CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
BÁO CÁO SÁNG KIẾN
TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC SINH THÔNG QUA HOẠT
ĐỘNG KHỞI ĐỘNG TRONG CHƯƠNG TRÌNH MÔN TOÁN 6 TẠI
TRƯỜNG PTDTBT THCS TRÀ CANG
1. Mô tả bản chất sáng kiến
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thực hiện
1.1.1. Khởi động bằng hình thức tổ chức trò chơi
Khởi động là một bước rất quan trọng trong tiết học. Nếu thực hiện thành
công sẽ vừa giúp kiểm tra được kiến thức cũ vừa tạo không khí vui tươi, tâm thế
thoải mái, kích thích được sự tò mò, khám phá kiến thức mới. Để trò chơi góp
phần hiệu quả trong giờ học, khi xây dựng thiết kế trò chơi thường tuân thủ quy
tắc sau:
-Phải dựa vào nội dung bài học, điều kiện thời gian mỗi tiết học.
-Trò chơi phải nhằm mục đích củng cố xoáy sâu nội dung bài học.
-Trò chơi phải phù hợp tâm lí, gây được hứng thú học sinh.
-Trò chơi phát triển tư duy, khả năng phản ứng nhanh của học sinh.
Dưới đây là một số trò chơi tôi thường tổ chức cho học sinh:
1.1.1.1. Trò chơi: “Lật mảnh ghép”
Chuẩn bị: Máy tính, máy chiếu hoặc tivi, quà.
Cách tổ chức: Thông thường tôi sử dụng 4-6 mảnh ghép. Các em sẽ chọn
ngẫu nhiên lần lượt mỗi mảnh ghép để lật mở và trả lời câu hỏi. Khi trả lời đúng
thì mảnh ghép đó mất đi và hiện ra một phần bức tranh hoặc nội dung bí mật
phía sau. Sau khi nội dung hiện ra, giáo viên có thể sử dụng tranh hoặc nội dung
đó để dẫn dắt vào nội dung bài mới.
Ví dụ: Trong bài 22, chương trình toán 6, giáo viên sử dụng 4 câu hỏi liên
quan đến kiến thức hình có trục đối xứng.
Câu hỏi số 1: Hình tam giác đều, hình vuông có bao nhiêu trục đối xứng?
Câu hỏi số 2: Trong các hình dưới đây, hình nào có trục đối xứng?
Câu hỏi số 3: Hình tròn có bao nhiêu trục đối xứng?
Câu hỏi số 4: Những chữ cái nào dưới đây có trục đối xứng: A, O, M, N,
R.
Mỗi ô lật ra sẽ là hình ảnh mặt trống đồng Đông Sơn. Từ đó dẫn dắt vào
bài 21: “Hình có tâm đối xứng” (Sách giáo khoa Toán 6, tập 1 – kết nối tri thức
– trang 103).
Lưu ý: Đây là trò chơi đơn giản, dễ thiết kế, mang lại hiệu quả cao. Tuy
nhiên, giáo viên cần khéo léo trong việc lựa chọn bức tranh bí mật phía sau các
mảnh ghép để dẫn dắt vào bài mới cho phù hợp.
1.1.1.2. Trò chơi: “Ô chữ”
Chuẩn bị: Máy tính, tivi, quà (nếu có).
Cách tổ chức: Có nhiều cách tạo trò chơi ô chữ, chẳng hạn:
- Mỗi ô chữ là một câu hỏi cần trả lời đúng. Sau khi trả lời tất cả câu hỏi
thì từ khóa xuất hiện là tên một nhà toán học hoặc nội kiến thức một bài học,
một chương mới, ….
- Hoặc học sinh chọn ngẫu nhiên lần lượt các ô hàng ngang. Dựa vào câu
hỏi hoặc tranh, video gợi ý, học sinh tìm từ thích hợp điền vào ô chữ đó sao cho
trùng khớp. Từ chìa khóa hàng dọc dần được mở ra sau mỗi ô hàng ngang được
lật mở. Một phần quà nhỏ dành cho học sinh nào trả lời từ khóa nhanh và chính
xác nhất.
Ví dụ: Trước khi vào chương III số nguyên ở chương trình toán 6, giáo
viên đưa câu hỏi ôn tập lại kiến thức chương I, II. Sau khi mở tất cả các ô chữ,
từ khóa xuất hiện: Số nguyên. Giáo viên giới thiệu nội dung chương học tiếp
theo.
Lưu ý: Chú ý thiết kế số lượng dãy ô chữ và lựa chọn câu hỏi hợp lý để
không mất quá nhiều thời gian cho phần này.
1.1.1.3. Trò chơi: “Trò chơi ô cửa bí mật”
Chuẩn bị: Máy tính, máy chiếu hoặc tivi, quà.
