Bài giảng Thu nhận yêu cầu: Chương 9

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

1

CHƯƠNG 8: SOFTWARE RISK MANAGEMENT QUẢN LÝ RỦI RO PHẦN MỀM

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

2

Nội dung

• Hazard analysis (HA) • Threat modeling ™ • Risk management

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

3 CƠSỞ CỦA QUẢN LÝ RỦI RO PHẦN MỀM (FUNDAMENTALS OF SOFTWARE RISK MANAGEMENT) • Dự án phải đối mặt với nhiều loại rủi ro gồm: • Các rủi ro liên quan đến phạm vi dự án. • Phải phụ thuộc vào một đối tác bên ngoài. • Phải đối mặt với các rủi ro nảy sinh từ sự kém chính xác

của các ước lượng trước khi tiến hành dự án.

của rủi ro…

• Các rủi ro liên quan đến công nghệ • Sự thiếu hiểu biết về các nguồn rủi ro cũng là nguồn gốc

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

4 CÁC YẾU TỐ CỦA QUẢN LÝ RỦI RO (ELEMENTS OF RISK MANAGEMENT)

• Quản lý rủi ro là ứng dụng các công cụ và thủ tục thích hợp để kiềm chế rủi ro dự án trong một giới hạn có thể chấp nhận.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

5 CÁC YẾU TỐ CỦA QUẢN LÝ RỦI RO (ELEMENTS OF RISK MANAGEMENT)

• Quản lý rủi ro bao gồm các hoạt động sau:

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

6

Đánh giá rủi ro (risk assessment) tr 93 • Đánh giá rủi ro (risk assessment) là quy trình khảo sát,

xác định và kiểm soát rủi ro trước khi chúng gây tổn thất cho dự án.

(issue), không phải là rủi ro.

• Nếu có 1 gì đó không hay đã xảy ra, nó là 1 vấn đề

• Việc xử lý các vấn đề (problems and issues) phải theo qui trình theo dõi trạng thái dự án và qui trình sửa lỗi, không thuộc về quản lý rủi ro.

• Định danh rủi ro (risk identification) • Phân tích rủi ro (risk analysis) • Ưu tiên hoá rủi ro (risk prioritization

• Đánh giá rủi ro gồm:

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

7

Thực tế quản lý dự án

• Các công ty phần mềm thành công cũng sẽ phải đối mặt với các khó khăn to lớn khi thực hiện các dự án lớn hơn, khách hàng đa dạng hơn, khi lịch biểu được siết chặt hơn, hoặc khi làm việc trong một miền nghiệp vụ mới mẻ hơn...

cầu mới có giá trị đối với công việc của bạn.

• Vì vậy, bạn cũng nên biết những cách tiếp cận làm yêu

• Ví dụ: các phương thức làm việc dành cho đội có 5 thành viên không thể mở rộng áp dụng cho 1 đội có 125 thành viên rải rác trong các chi nhánh cách xa nhau được.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

8

Mối liên hệ giữa yêu cầu và các quy trình dự án khác

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

9

Quy trình Lập kế hoạch dự án (Project planning process) • Yêu cầu phải là cơsở của các quy trình lập kế hoạch dự

án.

hiểu biết về cái gì sẽ được xây dựng và chuyển giao cho khách hàng.

• Các ước lượng tài nguyên và lịch biểu cần dựa trên sự

• Thông thường, lập kế hoạch dự án nghĩa là tính toán sao cho tất cả các tính năng mong muốn sẽ được thực hiện trong một giới hạn ngân sách và thời gian nhất định. • Các quy trình lập kế hoạch có thể dẫn tới việc thu hẹp phạm vi dự án hoặc lựa chọn một cách tiếp cận từng bước một - phát hành dần từng phiên bản của sản phẩm, mỗi phiên bản chỉ bao gồm một số tính năng.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

10

Quy trình Giám sát và kiểm soát dự án (Project tracking and control Process)) • Giám sát (monitor) trạng thái của mỗi yêu cầu được coi là một phần của việc giám sát dự án (project tracking) sao cho các nhà quản lý dự án có thể biết liệu công việc có được tiến hành như mong muốn hay không. Nếu không, cấp quản lý có thể đề nghị thu hẹp phạm vi thông qua các quy trình kiểm soát thay đổi.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

11

Quy trình Kiểm soát thay đổi (Change control Process) Quy trình kiểm soát thay đổi đảm bảo rằng: • Hiểu rõ ảnh hưởng của một đề xuất thay đổi (proposed change) • Tất cả những ai có liên quan đến thay đổi thì đều phải nhận biết được thay đổi này. •Những người có thẩm quyền ra quyết định chính thức khi chấp nhận thay đổi. •Tài nguyên và các thỏa thuận được điều chỉnh phù hợp. •Các tài liệu yêu cầu được cất giữ.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

12

Quy trình Kiểm thử hệ thống (System testing process) • Các yêu cầu người dùng (user requirements) và các yêu cầu chức năng (functional requirements) là đầu vào chính để kiểm thử hệ thống.

