CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
“Một số biện pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm rèn nề nếp cho học sinh
lớp 5/2 của Trường PTDTBT Tiểu học Trà Tập.”
1. Mô tả bản chất của sáng kiến
Như chúng ta cũng biết, công tác chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô
cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự
phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ
năng sống cơ bản để các em tiếp tục học Trung học cơ sở. Đối với người giáo
viên không chỉ dạy các em về kiến thức, văn hoá mà còn dạy các em về nề nếp,
cách sống, cách làm người... Để làm tốt những điều đó, có lẽ không đơn giản
chút nào. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học rất nặng
nề và vô cùng vất vả, nhất là đối với những giáo viên trẻ vùng cao như chúng tôi
đây, ngoài việc lên lớp ban ngày có những lúc ban đêm phải tìm đến nhà các em
để vận động ra lớp bởi vì các em nhà xa trường, gia đình lại khó khăn nên không
tránh khỏi những buổi vắng học...
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người chịu trách nhiệm thực hiện mọi quyết
định quản lý của hiệu trưởng đối với lớp và học sinh trong lớp, đồng thời cũng
là người vạch ra những kế hoạch, tổ chức cho lớp mình thực hiện các chủ đề
theo kế hoạch và theo dõi, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ của các học sinh,
giáo viên chủ nhiệm lớp phải biết phối hợp với các giáo viên bộ môn, quản lý
học sinh trong lớp học tập, rèn luyện, phối hợp với các tổ chức, đoàn thể trong
trường để làm tốt công tác dạy - học - giáo dục học sinh trong lớp mình phụ
trách. Đối với lứa tuổi học sinh tiểu học, sự nhận thức tư duy nói chung, đều còn
rất non nớt, ta cần hướng dẫn, giáo dục các em có thói quen nề nếp, ý thức trong
học tập, trong cuộc sống để các em dần dần có các kỹ năng thói quen vững vàng
trở thành người có ích cho xã hội. Đạt được mục tiêu này đó chính là trách
nhiệm quan trọng của người giáo viên chủ nhiệm.
Ở mỗi năm học mới, giáo viên chủ nhiệm nhận lớp khác nhau và đặt ra
những mục tiêu mới cho người giáo viên trong việc giảng dạy, quản lí, duy trì và
nâng cao thành tích học tập cho những học sinh của mình. Đặc biệt với những
học sinh cuối cấp, khi mà các em chuẩn bị bước qua một ngôi trường mới với tất
cả các thầy cô và bạn bè mới của Trung học cơ sở thì công tác chủ nhiệm trở
thành một thử thách thực sự với thầy, cô giáo, làm sao để các em có nề nếp trong
lớp học, làm sao để các em xây dựng tốt nề nếp lớp học, rèn luyện cho các em
phương pháp tự học và nhiều kĩ năng sống cơ bản khác. Do vậy, công tác chủ
nhiệm lớp phải được thực hiện đồng bộ từ lớp Một đến lớp Năm.
Thực tế bản thân tôi dạy đã hơn 11 năm tại trường PTDTBT Tiểu học Trà
Tập, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam. Mỗi năm tôi được giao nhiệm vụ chủ
nhiệm và giảng dạy ở những lớp khác nhau, có năm tôi dạy lớp 4, có năm dạy
lớp 3 và rồi tôi dạy lớp 5, việc rèn nề nếp cho học sinh ở trường tiểu học, đặc
2
biệt đối với các em học sinh dân tộc thiểu số ở Trường phổ thông dân tộc bán trú
Tiểu học Trà Tập, huyện Nam Trà My nói chung và lớp 5/2 của trường chúng tôi
nói riêng còn rất nhiều hạn chế như tôi phải xây dựng nề nếp, phải hướng dẫn
các em cách bọc vở, dán nhãn, đến cách trình bày vở, cách quét lớp, ăn ở nội trú,
vệ sinh cá nhân và cần phải thường xuyên nhắc nhở, uốn nắn học sinh nên có lúc
rất căng thẳng và mệt mỏi. Do đó, người giáo viên chủ nhiệm không chỉ là
người thầy, người cô mà còn là người cha, người mẹ thứ hai của các em và nhiều
lúc thầy cô giống như một người bạn thân của các em để gần gũi từ đó dễ uốn
nắn các em đi vào nề nếp chung của nhà trường hơn.