Cách tổ chức:
Để tạo không khí vui mà học giáo viên tổ chức trò chơi (có thể chia nhóm
để chơi) tạo sự đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Sau mỗi ô cửa là một câu hỏi, có ô cửa là ngôi sao may mắn nhóm nào
chọn đúng câu hỏi này thì được điểm (phần quà) mà không cần trả lời câu hỏi.
Các ô cửa lật mở, nhóm nào trả lời đúng nhiều câu thì giành chiến thắng.
Ví dụ: Để cho học sinh rèn luyện trí nhớ kiến thức đã được học ở lớp dưới,
giáo viên đưa câu hỏi: công thức tính diện tích, chu vi của hình vuông, hình chữ
nhật, hình thang để học sinh trả lời. Từ các câu trả lời của học sinh, giáo viên
vừa nắm bắt được khả năng ghi nhớ của các em, vừa dẫn dắt học sinh vào bài
20: “Chu vi, diện tích của một số tứ giác đã học” (Sách giáo khoa Toán 6, tập 1
– kết nối tri thức – trang 90) một cách tự nhiên.
Lưu ý: Trò chơi này giúp học sinh rèn luyện trí nhớ, vừa thấy được mối
liên hệ kiến thức giữa các bậc học, khối học..
1.1.1.4. Trò chơi vượt chướng ngại vật
Chuẩn bị: Máy tính, máy chiếu hoặc tivi, quà.
Cách tổ chức: Đây là trò chơi vượt chướng ngại vật tạo không khí vui học
tập cho các em, để vượt qua các chướng ngại vật thì học sinh phải trả lời đúng
các câu hỏi để đi tiếp đến đích thì sẽ chiến thắng.
Ví dụ: Khởi động vào bài học “Số nguyên tố” chương trình toán 6, để
kiểm tra kiến thức cũ về ước của các số tự nhiên. Từ đó, chúng ta cho học sinh
đếm số ước của các số tự nhiên trên. Và dẫn dắt vào bài mới: Bài 10: “Số
nguyên tố” (Sách giáo khoa Toán 6 – kết nối tri thức – trang 38), số tự nhiên chỉ
có 2 ước là 1 và chính nó là số nguyên tố, số tự nhiên có nhiều hơn 2 ước là hợp
số.
Lưu ý: Ngoài học trực tiếp, thì trò chơi này còn hữu ích trong thiết kế bài
giảng Elearning hoặc dạy học trực tuyến, đem lại sự hứng thú trong học tập.
Đây là một số trò chơi mà bản thân thường áp dụng để khởi động. Giáo
viên có thể linh hoạt tổ chức sao cho phù hợp về nội dung, hình thức và đặc biệt
đảm bảo về thời gian. Tôi nhận thấy rằng, những tiết học sử dụng trò chơi học
sinh đều hứng thú, vui tươi, tích cực trong việc lĩnh hội kiến thức góp phần nâng
cao hiệu quả tiết học.
1.1.2. Khởi động bằng bài tập hoặc câu hỏi nêu vấn đề từ một tình
huống thực tế
Học sinh THCS là lứa tuổi rất hiếu động, thích tò mò, ưa khám phá và
muốn được mọi người công nhận năng lực của mình, không thích bị áp đặt. Do
đó, khi tổ chức cho học sinh chiếm lĩnh kiến thức giáo viên phải lựa chọn
phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, kích thích được tính tò mò của các em để xuất
hiện nhu cầu khám phá, mong muốn để chinh phục kiến thức. Vậy phải làm thế
nào để tạo hứng thú cho các em trong giờ học? Rõ ràng để làm được điều này
giáo viên phải đầu tư thật kĩ cho tiết dạy của mình. Bản thân khi dạy thường
chọn cho mình phương pháp tạo tình huống từ những vấn đề thực tiễn như: đưa
ra tình huống trong thực tế liên quan mật thiết đến Toán học để cho học sinh
tham gia tình huống tạo không khí phấn khởi, muốn khám phá kiến thức mới.
*Ví dụ 1: Khi dạy bài 30: “Làm tròn và ước lượng” (Sách giáo khoa Toán
6, tập 2 – kết nối tri thức với cuộc sống – trang 35) chúng ta hỏi: điểm kiểm tra
môn Toán của các em trong học kì I như sau: ĐTX 5; 6; 7; 6; ĐGK 7; ĐĐK 6.
Vậy điểm trung bình môn Toán học kì I bao nhiêu? Kết quả tính đến con số thập
phân thứ nhất.
*Ví dụ 2: Đặt vấn đề khi dạy bài 13: “Tập hợp các số nguyên” (Sách giáo
khoa toán 6, tập 1 - kết nối tri thức với cuộc sống – trang 57).