, đảm bảo cho Tập đoàn Công nghiệp Than –

Khoáng sản Việt Nam bán than cho các hộ tiêu dùng than trong nƣớc theo giá thị

trƣờng.

+ Có đƣợc nguồn thu không nhỏ, bổ sung vào Ngân sách nhà nƣớc, đáp ứng

những nhu cầu bức thiết khác của nền kinh tế. Khi cần thiết, có thể dùng nguồn

thu này đầu tƣ lại để phát triển ngành Than.

- Đối với Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam:

+ Cần tiếp tục thực hiện các giải pháp tiết kiệm chi phí để hạ giá thành than

xuất khẩu hoặc giảm lƣợng than xuất khẩu.

+ Đẩy mạnh chiến lƣợc đa dạng hóa sản phẩm trên nên sản xuất than để khi

không còn than xuất khẩu, Tập đoàn vẫn đảm bảo phát triển bền vững.

2. Các biện pháp và chính sách khác của Nhà nƣớc

Để phát triển ổn định và bảo đảm môi trƣờng bền vững cho ngành than

cũng nhƣ Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam, Nhà nƣớc cần đƣa

ra những biện pháp và chính sách trong giai đoạn tới nhƣ sau:

Thứ nhất, Nhà nƣớc cần tạo điều kiện để ổn định thị trƣờng than trong nƣớc

thông qua việc chuẩn xác tiến độ và mối quan hệ ràng buộc giữa các ngành năng

lƣợng với nhau, giữa ngành than và các hộ tiêu thụ khác. Cho phép ngành than

đƣợc xây dựng một số nhà máy nhiệt điện chạy than trên cơ sở cân bằng năng

lƣợng giữa dầu, khí và thuỷ điện. Phát triển các tổ hợp công nghiệp vùng để phá

thế độc canh chỉ thiên về công nghiệp than ở Quảng Ninh, tạo công ăn việc làm ổn

định cho vùng mỏ.

Thứ hai, về chính sách giá bán than trong nƣớc: Cần điều tiết kịp thời giá

than phù hợp với giá tiêu thụ của các hộ lớn nhƣ điện, xi măng, phân bón...và phù

hợp với giá thành sản xuất và giá nhập khẩu than - hiện nay giá bán chỉ bằng 65%

giá nhập khẩu.

Trong giai đoạn chƣa hình thành thị trƣờng than cạnh tranh, giá than bán

cho các hộ tiêu thụ lớn trong nƣớc do Nhà nƣớc quản lý trên cơ sở đảm bảo đủ bù

đắp chi phí và mức lợi nhuận hợp lý của ngành than. Cùng với quá trình tổ chức

lại ngành than theo hƣớng thị trƣờng cạnh tranh, giá than tiến tới thực hiện theo cơ

chế thị trƣờng. Nhà nƣớc sử dụng công cụ thuế (thuế tài nguyên, thuế xuất nhập

khẩu...) để điều tiết công bằng giữa đơn vị sản xuất than, điều tiết hoạt động xuất

nhập khẩu than.

Chính phủ đã có công văn chấp thuận kiến nghị tăng giá bán than đối với 3

hộ tiêu thụ lớn gồm giấy, phân bón, xi măng. Mức tăng do Tập đoàn Công nghiệp

Than - Khoáng sản Việt Nam tự tính theo cung cầu thị trƣờng, chứ không tăng

theo lộ trình và mức mà liên bộ Tài chính - Công nghiệp trình trƣớc đó. Riêng đối

với ngành điện, các mức tăng đƣợc tính toán dựa trên giá thành bán điện nhằm

tránh ảnh hƣởng đến đời sống của ngƣời tiêu dùng.

Theo yêu cầu của Chính phủ, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản

Việt Nam cùng với 4 hộ tiêu thụ lớn trên chủ động áp dụng các biện pháp nhằm

nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, chú trọng giảm chi phí sản xuất. Từ đó hạ

giá thành sản phẩm đến mức thấp nhất mà vẫn đảm bảo sức cạnh tranh.

