Ý nghĩa thú vị của ẩm thực Tết tại các nước láng giềng

Ý nghĩa thú vị của ẩm thực Tết tại các

nước láng giềng

Đối với các quốc gia Châu Á, mỗi khi Tết đến lại là một dịp để gia đình

sum họp, quây quần quanh bàn ăn ấm cúng. Những món ăn ngày Tết

đôi khi cũng có chút khác so với những ngày thường, ẩn chứa trong đó

những ý nghĩa sâu xa, những mong muốn tốt đẹp nhất cho gia đình,

công việc. Nhắc tới văn hóa ẩm thực của mỗi quốc gia Châu Á không

thể không nhắc tới nét văn hóa ẩm thực Tết rất đặc trưng, rất riêng

biệt. Chúng mình hãy cùng nhau tìm tòi nét đặc trưng đó của một số

quốc gia "láng giềng" nhé!

Quốc gia hàng xóm thân thiết Campuchia cứ mỗi dịp giữa tháng Tư dương

lịch hàng năm là họ lại đón một năm mới đến. Tết này gọi là Bon Chol

Chnam, điều đặc biệt đó là trong ngày đầu năm mới, mỗi nhà đều có ít nhất

một người đem thức ăn lên chùa để nhờ các nhà sư làm lễ cúng dâng lên tổ

tiên, sau đó cả nhà quây quần bên nhau thưởng thức món cari thơm lừng. Và

cứ thế, món cari đã trở thành món ăn không thể thiếu trong ngày tết Bon

Chol Chnam của người Campuchia.

Đến với nước Lào, trong ngày tết không thể không nhắc tới món lạp, trong

tiếng Lào, lạp có nghĩa là lộc đấy các bạn ạ! Người Lào đặc biệt chú trọng

đến việc ăn món này vào dịp Tết, đặc biệt là các doanh nhân, món lạp

thường được các đầu bếp làm rất công phu, vì nếu món này trong ngày Tết

mà không ngon thì họ tin rằng cả năm sẽ gặp xui xẻo. Lạp ở đây thường

được làm bằng thịt gà hay thịt bò tươi sau đó đem trộn với gia vị. Đặc biệt,

món này mà không có thính thì sẽ làm giảm hương vị độc đáo của chúng.

Lạp thường được ăn với cơm nóng hoặc xôi nóng.

Trong ngày Tết, người Lào rất chú trọng tới việc ăn món lạp, đặc biệt là các

doanh nhân. Theo ngôn ngữ của nước này, lạp có nghĩa lộc. Lạp ở đây

thường được làm bằng thịt gà hay thịt bò tươi sau đó đem trộn với gia vị.

Đặc biệt, món này mà không có thính thì sẽ làm giảm hương vị độc đáo của

chúng. Trong mỗi gia đình, đặc biệt là những người làm nghề kinh doanh,

món lạp thường được các đầu bếp làm rất công phu, vì nếu món này trong

ngày Tết mà không ngon thì họ thường ví năm mới làm ăn có nhiều điềm

xui. Lạp thường được ăn với xôi nóng. Món này được làm rất cẩn thận vì

nếu không ngon, người ta tin rằng cả năm sẽ gặp xui xẻo. Theo các chuyên

gia văn hóa Lào, món lạp được xem như linh hồn của người Lào trong năm

mới, thậm chí họ có thể đem biếu nhau món lạp vào mỗi dịp năm mới, gia

đình nào nhận được càng nhiều thì lại được càng nhiều lộc.

Món ăn phổ biến vào dịp Tết của Malaysia có tên là Otak – Otak, hay còn có

tên là Otah – Otah. Bạn sẽ dễ dàng bắt gặp món ăn này ở bất cứ nơi đâu, tại

các trung tâm ăn uống của thành phố, các nhà hàng lớn hay trong những bữa

ăn gia đình. Người ta có thể ăn bất cứ món ăn này vào mọi thời điểm buổi

sáng, buổi trưa hay trong bữa tối. Dễ ăn, dễ chế biến, lại thơm ngon nên món

Otak – Otak trở thành một trong những điểm nhấn ẩm thực không thể nào bỏ

qua của nền văn hóa Malaysia.

Tới Indonesia, bạn lại được thưởng thức rất nhiều món ăn mừng năm mới đa

dạng và khác biệt. Người Indonesia theo đạo Hồi đón Tết Tahun Baru

Hijriah, khi Tết, họ thường ăn món bánh gần giống như bánh tét của miền

Nam. Gạo thơm được gói trong lá dừa rồi đem hấp chín. Nói chung, các món

ăn của người Indonesia thường khá cay và nồng, đặc biệt, cũng như Việt

Nam, cơm là thực phẩm chính không thể thiếu tại đảo quốc này.Vào dịp Tết

của người Hindu tại đảo Bali, cả dân làng tập trung tại một khu vực để ăn

mừng.

