Báo cáo môn Thuế: Phân tích thực trạng, nguyên nhân và giải pháp khắc phục thất thu thuế ở Việt Nam

TR NG Đ I H C TÀI CHÍNH – MARKETING ƯỜ Ạ Ọ

KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

CHUYÊN NGÀNH NGÂN HÀNG

BÁO CÁO MÔN THUẾ

Đ TÀI: Ề

PHÂN TÍCH TH C TR NG, NGUYÊN

Ự

Ạ

Ấ NHÂN VÀ GI I PHÁP KH C PH C TH T

Ụ

Ắ

Ả

THU THU

VI T NAM

Ế Ở Ệ

GVHD: THS. Tr n Th M ị ơ ầ

L p: 11DNH2 ớ

Nhóm th c hi n : Nhóm 6 ự ệ

Thành ph H Chí Minh, năm 2014 ố ồ

TR NG Đ I H C TÀI CHÍNH – MARKETING ƯỜ Ạ Ọ

KHOA TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

CHUYÊN NGÀNH NGÂN HÀNG

Đ TÀI: Ề

PHÂN TÍCH TH C TR NG, NGUYÊN

Ự

Ạ

Ấ NHÂN VÀ GI I PHÁP KH C PH C TH T

Ụ

Ắ

Ả

THU THU

VI T NAM

Ế Ở Ệ

DANH SÁCH NHÓM:

1. Huỳnh Minh Nguy nễ

2. Nguy n H u Duy ễ

ử

3.

Tr n Khánh Duy ầ

4. Nguy n Th Y n Ng c ọ

ị ế ễ

5. Huỳnh Th Kim Ph ng

ụ ị

6. Nguy n Huy Toàn ễ

7.

L u Bích Trâm ư

8.

Tr ng H nh Thanh Trúc ươ ạ

9.

Phan Th Ng c Tuy n ọ ề ị

10. Hà Ng c Thúy Vy ọ

11. H Th Hòa H p ị

ợ ồ

Thành ph H Chí Minh, năm 2014 ố ồ

M C L C Ụ Ụ

L I M Đ U Ờ Ở Ầ

KHÁI QUÁT V THU VI T NAM Ế Ở Ệ Ề

1.1. S l c v Thu ơ ượ ề ế

Khái ni m, vai trò ệ

Khái ni m:ệ

Thu là m t kho n n p b t bu c mà các th nhân và pháp nhân có nghĩa v ế ể ắ ả ộ ộ ộ ụ

ph i th c hi n đ i v i NN, phát sinh trên c s các văn b n pháp lu t do NN ban ố ớ ơ ở ự ệ ả ậ ả

hành, không mang tính ch t đ i giá và hoàn tr tr c ti p cho đ i t ả ự ế ấ ố ố ượ ng n p thu . ế ộ

ng t nhiên mà là m t hi n t Thu không ph i là m t hi n t ả ệ ượ ế ộ ự ệ ượ ộ ộ ng xã h i

do chính con ng i đ nh ra và nó g n li n v i ph m trù NN và pháp lu t. ườ ị ề ớ ắ ạ ậ

ộ Thu hay thu NSNN là vi c NN dùng quy n l c c a mình đ t p trung m t ề ự ủ ể ậ ế ệ

ầ ph n ngu n tài chính qu c gia hình thành qu NSNN nh m th a mãn các nhu c u ằ ầ ồ ố ỏ ỹ

c a NN. ủ

Thu là s ti n thu c a các công dân, ho t đ ng và tài s n huy đ ng tài ạ ộ ố ề ủ ế ả ộ

chính cho chính quy n, nh m tái phân ph i thu nh p, hay nh m đi u ti ề ề ậ ằ ằ ố ế ạ t các ho t

- xã h i. đ ng kinh t ộ ế ộ

Đóng thu v a là quy n l i đ ế ừ ề ợ ượ c th c thi trách nhi m công dân đóng góp ệ ự

cho s phát tri n ph n vinh c a đ t n ủ ấ ướ ự ể ồ ỗ c, v a là nghĩa v ph i th c hi n c a m i ụ ả ệ ủ ừ ự

công dân.

Vai trò:

Huy đ ng ngu n l c tài chính, đáp ng nhu c u chi tiêu cho nhà n c. ồ ự ứ ầ ộ ướ

ộ Pháp lu t thu là công c ch y u c a NN nh m huy đ ng t p trung m t ụ ủ ế ủ ế ằ ậ ậ ộ

ph n c a c i v t ch t trong xã h i vào NSNN. ầ ủ ả ậ ấ ộ

Thu là công c đi u hòa thu nh p, th c hi n công b ng xã h i trong phân ụ ề ự ế ệ ậ ằ ộ

ph i ố

Pháp lu t thu là công c đi u ti t vĩ mô c a NN đ i v i n n kinh t và ụ ề ế ậ ế ố ớ ề ủ ế

