Phương pháp lựa chọn vấn đề nghiên cứu, viết tên đề tài và mục tiêu nghiên cứu

Pgs.Ts. Lê Thị Hương

Hà Nội, 2014

Mục tiêu

1.  Trình bày được cách lựa chọn vấn đề

nghiên cứu theo phương pháp cho điểm ưu tiên

2.  Trình bày được cách viết tên đề tài, đặt vấn

đề và viết mục tiêu nghiên cứu

3.  Lựa chọn được đề tài nghiên cứu cụ thể và

xây dựng được mục tiêu nghiên cứu

1

Sau buổi học, học viên có khả năng

Phương pháp

•  Thuyết trình •  Đặt câu hỏi •  Thảo luận nhóm/làm bài tập nhóm •  Thảo luận chung trên lớp

1. Lựa chọn vấn đề ưu tiên cho nghiên cứu

Thế nào là vấn đề sức khỏe ưu tiên? •  Là vấn đề sức khỏe gây những ảnh

hưởng xấu.

2

•  Cần được giải quyết sớm. •  Có khả năng giải quyết được.

Lựa chọn vấn đề ưu tiên cho nghiên cứu

Tại sao cần phải lựa chọn vấn đề ưu tiên

cho nghiên cứu? Khi nào?

•  Nguồn lực hạn hẹp (nhân lực, vật lực,

thời gian, Kinh phí, v..v)

•  Không thể giải quyết được mọi việc cùng

một lúc.

Các tiêu chuẩn lựa chọn ưu tiên

Tiêu chuẩn

Câu hỏi?

Tính xác đáng

Vấn đề có xác đáng để NC?

Tính mới

NC có gì mới so với các NC trước?

Sự chấp nhận của các bên có thẩm quyền

Các bên có thẩm quyền có dễ dàng chấp nhận vấn đề NC không?

Vấn đề đạo đức và sự chấp nhận của cộng đồng:

Có vấn đề đạo đức gì khi NC? Cộng đồng có dễ dàng chấp nhận?

Tính khả thi

NC có khả năng thực hiện bằng nguồn lực?

Tính ứng dụng

Ai sử dụng kết quả NC? NC có lợi ích?

Tính bức thiết

NC có thể trì hoãn trong việc ra quyết định giải quyết vấn đề NC?

3

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.1. Tính xác đáng: •  Tầm cỡ của vấn đề cần nghiên cứu •  Tính nghiêm trọng của vấn đề •  Khả năng khống chế vấn đề cần nghiên

cứu

•  Sự quan tâm và hưởng ứng của cộng

đồng

Cho điểm ưu tiên tính xác đáng

Tên vấn đề nghiên cứu

Khả năng khống chế

Tổng điểm

Tích điểm

Tầm cỡ của vấn đề

Tính nghiêm trọng

Quan tâm của cộng đồng

Chuyển sang điểm 1-3

Lao

Sốt rét

Suy dinh dưỡng ở phụ nữ mang thai

- Tiêu chảy trẻ em

- Nhiễm HIV/AIDS

... ... ...

4

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.2. Tính mới

ü  Vấn đề nghiên cứu đó đã có ai nghiên cứu

chưa?

Nghiên cứu ở khu vực nào?

ü

ü  Cho đối tượng nào?

ü  Khi nào?

ü  Trong điều kiện nào?

ü  Kết quả đạt được tới đâu?...

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

Thang điểm cho tính mới: •  1= Thông tin VĐ này đã đầy đủ, có sẵn •  2= Có một số thông tin về vấn đề này

nhưng chưa đầy đủ

5

•  3= Chưa có thông tin nào về vấn đề này

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.3. Sự chấp nhận của các bên có thẩm

quyền:

•  1 = Chủ đề ít được quan tâm. •  2 = Chủ đề được quan tâm và chấp nhận nhưng chưa được đưa vào đề tài các cấp. •  3 = Chủ đề được chấp nhận hoàn toàn và

được công nhận là đề tài các cấp.

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

•  1.4. Vấn đề đạo đức và sự chấp nhận của

cộng đồng:

•  1 = Có vấn đề đạo đức lớn, khó có thể được

cộng đồng chấp nhận, cần được quan tâm xem xét lại.

•  2 = Có liên quan đến vấn đề đạo đức nhưng

không nghiêm trọng và cộng đồng có thể chấp nhận.

•  3 = Không có vấn đề gì về đạo đức, cộng đồng

dễ dàng chấp nhận

6

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.5. Tính khả thi: •  1 = Khó khả thi nếu chỉ dựa vào nguồn

lực hiện có.