Đến Hàn Quốc mỗi dịp năm mới, bạn sẽ được nghe đến những cái tên như

ttok_kuk, gakkimchi, rượu Gui Balki, hay các món ăn khác: bánh bao, bánh

pin-dae-ttok (bánh tráng kếp đậu xanh) và su-jong-gwa (chè quế) hay

shikhye, một loại rượu pân nấu bằng gạo. Thực đơn cho ngày Tết, nhất là

trong ngày mùng 1 có thể khác nhau tùy địa phương, nhưng phổ biến chung

cho toàn quốc thường có món ttok_kuk. Người Hàn Quốc cho rằng, ngày

Tết ăn ttok_kuk có nghĩa là "ăn" một năm khác. Ttok kuk còn có tên khác là

Cheomsebyeong. Cheom có nghĩa là thêm tuổi. Ăn một bát Ttok kuk vào

ngày đầu tiên của năm mới có nghĩa là thêm một tuổi nữa. Ngày xưa người

Hàn Quốc chỉ ăn Ttok kuk vào năm mới nhưng ngày nay, họ có thể ăn vào

mọi ngày trong năm. Vì vậy, thay vì câu hỏi "Năm nay bạn bao nhiêu tuổi?"

thì người Hàn Quốc có thể hỏi "Bạn đã ăn bao nhiêu bát canh Ttok kuk?".

Và câu trả lời đúng không phải là số bát Ttok kuk đã ăn trong ngày mà phải

là số tuổi hiện tại của người đó. Tùy theo sự phân hóa vùng miền mà Ttok

kuk có tên gọi cũng như cách chế biến khác nhau, tuy nhiên món này thường

được chế biến với thịt bò thái lát mỏng nhưng ở một số vùng thì nó còn được

làm bằng những nguyên liệu khác như thịt gà, thịt heo hoặc hải sản. Ttok

hay còn gọi là Ttok kuk được mọi tầng lớp, bao gồm từ gia đình hoàng gia

đến dân thường ưa thích và là một món ăn phổ biến từ cuối thế kỉ thứ 18.

Vào ngày đầu tiên của năm mới là ngày bắt đầu cho mọi sự may mắn, hạnh

phúc, bình an, vui vẻ và mọi người bắt đầu ăn Ttok kuk được làm từ "gạo

trắng" để có một trí tuệ minh mẫn và sáng suốt trong ngày đầu năm mới và

cho cả năm đó.

Trong ngày tết cổ truyền của Hàn Quốc không thể vắng bóng thức uống Gui

Balki sool. Đây là loại thức uống bắt buộc trong ngày tết.

Người Hàn Quốc thường uống Poricha sau bữa ăn, Poricha là loại thức uống

được làm từ trà pha chế với bột lúa mạch. Tuy nhiên vào ngày tết người dân

Hàn Quốc sử dụng thức uống truyền thống là rượu Gui Balki sool. Trong

ngày Tết, ai cũng phải uống Gui Balki sool dù ít hay nhiều để lấy may mắn.

Người Hàn Quốc còn có quan niệm cho rằng các món trong ngày tết khi tự

tay chế biến sẽ mang lại nhiều tài lộc hơn là đi mua.

Không giống như các nước láng giềng khác ở châu Á như Trung Quốc, Hàn

Quốc, Việt Nam… Nhật Bản tổ chức đón năm mới theo dương lịch. Người

Nhật gọi dịp này là "Oshogatsu", và đây là sự kiện để nghênh đón vị thần

Toshigamisama…

Người Nhật bắt đầu chuyển sang ăn Tết dương lịch theo phương Tây từ năm

Minh Trị thứ 6, tức năm 1873. Phong tục đón năm mới của người Nhật hiện

vẫn giữ được những truyền thống Á Đông điển hình, bên cạnh đó cũng thu

nhận những nét văn hóa mới từ phương Tây qua quá trình giao lưu, tương

tác theo dòng chảy của thời gian. Oshogatsu vốn là tên gọi riêng tháng giêng

nhưng hiện nay thường dùng để chỉ khoảng thời gian từ mồng 1-3 của tháng

đầu tiên trong năm. Người Nhật bắt đầu chuẩn bị cho Oshogatsu từ ngày 8-

12 (ở vùng Kanto là ngày 13). Mặc dù người Nhật đón năm mới vào dịp Tết

Dương lịch như các nước phương Tây, nhưng ngày Tết của họ vẫn mang

đậm nét văn hóa truyền thống đặc trưng của xứ sở hoa anh đào. Món Tết của

người Nhật thực chất là món ăn ngọt, làm bằng các nguyên liệu thông

thường như rễ cây ngưu bàng, trứng cá, cá sardin khô, tảo ăn, khoai lang, hạt

dẻ… Người Nhật dùng những món ăn đơn giản nhưng giàu ý nghĩa tượng

trưng này để ăn Tết là xuất phát từ tâm lý cầu ước vạn sự tốt lành.