đ i s ng xã h i. ờ ố ộ

Pháp lu t thu là công c góp ph n đ m b o s bình đ ng gi a các thành ả ự ụ ữ ế ầ ả ẳ ậ

ph n kinh t ầ ế và công b ng xã h i. ằ ộ

-

Đ c đi m, nguyên t c chung v thu ề ể ặ ắ ế

Đ c đi m ể ặ

Thu do c quan quy n l c NN cao nh t ban hành. ề ự ế ấ ơ

Thu là kho n n p mang tính nghĩa v b t bu c c a các pháp nhân và th ộ ủ ụ ắ ế ả ộ ể

nhân đ i v i NN không mang tính đ i giá hoàn tr tr c ti p. ả ự ế ố ớ ố

Thu là công c ph n ánh quan h phân ph i l i c a c i v t ch t d i hình ụ ả ố ạ ủ ả ậ ấ ướ ế ệ

th c giá tr gi a NN v i các ch th khác trong xã h i. ủ ể ị ữ ứ ớ ộ

Thu là ti n đ c n thi t đ duy trì quy n l c chính tr và th c hi n các ề ầ ế ề ế ể ề ự ự ệ ị

ch c năng, nhi m v c a NN. ệ ụ ủ ứ

Thu d a vào th c tr ng c a n n kinh t (GDP, ch s giá tiêu dùng, ch s ủ ề ế ự ự ạ ế ỉ ố ỉ ố

giá s n xu t, thu nh p, lãi su t,...). ấ ả ấ ậ

Nguyên t c chung ắ

Các s c thu đ u c n th a mãn ba nguyên t c chung sau đây: ế ề ầ ắ ắ ỏ

Trung l p: s c thu không đ ắ ế ậ ượ c bóp méo các ho t đ ng s n xu t, d n t ạ ộ ẫ ớ i ả ấ

phúc l b gi m đi. ợ i xã h i (t ng hi u d ng) c a n n kinh t ệ ụ ủ ề ộ ổ ế ị ả

Đ n gi n: vi c thi t k s c thu và ti n hành tr ng thu thu ph i không ệ ả ơ ế ế ắ ư ế ế ế ả

ph c t p và không t n kém. ứ ạ ố

Công b ng: s c thu ph i đánh cùng m t t l ộ ỷ ệ ế ả ằ ắ ề vào các công dân có đi u

ầ ki n nh nhau. Gi a các công dân có đi u ki n khác nhau, thì thu su t cũng c n ề ế ấ ư ữ ệ ệ

khác nhau (vì thông th ng ng t h n có xu h ng tiêu dùng ườ ườ i có đi u ki n t ề ệ ố ơ ướ

hàng hóa công c ng nhi u h n). ộ ề ơ

Phân lo iạ

Các s c thu khi phân lo i theo ph ng th c đánh thu s g m hai lo i là ế ắ ạ ươ ế ẽ ồ ứ ạ

thu tr c thu và thu gián thu ế ự ế

Thu tr c thu (Direct tax) ế ự

i ích thu đ Thu tr c thu lo i thu thu tr c ti p vào kho n thu nh p, l ự ế ự ế ế ả ậ ạ ợ ượ c

ch c kinh t ho c cá nhân. Thu tr c thu là lo i thu mà ng c a các t ủ ổ ứ ế ế ự ế ạ ặ ườ ạ i, ho t

đ ng, tài s n ch u thu và n p thu là m t.. Ví d : Thu TNCN, Thu TNDN… ộ ộ ụ ế ế ế ế ả ộ ị

Đ c đi m: ể ặ

-

Thu này có tính công b ng h n thu gián thu, vì ph n đóng góp v thu ế ế ề ằ ầ ơ ế

th ng,có tính phân lo i đ i t ườ ng phù h p đ i v i kh năng c a t ng đ i t ả ố ớ ủ ừ ố ượ ợ ạ ố ượ ng

n p.ộ

Thu tr c thu có nh c đi m là h n ch ph n nào s c g ng tăng thu ế ự ượ ự ố ắ ể ế ạ ầ

nh p c a các đ i t ng, vì thu nh p và l i nhu n càng cao thì ph i n p thu càng ậ ủ ố ượ ậ ợ ả ộ ế ậ

nhi u.ề

Thu tr c thu do ng i có thu nh p ph i tr m t cách tr c ti p và có ý ế ự ườ ả ả ộ ự ế ậ

th c cho NN, nên h c m nh n ngay đ c gánh n ng v thu và có th d n t ọ ả ứ ậ ượ ể ẫ ớ i ề ế ặ

nh ng ph n ng t ả ứ ữ ừ ố ch i ho c tr n thu . ế ặ ố

Vi c qu n lí thu thu này ph c t p và chi phí th ng cao so v i thu ứ ạ ệ ế ả ườ ớ ế

gián thu

Thu gián thu (Indirect tax) ế

Thu gian thu là lo i thu đ c c ng vào giá, là m t b ph n c u thành ế ượ ế ạ ộ ộ ậ ấ ộ

c a giá c hàng hoá.Thu gián thu là hình th c thu gián ti p qua m t đ n v trung ủ ộ ơ ứ ế ế ế ả ị

gian (th ng là các DN) đ đánh vào ng i tiêu dùng.Thu gián thu là thu mà ườ ể ườ ế ế

ng i ch u thu và ng i n p thu không cùng là m t. Ch ng h n, chính ph ườ ế ị ườ ộ ế ẳ ạ ộ ủ

đánh thu vào công ty (công ty n p thu ) và công ty l ế ế ộ ạ i chuy n thu này vào chi ế ể

phí tính vào giá hàng hóa và d ch v , do v y đ i t ng ch u thu là ng i tiêu dùng ố ượ ụ ậ ị ế ị ườ

cu i cùng. Ví d : Thu GTGT, Thu tiêu th đ c bi t, Thu xu t nh p kh u... ụ ặ ụ ế ế ố ệ ế ấ ậ ẩ

