Bài giảng Lý thuyết kế toán - Chương 4

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

57
lượt xem 8
download

Bài giảng Lý thuyết kế toán - Chương 4

Mô tả tài liệu

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tính giá các đối t-ợng kế toán I. khái niệm Tài sản trong các đơn vị đ-ợc biểu hiện d-ới nhiều hình thức khác nhau nh- tài sản l-u động, tài sản cố định, trong đó tài l-u động chỉ có một số rất ít tài sản, đ-ợc theo dõi trực tiếp ngay từ đầu bằng th-ớc đo giá trị nh- tiền mặt, tiền gửi ngân hàng các khoản công nợ. . . Ngoài ra các vật t-, sản phẩm, hàng hoá, tài sản cố định . . .biểu hiện bằng th-ớc đo hiện vật. Để đảm bảo cho thông tin...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Lý thuyết kế toán - Chương 4

Ch−¬ng IV TÝnh gi¸ c¸c ®èi t−îng kÕ to¸n I. kh¸i niÖm Tμi s¶n trong c¸c ®¬n vÞ ®−îc biÓu hiÖn d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh− tμi s¶n l−u ®éng, tμi s¶n cè ®Þnh, trong ®ã tμi l−u ®éng chØ cã mét sè rÊt Ýt tμi s¶n, ®−îc theo dâi trùc tiÕp ngay tõ ®Çu b»ng th−íc ®o gi¸ trÞ nh− tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hμng c¸c kho¶n c«ng nî. . . Ngoμi ra c¸c vËt t−, s¶n phÈm, hμng ho¸, tμi s¶n cè ®Þnh . . .biÓu hiÖn b»ng th−íc ®o hiÖn vËt. §Ó ®¶m b¶o cho th«ng tin kÕ to¸n biÓu hiÖn b»ng th−íc ®o gi¸ trÞ th× nh÷ng tμi s¶n trªn cÇn ph¶i ®−îc tÝnh gi¸. TiÒn tÖ lμ ®¬n vÞ chung nhÊt cña viÖc ®o l−êng vμ xö lý c¸c d÷ liÖu tμi chÝnh vμ trong mét chõng mùc nμo ®ã cã thÓ so s¸nh ®−îc. VËy tÝnh gi¸ lμ mét ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n nh»m biÓu hiÖn c¸c ®èi t−îng kÕ to¸n b»ng tiÒn theo nh÷ng yªu cÇu vμ nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. II. ý nghÜa cña viÖc tÝnh gi¸ tμi s¶n Tμi s¶n trong ®¬n vÞ cã rÊt nhiÒu lo¹i, ®a d¹ng, phong phó trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng chóng kh«ng ngõng thay ®æi vÒ sè l−îng vμ gi¸ trÞ, v× vËy chØ cã th«ng qua ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ th× míi biÕt ®−îc c¬ cÊu thùc tÕ cña tμi s¶n còng nh− míi x¸c ®Þnh ®−îc hiÖu qu¶ sö dông vèn b»ng c¸ch tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu vÒ tèc ®é lu©n chuyÓn vèn (nghiªn cøu ë m«n tμi chÝnh doanh nghiÖp). MÆt kh¸c kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra c¸c s¶n phÈm, lao vô ®· hoμn thμnh, kÕt qu¶ nμy lμ do nhiÒu yÕu tè chi phÝ cÊu t¹o nªn. V× vËy chØ th«ng qua ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸, kÕ to¸n míi x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè chi phÝ ®Çu vμo ®Ó x¸c ®Þnh chØ tiªu gi¸ thμnh s¶n phÈm, trªn c¬ së ®ã so s¸nh víi gi¸ trÞ ®Çu ra lμ gi¸ b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi ®Ó so s¸nh gi÷a kú sau víi kú tr−íc, gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong cïng ngμnh. III. c¸c nguyªn t¾c tÝnh gi¸ tμi s¶n TÝnh gi¸ lμ viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña tμi s¶n, lμm c¨n cø ghi sæ kÕ to¸n. