Bài giảng Cơ sở an toàn thông tin

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THÔNG<br /> ----------------------------------HOÀNG XUÂN DẬU<br /> NGUYỄN THỊ THANH THỦY<br /> <br /> IT<br /> <br /> BÀI GIẢNG<br /> <br /> PT<br /> <br /> CƠ SỞ AN TOÀN THÔNG TIN<br /> <br /> HÀ NỘI 2016<br /> <br /> Bài giảng Cơ sở an toàn thông tin<br /> <br /> Các bảng danh mục<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> MỤC LỤC .................................................................................................................................. 1<br /> DANH MỤC CÁC HÌNH .......................................................................................................... 5<br /> DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ TIẾNG ANH VÀ VIẾT TẮT ............................................ 8<br /> MỞ ĐẦU .................................................................................................................................... 9<br /> CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ AN TOÀN THÔNG TIN .................................................... 11<br /> 1.1. KHÁI QUÁT VỀ AN TOÀN THÔNG TIN ................................................................. 11<br /> 1.1.1. Một số khái niệm trong an toàn thông tin............................................................... 11<br /> 1.1.2. Sự cần thiết của an toàn thông tin........................................................................... 13<br /> 1.2. CÁC YÊU CẦU ĐẢM BẢO ATTT VÀ HTTT ........................................................... 15<br /> 1.2.1. Bí mật ..................................................................................................................... 15<br /> <br /> IT<br /> <br /> 1.2.2. Toàn vẹn ................................................................................................................. 16<br /> 1.2.3. Sẵn dùng ................................................................................................................. 16<br /> 1.3. CÁC THÀNH PHẦN CỦA AN TOÀN THÔNG TIN ................................................. 17<br /> 1.3.2. An toàn máy tính và dữ liệu ................................................................................... 17<br /> <br /> PT<br /> <br /> 1.3.3. An ninh mạng ......................................................................................................... 18<br /> 1.3.4. Quản lý an toàn thông tin ....................................................................................... 18<br /> 1.3.5. Chính sách an toàn thông tin .................................................................................. 19<br /> 1.4. CÁC MỐI ĐE DỌA VÀ NGUY CƠ TRONG CÁC VÙNG HẠ TẦNG CNTT ......... 19<br /> 1.4.1. Bảy vùng trong cơ sở hạ tầng CNTT...................................................................... 19<br /> 1.4.2. Các mối đe dọa và nguy cơ trong các vùng hạ tầng CNTT .................................... 20<br /> 1.5. MÔ HÌNH TỔNG QUÁT ĐẢM BẢO ATTT VÀ HỆ THỐNG THÔNG TIN ............ 21<br /> 1.5.1. Nguyên tắc đảm bảo an toàn thông tin, hệ thống và mạng..................................... 21<br /> 1.5.2. Mô hình tổng quát đảm bảo an toàn thông tin và hệ thống thông tin ..................... 22<br /> 1.6. CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 23<br /> CHƢƠNG 2. LỖ HỔNG BẢO MẬT VÀ ĐIỂM YẾU HỆ THỐNG ...................................... 24<br /> 2.1. TỔNG QUAN VỀ LỖ HỔNG BẢO MẬT VÀ CÁC ĐIỂM YẾU HỆ THỐNG ......... 24<br /> 2.1.1. Khái quát về điểm yếu hệ thống và lỗ hổng bảo mật ............................................. 24<br /> 2.1.2. Một số thống kê về lỗ hổng bảo mật ...................................................................... 26<br /> 2.2. CÁC DẠNG LỖ HỔNG TRONG HỆ ĐIỀU HÀNH VÀ PHẦN MỀM ỨNG DỤNG 28<br /> 2.2.1. Lỗi tràn bộ đệm ...................................................................................................... 28<br /> 2.2.2. Lỗi không kiểm tra đầu vào .................................................................................... 34<br /> <br /> -1-<br /> <br /> Bài giảng Cơ sở an toàn thông tin<br /> <br /> Các bảng danh mục<br /> <br /> 2.2.3. Các vấn đề với điều khiển truy nhập ...................................................................... 36<br /> 2.2.4. Các điểm yếu trong xác thực, trao quyền ............................................................... 37<br /> 2.2.5. Các điểm yếu trong các hệ mật mã ......................................................................... 37<br /> 2.2.6. Các lỗ hổng bảo mật khác....................................................................................... 37<br /> 2.3. QUẢN LÝ, KHẮC PHỤC CÁC LỖ HỔNG BẢO MẬT VÀ TĂNG CƢỜNG KHẢ<br /> NĂNG ĐỀ KHÁNG CHO HỆ THỐNG .............................................................................. 38<br /> 2.3.1. Nguyên tắc chung ................................................................................................... 38<br /> 2.3.2. Các biện pháp cụ thể............................................................................................... 38<br /> 2.4. GIỚI THIỆU MỘT SỐ CÔNG CỤ RÀ QUÉT ĐIỂM YẾU VÀ LỖ HỔNG BẢO<br /> MẬT ..................................................................................................................................... 39<br /> 2.4.1. Công cụ rà quét lỗ hổng bảo mật hệ thống ............................................................. 