Bài giảng Nhập môn Tin học: Chương 1

Ọ

Ậ

NH P MÔN TIN H C

NGÔ QUANG TH CHẠ

ngoquangthach@yahoo.com

7/5/18

Ụ

M C TIÊU

v Số đơn vị học trình § Lý thuyết : 20 tiết § Bài tập + thực hành môn học: 10 tiết

v Mục tiêu của học phần:

§ Sinh viên nắm vững cấu trúc của các lệnh trong Pascal để vận dụng vào các bài tập cụ thể.

§ Sinh viên hiểu và nắm vững các thuật ngữ,

: 02 (30 tiết)

7/5/18

quy trình sử dụng trong Internet.

Ể

KI M TRA

v Đ thi k t thúc h c ph n g m 03 câu thu c

ộ ồ

ế ươ ầ ọ ng khác nhau:

v Cách tính Đi m:ể

§ Điểm chuyên cần § Điểm kiểm tra giữa kỳ § Điểm kiểm tra cuối kỳ

7/5/18

ề các ch § 01 câu lý thuyết (2 điểm) § 02 câu bài tập (8 điểm)

Ộ

N I DUNG

1 ệ

ấ

Các l nh có c u trúc trong Pascal

2 ươ

Ch

ng trình con

ữ ệ

ể

ấ

ả

3 D li u có c u trúc ki u m ng

ữ ệ

ể

ấ

4 ỗ D li u có c u trúc ki u chu i

ớ

ệ

5 Gi

i thi u Internet

ự

ế

6 Th c hành tìm ki m

7/5/18

ƯƠ

CH

NG 1

Ớ

Gi

Ữ I THI U NGÔN NG

Ệ Ậ

L P TRÌNH

Ộ Ố Ấ

M T S C U TRÚC CÂU L NHỆ

7/5/18

Ớ

Ệ

GI

I THI U

ệ ậ

ươ v Ch ề ợ ng trình là t p h p dãy các l nh ự ể ệ đi u khi n máy tính th c hi n.

v Có th nói m t ch

ộ ươ ộ ng trình là m t cách

ữ thu t toán trong m t ngôn ng

ộ ể ể ậ ể ượ ể ễ ả di n t chính xác đ máy có th hi u đ c.

v Các b

ướ ơ ả ộ ậ ươ c c b n khi l p m t ch ng

7/5/18

trình Pascal § Bước 1: Soạn thảo chương trình. § Bước 2: Dịch chương trình (nhấn phím

6 F9), nếu có lỗi thì phải sửa lỗi.

§ Bước 3: Chạy chương trình (nhấn phím

Ctrl-F9).

Ộ Ố Ư

Ồ Ơ Ả

M T S L U Đ C B N

A

Thực hiện công việc A

Ra vào dữ liệu

Sai

Begin

B

Đúng

End

Bắt đầu hay kết thúc một thuật toán

Một phép kiểm tra B, tùy thuộc vào trạng thái của B là đúng hay sai để rẻ nhánh thích hợp

7/5/18

ư

ồ

ẫ

ậ L u đ thu t toán m u

v Gi

ả ươ ấ ậ i ph ng trình b c nh t ax + b = 0.

Begin

Nh p ậ a,b

Sai

a=0

Đúng

Sai

b=0

Đúng

Vô nghi mệ

Nghi m: ệ b/a

Vô s ố nghi mệ

End

7/5/18

Bài t pậ

ậ ả ố ớ ấ ồ t l u đ thu t gi i tìm s l n nh t trong ba

§ Nếu a>b đúng

• Nếu a>c đúng ->Max =a • Ngược lại Max=c

§ Sai (b>=a)

• Nếu b>c đúng ->Max=b • Ngược lại Max=c

7/5/18

ế ư v Vi ố s a, b, c. v G i ý:ợ

Ớ

Ệ

GI

I THI U

ệ

Writeln(‘Nhap vao day mot so nguyen:’); {Thông ậ báo nh p li u}

ệ

ậ

ươ ươ

Readln(SoNguyen); {Ch nh p li u}

ờ § Phần thân chương trình

ế

ấ

Writeln(‘Binh phuong cua no la:’, SoNguyen*SoNguyen); {K t xu t}

ộ ủ ấ v C u Trúc C a M t Ch ng Trình Pascal § Phần khai báo ụ ộ Ví d m t ch ng trình: Program CT_dau_tien; • PROGRAM ; Uses Crt; • USES [,]; Var SoNguyen: Integer; • LABEL [,]; Begin • CONST CLRSCR; {Xóa màn hình} • TYPE • VAR

End.

• BEGIN • END. (end và dấu chấm).