• Nếu hành vi được mong đợi của phần mềm trong các điều kiện khác nhau không được đặc tả thì người kiểm thử rất khó biết hành vi nào của hệ thống là đúng, hành vi nào là sai.

• Ngược lại, kiểm thử hệ thống là một phương tiện để xác nhận rằng tất cả các chức năng đã được lập kế hoạch thì đều được thực hiện và các công việc (tasks) mà người dùng mong muốn đã hoạt động một cách đúng đắn.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

13

Quy trình Làm tài liệu người dùng (User documentation process) • Các yêu cầu là đầu vào chính của quy trình làm tài liệu, vì vậy chất lượng của yêu cầu sẽ quyết định chất lượng của tài liệu.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

14

Quy trình Thi công hệ thống (Construction process) • Các yêu cầu là cơsở để thiết kế và thi công phần mềm.

Yêu cầu chức năng (functional requirements) dẫn tới các thiết kế components, chúng phục vụ nhưl à các đặc tả cho các mã sẽ được viết. Thực hiện soát xét thiết kế để đảm bảo bản thiết kế đã chứa tất cả các yêu cầu. Kiểm thử đơn vị (unit testing) mã nguồn có thể xác định liệu nó có đáp ứng đặc tả thiết kế và yêu cầu tương ứng hay không.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

15

Quy trình Thi công hệ thống (Construction process) • Các yêu cầu là cơsở để thiết kế và thi công phần mềm.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

16

Yêu cầu và các nhóm Stakeholder

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

17

Yêu cầu và các nhóm Stakeholder

• Nhóm marketing (Marketing or Product Management): đặc tả yêu cầu kinh doanh hoặc yêu cầu của thị trường cho nhóm phát triển; đề xuất các thay đổi đối với nhóm phát triển.

• Nhóm hỗ trợ kỹ thuật (Technical Support): hỗ trợ người dùng của khách hàng, cung cấp đầu vào cho nhóm phát triển từ việc phân tích các báo cáo lỗi của khách hàng, đề nghị các thay đổi nâng cấp phần mềm.

• Người phụ trách dùng (Users): mô tả các yêu cầu người dùng và thuộc tính chất lượng của các yêu cầu đó, soát xét các yêu cầu.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

18

Yêu cầu và các nhóm Stakeholder

• Nhóm kỹ thuật phần cứng (Hardware Engineering): đặc tả các giao diện phần cứng mà phần mềm phải làm việc cùng.

các yêu cầu hệ thống cho phần mềm, đề xuất thay đổi.

• Nhóm kỹ thuật hệ thống (Systems Engineering): phân bổ

doanh, chức năng và hiệu suất; đề xuất thay đổi.

• Nhóm mua sắm (Procuers): đặc tả các nhu cầu kinh

• Nhóm pháp lý (Legal Department): xử lý các vấn đề pháp luật liên quan đến license của các tools và components. • Cấp quản lý (Management): đề ra các ràng buộc của dự án, ràng buộc về tài nguyên và cam kết khác cho nhóm phát triển.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

19 CƠ BẢN VỀ CẢI TIẾN QUY TRÌNH PHẦN MỀM (FUNDAMENTALS OF SOFTWARE PROCESS IMPROVEMENT) 1. Cải tiến quy trình cần được thực hiện theo kiểu tiến hoá, liên tục và có chu trình (Process improvement should be evolutionary, continuous, and cyclical).

2. Con người và các tổ chức chỉ thay đổi khi họ bị thúc ép phải thay đổi (People and organizations change only when they have an intence to do so).

(Process changes should be goal oriented).

3. Các thay đổi quy trình cần phải được hướng đích

tiểu dự án (Treat

các miniprojects).