Người ta nói “ nghề dạy học được tôn vinh là nghề cao quý nhất trong các
nghề cao quý”. Vâng, đúng như vậy nhưng để làm tròn bổn phận và đóng góp
một phần nào đó cho nghề cao quý này, mỗi giáo viên phải làm tốt nhiệm vụ của
mình. Là một giáo viên chủ nhiệm, trực tiếp đứng lớp tôi luôn ý thức trách
nhiệm của mình đối với công việc giảng dạy, đặc biệt là vai trò, trách nhiệm của
một giáo viên chủ nhiệm đối với học sinh trong việc nâng cao chất lượng dạy
học, để rèn luyện xây dựng nhân cách của học sinh, xuất phát từ vị trí của giáo
viên chủ nhiệm, liên quan đến giáo dục: đức – trí - thể - mỹ với quan điểm “nề
nếp kỉ cương là chất lượng” là điều đặc biệt quan tâm của trường chúng tôi và
các trường trên địa bàn huyện Nam Trà My trong những năm gần đây.
Với lí do này, tôi mạnh dạn lựa chọn đề tài “ Một số biện pháp trong công
tác chủ nhiệm nhằm rèn nề nếp cho học sinh lớp 5/2 của Trường PTDTBT
Tiểu học Trà Tập” làm báo cáo sáng kiến cho bản thân mình áp dụng trong năm
học 2021 -2022 này.
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thực hiện
1.1.1. Các giải pháp thực hiện
Hiện nay, nề nếp là những việc làm, những thói quen tốt trong học tập, sinh
hoạt…của bản thân mỗi học sinh. Là khởi đầu của hành vi đạo đức thông qua
việc chấp hành những qui định của lớp, nội quy của trường. Biết làm những việc
mang lại lợi ích cho lớp, cho mình. Nề nếp lớp học là nhân tố quyết định chất
lượng học tập của học sinh. Rèn nề nếp lớp cũng chính là rèn nề nếp cho từng cá
nhân học sinh, giúp các em có thói quen tốt trong sinh hoạt, học tập, biết làm
chủ bản thân sau này. Ngược lại, mỗi học sinh biết điều chỉnh mình sẽ tác động
tích cực đến nề nếp lớp, các em biết điều gì nên làm và không nên làm để hòa
đồng cùng các bạn. Do vậy để giúp các em có những kỹ năng rèn nề nếp trong
lớp học tốt cần có những giải pháp thực hiện, cụ thể như sau:
Giải pháp thứ nhất: Triển khai công tác xây dựng nề nếp đầu năm. Công
tác xây dựng nề nếp lớp học là nhiệm vụ hàng đầu của một giáo viên chủ nhiệm,
muốn làm tốt công tác chủ nhiệm, người giáo viên cần phải đưa tập thể lớp đi
vào nề nếp ngay từ đầu năm, thì lớp học đó mới đạt được nhiều thành tích trong
suốt năm học. Nắm thông tin học sinh, việc nắm các thông tin của học sinh đầu
năm là rất cần thiết. Có được thông tin học sinh giúp cho giáo viên chủ nhiệm
phục vụ cho việc ghi chép hồ sơ giáo viên, nắm được hoàn cảnh gia đình, lực
học của năm trước, việc liên lạc với gia đình các em,…Vì thế ngay từ đầu năm,
3
tôi đã làm Phiếu ghi thông tin học sinh, phát cho từng em, hướng dẫn các em ghi
đầy đủ, rõ ràng, sau đó thu lại để phục vụ cho công tác chủ nhiệm lớp của mình.
Giải pháp thứ hai: Bầu ban cán sự lớp. Bầu ban cán sự lớp là việc cần làm
ngay từ đầu năm, đây là một trong những điều kiện để các em thể hiện mình, có
ý thức tự quản tốt, có ý thức đi vào nề nếp. Do đó tôi đã sắp xếp thời gian hợp lý
nhất, cho các em tổ chức bầu ban cán sự lớp theo quy định, chọn ra những em có
năng lực tốt để đảm nhận nhiệm vụ của lớp giao phó, sau đó phân công nhiệm
vụ cụ thể cho từng thành viên trong ban cán sự.
Giải pháp thứ ba: Tổ chức các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động ngoài giờ giáo
dục nhân cách và rèn nề nếp cho học sinh. Trong tiết sinh hoạt lớp đầu năm, lớp
thảo luận nội quy của lớp trên cơ sở nội quy của trường, để cả lớp cùng thực
hiện. Giáo viên yêu cầu mỗi học sinh làm một quyển nhật kí hàng ngày ghi chép
những việc học ở lớp và việc giúp đỡ bạn bè, giúp các em có nề nếp học tập tốt.
Giáo viên lập kế hoạch và chương trình cụ thể cho từng tiết sinh hoạt lớp. Thông
qua từng chủ điểm của tháng nhằm giáo dục học sinh rèn luyện nhân cách và kĩ
năng sống cho các em. Động viên, khen thưởng các em trong tiết sinh hoạt lớp,
và trao những món quà nhỏ để các em có động lực học trong tuần đến. Đồng
thời nhắc nhở những học sinh chưa hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, chưa tích
cực trong các hoạt động, giáo viên giúp các em thấy rõ những hạn chế của bản
thân để sửa chữa.