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tμi s¶n ph¶i theo nguyªn t¾c chung lμ dùa trªn c¬ së gi¸ phÝ (gi¸ gèc). Gi¸ phÝ cña mét ®èi t−îng tÝnh gi¸ lμ toμn bé chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra liªn quan ®Õn ®èi t−îng tÝnh gi¸. Cã nh− vËy, th«ng tin vÒ gi¸ trÞ cña ®èi t−îng tÝnh gi¸ míi ®¶m b¶o ®óng thùc tÕ, lμm c¬ së cho viÖc tæng hîp tμi s¶n cña ®¬n vÞ còng nh− viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh ®−îc ®óng ®¾n. Do mçi lo¹i tμi s¶n cã ®Æc ®iÓm h×nh thμnh kh¸c nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh gi¸ cña chóng còng kh¸c nhau. Cô thÓ ®èi víi tõng lo¹i tμi s¶n, khi tÝnh gi¸ ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng quy ®Þnh sau: http://www.ebook.edu.vn 46
1. §èi víi nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸ §©y lμ c¸c tμi s¶n ®−îc h×nh thμnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: Mua ngoμi, s¶n xuÊt, gia c«ng chÕ biÕn... Gi¸ cña nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸ nhËp kho ®−îc tÝnh theo gi¸ trÞ thùc tÕ (gi¸ gèc). TrÞ gi¸ thùc Gi¸ mua Chi phÝ C¸c kho¶n tÕ cña NVL, = trªn hãa + thu mua - gi¶m gi¸, chiÕt khÊu HH mua ngoμi ®¬n (nÕu cã) th−¬ng m¹i (nÕu cã) Tuú theo ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vμ ®èi t−îng chÞu hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT mμ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu hμng ho¸ cã thÓ lμ gi¸ ch−a cã thuÕ GTGT hay gi¸ bao gåm c¶ thuÕ GTGT. 2. §èi víi tμi s¶n cè ®Þnh Tμi s¶n cè ®Þnh lμ nh÷ng lo¹i tμi s¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dμi, qu¸ tr×nh h×nh thμnh cã thÓ diÔn ra trong mét thêi gian ng¾n hoÆc qua mét qu¸ tr×nh ®Çu t− kh¸ dμi, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña tμi s¶n cè ®Þnh khi h×nh thμnh chÝnh lμ x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ cña tμi s¶n cè ®Þnh. Nguyªn gi¸ cña tμi s¶n cè ®Þnh hay cßn gäi lμ gi¸ trÞ ban ®Çu cña tμi s¶n cè ®Þnh bao gåm: toμn bé chi phÝ mμ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó cã ®−îc tμi s¶n cè ®Þnh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tμi s¶n cè ®Þnh ®ã vμo tr¹ng th¸i s½n sμng sö dông (gåm gi¸ mua, chi phÝ ®Çu t− XDCB, chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì l¾p ®Æt...). Còng nh− vËt liÖu, hμng ho¸ mua ngoμi, gi¸ mua cña tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc x¸c ®Þnh tuú thuéc vμo ph−¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT. Cã nghÜa lμ gi¸ mua cña tμi s¶n cè ®Þnh cã thÓ lμ gi¸ mua kh«ng cã thuÕ hoÆc bao gåm c¶ thuÕ GTGT 3. §èi víi thμnh phÈm Lμ lo¹i s¶n phÈm ®−îc nhËp kho tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp, gi¸ cña thμnh phÈm ®−îc tÝnh theo gi¸ thμnh s¶n xuÊt thùc tÕ bao gåm: toμn bé chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó s¶n xuÊt thμnh phÈm. Nh− vËy, gi¸ trÞ cña tμi s¶n bao gåm nh÷ng chi phÝ hîp lÖ, hîp ph¸p h×nh thμnh nªn tμi s¶n ®ã. V× vËy, ®Ó tÝnh gi¸ cÇn thiÕt ph¶i b¾t ®Çu viÖc tËp hîp, x¸c ®Þnh chi phÝ. TËp hîp chi phÝ cã ý nghÜa quyÕt dÞnh trong viÖc tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c chi phÝ thùc tÕ cÊu thμnh nªn gi¸ cña tμi s¶n, ®¶m b¶o thùc hiÖn ®−îc nguyªn t¾c cña tÝnh gi¸. IV. quy tr×nh thùc hiÖn ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ 1. X¸c ®Þnh ®èi t−îng tÝnh gi¸ §èi t−îng tÝnh gi¸ lμ tμi s¶n trong c¸c ®¬n vÞ bao gåm TSC§ vμ TSL§. - Tμi s¶n cè ®Þnh bao gåm TSC§ h÷u h×nh, TSC§ v« h×nh vμ TSC§ thuª tμi chÝnh. - TSL§ cÇn tÝnh gi¸ bao gåm nh÷ng tμi s¶n thuéc nhãm hμng tån kho, nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸, thμnh phÈm, s¶n phÈm dë dang .v.v. . . 