Đ cặ đi m:ể

Thu này d thu h n thu tr c thu vì tránh đ ế ự ế ễ ơ ượ ữ c quan h tr c ti p gi a ệ ự ế

ng i ch u thu (ng ườ ế ị ườ i tiêu dùng) v i c quan thu thu . ế ớ ơ

Thu này d đi u ch nh h n thu tr c thu vì nh ng ng ơ ễ ề ế ự ữ ế ỉ ườ i ch u thu ị ế

th ng không c m nh n đ y đ gánh n ng c a lo i thu này. ườ ầ ủ ủ ế ặ ạ ả ậ

Phân lo i theo c s tính thu : ế ơ ở ạ

Thu thu nh p: c s đánh thu là thu nh p ki m đ ơ ở ế ế ế ậ ậ c ượ

Thu tiêu dùng: c s đánh thu là giá hàng hoá đ c tiêu th ơ ở ế ế ượ ụ

Thu tài s n: c s đánh thu là giá tr tài s n c a các th nhân, pháp nhân. ị ả ủ ơ ở ế ế ể ả

-

Phân lo i theo m c thu ứ ạ ế

Thu đánh theo t % : thu lu ti n, thu lu thoái, thu t c đ nh. l ế l ỷ ệ ế ỹ ế ế ỹ ế ỷ ệ ố ị

ộ ơ Thu đánh trên m c tuy t đ i: n đ nh m t s thu b ng ti n trên m t đ n ệ ố Ấ ị ộ ố ứ ế ề ằ

ng, kh i l v tính thu nh tr ng l ị ế ư ọ ượ ố ượ ng , di n tích, đ n v s n ph m. ơ ị ả ệ ẩ

Phân lo i theo ch đ phân c p và đi u hành ngân sách ế ộ ề ạ ấ

Thu trung ng và thu đ a ph ng. ế ươ ế ị ươ

1.2. Các y u t ế ố ấ c u thành m t s c thu : ế ộ ắ

Tên g iọ

Ph n ánh n i dung chính c a t ng lo i thu và đ phân bi ủ ừ ế ể ạ ả ộ ệ ớ ạ t v i nh ng lo i ữ

thu khác. Th ng đ t tên s c thu theo đ i t ng đánh thu (TNDN, TNCN...), ế ườ ố ượ ế ắ ặ ế

u, thu thu c lá…) ho c theo n i dung (thu tiêu th theo t ng m t hàng (thu r ặ ế ượ ừ ế ế ặ ố ộ ụ

t, thu xu t kh u, thu nh p kh u…) đ c bi ặ ệ ế ế ậ ẩ ấ ẩ

Đ i t ố ượ ng n p thu ộ ế

Là cá nhân ho c pháp nhân có đ i t ng tính thu , có trách nhi m ph i n p ố ượ ặ ả ộ ế ệ

Ng i n p thu : ng i đem ti n thu n p cho c quan NN. ườ ộ ế ườ ế ộ ề ơ

Ng i ch u thu : ng t. ườ ế ị ườ i có thu nh p b thu đi u ti ị ế ề ậ ế

Đ i t ố ượ ng ch u thu ị ế

Là nh ng căn c đ xác đ nh s ti n thu ph i n p, là c s tính thu đ ả ộ ố ề ứ ể ơ ở ế ượ c ữ ế ị

th hi n d i d ng ti n t ể ệ ướ ạ . ề ệ

V c b n có 3 đ i t ng tính thu : ề ơ ả ố ượ ế

Giá tr hàng hóa, d ch v ụ ị ị

Giá tr tài s n ị ả

Thu nh p c a DN ho c cá nhân. ậ ủ ặ

Thu su t: ế ấ

Thu su t là linh h n c a 1 s c thu . ồ ủ ế ấ ế ắ

Thu su t tuy t đ i: là m c thu su t tính ế ấ ế ấ ệ ố ứ

Thu su t t ng đ i: là m c thu đ ế ấ ươ ế ượ ứ ố c tính thu . ế

Thu GTGT: 0%, 5%, 10%. ế

Thu TTĐB: thu c lá 65%, r u 75%, ế ố ượ

-

Thu môn bài: 3 trđ, 2 trđ, 1 trđ… ế

u đãi,mi n gi m thu Ư ễ ả ế

M c đích khuy n khích phát tri n s n xu t, thu hút đ u t ể ả ầ ư ụ ế ấ , chuy n d ch c ể ị ơ

c u KT... ấ

u đãi v thu su t: Áp d ng thu su t th p h n trong th i gian nh t đ nh ế ấ Ư ế ấ ấ ị ụ ề ấ ơ ờ

v i lĩnh v c, ngành ngh ho c đ a bàn đ u t ớ ề ặ ị ầ ư ự

u đãi v mi n thu , gi m thu : Ư ế ễ ế ề ả

Mi n, gi m thu cho toàn b TN ho c ph n TN ễ ế ặ ầ ả ộ

c n khuy n khích ế ầ

Bên c nh u đãi thu su t, mi n gi m còn có các hình th c kh u hao ứ ư ễ ế ấ ả ấ ạ

nhanh, chuy n l .. ể ỗ

1.3. Qu n lý thu ả ế

C c u t ch c ngành thu Vi t Nam ơ ấ ổ ứ ế ệ

t Nam b máy qu n lý thu đ Trung Vi Ở ệ c t ế ượ ổ ứ ch c th ng nh t t ố ấ ừ ả ộ ươ ng

