Nếp uốn là sản phẩm của quá trình biến dạng của đá ở trạng thái dẻo và là một trong những dạng cấu trúc được quan tâm nghiên cứu nhiều nhất. Nếp uốn là các cấu trúc đòi hỏi phải có sự phân tích hình thái – mạng chiếu lập thể là một trong những công cụ phân tích cơ bản nhất. Để hiểu rõ hơn về điều này mời các bạn tham khảo bài giảng Địa chất đại cương: Chương 12 - Uốn nếp sau đây.
• N p u n là s n ph m c a quá trình bi n d ng c a á ủ đ ở ủ ế ế ả ẩ ạ ố
trangj thái d o và là m t trong nh ng d ng c u trúc c quan ữ ẻ ạ ấ ộ đượ
tâm nghiên c u nhi u nh t. ứ ề ấ
• N p u n là các c u trúc òi h i ph i có s phân tích hình thái ỏ đ ự ế ấ ả ố
– m ng chi u l p th là m t trong nh ng công c phân tích c ơ ế ậ ữ ụ ể ạ ộ
b n nh t. ả ấ
•N p u n th ng bao g m hàng lo t các c y trúc nh nh ng ế ố ườ ư ạ ấ ồ ỏ
l i cung c p cho chúng ta m t l ng thông tin r t l n v hình ạ ộ ượ ấ ấ ớ ề
thái và độ ng h c c a s u n n p. ọ ủ ự ố ế
• Các b ph n khác nhau c a m t n p u n tr i qua các tác ng ộ ế ủ ậ ả ộ ố độ
c a ng su t/bi n d ng khác nhau áng k - s kéo c ng/rút ủ ứ đ ự ế ể ấ ạ ă
ng n, t ng/gi m th tích, th m chí không b bi n d ng. ậ ị ế ể ă ắ ả ạ
• Các c u trúc nh cho phép ta nhìn nh n n p u n nh là m t t p ộ ậ ư ế ấ ậ ố ỏ
h p c a nhi u ph n bi n d ng ợ ủ ề ế ầ ạ đồ ng nh t mà chúng ta có th ể ấ
hi u c c ch c a s u n n p. ể đượ ơ ế ủ ự ố ế
•S u n n p có th x y ra b i r t nhi u lí do, song th t khó có ở ấ ự ố ể ả ế ề ậ
th hi u c làm th nào ể ể đượ ế i u ó x y ra n u nh không có ế đ ề đ ả ư
nh ng hi u bi t v môi tr ng ki n t o chung mà ó x y ra ữ ể ế ề ườ ế ạ ở đ ả
hi n t ệ ượ ng u n n p. ố ế
N p u n – Ý ngh a d u m và các lo i khoáng s n ĩ đố ớ ự ế ố ụ ầ ả ạ ỏ
i v i s tích t khác
u tiên T m quan tr ng đầ ọ ầ i v i con c a n p u n ớ ố đố ế ủ ch nó óng vai i ng đ ỗ ườ ở trò là các b y c u trúc ấ ẫ ch a d u khí. ứ ầ
N p u n – Ý ngh a d u m và các lo i khoáng s n ĩ đố ớ ự ế ố ụ ầ ạ ả ỏ
• M t s m vàng ộ ố ỏ đượ các a t ng b u n ầ ị ố đị i v i s tích t khác c tìm th y ấ ở
n p.ế
• Trong quá trình u n n p tr t cong (các n p u n mà ế ố ượ ế ố ở
ng i so v i nhau) các kho ng ó các l p á tr đ ớ đ t t ượ ươ đố ả ớ
m th ng ở ườ đượ c m ra ở ở nhân n p u n t o nên m t v ộ ị ố ạ ế
trí thu n l c g i là các "b y ậ ợ i cho qu ng hóa và ặ đượ ẫ ọ
qu ng" (saddle reef) ặ
• Các b y qu ng có th phát tri n trên m t o n dài ộ đ ạ ể ể ẫ ặ
song song v i ớ đườ ng c m c a n p u n. Do ó vi c phân ố ủ ế đ ệ ắ
tích hình thái là r t c n thi t ấ ầ ế để đả m b o th m dò qu ng ă ả ặ
có hi u qu . ả ệ
• M t trong các y u t c ế ố ơ ộ
b n nh t c a m t n p u n ả ộ ế ấ ủ ố
là m t n p u n (fold ế ặ ố
surface): là m t l p phía ặ ớ
trên và phía d ướ i c a l p á ủ ớ đ
tr m tích, ho c m t phi n ặ ế ầ ộ
á bi n ch t. đ ế ấ
•Thông th ng chúng ta hay nói ườ đế n n p u n theo ố ế
cách quan sát m t c t vuông góc khi nhìn xuôi ặ ắ
theo h ng c m c a tr c n p u n. ướ ụ ế ủ ắ ố
• Trên m t c t vuông góc. m t n p u n ặ ế ặ ắ ố
c chia thành cánh (limb) và vòm n p đượ ế
cong c c u n (hinge). Vòm là n i có ố ơ độ ự
i.đạ
•Tùy theo u n cong t i vòm mà vòm độ ố ạ
n p u n có th ế ể đượ ố c g i là ọ i m vòm đ ể
ho c i vòm. ặ đớ
• Thông th ng ườ ng cánh c a n p u n th ủ ế ố ườ
có d ng cong và có ch a i m chuy n ứ đ ể ể ạ
ti p h ế ướ ng cong c a cánh – ủ i m u n đ ể ố
(inflection point).