2. X¸c ®Þnh chi phÝ cÊu thμnh cña ®èi t−îng tÝnh gi¸ Tμi s¶n cña ®¬n vÞ gåm nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, qu¸ tr×nh h×nh thμnh cña chóng còng kh¸c nhau vÒ thêi gian, vÒ ®Æc ®iÓm h×nh thμnh, vÒ chi phÝ cÊu thμnh. Cã lo¹i tμi s¶n ®−îc h×nh thμnh ë ®¬n vÞ chØ trong mét thêi gian ng¾n http://www.ebook.edu.vn 47
víi c¬ cÊu chi phÝ kh«ng phøc t¹p nh− nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸. Cã lo¹i qu¸ tr×nh h×nh thμnh rÊt phøc t¹p, ph¶i tr¶i qua nhiÒu c«ng ®o¹n chÕ biÕn víi nhiÒu néi dung chi phÝ kh¸c nhau nh− thμnh phÈm, tμi s¶n cè ®Þnh ®Çu t− XDCB. Song dï ®Æc ®iÓm h×nh thμnh nh− thÕ nμo th× gi¸ cña tμi s¶n còng ®−îc cÊu thμnh bëi nh÷ng chi phÝ thùc tÕ ( nh− ®· nghiªn cøu phÇn trªn). 3. TËp hîp chi phÝ theo ®èi t−îng tÝnh gi¸ §Ó tÝnh gi¸ cña mçi lo¹i tμi s¶n ph¶i tæng hîp ®−îc toμn bé chi phÝ thùc tÕ mμ ®¬n vÞ ®· chi ra cã liªn quan ®Õn tμi s¶n cÇn tÝnh gi¸, cô thÓ: tËp hîp c¸c chi phÝ thùc tÕ liªn quan ®Õn tμi s¶n theo ®óng néi dung chi phÝ, theo c«ng dông cña c¸c kho¶n chi vμ theo ®óng nguyªn t¾c tÝnh gi¸. - Nh÷ng chi phÝ nμo chØ liªn quan ®Õn 1 ®èi t−îng tÝnh gi¸ th× tËp hîp trùc tiÕp cho ®èi t−îng ®ã, th−êng lμ c¸c chi phÝ trùc tiÕp nh− chi phÝ vÒ gi¸ mua hμng ho¸ theo ho¸ ®¬n, chi phÝ nguyªn vËt liÖu dïng trùc tiÕp ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm - Nh÷ng chi phÝ liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t−îng tÝnh gi¸ th× cÇn ph¶i tËp hîp sau ®ã ph©n bæ gi¸n tiÕp cho ®èi t−îng liªn quan theo nh÷ng tiªu chuÈn thÝch hîp. Thuéc lo¹i chi phÝ nμy bao gåm: tiÒn thuª vËn chuyÓn nhiÒu lo¹i hμng ho¸, chi phÝ s¶n xuÊt liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i s¶n phÈm...Nh÷ng chi phÝ nμy ®−îc ph©n bæ cho tõng lo¹i hμng ho¸, s¶n phÈm ®Ó tÝnh gi¸ cña chóng. C«ng thøc ph©n bæ nh− sau: Chi phÝ cÇn Tæng chi phÝ cÇn ph©n bæ Tiªu chuÈn ph©n bæ cho ®èi = x ph©n bæ cña t−îng Y Tæng tiªu chuÈn ph©n bæ ®èi t−îng Y cña c¸c ®èi t−îng 4. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c ®èi t−îng tÝnh gi¸ Sau khi tËp hîp ®−îc c¸c chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh cho ®èi t−îng tÝnh gi¸, kÕ to¸n tiÕn hμnh tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña tμi s¶n h×nh thμnh. Do ®Æc ®iÓm h×nh thμnh cña tμi s¶n cã kh¸c nhau nªn viÖc x¸c ®Þnh chi phÝ ®· chi ra cÊu thμnh nªn gi¸ cña chóng còng kh¸c nhau. Cã lo¹i qu¸ tr×nh h×nh thμnh diÔn ra døt ®iÓm trong 1 thêi gian ng¾n nh− c¸c tμi s¶n mua ngoμi (hμng ho¸, nguyªn vËt liÖu, tμi s¶n cè ®Þnh...), cã lo¹i qu¸ tr×nh h×nh thμnh diÔn ra liªn tôc trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ (thμnh phÈm). Tr−êng hîp qu¸ tr×nh h×nh thμnh cña tμi s¶n diÔn ra døt ®iÓm trong 1 thêi gian ng¾n, viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh gi¸ cña tμi s¶n ®−îc tiÕn hμnh theo ph−¬ng ph¸p gi¶n ®¬n: tæng chi phÝ ®· chi ra tËp hîp ®−îc cho 1 ®èi t−îng tÝnh gi¸ lμ gi¸ thùc tÕ cña tμi s¶n ®ã. Nh− vËy viÖc x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ cña tμi s¶n trong tr−êng hîp nμy hoμn toμn phô thuéc vμo tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tËp hîp chi phÝ. Tr−êng hîp qu¸ tr×nh h×nh thμnh tμi s¶n diÔn ra liªn tôc trong thêi gian dμi suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nh− qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm ë doanh nghiÖp vμ thêi ®iÓm tÝnh gi¸ ®ång thêi víi s¶n phÈm hoμn (®èi t−îng cÇn tÝnh gi¸) lu«n cã s¶n phÈm ®ang trong qu¸ tr×nh h×nh thμnh(s¶n phÈm dë dang). Trong tr−êng hîp nμy viÖc tÝnh gi¸ cña thμnh phÈm phøc t¹p h¬n. Toμn bé chi phÝ ®· chi ra cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm chia thμnh hai bé phËn: mét bé phËn chi phÝ ®· cÊu thμnh nªn gi¸ cña s¶n phÈm hoμn thμnh, mét bé http://www.ebook.edu.vn 48
phËn n»m trong s¶n phÈm dë dang. §Ó tÝnh gi¸ cña thμnh phÈm cÇn x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ n»m trong s¶n phÈm dë dang, sau ®ã tÝnh ra gi¸ cña s¶n phÈm hoμn thμnh theo c«ng thøc: Gi¸ thμnh thùc tÕ Chi phÝ SX Tæng chi phÝ SX Chi phÝ SX cña thμnh phÈm = dë dang + ph¸t sinh - dë dang (gi¸ thμnh SX) ®Çu kú trong kú cuèi kú ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ cña thμnh phÈm s¶n xuÊt trong tr−êng hîp nμy kh«ng chØ phô thuéc vμo tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt mμ cßn phô thuéc vμo ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt dë dang cuèi kú (phÇn nμy sÏ nghiªn cøu kü trong ch−¬ng VI). V. vËn dông nguyªn t¾c tÝnh gi¸ ®Ó tÝnh GI¸ c¸c tμi s¶n chñ yÕu 1. §èi víi TSC§ TSC§ ®−îc tÝnh theo nguyªn gi¸ ban ®Çu (hay gi¸ gèc) tuy nhiªn tïy theo tõng lo¹i TSC§ vμ ph−¬ng thøc h×nh thμnh mμ nguyªn gi¸ tμi s¶n cè ®Þnh ®−îc x¸c ®Þnh trong tõng tr−êng hîp cô thÓ. 1.1. §èi víi TSC§ h÷u h×nh + TSC§ h÷u h×nh mua s¾m (cò vμ míi) Nguyªn gi¸ bao gåm: gi¸ mua (trõ chiÕt khÊu th−¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hμng b¸n). C¸c kho¶n thuÕ (kh«ng bao gåm c¸c kho¶n thuÕ ®−îc hoμn l¹i) vμ c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc ®−a tμi s¶n vμo tr¹ng th¸i s½n sμng ho¹t ®éng (nh− chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng, chi phÝ vËn chuyÓn). + TSC§ h÷u h×nh do ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n theo ph−¬ng thøc giao thÇu: nguyªn gi¸ lμ gi¸ quyÕt to¸n c«ng tr×nh ®Çu t− x©y dùng, c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c vμ lÖ phÝ tr−íc b¹ ( nÕu cã). + TSC§ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ: nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh tù x©y dùng lμ gi¸ thμnh thùc tÕ cña TSC§ tù x©y dùng hoÆc tù chÕ (+) chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. Tr−êng hîp doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm do m×nh s¶n xuÊt ra ®Ó chuyÓn thμnh TSC§ th× nguyªn gi¸ lμ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã (+) c¸c chi phÝ trùc tiÕp liªn quan ®Õn viÖc ®−a TSC§ vμo tr¹ng th¸i s½n sμng sö dông. Mäi chi phÝ kh«ng hîp lý ( nh− nguyªn vËt liÖu hoÆc lao ®éng l·ng phÝ vμ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c v−ît qu¸ møc b×nh th−êng ®Òu kh«ng tÝnh vμo nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh). + TSC§ ®−îc cho, ®−îc biÕu, ®−îc tÆng, nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh, do ph¸t hiÖn thõa ...: lμ gi¸ trÞ theo ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña Héi ®ång giao nhËn vμ c¸c chi phÝ cã liªn quan mμ bªn nhËn ph¶i chi ra tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a TSC§ vμo tr¹ng th¸i s½n sμng sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp, l¾p ®Æt, ch¹y thö ; lÖ phÝ tr−íc b¹... + TSC§ ®−îc cÊp, ®−îc ®iÒu chuyÓn ®Õn : nguyªn gi¸ lμ gi¸ trÞ ghi sæ cña ®¬n vÞ cÊp, gi¸ hîp lý trªn thÞ tr−êng vμ chi phÝ liªn quan trùc tiÕp kh¸c mμ bªn nhËn ph¶i chi ra tr−íc khi sö dông nh−: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì; chi phÝ n©ng cÊp, l¾p ®Æt, ch¹y thö ; lÖ phÝ tr−íc b¹... http://www.ebook.edu.vn 49
Riªng nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh chuyÓn ®Õn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thμnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc trong doanh nghiÖp lμ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña TSC§ ®ã. §¬n vÞ nhËn TSC§ c¨n cø vμo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vμ bé hå s¬ TSC§ ®ã ®Ó ph¶n ¸nh vμo sæ kÕ to¸n . C¸c chi phÝ cã liªn quan tíi viÖc ®iÒu chuyÓn TSC§ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thμnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc kh«ng h¹ch to¸n t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ mμ h¹ch vμo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§: lμ gi¸ trÞ tμi s¶n cã thÓ trao ®æi gi÷a c¸c bªn cã ®Çy ®ñ hiÓu biÕt trong sù trao ®æi ngang gi¸. 1.2. §èi víi TSC§ v« h×nh Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh lμ toμn bé c¸c chi phÝ mμ ®¬n vÞ ph¶i bá ra ®Ó cã ®−îc tμi s¶n cè ®Þnh v« h×nh tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ®−a tμi s¶n ®ã vμo sö dông theo dù kiÕn bao gåm: - Chi phÝ quyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n - Chi phÝ quyÒn ph¸t hμnh - Chi phÝ b¶n quyÒn b»ng s¸ng chÕ - Chi phÝ nh·n hiÖu hμng ho¸ - Chi phÝ phÇn mÒm m¸y vi tÝnh - Chi phÝ giÊy phÐp vμ giÊy phÐp nh−îng quyÒn - TSC§ v« h×nh kh¸c ... 1.3. §èi víi TSC§ thuª tμi chÝnh Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tμi chÝnh ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ thuª lμ gi¸ trÞ hîp lý cña tμi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tμi s¶n. NÕu gi¸ trÞ hîp lý cña tμi s¶n thuª cao h¬n gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tμi s¶n tèi thiÓu, th× nguyªn gi¸ ghi theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu. Chi phÝ ph¸t sinh ban ®Çu liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng thuª tμi chÝnh ®−îc tÝnh vμo nguyªn gi¸ cña TSC§ thuª. TÊt c¶ c¸c lo¹i TSC§ trªn yªu cÇu qu¶n lý ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc 3 chØ tiªu: nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ trªn sæ kÕ to¸n, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n, c¸c chØ tiªu nμy cã mèi quan hÖ víi nhau cô thÓ: Gi¸ trÞ Nguyªn Sè khÊu hao cßn l¹i = gi¸ - luü kÕ cña TSC§ cña TSC§ cña TSC§ (sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§: lμ tæng céng sè khÊu hao ®· trÝch vμo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, qua c¸c kú kinh doanh cña TSC§ tÝnh ®Õn thêi ®iÓm b¸o c¸o). 