t c các đ n đ a ph ị ế ươ ng và ch u trách nhi m qu n lý trong ph m vi c n ả c t ả ướ ấ ả ệ ạ ị

phí (thu n i đ a) c u NSNN, các lo i thu t lo i th , phí và l ế ạ ệ ế ộ ị ả ạ ừ ấ ho t đ ng xu t ạ ộ

ch c ngành thu c ta nh nh p kh u do ngành H i quan qu n lý. C c u t ả ơ ấ ổ ứ n ế ở ướ ả ậ ẩ ư

sau:

Hình 1. C c u t ch c ngành thu Vi t Nam ơ ấ ổ ứ ế ệ

ch c th ng nh t thành h th ng theo ngành B máy qu n lý thu đ ả c t ế ượ ổ ứ ệ ố ấ ộ ố

Trung ng đ n đ a ph ng. d c t ọ ừ ươ ế ị ươ

Trung Ở ươ ng có T ng c c thu tr c thu c B Tài chính. ế ự ụ ổ ộ ộ

-

các t nh, thành ph , đ c khu tr c thu c Trung Ở ố ặ ự ộ ỉ ươ ế ự ng có các C c thu tr c ụ

thu c T ng c c thu , đ ng th i ch u s ch đ o song trùng c a U ban nhan dan ị ự ỉ ạ ế ồ ụ ủ ổ ộ ờ ỷ

cùng c p.ấ

các qu n, huy n, th xã, thành ph tr c thu c t nh và các c p t Ở ố ự ộ ỉ ấ ươ ng ệ ậ ị

đ ng có Chi c c thu ch u s ch đ o song trùng c a C c thu và U ban nhân ươ ị ự ỉ ạ ụ ủ ụ ế ế ỷ

dân huy n, th cùng c p. ệ ấ ị

Ch c năng, nhi m v c a T ng c c thu ụ ủ ổ ứ ụ ệ ế

T ng c c thu là t ụ ế ổ ổ ứ ch c thu c B tài chính, th c hi n ch c năng qu n lý ự ứ ệ ả ộ ộ

Nhà n c đ i v i các kho n thu n i đ a theo quy đ nh c a pháp lu t. T ng c c th ướ ố ớ ộ ị ủ ụ ậ ả ổ ị ế

có trách nhi m th c hi n nhi m v chính nh sau: ự ụ ư ệ ệ ệ

Trình B tr ng B tài chính: Chi n l c phát tri n, quy ho ch dài h n, 5 ộ ưở ế ượ ộ ể ạ ạ

năm và hàng năm c a ngành thu , các văn b n quy ph m pháp lu t v qu n lý thu ậ ề ủ ế ả ạ ả

thu ; đ xu t và tham gia xây d ng, b sung, s a đ i các văn b n quy ph m pháp ử ổ ế ề ự ả ạ ấ ổ

lu t v thu . ế ậ ề

L p d toán thu thu h ng năm theo quy đ nh c a Lu t NSNN. ậ ự ế ằ ủ ậ ị

H ng d n, ch đ o c p d ch c thu thu và thu khác trên đ a bàn và i t ỉ ạ ướ ấ ẫ ướ ổ ứ ế ị

đ m b o thu đ , thu k p th i vào NSNN. ả ủ ả ờ ị

T ch c thanh tra, ki m tra, ki m soát b máy thu thu và các đ i t ổ ượ ng ứ ể ể ế ổ ộ

n p thu ; x lý vi ph m theo quy đ nh c a pháp lu t. ộ ế ử ủ ậ ạ ị

Ch c năng, nhi m v c a C c thu : ế ụ ủ ụ ứ ệ

c p t nh, thành ph , đ c khu tr c thu c Trung Ở ấ ỉ ố ặ ự ộ ươ ế ụ ng và C c thu . C c ụ

thu là t ế ổ ch c tr c thu c T ng c c thu , có ch c năng t ụ ứ ự ứ ế ộ ổ ổ ch c th c hi n thu ự ứ ệ

thu , phí, l phí và các kho n thu khác c a NSNN trên đ a bàn qu n lý theo quy ế ệ ủ ả ả ị

đ nh c a pháp lu t. Có các nhi m v chính nh sau: ị ủ ụ ư ệ ậ

Ch đ o h ch c, th c hi n văn b n pháp quy v thu , qu n lý ỉ ạ ướ ng d n, t ẫ ổ ứ ự ệ ề ế ả ả

công tác thu thu và thu khác th ng nh t trên đ a bàn. ế ấ ố ị

ề Phân tích, đánh giá công tác qu n lí thu ; tham m u v i c p u ,chính quy n ư ớ ấ ế ả ỷ

đ a ph ị ươ ặ ng v l p d toán thu NSNN, công tác thu trên đ a bàn; ph i h p ch t ố ợ ề ậ ự ế ị

c giao. ch v i các ngành c quan, đ n v liên quan đ th c hi n nhi m v đ ị ể ự ẽ ớ ụ ượ ệ ệ ơ ơ