39<br /> 2.4.2. Công cụ rà quét lỗ hổng ứng dụng web .................................................................. 40<br /> 2.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 41<br /> CHƢƠNG 3. CÁC DẠNG TẤN CÔNG VÀ CÁC PHẦN MỀM ĐỘC HẠI ........................ 42<br /> <br /> IT<br /> <br /> 3.1. KHÁI QUÁT VỀ MỐI ĐE DỌA VÀ TẤN CÔNG...................................................... 42<br /> 3.1.1. Mối đe dọa .............................................................................................................. 42<br /> 3.1.2. Tấn công ................................................................................................................. 42<br /> <br /> PT<br /> <br /> 3.2. CÁC CÔNG CỤ HỖ TRỢ TẤN CÔNG ....................................................................... 43<br /> 3.2.1. Công cụ quét cổng dịch vụ ..................................................................................... 43<br /> 3.2.2. Công cụ nghe lén .................................................................................................... 44<br /> 3.2.3. Công cụ ghi phím gõ .............................................................................................. 45<br /> 3.3. CÁC DẠNG TẤN CÔNG THƢỜNG GẶP .................................................................. 46<br /> 3.3.1. Tấn công vào mật khẩu ........................................................................................... 46<br /> 3.3.2. Tấn công bằng mã độc ............................................................................................ 47<br /> 3.3.3. Tấn công từ chối dịch vụ ........................................................................................ 52<br /> 3.3.4. Tấn công giả mạo địa chỉ ........................................................................................ 57<br /> 3.3.5. Tấn công nghe lén................................................................................................... 58<br /> 3.3.6. Tấn công kiểu ngƣời đứng giữa .............................................................................. 59<br /> 3.3.7. Tấn công bằng bom thƣ và thƣ rác ......................................................................... 60<br /> 3.3.8. Tấn công sử dụng các kỹ thuật xã hội .................................................................... 60<br /> 3.3.9. Tấn công pharming ................................................................................................. 62<br /> 3.4. CÁC DẠNG PHẦN MỀM ĐỘC HẠI .......................................................................... 64<br /> 3.4.1. Giới thiệu ................................................................................................................ 64<br /> 3.4.2. Logic bombs ........................................................................................................... 64<br /> 3.4.3. Trojan Horses ......................................................................................................... 65<br /> -2-<br /> <br /> Bài giảng Cơ sở an toàn thông tin<br /> <br /> Các bảng danh mục<br /> <br /> 3.4.4. Back doors .............................................................................................................. 65<br /> 3.4.5. Viruses .................................................................................................................... 65<br /> 3.4.6. Worms .................................................................................................................... 67<br /> 3.4.7. Zombies .................................................................................................................. 68<br /> 3.4.8. Rootkits................................................................................................................... 68<br /> 3.4.9. Adware và Spyware ................................................................................................ 69<br /> 3.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 69<br /> CHƢƠNG 4. ĐẢM BẢO AN TOÀN THÔNG TIN DỰA TRÊN MÃ HÓA ........................ 70<br /> 4.1. KHÁI QUÁT VỀ MÃ HÓA THÔNG TIN VÀ ỨNG DỤNG ...................................... 70<br /> 4.1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 70<br /> 4.1.2. Các thành phần của một hệ mã hóa ........................................................................ 72<br /> 4.1.3. Mã hóa dòng và mã hóa khối ................................................................................. 73<br /> 4.1.4. Sơ lƣợc lịch sử mật mã ........................................................................................... 74<br /> <br /> IT<br /> <br /> 4.1.5. Ứng dụng của mã hóa ............................................................................................. 74<br /> 4.2. CÁC PHƢƠNG PHÁP MÃ HÓA ................................................................................. 75<br /> 4.2.1. Phƣơng pháp thay thế ............................................................................................. 75<br /> 4.2.2. Phƣơng pháp hoán vị .............................................................................................. 76<br /> <br /> PT<br /> <br /> 4.2.3. Phƣơng pháp XOR ................................................................................................. 76<br /> 4.2.4. Phƣơng pháp Vernam ............................................................................................. 