Theo phƣơng án mà Liên bộ Tài chính - Công nghiệp kiến nghị hồi giữa

tháng 11/2006, giá bán than đƣợc điều chỉnh thành 2 giai đoạn nhằm hạn chế tác

động tiêu cục đến giá cả hàng hóa vì than là đầu vào của nhiều ngành. Giai đoạn 1

từ ngày 1/1/2007, sẽ áp dụng mức tăng 20% cho 3 hộ tiêu dùng lớn gồm giấy, xi

măng và phân bón. Giai đoạn 2 từ quý 3/2007 sẽ áp dụng mức tăng theo cung cầu

của thị trƣờng. Lộ trình trên để thực hiện chỉ đạo của Thủ tƣởng Chính phủ là

trong năm 2007 là sẽ hạn chế xuất khẩu và không bù lỗ giá than (trừ giá than cung

cấp cho phát điện). Theo ông Huỳnh Kim Tƣớc, Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm

năng lƣợng thành phố Hồ Chí Minh, việc mất cân bằng năng lƣợng và thiếu toàn

diện trên cả nƣớc chắc sẽ diễn ra, nhƣng Việt Nam có thể hạn chế và đẩy lùi thời

điểm xảy ra. Muốn vậy, việc đầu tiên cần làm là xây dựng chiến lƣợc của quốc gia

về khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên năng lƣợng sơ cấp (than đá và dầu khí).

Ngoài ra, Nhà nƣớc cần xây dựng các cơ chế hoạt động cho thị trƣờng năng lƣợng.

Thứ ba, đề nghị xem xét điều chỉnh thời hạn thu hồi vốn của các khoản vay

trung và dài hạn cho phù hợp với chu kỳ khấu hao đƣợc quy định tại các văn bản

số 1062, 166 của Bộ Tài Chính.

Thứ tƣ, đẩy mạnh việc điều tra đánh giá tiềm năng than ở bể than Quảng

Ninh dƣới mức -150m, ở bể than vùng đồng bằng Sông Hồng, vùng sâu vùng xa

để chuẩn bị cho các kế hoạch sau.

Thứ năm, tăng tỷ lệ cấp vốn lƣu động cho ngành than, đƣa than xuất khẩu

vào đối tƣợng chịu thuế giá trị gia tăng với mức thuế suất bằng 0%.

* * *

Tóm lại, trƣớc khi đƣa ra giải pháp, chƣơng 3 của luận văn này đề cập tới

sự ảnh hƣởng của chính sách hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực của Việt Nam và

xu hƣớng thị trƣờng than thế giới tới hoạt động xuất khẩu than của TKV cùng

những thách thức cho sự phát triển của ngành than và mục tiêu, định hƣớng phát

triển cho ngành than trong thế giới tới. Qua đó, chƣơng cuối này rút ra một số giải

pháp cụ thể, trong đó có những giải pháp hạn chế xuất khẩu than mà quan trọng

nhất là thực hiện lộ trình thị trƣờng hoá giá than và một số giải pháp nhằm nâng

cao hiệu quả sản xuất và xuất khẩu than của Tập đoàn và vì mục tiêu phát triển

bền vững. Ngoài ra, những kiến nghị đối với Nhà nƣớc cũng đƣợc đƣa ra rất cụ thể

nhƣ ở trên.

KẾT LUẬN

Ngành than Việt Nam đã có lịch sử phát triển hơn 100 năm, là một trong

những ngành công nghiệp truyền thống của Việt Nam, sự phát triển của ngành

than gắn liền sự phát triển của công nghiệp Việt Nam. Sự ra đời của Tổng Công ty

Than Việt Nam và sau đó trở thành Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản

Việt Nam đã góp phần làm cho nền kinh tế nƣớc ta ngày càng phát triển. Sau khi

nghiên cứu đề tài: “Hoạt động xuất khẩu than của Tập đoàn Công nghiệp Than

– Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin), thực trạng và giải pháp”, có thể rút ra một

số kết luận sau đây:

1. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) là một trong

những Tập đoàn kinh tế đầu tiên của nƣớc ta đƣợc chuyển đổi từ tổng công ty nhà

nƣớc vào cuối năm 2005, do đó TKV có vai trò rất quan trọng và cần có định

hƣớng phát triển đa ngành đa nghề và theo đúng định hƣớng phát triển là trở thành

một tập đoàn về năng lƣợng chủ chốt của quốc gia.