7/5/18

Ớ

Ệ

GI

I THI U

v Các thành ph n c b n c a Pascal:

§ Khai báo Hằng:

• CONST = ;

ơ ả ủ ầ

Ví dụ: CONST pi = 3.14;

§ Khai báo Kiểu:

• TYPE = ;

Ví dụ: TYPE NguyenDuong = 1..MaxInt;

§ Khai báo Biến:

• VAR [<, Tên biến>]: ;

Ví dụ: VAR x,y: Integer;

X, Y: Real;

7/5/18

I, J: NguyenDuong; {Đã định nghĩa trước}

ơ ả

ể

ữ ệ Các ki u d li u c b n

v Stt Ki u ể Kích th

ề ị c ướ Mi n xác đ nh

1 byte FALSE..TRUE

ự 256 ký t 128..127 0..255 32768..32767 0..65535 2 byte

2147483648..2147483647 2.9E39..1.7E+38 12

1. Boolean 1 byte 2. Char 3. Shortint 1 byte 1 byte 4. Byte 5. Integer 2 byte 6. Word 7. Longint 4 byte 8. Real 6 byte 7/5/18 9. Single 4 byte 1.5E45..3.4E+38

10. Double 8 byte 5.0E324..1.7E+308

11. Extended 10 byte 3.4E4932..1.1E+4932

12. Comp 8 byte 9.2E18..9.2E+18

ộ ố ệ

ơ

M t s l nh đ n

ệ

ứ ể

v L nh gán ế v Cú pháp: := Program LenhGan;

Var x, y, z: Integer;

x := 1;

y := 2;

y:=y+x;

z := x + y;

7/5/18

Begin

End.

v L nh vi

ệ ế ữ ệ t d li u ra màn hình

Write(‘How are you!’ );

Writeln(x);

Write(y);

v L nh đ c d li u t

ữ ệ ừ ọ ệ bàn phím

ế ế ế Read(Bi n1, Bi n2,…, Bi nN);

ế ế ế Readln(Bi n1, Bi n2,…, Bi nN);

Readln;

ộ ố

M t s phép tính

ộ

ự ế ể ừ v + (c ng) – (tr ) * (nhân) ả v / (chia, k t qu có ki u th c)

Ví d : ụ § 5 / 2 = 2.50 § 10 / 2 = 5.00

v DIV (chia l y ph n nguyên)

ầ ấ

7/5/18

Ví d : ụ § 5 DIV 2 = 2 § 3 DIV 4 = 0 ấ ầ ư v MOD (chia l y ph n d )

§ 10 MOD 4 = 2

Ví d : ụ § 5 MOD 2 = 1

v Phép toán s h c: + * / DIV MOD

v Phép toán logic: AND OR NOT XOR

ố ọ

v Phép toán quan h : = <> >= <= > <

v Phép toán ghép dãy ký t

ệ

7/5/18

: +ự

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

ệ Câu l nh IF

ệ

Câu l nh CASE

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

7/5/18

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

Sai

DK

Đúng

ệ v Câu l nh IF Dạng Không Đầy Đủ

IF <Điều kiện> THEN

CV

; vVí du: Program vidu1; Var a,b: Integer; Begin

ậ ậ

ươ Write( ‘Nh p a: ’); Readln(a); Write( ‘Nh p b: ‘); Readln(b); If b <> 0 then Write( ‘Th ố ừ ng hai s v a nh p:

7/5/18

ậ 17 ’,a/b:5:2);

Readln;

End.

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

Sai

DK

ầ

Đúng

ủ ạ v D ng Đ y Đ § Cú pháp: ệ

ề IF <Đi u ki n>

THEN

CV1

CV2

ệ

ELSE ; vVí d :ụ Program vidu1; Var a,b: Integer; Begin

ậ ậ

ươ Write( ‘Nh p a: ’); Readln(a); Write( ‘Nh p b: ‘); Readln(b); If b <> 0 then Write( ‘Th ố ừ ng hai s v a nh p:

7/5/18

ậ 18

ể

Write( ‘Không th chia cho 0’ );

’,a/b:5:2); Else

Readln;

End.