-

Th c hi n các bi n pháp nghi p v thu thu đ i v i các đ i t ệ ế ố ớ ố ượ ự ụ ệ ệ ộ ng n p

thu theo s phân c p; h ự ế ấ ướ ệ ng d n, ch đ o, ki m tra các Chi c c thu trong vi c ỉ ạ ụ ể ế ẫ

qu n lý thu thu . ế ả

Ch c năng, nhi m v c a Chi c c thu ụ ủ ứ ụ ệ ế

Chi c c Thu đ t t i các qu n, huy n, th xã, thành ph tr c thu c t nh, ế ặ ạ ụ ố ự ộ ỉ ệ ậ ị

thành ph tr c thu c Trung ố ự ộ ươ ng là các đ n v tr c thu c C c Thu , có ch c năng ộ ị ự ứ ụ ế ơ

qu n lý thu thu , phí, l phí và các kho n thu khác c a NSNN trên đ a bàn theo ế ả ệ ủ ả ị

đúng quy đ nh c a Pháp lu t. Chi c c thu có các nhi m v chính sau: ụ ủ ụ ế ệ ậ ị

ậ T ch c tri n khai th c hi n th ng nh t các văn b n quy ph m pháp lu t ổ ứ ự ể ệ ấ ả ạ ố

v thu , quy trình nghi p v qu n lý thu trên đ a bàn. ệ ụ ả ề ế ế ị

Phân tích, đánh giá công tác qu n lý thu , tham m u v i c p u Đ ng, ớ ấ ỷ ả ư ế ả

Chính quy n đ a ph ề ị ươ ố ng v l p d toán NSNN, công tác thu trên đ a bàn; ph i ề ậ ự ế ị

c giao. h p v i các c quan, đ n v trên đ a bàn đ th c hi n nhi m v đ ợ ể ự ụ ượ ệ ệ ớ ơ ơ ị ị

T ch c th c hi n các bi n pháp thu thu đ i v i các t ch c, các nhân do ế ố ớ ổ ứ ự ệ ệ ổ ứ

Chi c c thu tr c ti p qu n lý: tính thu , l p s thu , thông báo thu , phát hành ế ậ ổ ế ự ụ ế ế ế ả

các l nh thu thu , và thu khác theo lênh c a pháp lu t thu ; đôn đ c các t ủ ệ ế ế ậ ố ổ ứ ch c,

cá nhân n p thu đ y đ k p th i vào kho b c. ế ầ ủ ị ạ ộ ờ

ả Thanh tra, ki m tra, ki m soát vi c kê khai thu , hoàn thu , mi n, gi m ể ể ệ ế ế ễ

ế ố ớ thu , n p thu , quy t toán thu và ch p hành chính sách, pháp lu t thu đ i v i ế ộ ế ế ế ấ ậ

các t ch c và các cá nhân n p thu n i b c quan thu và các t ch c, cá nhân ổ ứ ế ộ ộ ơ ế ộ ổ ứ

đ ượ ỷ c u nhi m thu thu . ế ệ

Sau đây là nh ng n i dung chính c a Qu n lý thu hi n hành t i Vi ế ệ ữ ủ ộ ả ạ ệ t

Nam.

Khái ni m và m c tiêu qu n lý thu ụ ệ ả ế

Khái ni mệ

Qu n lý thu là nh ng bi n pháp nghi p v do c quan có ch c năng thu ữ ụ ứ ế ệ ệ ả ơ

ch c thu thu , ki m tra, thanh NSNN th c hi n, bao g m: L p k ho ch thu, t ồ ự ệ ế ậ ạ ổ ứ ế ể

tra, x lý ph t vi ph m nh m đ m b o thu thu đ y đ , k p th i và đúng lu t. ế ầ ủ ị ử ả ả ậ ạ ạ ằ ờ

-

Ngày nay vai trò c a thu ngày càng nâng cao, vì v y b máy qu n lý thu ủ ế ả ậ ộ ế

ngày đ c hoàn thi n h n, chuyên nghi p h n, h p tác v i đ i t ượ ớ ố ượ ệ ệ ơ ơ ợ ế ng n p thu , ộ

giúp ng i n p thu th hi n quy n và nghĩa v công dân c a mình. ườ ộ ế ể ệ ủ ụ ề

M c tiêu c a qu n lý thu ủ ụ ả ế

M t làộ , đ m b o k ho ch thu thu đ y đ , k p th i và đúng lu t nh m tài ế ầ ủ ị ế ậ ạ ằ ả ả ờ

tr k p th i cho nh ng chi tiêu công c c a nhà n ụ ủ ợ ị ữ ờ ướ ứ c, đ ng th i th c hi n ch c ự ệ ờ ồ

năng và nhi m v c a nhà n c. ụ ủ ệ ướ

i n p thu , cán Hai là, nâng cao nh n th c c a cán b thu cũng nh ng ứ ủ ư ế ậ ộ ườ ộ ế

b thu ph i có trách nhi m giúp ng ộ ệ ế ả ườ ộ i n p thu hi u rõ h n v quy n và nghĩa ơ ế ể ề ề

v n, gi i thích…V n đ v c a mình thông qua công tác ti p xúc, tuyên truy n, t ụ ủ ề ư ấ ế ả ấ ề

ng i n p thu ch a nh n th c đúng v thu là nguyên nhân c b n d n đ n tình ườ ộ ế ư ơ ả ứ ề ế ế ẫ ậ

tr ng th t thu thu và gian l n thu . ế ế ạ ấ ậ

Ba là, c c quan thu và đ i t ng n p thu ph i tôn tr ng pháp lu t v ả ơ ố ượ ế ậ ề ế ả ộ ọ

thu nói riêng và h th ng pháp lu t nói chung. ệ ố ế ậ

1.4. X lý vi ph m pháp lu t v thu ậ ề ử ạ ế

Hành vi vi ph m trong lĩnh v c thu là hành vi do t ự ế ạ ổ ứ ạ ch c, cá nhân vi ph m