2. Qua nghiên cứu Tổng quan về TKV trên các khía cạnh: Quá trình hình

thành và phát triển; Chức năng nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức; Các ngành nghề kinh

doanh và khái quát tình hình sản xuất kinh doanh của Tập đoàn những năm gần

đây, ta thấy Tập đoàn có sự phát triển đáng kể, vƣợt qua nhiều thử thách khắc

nghiệt của kinh tế thị trƣờng, từng bƣớc đổi mới tổ chức quản lý sản xuất kinh

doanh mang lại hiệu quả ngày càng cao. Cùng với phát triển sản xuất tăng nhanh

sản lƣợng than, TKV còn phát triển các ngành nghề khác nhƣ cơ khí mỏ, các nhà

máy nhiệt điện, vật liệu nổ công nghiệp, vật liệu xây dựng, thƣơng mại, dịch

vụ...với cơ cấu kinh doanh đa ngành trên nền sản xuất than. Đời sống việc làm của

ngƣời lao động đƣợc đảm bảo và từng bƣớc đƣợc cải thiện. Có đƣợc sự tiến bộ

vƣợt bậc nhƣ vậy là do nhiều nguyên nhân nhƣ: nguồn tài nguyên quý giá, truyền

thống lao động anh hùng, sự quan tâm của các cấp nhƣng quan trọng nhất là do tận

dụng đƣợc những lợi thế khi chuyển đổi từ hình thức tổng công ty nhà nƣớc sang

tập đoàn.

3. Thị trƣờng than thế giới hiện nay có nhu cầu về than ngày càng tăng trong

khi Việt Nam cũng có tiềm năng về than đáng kể. Tuy nhiên các quốc gia trong đó

có cả Việt Nam đều đã nhận thức đƣợc tầm quan trọng của tài nguyên than nhằm

mục tiêu tiết kiệm năng lƣợng và bảo vệ môi trƣờng sinh thái. Mặc dù hiện nay

xuất khẩu than ngày càng chiếm tỷ trọng cao hơn trong cơ cấu hàng xuất khẩu của

Việt Nam nhƣng chúng ta không thể chỉ nhìn lợi ích trƣớc mắt mà bỏ qua sự phát

triển bền vững của Tập đoàn cũng nhƣ vì sự phát triển của cả quốc gia trong tƣơng

lai lâu dài. Nguyên nhân của việc xuất khẩu tăng nhanh ngoài việc đổi mới máy

móc thiết bị, cơ cấu tổ chức điều hành nhằm nâng cao năng lực khai thác, sản xuất

và xuất khẩu than thì nguyên nhân sâu xa là do giá than xuất khẩu cao hơn rất

nhiều so với giá nội địa. Đây là một nguyên nhân gây tổn thất than trong quá trình

khai thác, suy thoái môi trƣờng và thiệt hại cho cả nền kinh tế. Không thể phủ

nhận những thành công đáng kể của TKV trong hoạt động xuất khẩu than nhƣ chất

lƣợng than xuất khẩu ngày càng nâng cao, kim ngạch xuất khẩu tăng, thị trƣờng

mở rộng, hiệu quả xuất khẩu ngày một cao nhƣng về lâu dài, việc hạn chế xuất

khẩu than là điều không thể tránh khỏi.

4. Việt Nam ngày càng hoà nhập sâu rộng hơn vào xu thế hội nhập quốc tế và

khu vực hiện nay, điều này đồng nghĩa với việc hàng hoá Việt Nam có những

thuận lợi nhất định để vƣơn xa hơn trên thị trƣờng quốc tế. Đối với mặt hàng than,

với đặc thù riêng mà ngành than có định hƣớng phát triển riêng, chứ không đơn

thuần là tăng cƣờng xuất khẩu tối đa nhƣ nhiều mặt hàng khác. Đó là phƣơng án

tăng giá than trong nƣớc đến năm 2010 bằng giá FOB xuất khẩu và đến năm 2020

bằng giá CIF nhập khẩu. Khi đó sản lƣợng than khai thác đƣợc sẽ giành tối đa cho

nhu cầu than trong nƣớc. Nhƣ vậy, Tập đoàn không những cân đối, tự chủ đƣợc tài

chính mà còn có tích luỹ để đầu tƣ phát triển các ngành nghề khác theo phƣơng

châm “đi lên từ than, phát triển trên nền than”.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Các báo cáo tổng kết kinh doanh và tài chính của Tập đoàn Công nghiệp

Than – Khoáng sản Việt Nam từ năm 2000 đến nay.

* Sách:

2. Nguyễn Tấn Bình (2004), Giáo trình phân tích hoạt động doanh nghiệp, NXB

Thống Kê, Hà Nội.

3. Bùi Xuân Lƣu (2002), Giáo trình kinh tế ngoại thương, NXB Giáo dục, Hà

Nội.

4. Vũ Hữu Tửu (2002), Giáo trình Kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thương, NXB Giáo

dục, Hà Nội.