Kí hi uệ

Phép so sánh

b ngằ

ỏ ơ nh h n

ớ ơ l n h n

≠

khác

ặ ằ

ỏ ơ

≤

nh h n ho c b ng

ặ ằ

≥

ớ ơ l n h n ho c b ng

7/5/18

Ố Ọ Ơ Ả

CÁC HÀM S H C C B N

Bình ph

ngươ

SQR(x)

ị

ệ ố Tr tuy t đ i

ABS(x)

ậ Căn b c hai

SQRT(x)

ấ

ầ

L y ph n nguyên (nguyên)

TRUNC(x)

Làm tròn

ROUND(x)

ẻ

, cho

ODD(x)

ế ẵ

Cho giá True n u x l ế False n u x ch n

…

7/5/18

Bài t pậ

v Vi

ế ả ươ ấ ậ ng trình Gi i ph ng trình b c nh t

ươ t ch ax + b = 0

Begin

Nh p ậ a,b

Sai

a=0

Đúng

Sai

b=0

Đúng

Vô nghi mệ

Nghi m: ệ b/a

Vô s ố nghi mệ

7/5/18

End

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

ọ

ị Giá tr ch n

CASE

Có th ể là m t ộ ho c ặ nhi u ề giá trị

GT1

GTi

GTn

GT2

ị ể Giá tr ki u nguyên, ki u ể ể logic, hay ki u kí ư ự , nh ng không t ế N u không có ố ể ể th là ki u s ị giá tr nào th cự ự ỏ th a thì th c ELSE hi nệ

CôngVi c1ệ

CôngVi c2ệ

CôngVi ciệ

CôngVi cnệ

CôngVi c0ệ

END

7/5/18

CẤU TRÚC LỰA CHỌN

Cú pháp: CASE OF

ằ ằ ệ ệ

ệ H ng 1a, 1b,…, 1x: ; H ng 2a, 2b,…, 2x: ; ................................. H ng na, nb,…, nx: ;

ằ ELSE

ệ

7/5/18

END;

v Ví d :ụ

ộ ậ

7/5/18

: Write( ‘Tháng có 30 ngày.’);

ầ Program Case_day_du; Var Thang: Integer; Begin Write( ‘Nh p vào m t tháng: ’); Readln(Thang); CASE Thang OF 1, 3, 5, 7, 8, 10, 12 : Write( ‘Tháng có 31 ngày.’); 4, 6, 9, 11 2 : Write( ‘Tháng có 28 (nhu n 29)

ngày.’);

ELSE

ả ậ ừ Write( ‘Tháng sai, ph i nh p tháng t 1

ớ t i 12.’);

End;

Readln;

End.

Bài t pậ

v Vi

ế ươ t ch ng trình nh p vào s ngày thuê

ạ ố ạ

ấ

7/5/18

ậ ậ phòng khách s n, nh p vào lo i phòng (A, B, ề C). Tính ti n và xu t ra § phòng loại A : 300000/ngày § phòng loại B : 250000/ngày § phòng loại C : 200000/ngày

Ặ

Ấ

C U TRÚC L P

Ấ

Ặ

C U TRÚC L P

Câu lệnh FOR

Câu lệnh WHILE

Câu lệnh REPEAT

7/5/18

ệ

Câu l nh FOR

v C u trúc FOR cho phép l p l

ặ ạ ấ ộ ề ầ i nhi u l n m t

công vi c: ệ

ệ ớ ố ầ ị

§ FOR :=<đầu> TO DO

ặ v L nh L p V i S L n Xác Đ nh Cú pháp1:

§ FOR :=<đầu> DOWNTO DO

7/5/18

Cú pháp2:

Sai

Tr ị ị ầ đ u<=Tr cu iố

Đú ng

ế

ị ế Bi n đ m:=Tr đ uầ

Công vi cệ

{Lặp }

Sai

ế

ị ố Bi n đ m<=Tr cu i

Đúng

ế

K t thúc

ế

Tăng bi n đ m lên 1

7/5/18

v Ví dụ: Đ in lên màn hình dãy s t

ố ừ ể 1, 2, 3,

ư ể …, n ta có th làm nh sau:

ộ ố

ậ ướ ố ừ ố ạ ế 1 đ n s b n

7/5/18

ậ

Program LenhFOR; Var i, n: Integer; Begin Write( ‘Nh p vào m t s : ’); Readln(n); Wrtieln( ‘D i đây là dãy s t ừ v a nh p’ ); For i := 1 To n Do Write(‘ ’ , i); Readln;

v Bài t p:ậ

End.