ề ậ nh ng quy đ nh c a các lu t thu , pháp l nh v thu , nh ng quy đ nh v l p ủ ữ ữ ế ệ ề ế ậ ị ị

ch ng t ứ ừ ả mua bán hàng hoá, m và ghi s k toán, nh ng quy đ nh v các kho n ổ ế ữ ề ở ị

thu phí, l phí và các quy đ nh hi n hành v các kho n thu khác c a ngân sách Nhà ệ ủ ệ ề ả ị

c.ướ n

Đ i t ng áp d ng ố ượ ụ

Các nhân, c quan, t ch c có hành vi vi ph m pháp lu t v thu (ng i vi ơ ổ ứ ậ ề ế ạ ườ

ph m), không phân bi t c ý ho c vô ý, tr tr ng h p Đi u c qu c t mà Vi ạ ệ ố ừ ườ ặ ề ướ ợ ố ế ệ t

Nam ký k t ho c gia nh p có quy đ nh khác. ế ặ ậ ị

Ng đ 14 đ n d i t ườ ừ ủ ế ướ i 16 tu i b x ph t vi ph m pháp lu t v thu do ạ ổ ị ử ạ ậ ề ế

th c hi n các hành vi c ý; ng ự ệ ố i t ườ ừ ủ đ 16 tu i tr lên b x ph t vi ph m pháp ị ử ổ ở ạ ạ

lu t v thu đ i v i m i vi ph m pháp lu t do mình gây ra. ế ố ớ ậ ề ạ ậ ọ

-

Các hành vi vi ph m pháp lu t v thu ạ ậ ề ế

Hành vi vi ph m quy đ nh v th t c thu g m: vi ph m v ch m n p h ề ủ ụ ề ậ ế ồ ạ ạ ộ ị ồ

s đăng ký thu , ch m thông báo thay đ i thông tin so v i th i h n quy đ nh; vi ổ ơ ờ ạ ế ậ ớ ị

ph m l p, khai không đ y đ các n i dung trong h s khai thu ; vi ph m v ồ ơ ủ ế ạ ạ ậ ầ ộ ề

ch m n p h s khai thu so v i th i h n quy đ nh; vi ph m các quy đ nh v cung ờ ạ ồ ơ ế ề ạ ậ ộ ớ ị ị

c p thông tin liên quan đ n xác đ nh nghĩa v thu ; vi ph m trong vi c ch p hành ấ ụ ệ ế ế ấ ạ ị

quy t đ nh ki m tra, thanh tra thu , c ng ch thi hành quy t đinh hành chính ế ị ế ưỡ ể ế ế

thu .ế

ế ố ề Hành vi vi ph m ch m n p ti n thu g m: khai sai d n đ n thi u s ti n ế ồ ế ề ẫ ậ ạ ộ

thu ph i n p ho c tăng s thu đ ặ ả ộ ế ượ ế ố ạ c hoàn; tr n thu , gian l n thu , vi ph m ế ế ậ ố

c a c quan thu , công ch c thu trong qu n lý thu ; vi ph m c a Ngân hàng ủ ơ ủ ứ ế ế ế ả ạ

th ng m i, t i b o lãnh n p ti n thu , Kho b c nhà ươ ạ ổ ứ ch c tín d ng khác, ng ụ ườ ả ế ề ạ ộ

c, cá nhân, t n ướ ổ ứ ậ ch c có liên quan trong vi c th c hiên jcacs quy đ nh c a Lu t ự ủ ệ ị

Qu n lý thu ; vi ph m v thì hành quy t đ nh c ng ch t thi hành quy t đ nh ế ị ế ề ả ạ ưỡ ế ị ế

hành chính thu .ế

-

TH C TR NG TH T THU THU C A VI T NAM Ế Ủ Ự Ấ Ạ Ệ

t Nam 1.5. Th c tr ng th t thu thu c a Vi ấ ế ủ ự ạ ệ

Th c tr ng chung c a n n kinh t ủ ề ự ạ ế

khó khăn, nhi m v thu ngân sách c a ngành Tài Trong b i c nh kinh t ố ả ế ụ ủ ệ

c tình hình đó, toàn Ngành đang tri n khai đ ng b chính là h t s c n ng n . Tr ế ứ ặ ề ướ ể ồ ộ

các gi ả ằ i pháp qu n lý thu, ch ng th t thu ngân sách, h n ch n đ ng thu nh m ế ợ ọ ế ạ ấ ả ố

ngăn ch n các hành vi gian l n thu , vi ph m trong s n xu t kinh doanh, nâng cao ế ạ ả ấ ậ ặ