Trên bàn ăn ở các gia đình Nhật Bản những ngày này thường không thể

thiếu các loại bánh làm từ gạo (tiếng Nhật gọi là omochi), các món ăn chế

biến từ cá và hải sản… Các đồ ăn được làm từ gạo sẽ là nguồn gốc giúp con

người thành đạt. Đồ cúng thường bao gồm Omochi, quả hồng khô, hạt dẻ

khô, hạt thông, đậu đen, cá mòi, tôm, cá tráp, mực, Mochibana, quýt và

nhiều thứ khác tùy từng địa phương, tất cả được bày trên một cái bàn nhỏ…

Chúng ta chưng dụng những cành đào cành mai tự nhiên để trang hoàng nhà

cửa thì người Nhật Bản…dùng bánh ngọt để tạo ra một vật trang trí đặc biệt

gọi là Mochibana. Mochi nghĩa là các loại bánh được làm từ gạo (gạo tẻ, gạo

nếp), bana là biến âm của "hana", cũng có nghĩa là hoa. Từ những khối bột

gạo nếp được nhào với nước, thêm sắc hồng hoặc xanh lá của màu thực

phẩm, màu trắng tinh khôi...một nhúm nhỏ nặn thành nụ anh đào tươi thắm

ngày xuân. Dù phải tới tháng 4 mới là mùa của hoa đào nở rộ ở Nhật Bản

nhưng ngay từ đầu tháng 1, và thường kéo dài tới hết ngày 15. Thế là những

cành "hoa bánh" mochibana đua nhau "nở" rộ ở các cửa hàng, cửa tiệm, hay

trong phòng khách mỗi gia đình luôn được xem là dấu hiệu cho một mùa

xuân tốt lành đang đến. Sashimi và Sushi là hai món ăn cá sống nổi tiếng

nhất và cũng phổ biến nhất khi nói về ẩm thực Nhật Bản và cũng là những

món ăn không thể vắng mặt trong ngày tết. Sashimi là món ăn được chế biến

hoàn toàn từ các hải sản tươi sống, còn sushi là món ăn bao gồm hai phần:

Một miếng cơm trộn với dấm và một miếng hải sản sống. Một món ăn vô

cùng đặc biệt mà mỗi nguyên liệu đều mang một ý nghĩa riêng hàm chứa

những lời chúc một năm mới nhiều may mắn với cá tráp mang ý nghĩa may

mắn; rong biển với nghĩa vui mừng; đậu - mạnh khỏe; trứng cá trích – con

cháu đông đúc; ngó sen – nhìn xa trông rộng; rau mắc – sinh lộc; tôm -

tượng trưng cho sự trường thọ. Đó chính là món osechi là những đồ ăn ngon

được chuẩn bị với các món nấu, món trộn dấm, món nướng làm từ các loại

hải sản, thịt gia súc, gia cầm và các loại rau với hương vị và màu sắc phong

phú.

Buổi sáng đầu tiên của năm, cả gia đình sẽ cùng quây quần bên bàn ăn, uống

rượu sake và ăn ozoni, món súp truyền thống gắn liền với ngày Tết. Ozoni

hiểu theo nghĩa đen là nhiều nguyên liệu được nấu chung với nhau. Vì nó

quá phổ biến và dễ làm, nên hầu như rất khó có thể tìm ra một công thức

chính xác cho ozoni. Mỗi gia đình có một cách chế biến riêng, tạo nên một

hương vị đặc biệt không thể trộn lẫn. Nhưng tất cả đều có một nguyên liệu

chung không gì thay thế là bánh dày năm mới kagamimochi, được bày trên

tokonoma là góc trang trọng nhất trong nhà, được coi là chỗ ngồi của Thần.

Bánh dày năm mới của từng vùng cũng đều khác nhau, ví dụ: vùng Tây Nhật

Bản làm bánh hình tròn, nhưng vùng Đông Nhật Bản lại làm bánh hình

vuông.