ế ươ ổ ố Vi t ch ng trình tính t ng n s nguyên (n

ậ ừ nh p t bàn phím)

S=1+2+…+n

ế ươ ố ẻ ổ Vi t ch ng trình tính t ng n s l

S=1+3+5+…+(2*n+1)

ệ

Câu l nh WHILE

v L nh L p V i S L n L p Không Xác

ớ ố ầ ặ

ặ ệ ị Đ nh Cú pháp: § WHILE <điều kiện> DO

DK

Sai

Đúng

CV

7/5/18

ấ ề ụ

ố

ở ệ

ượ ố ở

ỏ

7/5/18

ỷ ồ ượ ở v Ví d : Tính ti n g i ngân hàng. Lãi su t hàng ườ i đó g i vào ngân hàng v n tháng là 2%, ng ứ ỗ ầ ban đ u là 1000000 (1 tri u), c sau m i ề ộ tháng ti n lãi đ c g p vào v n và tr thành ớ ể ố v n m i đ tính cho tháng sau. H i sau bao ườ lâu ng đ ng? i đó đ c 1 t

Program TinhTienlai; var Ls, Vn, Mm, tien: real; sothang, i: integer;

Begin

Writeln('CHUONG TINH TINH TIEN GOI

ầ

ố ề ệ ố NGAN HANG'); Ls := 2/100; ố ố Vn := 1000000; {S v n ban đ u 1 tri u} Mm := 1000000000; {S ti n mong mu n 1

7/5/18

t } ỷ

sothang := 0; tien := Vn;

While (tien

begin

tien := tien + Ls*tam;

sothang := sothang + 1;

end;

Writeln('So thang = ' ,sothang);

Writeln('Tien von cong lai la: ',tien:12:2);

readln;

End.

ệ

Câu l nh REPEAT

v L nh L p V i S L n L p Không Xác

ớ ố ầ ặ

ặ ệ ị Đ nh Cú pháp: § REPEAT

CV

•

§ UNTIL <Điều kiện>

Sai

DK

Đúng

7/5/18

Ví dụ

v Vi

ế ọ ậ t ch

ể ng trình nh p đi m môn tin h c ủ ả ớ ươ ể và in đi m trung bình c a c l p

v Program Nhap_diem; Var tin,tong,dtb:Real; hs:Byte; tiep:Char; Begin

Writeln('NHAP DIEM MON TIN VA TINH

DIEM TRUNG BINH CUA LOP');

7/5/18

Writeln(' ');

hs:=1; tong:=0;

tiep:='C';

Repeat

Writeln('Hoc sinh thu: ',hs);

Write('Diem mon Tin : ');

Readln(tin);

tong:=tong+tin;

hs:=hs+1;

Write(' Nhap nua khong (C/K) ');

Readln(tiep);

Until Upcase(tiep)='K';

hs:=hs1;

tb:=tong/hs;

Writeln('+Tong so diem = ',tong:5:2,'

diem');

Writeln('+Tong so ca lop co = ',hs,' hoc

sinh');

Writeln('+Diem trung binh cua mon Tin=

',tb:5:2,' diem');

Writeln;

Writeln(' Bam phim de ket

thuc');

Readln

End.

Bài t pậ

v Vi

ế ươ ươ ậ t ch ng trình gi i ph ng trình b c hai:

v G i ý:ợ

§ Tính Delta=b*b-4*a*c. § Biện luận: § Delta<0: Phương trình vô nghiệm. § Delta=0: Phương trình có nghiệm kép: x =

ả ax2 + bx + c = 0, a≠0.

§ Delta>0: Phương trình có 2 nghiệm phân

-b/(2*a).

7/5/18

biệt: x1,2 = (-b±SQRT(Delta))/(2*a).

Thank You !

7/5/18

Bài giảng Nhập môn Tin học: Chương 1 - Ngô Quang Thạch

Ọ

Ậ

NH P MÔN TIN H C

NGÔ QUANG TH CHẠ

ngoquangthach@yahoo.com

Ụ

M C TIÊU

Ể

KI M TRA

Ộ

N I DUNG

1

ệ

ấ

Các l nh có c u trúc trong Pascal

2

ươ

Ch

ng trình con

ữ ệ

ể

ấ

ả

3

D li u có c u trúc ki u m ng

ữ ệ

ể

ấ

4

ỗ D li u có c u trúc ki u chu i

ớ

ệ

5

Gi

i thi u Internet

ự

ế

6

Th c hành tìm ki m

ƯƠ

CH

NG 1

Ớ

Gi

Ữ I THI U NGÔN NG

Ệ Ậ

L P TRÌNH

Ộ Ố Ấ

M T S C U TRÚC CÂU L NHỆ

Ớ

Ệ

GI

I THI U

6 F9), nếu có lỗi thì phải sửa lỗi.

Ộ Ố Ư

Ồ Ơ Ả

M T S L U Đ C B N

A

Begin

B

End

ư

ồ

ẫ

ậ L u đ thu t toán m u

Begin

Nh p ậ a,b

a=0

b=0

Vô nghi mệ

Nghi m: ệ ­b/a

Vô s ố nghi mệ

End

Bài t pậ

Ớ

Ệ

GI

I THI U

End.

Nghi m: ệ b/a

Nghi m: ệ b/a