2. §èi víi hμng hãa, nguyªn vËt liÖu C¸c tμi s¶n nμy lu«n ph¶n ¸nh theo gi¸ gèc nhËp - xuÊt kho. 2.1. §èi víi hμng nhËp kho ( nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸) NhËp kho nguyªn vËt liÖu, hμng ho¸ do mua ngoμi: gi¸ thùc tÕ lμ gi¸ mua, c¸c lo¹i thuÕ kh«ng ®−îc hoμn l¹i, chi phÝ vËn chuyÓn bèc dì b¶o qu¶n trong qu¸ tr×nh mua hμng vμ c¸c chi phÝ cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc mua hμng http://www.ebook.edu.vn 50
tån kho, trõ chiÕt khÊu th−¬ng m¹i, gi¶m gi¸ hμng mua kh«ng ®óng quy c¸ch phÈm chÊt. 2.2. §èi víi hμng xuÊt kho Khi xuÊt kho vËt liÖu,hμng ho¸, thμnh phÈm ®Ó sö dông vμo s¶n xuÊt hoÆc ®em b¸n.... cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p sau: - Ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh - Ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn - Ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nhËp tr−íc - xuÊt tr−íc - Ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ nhËp sau - xuÊt tr−íc Tuy nhiªn trong ®¬n vÞ kÕ to¸n ®−îc ¸p dông mét trong hai ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n hμng tån kho: ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn hoÆc ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. * Ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn Lμ ph−¬ng ph¸p theo dâi vμ ph¶n ¸nh th−êng xuyªn liªn tôc cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp xuÊt, tån kho trªn c¬ së chøng tõ kÕ to¸n. * Ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Lμ ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø vμo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ, ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hμng tån kho cuèi kú trªn sæ kÕ to¸n tæng hîp vμ tõ ®ã tÝnh gi¸ trÞ cña hμng ho¸ vËt t− ®· xuÊt kho trong kú theo c«ng thøc. Gi¸ trÞ Tæng gi¸ Chªnh lÖch gi÷a ± hμng = trÞ hμng gi¸ tån kho cuèi kú xuÊt kho nhËp vμ ®Çu kú Theo ph−¬ng ph¸p nμy ph¶i hÕt søc chó ý h¹ch to¸n hμng tån kho cuèi kú bëi v× nÕu bÞ sai lÇm sÏ lμm cho gi¸ vèn hμng tån kho sai , tõ ®ã sÏ lμm cho l·i gép, doanh thu thuÇn hoÆc tμi s¶n vμ nguån vèn sai kh«ng nh÷ng cña kú nμy mμ sai lÇm cã thÓ kÐo theo nhiÒu kú sau ®ã. ThÝ dô 1: §¬n vÞ ¸p dông ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú Gi¶ sö cã tμi liÖu liªn quan ®Õn vËt liÖu chÝnh A th¸ng 1 nh− sau: Tån kho ®Çu th¸ng 01: 10 tÊn x 1.000.000®/ tÊn = 10.000.000® Trong th¸ng 01 cã t×nh h×nh nhËp vËt liÖu chÝnh A: - Ngμy 03/01 nhËp: 15 tÊn x 1.080.000®/ tÊn = 16.200.000® - Ngμy 10/01 nhËp: 20 tÊn x 1.200.000®/ tÊn = 24.000.000® - Ngμy 24/01 nhËp: 10 tÊn x 1.250.000®/ tÊn = 12.500.000® Céng 45 tÊn 52.700.000® Cuèi th¸ng biªn b¶n kiÓm kª vËt liÖu chÝnh A cßn tån kho lμ 12 tÊn H·y x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho trong th¸ng theo tõng ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸. Bμi gi¶i: * TÝnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A theo ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh: Qu¸ tr×nh kiÓm kª sÏ x¸c ®Þnh ®−îc vËt liÖu tån kho theo tõng lÇn mua vμ gi¸ thùc tÕ cña tõng lÇn nhËp ®ã. Gi¶ sö trong 12 tÊn vËt liÖu chÝnh A tån kho cã 6 tÊn mua ngμy 24/1 vμ 6 tÊn mua ngμy 10/01. Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A tån kho cuèi th¸ng 01 sÏ lμ: http://www.ebook.edu.vn 51