* Báo và tạp chí:

5. Hội khoa học và công nghệ mỏ Việt Nam (2006), “Tập đoàn Than Việt Nam -

Mốc son đánh dấu bƣớc phát triển mới của ngành công nghiệp than Việt Nam”,

Tạp chí Công nghiệp Mỏ (số 1/2006), tr. 2-5.

6. Đoàn Văn Kiển, Nguyễn Thành Sơn (2006), “Định hƣớng chiến lƣợc phát triển

của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam đến 2025 và tầm

nhìn đến năm 2050”, Tạp chí Công nghiệp Mỏ (số 4/2006), tr. 4-9.

7. Lê Đỗ Bình (2006), “Khả năng huy động trữ lƣợng than vào quy hoạch phát

triển ngành than Việt Nam giai đoạn 2006 – 2015, có xét triển vọng đến 2025”,

Tạp chí Công nghiệp Mỏ (số 4/2006), tr. 13.

8. Nguyễn Cảnh Nam (2006), “Giá than nhìn từ góc độ sử dụng hợp lý tài nguyên

và phát triển bền vững”, Tạp chí Công nghiệp Mỏ (số 6 – 2006), tr. 32-34

9. Nguyễn Cảnh Nam (2007), “Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt

Nam sau một năm chuyển đổi và đi vào hoạt động”, Tạp chí Công nghiệp Mỏ

(số 1/2007), tr. 35- 37.

10. Nguyễn Hữu Di (2007), “Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam

TKV – Phát huy lợi thế đạt đƣợc, đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh”, Tạp chí

Công nghiệp (Kỳ 1, 8/2007), tr. 41.

11. Đoàn Văn Kiển (2007), “Chiến lƣợc phát triển bền vững ngành than”, Tạp chí

Than – Khoáng sản (số 6/2007), tr. 8-12.

12. Văn bản – Quyết định mới (2007), “Tổ chức bộ máy điều hành tập đoàn”, Tạp

chí Than – Khoáng sản (số 10/2007), tr. 10-14.

13. Đỗ Thế Anh (2007), “Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam

trƣớc thử thách lớn lao trong phát triển than đến năm 2015 – 2025”, Tạp chí

Khoa học Công nghệ Mỏ (số 3/2007), tr. 15-18.

* Các web site:

- Bộ Công thƣơng:

14. http://www.moi.gov.vn/history/detail.asp?Sub=&id=72

15. http://moi.gov.vn/News/Detail.aspSub=31&id=27984

- Bộ Công nghiệp (cũ):

16. http://irv.moi.gov.vn/sodauthang/gapgotrongthang.ttvn

17. http://irv.moi.gov.vn/sodauthang/nghiencuutraodoi/2006/11/16368.ttvn

- Bộ Tài nguyên và Môi trƣờng Việt Nam:

http://www.monre.gov.vn/monrenet/default.aspx?tabid=209&idmid=&ItemID=85

http://www.monre.gov.vn/monrenet/default.aspxtabid=207&idmid=&ItemID=180

18. Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam:

http://www.vinacomin.vn

19. http://vietnamnet.vn/kinhte/chinhsach/2006/12/646691/

20. http://vietnamnet.vn/kinhte/congnongngunghiep/2005/08/477487/

21. http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=107670

22. http//www.quangninh.industry.gov.vn/News.aspxNewID=399&CateID=73

23. http://www.quangninh.industry.gov.vn/News.aspxNewID=1053&CateID=72

24. http://www.vneconomy.vn/home=detail&page=category&cat_name=08

25. http://www.vneconomy.com.vn/vie/article_to_print.php?id=af099f8cd052fc

26. http://vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh2007013B9F2011

27. http://www.ips.gov.vn/tt-khcn/login_chitiet.asp?id=931

28. http://www.hanoimoi.com.vn/vn/15/141128/

29. http://www.laodong.com.vn/Home/hkinhte2007957134.laodong

30. http://www.vinanet.com.vn/Economic/Detail.aspx/NewsID=119674#Scene_1

31. http://www.marketnews.vn/webcontent/view362171

32. http://www.baothuongmai.com.vn/article.aspx?article_id=42796

33. http://www.vietnamgateway.org/business/vn_index.php?id=0504&cid=06052

34. http://www.vinastock.com.vn/index/news.aspid=2210

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM ........................................................................... 5