• ng vòm ( ng n i t t c các Đườ đườ ng c m) c a n p u n là ủ ế ắ ố đườ ố ấ ả
ng kéo dài c a m t n p u n. i m vòm d c theo ph ọ đ ể ươ ộ ế ủ ố
• Th n m c a ng vòm ế ằ ủ đườ đượ c xác nh nh th n m c a m t ư ế ằ đị ủ ộ
ng (h ng c m và góc c m). ng vòm th ng c u t o ấ ạ đườ ướ ắ ắ Đườ ườ
không th ng nên th n m c a nó có s thay ế ằ ủ ự ẳ đổ đ i áng k trong ể
không gian.
ng là m t cong) n i t • M t tr c c a n p u n: B m t (th ế ặ ụ ủ ề ặ ố ườ t c ố ấ ả ặ
các i m vòm trên t đ ể ấ ả t c các l p á naèm k nhau trong m t n p ề ộ ế ớ đ
u n. ố
• ng tr c: Giao tuy n Đườ ụ ế
gi a m t tr c v i m t ụ ữ ặ ặ ớ
ph ng ngang. ẳ
đ ẻ
ế ồ v hai phía. • N p l đổ ề
đ ẻ ế ằ đ
•N p lõm: trung tâm là á tr , hai cánh là á già. Th n m hai cánh ế v trung tâm. đổ ề
• N p lõm d ng ế ạ
l ồ i: Là n p lõm ế
nh ng hình thái ư
gi ng n p l i. ế ồ ố
l •N p ế ồ i d ng ạ
lõm: Là n p l i ế ồ
nh ng hình thái ư
gi ng n p lõm. ế ố
•Ph c n p l
i và ph c n p lõm: các n p u n l
ế ồ
ứ
ố ồ
ứ
ế
ế
i/lõm b c nh t có quy mô ấ
ậ
l n (hàng km) mà trên ó phát tri n các n p u n b c 2, 3,.. có quy mô nh ỏ ớ
đ
ể
ố
ậ
h n. ơ
ế ứ ế ồ Ph c n p lõm
•Các n p u n b c cao trên
ế
ậ
ố
cánh c a ph c n p u n ứ
ủ
ế
ố
th
ng có ki u ch S ho c Z.
ườ
ữ
ể
ặ
H ng xoay c a nêp u n ki u ủ
ướ
ể
ố
Z h
ng v
nh c a ph c
ướ
ề đỉ
ứ
ủ
n p l
i trong khi h
ng xoay
ế ồ
ướ
c a n p u n ki u S h ố ủ ế
ể
ướ
ng v ề
áy c a ph c n p lõm
đ
ứ ế
ủ
•N p u n b c cao trên nh c a ph c n p l
nh c a
ứ ế ồ
đỉ
ủ
ế
ậ
ố
i có hình ch M trong khi ữ
ở đỉ
ủ
ữ
ph c n p lõm có hình ch W ứ ế
Kiể u M
Kiể u Z Kiể u S
Kiể u W
•S u n n p ch ng l n:
ự ố
ế
ấ
ồ
mô t
ả
các n p u n b u n ố
ị ố
ế
n p nhi u l n, trong ó ầ
đ
ế
ề
các pha u n n p sau làm
ế
ố
u n cong các n p u n
ế
ố
ố
thành t o
pha tr
c.
ạ ở
ướ
•U n n p
ế
ố
ch ng ồ
l n ấ
th
ng t o lên các n p
ườ
ế
ạ
u n ki u yên ng a: nhìn
ự
ể
ố
theo h
ng này thì là n p
ướ
ế
i nh ng nhìn theo h
ng
l ồ
ư
ướ
khác l
ạ
i là n p lõm ế