(6 tÊn x 1.250.000 ®/tÊn) + (6 tÊn x 1.200.000®/ tÊn) = 14.700.000®. Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho lμ: 10.000.000 + 52.700.000® - 14.700.000® = 48.000.000® * Ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thùc tÕ b×nh qu©n gia quyÒn: Theo ph−¬ng ph¸p nμy cuèi kú x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ b×nh qu©n gia quyÒn theo c«ng thøc sau: §¬n gi¸ Gi¸ thùc tÕ cña Gi¸ thùc tÕ cña b×nh vËt liÖu chÝnh A + vËt liÖu chÝnh A qu©n tån ®Çu kú nhËp trong kú cña = 1 tÊn Sè l−îng vËt liÖu Sè l−îng vËt liÖu vËt liÖu chÝnh A tån + chÝnh A nhËp chÝnh A ®Çu kú trong kú TrÞ gi¸ thùc tÕ cña §¬n gi¸ b×nh qu©n Sè l−îng vËt vËt liÖu chÝnh A = 1 tÊn vËt liÖu x liÖu chÝnh A tån cuèi kú chÝnh A tån kho cuèi k× ¸p dông c«ng thøc trªn ta cã: §¬n gi¸ b×nh 10.000.000 + 52.700.000 qu©n 1 tÊn vËt = = 1.140.000®/ tÊn liÖu chÝnh A 10 + 45 Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A tån kho = 12 tÊn x 1.140.000 ®/ tÊn = 13.680.000® VËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho trong th¸ng: 62.700.000 - 13.680.000 = 49.020.000® * Ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc xuÊt tr−íc: Theo ph−¬ng ph¸p nμy ta gi¶ ®Þnh sè l−îng hμng ho¸ tån kho ®−îc b¸n tr−íc tiªn, sè vËt t− hμng ho¸ mua vÒ sau ®ã còng ®−îc xuÊt theo thø tù mμ chóng ®−îc mua vÒ. Sè l−îng vμ gi¸ cña vËt t− hμng ho¸ mua ®ît sau cïng sÏ ®−îc x¸c ®Þnh cho gi¸ trÞ hμng tån kho cuèi kú. Theo ph−¬ng ph¸p nμy 12 tÊn vËt liÖu chÝnh A tån kho cuèi th¸ng gåm cã: 10 tÊn ®−îc tÝnh theo gi¸ ngμy 24 th¸ng 01, 2 tÊn cßn l¹i tÝnh theo gi¸ ngμy 10 th¸ng 01. VËy trÞ gi¸ vËt liÖu chÝnh A tån kho lμ: (10 tÊn x 1.250.000®/ tÊn)+ (2 tÊn x 1.200.000®/ tÊn) = 12.500.000®/ tÊn + 2400.000® = 14.900.000 ® TrÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho: 62.700.000 - 14.900.000 = 47.800.000® * Ph−¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr−íc: http://www.ebook.edu.vn 52
Theo ph−¬ng ph¸p nμy ta gi¶ ®Þnh sè l−îng vËt liÖu, hμng ho¸ mua cïng ®−îc xuÊt tr−íc tiªn, sè l−îng s¶n phÈm hμng ho¸ xuÊt theo sau theo thø tù ng−îc l¹i mμ chóng mua vμo. Nh− vËy sè l−îng vËt liÖu, hμng ho¸ tån kho ®Çu kú sÏ lμ sè l−îng vËt liÖu hμng ho¸ tån kho cuèi kú nμy víi c¸c ®ît nhËp tiÕp theo... Theo thÝ dô trªn 12 tÊn vËt liÖu chÝnh A tån kho cuèi th¸ng bao gåm: - 10 tÊn tÝnh theo ®¬n gi¸ tån ®Çu th¸ng 01. - 2 tÊn tÝnh theo ®¬n gi¸ nhËp ngμy 03/01. TrÞ gi¸ vËt liÖu chÝnh A tån kho cuèi th¸ng 01 lμ: (10 TÊn x 1.000.000®/ tÊn) + (2 tÊn x 1.080.000®/ tÊn) = 10.000.000®+ 2.160.000® = 12.160.000® Gi¸ trÞ thùc tÕ vËt liÖu chÝnh A xuÊt trong th¸ng: 62.700.000® - 12.160.000® = 50.540.000® ThÝ dô 2: §¬n vÞ ¸p dông ph−¬ng ph¸p kª khai th−êng xuyªn. (còng sè liÖu thÝ dô 1. H·y x¸c ®Þnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A