I. BỐI CẢNH HÌNH THÀNH CÁC TẬP ĐOÀN KINH TẾ Ở VIỆT NAM... 5

1. Nhận thức chung về tập đoàn kinh tế ................................................... 5

2. Sự ra đời của các tập đoàn kinh tế ở Việt Nam .................................... 7

II. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM .................................................................................10

1. Quá trình hình thành và phát triển ..................................................... 10

Chức năng nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức.............................................. 13 2.1 Chức năng nhiệm vụ .......................................................................... 13 2.2 Cơ cấu tổ chức .................................................................................. 15

3. Các ngành nghề kinh doanh ............................................................... 18

II. KHÁI QUÁT VỀ TÌNH HÌNH SẢN XUẤT KINH DOANH THAN CỦA TKV NHỮNG NĂM GẦN ĐÂY ..........................................................................19

III. ĐÁNH GIÁ VỀ MẶT MẠNH VÀ MẶT YẾU CỦA TẬP ĐOÀN ............25

1. Mặt mạnh .......................................................................................... 25

2. Mặt yếu ............................................................................................. 28

Chƣơng 2: THƢC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM ... 31 I. THỊ TRƢỜNG THAN THẾ GIỚI .................................................................31

1. Phân bổ trữ lƣợng than trên thị trƣờng thế giới .................................. 31

2. Đặc điểm thị trƣờng than thế giới hiện nay ........................................ 34

II. MẶT HÀNG THAN TRONG CƠ CẤU HÀNG XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM… .........................................................................................................36

III. HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM .................................................................38

Kim ngạch xuất khẩu và thị trƣờng xuất khẩu .................................... 38 1.1 Kim ngạch xuất khẩu ......................................................................... 38 1.2 Thị trường xuất khẩu ......................................................................... 40

2. Giá cả than xuất khẩu ........................................................................ 43

2.1 Tình hình giá than xuất khẩu thời gian gần đây ................................. 43 2.2 Chính sách giá than của Tập đoàn .................................................... 44 2.3 Giá than nhìn từ góc độ sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên và phát triển bền vững… ............................................................................................... 46

3. Doanh thu từ hoạt động xuất khẩu ..................................................... 49

V. NHỮNG THÀNH CÔNG VÀ HẠN CHẾ TRONG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TKV ......................................................................................50

Thành công........................................................................................ 50 1.1 Về chất lượng, chủng loại than xuất khẩu .......................................... 51 1.2 Về giá than xuất khẩu ........................................................................ 53 1.3 Về kim ngạch xuất khẩu ..................................................................... 54 1.4 Về mặt phương thức xuất khẩu .......................................................... 54 1.5 Về thị trường xuất khẩu ..................................................................... 55 1.6 Về hiệu quả xuất khẩu ....................................................................... 56 1.7 Xúc tiến thương mại trong hoạt động bán hàng ................................. 57

Hạn chế cần khắc phục ...................................................................... 59 2.1 Về chất lượng than xuất khẩu ............................................................ 59 2.2 Về giá than xuất khẩu ........................................................................ 59 2.3 Về phương thức xuất khẩu ................................................................. 59 2.4 Về mặt đảm bảo an toàn cho người lao động ..................................... 60

Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO HOẠT XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM .................................................................................................................. 62 I. DỰ BÁO TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TKV ............................................................62

1. Chính sách hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực của Việt Nam .......... 62

2. Xu hƣớng thị trƣờng than thế giới trong thời gian tới ........................ 65

II. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN CỦA TKV TRONG THỜI GIAN TỚI .....67

1. Những thách thức chính đối với ngành than trong thời gian tới ......... 67

Quan điểm phát triển và mục tiêu phát triển bền vững ....................... 68 2.1 Quan điểm phát triển ......................................................................... 68 2.2 Mục tiêu phát triển ............................................................................ 69

3. Định hƣớng chiến lƣợc phát triển của Tập đoàn đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050 ....................................................................................... 71 3.1 Về thị trường ..................................................................................... 72 3.2 Về đầu tư ........................................................................................... 73 3.3 Về khoa học công nghệ ...................................................................... 73

3.4 Về môi trường ................................................................................... 73 3.5 Về huy động vốn ................................................................................ 73 3.6 Về hội nhập quốc tế ........................................................................... 73 3.7 Về phát triển các nguồn nhân lực ...................................................... 74 3.8 Về thương hiệu và truyền thống văn hoá ............................................ 74 3.9 Về kế hoạch xuất khẩu ....................................................................... 74