tính tuân th pháp lu t c a ng i n p thu … ậ ủ ủ ườ ộ ế

Nh ng khó khăn chung c a n n kinh t ủ ữ ề ế ủ đã t o áp l c l n thu NSNN c a ự ớ ạ

ngành Thu nói riêng và ngành Tài chính nói chung trong năm 2013. Trong khi đó, ế

nhi m v thu NSNN c a ngành Thu l ế ạ ủ ụ ệ i đang đ i m t v i th c tr ng tr n thu và ự ặ ớ ế ạ ố ố

gian l n thu ngày càng tinh vi và ph c t p. Theo báo cáo c a T ng c c Thu , s ứ ạ ế ố ủ ụ ế ậ ổ

thu NSNN c a ngành Thu trong 8 tháng đ u năm 2013 c đ t 390.712 t đ ng, ủ ế ầ ướ ạ ỷ ồ

ng đ ng 60,6% so v i d toán, b ng 107,2% so v i cùng kỳ năm 2012. Trong t ươ ươ ớ ự ằ ớ

tháng 8/2013, Ngành thu c đ t 38.100 t ướ ạ ỷ ồ ằ đ ng, b ng 5,9% so v i d toán, b ng ớ ự ằ

101,8% so v i th c hi n cùng kỳ năm 2012. ệ ự ớ

Bi u đ 2. D đoán thu NSNN c a ngành thu (t đ ng) ế ỷ ồ ể ồ ủ ự

Báo cáo s k t công tác 6 tháng đ u năm c a T ng c c Thu năm 2013 cho ơ ế ủ ụ ế ầ ổ

th y, Thanh tra B Tài chính và T ng c c Thu đã ti n hành nhi u cu c thanh tra, ụ ế ề ế ấ ộ ổ ộ

ki m tra vi c ch p hành các quy đ nh c a pháp lu t v thu , trong đó có n i dung ủ ậ ề ệ ể ế ấ ộ ị

i 7 C c Thu (TP. Hà N i, TP. H Chí Minh, H i Phòng, Bình hoàn thu GTGT t ế ạ ụ ế ả ồ ộ

D ng, Đ ng Nai, Bà R a - Vũng Tàu và B c Ninh). Toàn Ngành đã ti n hành ươ ế ắ ồ ị

ộ 1.064 cu c ki m tra n i b (riêng ki m tra chuyên đ v thu GTGT là 577 cu c), ộ ộ ề ề ể ế ể ộ

c đ t 2,37 t đ t 53% k ho ch, qua đó ki n ngh truy thu ạ ế ế ạ ị ướ ạ ỷ ồ đ ng n p NSNN. ộ

Riêng trong tháng 7/2013, T ng c c Thu ki m tra vi c hoàn thu GTGT t ế ể ụ ệ ế ổ ạ i 2

C c Thu An Giang và Long An. K t qu , qua thanh, ki m tra h s khai thu t ả ồ ơ ế ạ i ụ ế ể ế

ồ các c c thu đã phát hi n NNT kê khai thi u thu GTGT s ti n là 65,8 tri u đ ng ế ố ề ụ ế ệ ế ệ

và thu TNDN ph i t m kê khai b sung 330 tri u đ ng. ả ạ ệ ế ổ ồ

Trong 5 tháng đ u năm 2013, ngành Thu đã th c hi n thanh, ki m tra ự ế ệ ể ầ

18.198 DN, đ t 25,2% nhi m v k ho ch, tăng 6,1% so v i cùng kỳ năm 2012; S ụ ế ạ ệ ạ ớ ố

thu x lý tăng thu qua thanh tra, ki m tra là 3.185,9 t đ ng, b ng 99,7% so cùng ế ử ể ỷ ồ ằ

đ ng, b ng 73,5% so v i s kỳ năm 2012; S ti n n p vào NSNN là 2.342,8 t ộ ố ề ỷ ồ ớ ố ằ

truy thu và ph t, tăng 54,5% so cùng kỳ. Trong đó, Ngành đã thanh tra, ki m tra 382 ể ạ

DN l , có d u hi u chuy n giá và DN có ho t đ ng giao d ch liên k t; truy thu, ỗ ạ ộ ệ ể ế ấ ị

qua thanh tra là 16,8 t đ ng, truy hoàn, ph t là 127,24 t ạ ỷ ồ đ ng, gi m kh u tr ả ấ ừ ỷ ồ

qua thanh tra là 444,1 t đ ng. gi m l ả ỗ ỷ ồ

Ngoài ra, trong 6 tháng đ u năm 2013, toàn Ngành đã thu đ c 30% s n ầ ượ ố ợ

thu t ế ạ ầ i th i đi m 31/12/2012 chuy n sang. Tuy nhiên, t ng s n 6 tháng đ u ố ợ ể ể ờ ổ

năm v n m c cao v i con s 64.632 t đ ng, tăng 15.497 t đ ng (tăng 32%) so ẫ ở ứ ớ ố ỷ ồ ỷ ồ

v i th i đi m 31/12/2012, trong đó chi m t ớ ể ế ờ ỷ ọ ề tr ng l n nh t là 2 nhóm n : Ti n ấ ớ ợ