77<br /> 4.2.5. Phƣơng pháp sách hoặc khóa chạy ......................................................................... 77<br /> 4.2.6. Phƣơng pháp hàm băm ........................................................................................... 77<br /> 4.3. CÁC GIẢI THUẬT MÃ HÓA ...................................................................................... 78<br /> 4.3.1. Các giải thuật mã hóa khóa đối xứng ..................................................................... 78<br /> 4.3.2. Các giải thuật mã hóa khóa bất đối xứng ............................................................... 87<br /> 4.4. Các hàm băm ................................................................................................................. 89<br /> 4.4.1. Khái quát về hàm băm ............................................................................................ 89<br /> 4.4.2. Một số hàm băm thông dụng .................................................................................. 92<br /> 4.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ....................................................................................................... 95<br /> CHƢƠNG 5. CÁC KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ ĐẢM BẢO AN TOÀN THÔNG TIN . 96<br /> 5.1. ĐIỀU KHIỂN TRUY NHẬP ........................................................................................ 96<br /> 5.1.1. Khái niệm điều khiển truy nhập ............................................................................. 96<br /> 5.1.2. Các biện pháp điều khiển truy nhập ....................................................................... 96<br /> 5.1.3. Một số công nghệ điều khiển truy nhập ............................................................... 101<br /> 5.2. TƢỜNG LỬA.............................................................................................................. 106<br /> -3-<br /> <br /> Bài giảng Cơ sở an toàn thông tin<br /> <br /> Các bảng danh mục<br /> <br /> 5.2.1. Giới thiệu tƣờng lửa ............................................................................................. 106<br /> 5.2.2. Các loại tƣờng lửa ................................................................................................ 108<br /> 5.2.3. Các kỹ thuật kiểm soát truy nhập ......................................................................... 110<br /> 5.2.4. Các hạn chế của tƣờng lửa .................................................................................... 110<br /> 5.3. CÁC HỆ THỐNG PHÁT HIỆN VÀ NGĂN CHẶN XÂM NHẬP ............................ 111<br /> 5.3.1. Giới thiệu .............................................................................................................. 111<br /> 5.3.2. Phân loại ............................................................................................................... 112<br /> 5.3.3. Các kỹ thuật phát hiện xâm nhập ......................................................................... 113<br /> 5.4. CÁC CÔNG CỤ RÀ QUÉT PHẦN MỀM ĐỘC HẠI ................................................ 114<br /> 5.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 116<br /> CHƢƠNG 6. QUẢN LÝ, CHÍNH SÁCH VÀ PHÁP LUẬT AN TOÀN THÔNG TIN ..... 117<br /> 6.1 QUẢN LÝ AN TOÀN THÔNG TIN ........................................................................... 117<br /> 6.1.1. Khái quát về quản lý an toàn thông tin ................................................................. 117<br /> <br /> IT<br /> <br /> 6.1.2. Đánh giá rủi ro an toàn thông tin .......................................................................... 118<br /> 6.1.3. Phân tích chi tiết rủi ro an toàn thông tin ............................................................. 120<br /> 6.1.4. Thực thi quản lý an toàn thông tin ........................................................................ 122<br /> 6.2. CÁC CHUẨN QUẢN LÝ AN TOÀN THÔNG TIN ................................................. 125<br /> <br /> PT<br /> <br /> 6.2.1. Giới thiệu .............................................................................................................. 125<br /> 6.2.2. Chu trình Plan-Do-Check-Act .............................................................................. 126<br /> 6.3. PHÁP LUẬT VÀ CHÍNH SÁCH AN TOÀN THÔNG TIN ...................................... 127<br /> 6.3.1. Giới thiệu về pháp luật và chính sách an toàn thông tin ....................................... 127<br /> 6.3.2. Luật quốc tế về an toàn thông tin ......................................................................... 128<br /> 6.3.3. Luật Việt Nam về an toàn thông tin ..................................................................... 129<br /> 6.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC AN TOÀN THÔNG TIN ......................................................... 130<br /> 6.4.1. Sự cần thiết của đạo đức an toàn thông tin ........................................................... 130<br /> 6.4.2. Một số bộ quy tắc ứng xử trong CNTT và ATTT ................................................ 130<br /> 6.4.3. Một số vấn đề khác ............................................................................................... 131<br /> 6.5. CÂU HỎI ÔN TẬP ..................................................................................................... 132<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 133<br /> <br /> -4-<br /> <br />