Giải pháp thứ tư: Phối hợp với Tổng phụ trách đội tổ chức các hoạt động
ngoài giờ, các phong trào thi đua theo chủ điểm. Trong các hoạt động ngoài giờ
lên lớp: Thi làm Báo tường, thi kể chuyện, thi an toàn giao thông, hội thao,...
giáo viên nêu lên những ích lợi của các phong trào cho học sinh biết để kích
thích rèn luyện tính tự giác cho các em. Đồng thời cũng nhắc nhở, động viên
những học sinh chưa nhiệt tình.
Giải pháp thứ năm: Phối hợp với gia đình để xây dựng tốt nề nếp của lớp.
Gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng nề nếp lớp học và
chất lượng học tập của các em, vì thế phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa giáo
viên chủ nhiệm lớp và gia đình phụ huynh. Nắm được tầm quan trọng đó, ngay
từ đầu năm học giáo viên tổ chức họp phụ huynh với nội dung thông báo về
nhiệm vụ, kế hoạch, chỉ tiêu phấn đấu của năm học, thông báo nội quy của học
sinh, một số quy định về xây dựng nề nếp cho học sinh từng lớp. Sau khi trao
đổi yêu cầu của việc giảng dạy, học tập, xây dựng nề nếp lớp, giáo viên cùng
phụ huynh phối hợp chặt chẽ để giáo dục cho các em.
1.1.2. Các bước thực hiện giải pháp
- Bước 1: Lập kế hoạch ngay từ đầu năm học ( tháng 9/ 2021)
- Bước 2: Giáo viên lập ngay sáng kiến từ ban đầu để áp dụng tại lớp mình
đang dạy ( lớp 5/2 trường PTDTBT Tiểu học Trà Tập năm học 2021 – 2022).
- Bước 3: Tổ chức nghiên cứu những nề nếp trong lớp để áp dụng giải pháp
mới.
- Bước 4: Áp dụng trong các tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh hoạt cuối
tuần hoặc các tiết sinh hoạt ngày giờ lên lớp.
2
- Bước 5: Ngoài áp dụng tại lớp 5/2 ra còn có thể áp dụng cho toàn trường
và cũng có thể áp dụng trên địa bàn huyện Nam Trà My.
- Bước 6: Theo dõi đối chiếu chất lượng rèn nề nếp trong công tác chủ
nhiệm.
1.1.3. Cách thức thực hiện giải pháp
Nề nếp là thói quen giữ gìn những cách làm việc hợp lí và sự sinh hoạt có
kỉ luật, có trật tự, có tổ chức.
Trong trường học ngoài việc đặt nền tảng và đặt cơ sở ban đầu cho việc
hình thành và phát triển toàn diện nhân cách của học sinh thì việc xây dựng một
số nề nếp tự quản trong lớp cũng là một trong những biện pháp quan trọng góp
phần xây dựng và phát triển học sinh toàn diện sau này. Bậc tiểu học là bậc học
đầu tiên, là nền tảng của bậc học phổ thông, chính vì vậy chúng ta cần coi trọng
việc xây dựng nề nếp cho học sinh để lớn lên các em sẽ hoàn thiện mình hơn và
trở thành một con người có ích cho xã hội.
Để thực hiện được vấn đề này không phải dễ mà cần có một quá trình và
dựa vào mỗi giáo viên trẻ như chúng ta.
Để nâng cao chất lượng giáo dục cũng như nề nếp thì việc đầu tiên của
người giáo viên là làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, nhưng công tác chủ nhiệm
lớp không phải là một công việc đơn giản, nó luôn là vấn đề trăn trở đối với hầu
hết các giáo viên tiểu học: Làm thế nào để xây dựng được một tập thể vững
mạnh phù hợp với lứa tuổi học sinh. Nhân cách học sinh được hình thành và
phát triển bằng con đường nào? Làm thế nào để nâng cao chất lượng học tập và
hạnh kiểm của học sinh? Việc giáo dục học sinh cá biệt vẫn còn là vấn đề nan
giải. Từ những vấn đề trên, bản thân tôi qua nhiều năm giảng dạy, cứ mỗi năm
tôi được nhà trường phân công chịu trách nhiệm giảng dạy và chủ nhiệm một
lớp, tôi đã rút kinh nghiệm qua từng năm, bằng mọi cách, suy nghĩ tìm tòi, học
hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp đi trước có uy tín, có năng lực để công tác chủ
nhiệm của mình đạt kết quả cao. Trong quá trình nghiên cứu đề tài tôi luôn
ghi lại những biện pháp mình đã làm để suy ngẫm, để chọn lọc và đúc kết thành
kinh nghiệm của bản thân.