III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỤ THỂ TRONG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TKV TRONG THỜI GIAN TỚI .....................................................74

1. Giải pháp nhằm hạn chế xuất khẩu than của Tập đoàn trong tƣơng lai…………………………………………………………………………….74

Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và xuất khẩu than của

2. Tập đoàn trong thời gian tới và vì mục tiêu phát triển bền vững ................... 77 2.1 Đổi mới công nghệ, hiện đại hoá máy móc thiết bị phụ tùng .............. 77 2.2 Đầu tư trong sản xuất than ................................................................ 79 2.3 Phát triển nguồn nhân lực ................................................................. 81 2.4 Bảo vệ tốt môi trường, đảm bảo hiệu quả khai thác than ................... 82 2.5 Tăng cường hoạt động phân phối và xúc tiến thương mại .................. 85

IV. KIẾN NGHỊ VỚI NHÀ NƢỚC .....................................................................87

1. Giải pháp của Nhà nƣớc nhằm hạn chế xuất khẩu than thông qua thuế xuất khẩu than….. ...........................................................................................................87

2. Các biện pháp và chính sách khác của Nhà nƣớc .........................................89

Khóa luận tốt nghiệp: Hoạt động xuất khẩu than của tập đoàn công nghiệp than khoáng sản Việt Nam - thực trạng và giải pháp

KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ __________________ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI __________________

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI:

ĐỀ TÀI:

HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Sinh viên thực hiện Líp Sinh viên thực hiện Gi¸o viªn h íng dÉn Líp Gi¸o viªn h íng dÉn

: Nguyễn Thị Thanh Tuyền : Anh 5 – K42B KT§N : Nguyễn Thị Thanh Tuyền : ThS. Hoµng Trung Dòng : Anh 5 – K42B KT§N : ThS. Hoµng Trung Dòng

Hà Nội – 11/2007

LỜI MỞ ĐẦU

Hà Nội – 11/2007

Chƣơng 1:

TỔNG QUAN VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP

THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM

CÔNG TY CON

CÔNG TY MẸ Tập đoàn công nghiệp khoáng sản VN

Hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con, công ty mẹ nắm giữ vốn 100% điều lệ

1. Tổng công ty khoáng sản ty 2. Công Đông Bắc 3. Công ty Than Nội Địa ty 4. Công Than Uông Bí 5. Công ty TNHH một thành viên Vật liệu nổ công nghiệp 6. Viện Khoa học công nghệ mỏ

Công ty do TĐ nghiệp Công Than - Khoáng sản Việt Nam nắm giữ <50% vốn điều lệ: 1. Công ty cổ phần Nhiệt điện Hải Phòng 2. Công ty cổ phần Nhiệt điện Quảng Ninh 3. Công ty cổ phần Cơ khí Mạo Khê 4. Công ty cổ phần Cơ điện Uống Bí

Chƣơng 2:

THƢC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA

TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN

VIỆT NAM

I.

T.Trƣờng khác

Nhật Bản

Trung Quốc

Hàn Quốc

Tỉ lệ gia tăng (%)

Tỉ lệ gia tăng (%)

Tỉ lệ gia tăng (%)

Tỉ lệ gia tăng (%)

Tỉ lệ gia tăng (%)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Sản lƣợng XK (triệu tấn)

Đơn vị khác

Sản xuất ximăng Sản xuất điện

Sản xuất phân bón SX giấy

Cám 3a HG

Cám 3b HG

Cám 4b HG

Cám 5a HG

Cám 4b HG

Cám 4a HG

Cục xô HG1A

Chƣơng 3:

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO HOẠT XUẤT KHẨU THAN CỦA

TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN

VIỆT NAM

KẾT LUẬN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

* Sách:

* Báo và tạp chí:

* Các web site:

MỤC LỤC

LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM ........................................................................... 5

Chƣơng 2: THƢC TRẠNG HOẠT ĐỘNG XUẤT KHẨU THAN CỦA TẬP ĐOÀN CÔNG NGHIỆP THAN – KHOÁNG SẢN VIỆT NAM ... 31 I. THỊ TRƢỜNG THAN THẾ GIỚI .................................................................31

KẾT LUẬN ...................................................................................................... 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 94

Có thể bạn quan tâm

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Giới thiệu

Về chúng tôi

Việc làm

Quảng cáo

Liên hệ

Chính sách

Thoả thuận sử dụng

Chính sách bảo mật

KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ CHUYÊN NGÀNH KINH TẾ ĐỐI NGOẠI