4. Xử lý các hoạt động cải tiến quy trình của bạn nhưlà improvement activities as

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

20 CHU TRÌNH CẢI TIẾN QUY TRÌNH (THE PROCESS IMPROVEMENT CYCLE)

Assess Current Practices = Đánh giá các practices hiện tại Plan Improvement Actions = Lập kế hoạch cho các hoạt động cải tiến Create, Pilot and Implement New Processes = Thiết lập, thử nghiệm, cải tiến các quy trình mới Evaluate Results = Đánh giá kết quả

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

21 CHU TRÌNH CẢI TIẾN QUY TRÌNH (THE PROCESS IMPROVEMENT CYCLE)

1. Cải tiến quy trình cần được thực hiện theo kiểu tiến hoá, liên tục và có chu trình (Process improvement should be evolutionary, continuous, and cyclical).

2. Con người và các tổ chức chỉ thay đổi khi họ bị thúc ép phải thay đổi (People and organizations change only when they have an intence to do so).

(Process changes should be goal oriented).

3. Các thay đổi quy trình cần phải được hướng đích

tiểu dự án (Treat

các miniprojects).

4. Xử lý các hoạt động cải tiến quy trình của bạn nhưlà improvement activities as

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

22 CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH CẢI TIẾN 1. Đánh giá các practices hiện tại (assess current

practices)

• Đánh giá các practices hiện tại đang được sử dụng trong tổ chức

để xác định thế mạnh và hạn chế của nó.

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

23 CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH CẢI TIẾN 2. Lập kế hoạch cho các hoạt động cải tiến (plan

improvement actions)

Ngày hoàn thành ước tính của dự án (Estimated completion date for all activites):

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

24 CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH CẢI TIẾN

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

25 CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA QUI TRÌNH CẢI TIẾN 3. Thiết lập, thử nghiệm, cải tiến các quy trình mới (create,

pilot, and implement new processes)

4. Đánh giá kết quả (evaluate results)

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

26 TÀI SẢN QUY TRÌNH PHÁT TRIỂN YÊU CẦU (REQUIREMENTS DEVELOPMENT PROCESS ASSETS)

and Scope Template)

1. Template tầm nhìn và phạm vi của dự án (Project vision

Procedure)

2. Thủ tục phát triển yêu cầu (Requirements Development

Procedure)

3. Thủ tục phân bổ yêu cầu (Requirements Allocation

Prioritization Procedure)

4. Template tình huống sử dụng (Use case template) 5. Template đặc tả yêu cầu phần mềm (SRS template) 6. Thủ tục xếp thứ tự ưu tiên các yêu cầu (Requirements

use -case Inspection Checklists)

7. Các checklists thanh tra SRS và use-case (SRS and

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

27 TÀI SẢN QUY TRÌNH QUẢN LÝ YÊU CẦU (REQUIREMENTS MANAGEMENT PROCESS ASSETS)

Procedure)

1. Thủ tục kiểm soát thay đổi (Change control procedure) 2. Thủ tục ban kiểm soát thay đổi (Change Control Board

(Requirements Change

yêu cầu Checklist and Template)

3. Checklists và templates phân tích ảnh hưởng thay đổi Impact Analysis

Status Tracking Procedure)

4. Thủ tục giám sát tình trạng yêu cầu (Requirements

Traceability Matrix Template)

5. Template ma trận lần vết yêu cầu (Requirements

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

28 LỘ TRÌNH CẢI TIẾN QUY TRÌNH YÊU CẦU (REQUIREMENTS PROCESS IMPROVEMENT ROADMAP)

Bài giảng môn Thu nhận yêu cầu - BM HTTT - HUI

29

Assigment • Hoàn thành các Bảng tự đánh giá Requirements Practices hiện tại trong Phụ lục. Xác định 3 cơhội cải tiến requirements practices cao nhất của bạn căn cứ trên các hạn chế của quy trình hiện tại.

• Xác định trong số các tài sản quy trình công nghệ yêu cầu ở Hình 4-6, tài sản quy trình nào chưa thực sự hữu ích trong tổ chức nhưng bạn lại nghĩ nó vẫn được sử dụng tốt.

• Dựa trên 2 bước trên, xây dựng một lộ trình cải tiến quy trình

yêu cầu như template ở Hình 4-7. Giao cho mỗi ai đó thực hiện một mốc trên lộ trình.

• Yêu cầu mỗi người viết kế hoạch hành động để đạt được mốc đó, sử dụng template về kế hoạch hành động trong Hình 4-4. Giám sát tiến độ thực hiện kế hoạch cải tiến.

Bài giảng Thu nhận yêu cầu: Chương 9 - Trần Thị Kim Chi