Là một giáo viên Tiểu học, chúng ta cần phải biết sáng tạo, năng động, kết
hợp nhuần nhuyễn các phương pháp, biện pháp giáo dục để các em sớm đi vào
nề nếp tốt và nâng dần tầng nhận thức cho các em học sinh.
1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết
Địa bàn xã Trà Tập là địa bàn khó khăn đi lại nhất trong các xã của huyện
Nam Trà My gồm có 3 cấp học; đó là Trường mẫu giáo Phong Lan, Trường
PTDTBT Tiểu học Trà Tập và THCS Trà Tập. Một trong 3 trường này có địa
bàn sinh hoạt đi lại khó khăn và phức tạp nhất là Trường PTDTBT Tiểu học Trà
Tập do bị chia cắt bởi sông, suối, đồi núi cao nên các em học sinh đến lớp còn
giã gạo, hơn nữa trường chúng tôi lại nằm ở vùng sâu của huyện Nam Trà My
trong lớp đều là học sinh người dân tộc thiểu số, gia đình các em đều ở nóc, nên
việc rèn nề nếp ở lớp học rất vất vả cho giáo viên chủ nhiệm.
5
Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, nhiệt tình, tâm huyết với nghề nhiều năm
công tác trên địa bàn xã nhà, tôi nhận thấy rằng để dạy và rèn nề nếp cho học
sinh của mình là một việc vô cùng khó khăn, thử thách và thật sự rất cần thiết.
Vấn đề mà tôi đang lo lắng nhất bây giờ là vận dụng các biện pháp như thế nào
cho có hiệu quả? Vận dụng ra sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh? Và
khi áp dụng vào thực tiễn cho từng năm học, bản thân tôi đã có những thuận lợi
và khó khăn:
1.2.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm của nhà trường, sự phối hợp của các đoàn thể và sự nỗ
lực của đội ngũ cán bộ, giáo viên nên công tác giáo dục tiểu học tại địa phương
đã có nhiều đổi mới.
Sự quan tâm của nhà trường, công đoàn, giáo viên luôn quan tâm đến học
sinh, học sinh ngoan ngoãn, biết nghe lời, đã làm cho nhận thức của người dân
có nhiều đổi mới. Do vậy, nhiều năm liền nhà trường đạt nhiều thành quả đáng
khích lệ.
Tôi luôn tìm tòi học hỏi ở các đồng nghiệp và mọi hình thức để rút kinh
nghiệm; không ngừng tự rèn luyện mình, từng bước nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ.
Là một giáo viên chủ nhiệm trẻ, năng động nhiều năm liền giảng dạy ở các
khối lớp đặc biệt là lớp 5, luôn yêu nghề, nhiệt tình, gần gũi với tất cả mọi
người, tâm huyết với nghề mình đã chọn, luôn xem các em học sinh, trường học
là gia đình thứ hai của mình.
Mạng lưới trường lớp, điều kiện cơ sở vật chất cũng như đồ dùng dạy học
đảm bảo, đặc biệt trong năm học này mỗi phòng học tại trường đều có tivi để
giáo viên dạy có thể thực hiện tốt công việc giảng dạy của mình.
1.2.2. Khó khăn
Lớp tôi chủ nhiệm với số lượng học sinh cũng khá đông, một số học sinh
có hoàn cảnh gia đình hết sức đặc biệt, như mồ côi cha và mẹ, một số em không
có nhà ở, đặc biệt năm này tôi chủ nhiệm có một vài học sinh khuyết tật cần
được sự quan tâm của các thầy cô và bạn bè.
Một số học sinh sức khoẻ yếu, một vài học sinh có những biểu hiện tăng
động giảm chú ý, gây ảnh hưởng đến kết quả học tập và rèn luyện của chính bản
thân học sinh đó, đồng thời cũng tác động không nhỏ tới hoạt động chung của lớp.
Thực tế Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Tập còn rất khó khăn
trong việc rèn nề nếp cho học sinh của trường chúng tôi, vốn hiểu biết của các em
còn hạn chế bởi ảnh hưởng tiếng mẹ đẻ rất nhiều.
Điều đáng quan tâm nhất là giữa tháng 10 năm học 2021 -2022 này, xã Trà
Tập nói riêng và huyện Nam Trà My chúng ta nói chung đã ảnh hưởng rất lớn đến
tình hình dịch Covid 19, đa số các em đã được nghỉ học theo công văn chung của
huyện. Với tình hình dịch bệnh kéo dài như vậy thì việc các em trở lại trường gặp
không ít khó khăn trong việc nề nếp lớp học cũng như các hoạt động ngoài giờ lên
lớp.