•  2 = Có thể triển khai nếu ưu tiên đầu tư và

quản lý tốt các nguồn vốn sẵn có.

•  3 = Dễ dàng triển khai ngay cả khi vấn đề nghiên cứu không được ưu tiên đầu tư.

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.6. Tính ứng dụng của các kết quả có

thể đạt được:

•  1 = Ít có cơ hội ứng dụng vào thực tế sau

khi nghiên cứu.

•  2 = Một số kiến nghị của đề tài có thể

được để ứng dụng vào thực tế.

7

•  3 = Chủ đề có cơ hội tốt để ứng dụng

Tiêu chuẩn chọn vấn đề ưu tiên

1.7. Tính bức thiết của vấn đề •  1 = Thông tin thu được chưa cần thiết cho

việc ra quyết định

•  2 = Kết quả cần thiết cho việc ra quyết

định nhưng có thể trì hoãn

•  3 = Các số liệu của nghiên cứu rất cần

thiết cho việc ra các quyết định

Cách cho điểm ưu tiên và chọn chủ đề nghiên cứu

Cho điểm ưu tiên (từ 1- 3 điểm). Điểm càng cao ưu tiên lớn.

Tổng điểm

Tích điểm

Tên đề tài nghiên cứu

Tính mới

Sự chấp nhận của chính quyền

Tính khả thi

Tính xác đáng

Đạo đức, sự chấp nhận CĐ

Tính ứng dụng

Tính bức thiết

1

2

3

4

8

2. Viết tên đề tài nghiên cứu.

•  Ai? •  Cái gì? (vấn đề) •  ở đâu? •  Khi nào? •  Ba tiêu chuẩn: đầy đủ, ngắn gọn, hấp dẫn •  Có thể viết dưới dạng câu hỏi

Ví dụ về các dạng tên đề tài

Lĩnh vực NC

Tên đề tài cụ thể

Lao

Thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng tới bệnh nhân Lao tại bệnh viện Lao-Bệnh phổi Trung ương năm 2003.

Sốt rét

Thực trạng và 1 số yếu tố ảnh hưởng đến sốt rét của cư dân tại các tỉnh miền núi phía Bắc trong năm 2003.

Suy dinh dưỡng ở phụ nữ có thai

Thực trạng suy dinh dưỡng ở phụ nữ có thai tại huyện A trong năm 2003 và các giải pháp can thiệp.

Tiêu chảy trẻ em

Nhận xét tác dụng của bổ sung sữa đậu nành vào khẩu phần ăn trong điều trị tiêu chảy cho trẻ em.

Nhiễm HIV/AIDS Vai trò của phản ứng miễn dịch A trong chẩn đoán

sớm nhiễm HIV/AIDS.

9

3. Đặt vấn đề nghiên cứu

•  Tại sao cần nghiên cứu vấn đề này? Cần nêu bật tính mới, tính cần thiết phải

nghiên cứu vấn đề đó

•  Kết quả nghiên cứu vấn đề đó sẽ mang lại

lợi ích gì cho cộng đồng, cho xã hội

Các nội dung cần đề cập trong phần đặt vấn đề? •  Tóm tắt 1 số đặc điểm về KTVHXH, tình hình sức khoẻ, hệ thống CSSK có liên quan đến vấn đề nghiên cứu và địa điểm NC.

•  Mô tả ngắn gọn, súc tích về bản chất của vấn đề

nghiên cứu.

•  Phân tích các yếu tố chính tác động lên vấn đề sức

khoẻ

•  Mô tả ngắn gọn tổng quan tài liệu •  Các kết quả mong đợi từ nghiên cứu này là gì? Kết quả này đóng góp như thế nào vào việc giải quyết vấn đề sức khoẻ?

10

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

•  Là cái mà nghiên cứu đó mong muốn đạt

được.

•  Một nghiên cứu thường có 1 - 2 mục tiêu chung được chia nhỏ ra các mục tiêu cụ thể

•  Khi các mục tiêu cụ thể đạt được tức là

mục tiêu chung cũng đã đạt được.

•  Mục tiêu được viết dựa vào các câu hỏi

nghiên cứu.

Vì sao cần xây dựng mục tiêu NC

•  Xác định được phạm vi nghiên cứu. •  Định hướng được phương pháp nghiên cứu, kỹ

thuật thu thập thông tin.

•  Xác định được biến số nghiên cứu. •  Không bỏ sót thông tin hoặc tránh được việc thu

thập những thông tin không cần thiết.