su¸t kho trong th¸ng theo tõng ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸). * Ph−¬ng ph¸p gi¸ thùc tÕ ®Ých danh. Theo ph−¬ng ph¸p nμy kÕ to¸n x¸c ®Þnh ®−îc sè l−îng vËt liÖu, hμng ho¸ xuÊt ra thuéc cña lÇn nhËp nμo vμ gi¸ c¶ cña tõng lÇn nhËp ®ã. Gi¶ sö trong th¸ng 01 xuÊt kho 2 lÇn: - Ngμy 16/01 xuÊt kho 25 tÊn vËt liÖu chÝnh A gåm: 20 tÊn nhËp 10/01 vμ 5 tÊn tån kho ®Çu th¸ng. - Ngμy 28/01 xuÊt kho 10 tÊn nhËp ngμy 24/01. Gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho lμ: (20 tÊn x 1.200.000®/tÊn)+( 5 tÊn x1.000.000®/tÊn)+(10 tÊn 1.250.000®/tÊn) = 24.000.000®+ 5.000.000®+ 12.500.000® = 41.500.000® * Ph−¬ng ph¸p b×nh qu©n gia quyÒn: C¸ch tÝnh t−¬ng tù ph−¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú bao gåm 2 b−íc: B−íc 1: X¸c ®Þnh ®¬n gi¸ b×nh qu©n B−íc 2: TÝnh gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu xuÊt kho. Theo thÝ dô trªn gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho lμ. (25 tÊn + 10 tÊn) x 1.140.000®/tÊn = 39.900.000® * Ph−¬ng ph¸p nhËp tr−íc xuÊt tr−íc: Theo ph−¬ng ph¸p nμy trÞ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho hai lÇn trong th¸ng lμ: - Ngμy 6/01 xuÊt kho 25 tÊn gåm 10 tÊn tån kho ®Çu kú vμ 15 tÊn nhËp ngμy 3/01 - Ngμy 28/01 xuÊt kho 10 tÊn lμ thuéc ®ît nhËp ngμy 10/01. Nh− vËy trÞ gi¸ thùc tÕ vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho trong th¸ng: (10 tÊn x1.000.000/ tÊn)+(15 tÊn x1.080.000®/tÊn)+(10 tÊn x1.200.000®/tÊn) = 10.000.000® + 16.200.000® + 12.000.000® = 38.200.000® http://www.ebook.edu.vn 53
* Ph−¬ng ph¸p nhËp sau xuÊt tr−íc . Theo ph−¬ng ph¸p nμy trÞ gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho trong th¸ng ®−îc tÝnh nh− sau: - Ngμy 6/01 xuÊt kho 25 tÊn gåm: 15 tÊn theo gi¸ nhËp ngμy 3/01 vμ 10 tån ®Çu th¸ng. - Ngμy 28/01 xuÊt kho 10 tÊn theo gi¸ nhËp ngμy 24/01. Nh− vËy gi¸ thùc tÕ cña vËt liÖu chÝnh A xuÊt kho lμ. (15tÊn x1.080.000®/tÊn)+(10 tÊn x1.000.000®/tÊn)+(10 tÊn x1.250.000®/tÊn) = 16.200.000® + 10.000.000® +12.500.000® = 38.700.000®. Nh− vËy qua c¸ch tÝnh to¸n ë c¸c thÝ dô trªn ta thÊy ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ hμng tån kho cã ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ cô thÓ trªn b¸o c¸o tμi chÝnh. V× vËy lùa chän ph−¬ng ph¸p tÝnh gi¸ nμo lμ ph¶i ghi c«ng khai trong phÇn ghi chó cña b¸o c¸o tμi chÝnh. Th«ng tin nμy rÊt quan träng ®Ó ng−êi ®äc cã thÓ hiÓu ®−îc c¸c b¸o c¸o vμ ®©y chÝnh lμ yªu cÇu cña nguyªn t¾c c«ng khai toμn bé. 3. §èi víi thμnh phÈm - Thμnh phÈm nhËp kho: khi nhËp kho thμnh phÈm lu«n ph¶n ¸nh theo gi¸ thμnh thùc tÕ gåm chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm nh− chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s¶n xuÊt chung (phÇn nμy sÏ nghiªn cøu ë ch−¬ng VI). - Thμnh phÈm xuÊt kho: khi xuÊt kho thμnh phÈm lu«n ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc tÕ. Tuy nhiªn do gi¸ thùc tÕ thμnh phÈm tån ®Çu kú th−êng kh«ng trïng gi¸ thùc tÕ cña thμnh phÈm nhËp kho trong kú nªn khi tÝnh gi¸ thùc tÕ thμnh phÈm xuÊt kho th−êng sö dông mét trong c¸c ph−¬ng ph¸p t−¬ng tù vËt liÖu, hμng hãa xuÊt kho./. http://www.ebook.edu.vn 54