Đối với người Trung Quốc, theo truyền thống, vào đêm giao thừa, các gia

đình ở Trung Quốc thường quây quần gói sủi cao và thưởng thức món ăn

này trong bầu không khí đầm ấm, bình an của ngày Tết. Sủi cảo được làm

khá cầu kỳ, từ khâu làm nhân, gói bánh đến lúc ăn. Rau trộn với thịt làm

nhân bánh, trong tiếng Trung Quốc, đồng âm với từ "có của". Băm nhân

tiếng to mà thời gian lại dài có nghĩa là "lâu dài và dư thừa". Sủi cảo được

gói theo hình bán nguyệt, khi gấp đôi vỏ bánh hình tròn, dùng tay viền theo

đường diềm thật đều gọi là "viền phúc". Có gia đình kéo hai đầu của hình

bán nguyệt nối liền nhau như nén bạc tượng trưng cho tiền bạc đầy nhà. Ở

nông thôn, ngoài vỏ sủi cảo còn in hình bông lúa ngụ ý sang năm mới ngũ

cốc được mùa. Trong lúc nấu sủi cảo, thường phải cho thêm 3 lần nước lạnh

vì từ này đồng âm với "phúc đi rồi lại đến". Việc ăn sủi cảo cũng không thể

tùy tiện, cũng phải biết cách. Bát thứ nhất để thờ cúng tổ tiên, bát thứ hai để

cúng thần thánh trong dân gian, bát thứ ba cả nhà mới bắt đầu ăn và nhớ

rằng nên ăn số chẵn, không được ăn số lẻ. Khi ăn xong, nhất định để thừa lại

mấy cái (số chẵn) ngụ ý "năm nào cũng dư thừa".

Đặc biệt, vào những ngày đầu năm mới, các gia đình Trung Quốc còn có

thực đơn ăn chay với tên gọi là jai bao gồm những món ăn được chế biến từ

các loại rau hoặc những thực phẩm có nguồn gốc thực vật như: hạt sen, bạch

quả, táo biến đen, những nắm cục đậu khô, măng tre… Mỗi món này đều

chứa đựng những ý nghĩa rất thú vị như: Hạt sen: tượng trưng cho việc có

nhiều con trai. Bạch quả: (hay còn gọi là quả ngân hạnh được dùng nhiều

trong món cháo của người Trung Quốc và các món ăn chay ngày lễ đầu

năm): mang hình tượng của thỏi bạc - ý nghĩa của sự giàu có sung túc. Tảo

biển đen: cũng đồng nghĩa với bạch quả - ý nghĩa của sự giàu có. Những

nắm cục đậu khô: không chỉ mang ý nghĩa giàu có, sung túc mà món ăn này

còn mang ý nghĩa hạnh phúc. Măng tre: mang ý nghĩa như một lời cầu

"Mong muốn rằng tất cả mọi thứ sẽ tốt lành".Những miếng đậu phụ hay đậu

tươi lại không được coi là điều may mắn bởi loại thực phẩm này có màu

trắng - dấu hiệu của cái chết và sự bất hạnh.

Những loại thực phẩm khác như cá lại được người Trung Quốc coi như một

dấu hiệu của sự đoàn kết, luôn giữ liên lạc với nhau và gà biểu trưng cho sự

thịnh vượng. Đặc biệt món gà, khi trình bày, người Trung Quốc để nguyên

đầu, đuôi, chân và được trình bày từ cao xuống thấp (đầu - đuôi -chân) để

tượng trưng cho sự hoàn hảo, đầy đủ. Món mỳ được người Trung Quốc làm

thô và ăn ngay bởi người Trung Quốc quan niệm đó là nguồn cội của sự

sống trường tồn.

Ở miền Nam Trung Quốc, món ăn Tết truyền thống phổ biến và được yêu

thích nhất là món Nian Gao, một loại bánh được chế biến từ gạo nếp. Bánh

Nian Gao được người Trung Quốc lấy làm biểu tượng của sự no ấm và ý

nghĩa của loại bánh này cũng rất hay bởi: Nian có nghĩa là dính nhưng lại

đồng âm với từ năm và từ Gạo có nghĩa là bánh lại đồng âm với từ cao. Vì

thế người Trung Quốc coi Nian Gao là cầu mong sự no ấm của năm mới hơn

hẳn năm cũ.

Bánh ú Bá Trạng tên gọi là Zong zi cũng là một loại bánh chay đặc biệt ko

thể thiếu. Loại bánh này có nhân chay chỉ làm từ đậu phụ, nấm, hạt dẻ, hạt

sen... Trong khi đó, ở miền Bắc Trung Quốc, màn thầu và bánh bao nhân thịt

xay lại là những thực phẩm được người Trung Quốc không thể thiếu.

Mỗi đất nước lại có một phong tục mang ý nghĩa riêng nhất là những món ăn

vào các dịp đặc biệt như Tết âm lịch. Mỗi món ăn đều chứa đựng những ý

nghĩa vô cùng đặc biệt, cầu cho một năm mới đầy may mắn, ngập tràn hạnh

phúc.