•  Có cơ sở để lập kế hoạch và tổ chức nghiên

cứu: thời gian, nhân lực, kinh phí, các phương tiện kỹ thuật cần thiết.

11

Các nguyên tắc khi xây dựng mục tiêu nghiên cứu

•  Mục tiêu phải liên quan trực tiếp với vấn

đề nghiên cứu

•  Phải bắt đầu bằng một động từ •  Phải hợp lý, có khả năng đạt được •  Phải cụ thể •  Các mục tiêu cụ thể phải phù hợp với mục

MỘT SỐ ĐỘNG TỪ THƯỜNG DÙNG KHI VIẾT MỤC TIÊU

Nghiên cứu

Động từ "   Thăm dò, tìm

hiểu

"   Mô tả, xác định,

so sánh "   Xác định, so

Loại nghiên cứu Nghiên cứu định tính, thăm dò Nghiên cứu cắt ngang, mô tả chùm bệnh Nghiên cứu thuần tập, bệnh chứng Nghiên cứu can thiệp

sánh, kiểm định "   Đánh giá, chứng

minh

12

tiêu chung

H×nh t­îng vÒ 1 nghiªn cøu cã tªn ®Ò tµi phï hîp víi c¸c môc tiªu#

Môc tiªu chung

Tªn ®Ò tµi

H×nh t­îng vÒ 1 nghiªn cøu cã tªn ®Ò tµi kh«ng phï hîp víi môc tiªu:#

Môc tiªu chung#

13

Tªn ®Ò tµi

VÝ dô

–  §¸nh gi¸ thực trạng nhiÔm khuÈn ®­êng h« hÊp cÊp trªn trÎ em d­íi 5 tuæi t¹i huyÖn A trong n¨m 2008

•  Môc tiªu chung:!

–  X¸c ®Þnh tû lÖ nhiÔm khuÈn ®­êng h« hÊp cÊp

trªn trÎ em d­íi 5 tuæi

–  M« t¶ 1 sè yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn nhiÔm khuÈn ®­êng h« hÊp cÊp trªn trÎ em d­íi 5 tuæi –  §Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ nh»m c¶i thiÖn t×nh

h×nh.

•  Môc tiªu cô thÓ:!

Ví dụ về viết mục tiêu

lực gia đình thường gặp tại Lai Châu.

–  Xác định một số yếu tố ảnh hưởng đến bạo

lực gia đình.

–  Đề xuất và thăm dò một số giải pháp can thiệp thích hợp nhằm hạn chế bạo lực gia đình

14

•  Đề tài: Vấn đề bạo lực trong gia đình và một số giải pháp can thiệp thích hơp tại tỉnh Lai Châu năm 2004: –  Mô tả quy mô, loại hình và hậu quả của bạo

Kiến thức và hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS ở nhóm thanh niên nghiện chích ma túy 15-30 tuổi tại Tỉnh Thái Bình năm 2005 •  1. Xác định tỷ lệ nhiễm HIV/AIDS ở nhóm thanh niên nghiện chích ma túy 15-30 tại Tỉnh Thái bình năm 2005

•  2. Mô tả kiến thức về HIV/AIDS của nhóm thanh niên nghiện chích ma túy 15-30 tại Tỉnh Thái bình năm 2005

•  3. Mô tả thực hành tiêm chích ma túy và hành vi tình dục ở nhóm thanh niên nghiện chích ma túy 15-30 tại Tỉnh Thái bình năm 2005

•  4. Mô tả một số yếu tố liên quan đến nhiễm HIV/ AIDS ở nhóm thanh niên nghiện chích ma túy 15-30 tại Tỉnh Thái bình năm 2005

Tiêu chuẩn của một mục tiêu tốt

Mục tiêu nghiên cứu tốt: •  Bắt đầu bằng động từ •  Cụ thể (đối tượng, địa điểm, thời gian,

15

biến số nghiên cứu) •  Phù hợp với tên đề tài

Các nguyên tắc khi xây dựng mục tiêu nghiên cứu

•  Mục tiêu phải liên quan trực tiếp với vấn

đề nghiên cứu

•  Phải bắt đầu bằng một động từ •  Phải hợp lý, có khả năng đạt •  Phải cụ thể •  Các mục tiêu cụ thể phải phù hợp với mục

tiêu chung

THỰC HÀNH

•  Thực hành theo nhóm xác định vấn đề

16

nghiên cứu, viết tên đề tài, đặt vấn đề và viết mục tiêu nghiên cứu