ề thu n đ n 90 ngày chi m 27,5%, tăng 32,8% so v i th i đi m 31/12/2012; Ti n ế ợ ế ế ể ớ ờ

thu n trên 90 ngày chi m t ế ợ ế ỷ ọ ể tr ng 54,8%, tăng 26,9% so v i th i đi m ớ ờ

31/12/2012. Cùng v i đó, c quan thu đã th c hi n gia h n n p thu GTGT cho ự ế ệ ế ạ ớ ơ ộ

đ ng; gia h n n p thu TNDN cho 45.037 105.037 DN, v i s ti n là 4.428,5 t ớ ố ề ỷ ồ ế ạ ộ

c gia h n là 951,7 t đ ng. DN, v i s ti n thu đ ớ ố ề ế ượ ạ ỷ ồ

Nh ng khó khăn ch y u tác đ ng đ n k t qu thu c a ngành Thu bao ế ủ ế ữ ủ ế ế ả ộ

m c cao, tình tr ng DN g m hàng hóa tiêu th ch m, l ồ ụ ậ ượ ng hàng t n kho v n ồ ẫ ở ứ ạ

ng ng ho t đ ng kinh doanh v n ti p t c x y ra, th tr ng b t đ ng s n ch a có ế ụ ả ạ ộ ị ườ ừ ẫ ấ ộ ư ả

i d ng tình hình kinh t khó khăn, không d u hi u ph c h i... Không ch có v y, l ấ ụ ồ ậ ợ ụ ệ ỉ ế

ể ộ ít DN s d ng nhi u “mánh” đ gian l n thu nh : kê khai thu nh p gi m đ n p ế ư ử ụ ề ể ậ ậ ả

thu ít, khai l đ tr n thu , l p công ty “ma” đ t in hóa đ n thu giá tr gia ế ỗ ể ố ế ậ ể ự ế ơ ị

tăng GTGT... Đ c bi t, hi n t ng DN FDI kê khai l ặ ệ ệ ượ ỗ ả đang khá ph bi n (kho ng ổ ế

50% t ng s DN FDI đang ho t đ ng trên c n c, trong đó có nhi u DN kê khai ạ ộ ả ướ ổ ố ề

liên t c trong 3 năm). Th c tr ng này đã gây t n th t r t nhi u cho ngân sách l ỗ ấ ấ ụ ự ề ạ ổ

nhà n c, chúng ta s tìm hi u rõ v n đ này ngay sau đây. ướ ẽ ề ể ấ

Tình hình tr n thu c a các doanh nghi p FDI ế ủ ố ệ

Hi n t ng DN FDI kê khai l đang khá ph bi n (kho ng 50% t ng s ệ ượ ỗ ổ ế ả ổ ố

DN FDI đang ho t đ ng trên c n c, trong đó có nhi u DN kê khai l ạ ộ ả ướ ề ỗ ụ liên t c

trong 3 năm). Đi n hình t ng thu hút FDI khá t t, năm ể ạ ỉ i t nh Bình D ng - đ a ph ươ ị ươ ố

2010, trong t ng s 1.490 DN có t i 754 DN FDI kê khai l , chi m 50,6%. Đáng ổ ố ớ ỗ ế

chú ý, dù làm ăn thua l trong th i gian dài nh ng nhi u DN v n không ng ng m ỗ ư ừ ề ẫ ờ ở

r ng đ u t ộ . ầ ư

T năm 2006 đ n nay, hi n t ng chuy n giá c a các DN FDI ngày càng ệ ượ ừ ế ủ ể

tinh vi h n, v i vi c đi u chuy n l i nhu n t n i có thu su t cao sang n i có ể ợ ệ ề ơ ớ ậ ừ ơ ế ấ ơ

thu su t th p h n đ tránh thu . Nh ng v vi c chuy n giá “đình đám” th i gian ế ấ ụ ệ ữ ể ế ể ấ ơ ờ

ụ qua c a Coca - Cola, Adidas, Metro Cash & Carry, Keangnam và Nestlé... liên t c ủ

báo l .ỗ

Ph i th a nh n r ng ho t ậ ằ ạ đ ng c a khu v c DN FDI đã góp ph n không ừ ủ ự ầ ả ộ

nh đ n s đ i thay, phát tri n l n m nh c a n n kinh t t Nam, gi ỏ ế ự ổ ủ ề ể ớ ạ Vi ế ệ ả ế i quy t

vi c làm cho hàng tri u lao đ ng. Tuy nhiên, chính sách u đãi đ u t c a nhà ầ ư ủ ư ệ ệ ộ

c, đang b c l nhi u h n ch , c quan nhà n n ướ ộ ộ ề ạ ế ơ ướ ố c không ch đau đ u, nh c nh i ứ ầ ỉ

tr c v n n n chuy n giá, l , lãi th t, m t b ph n DN FDI đã b tr n, “xù ướ ể ấ ạ gi ỗ ả ộ ộ ỏ ố ậ ậ

n ” thu xu t nh p kh u… ợ ế ấ ậ ẩ

Ph nả ánh c a nhi u c c h i quan cho th y, DN FDI tr n n ủ ụ ề ả ấ ố ợ

thuế đã ở m cứ đáng lo ng i, s n ạ ố ợ thuế m i vỗ ụ lên đ n hàng ch c t ụ ỷ đ ngồ . ế

Đi n hình n ng h p c a Công ty trách nhi m h u h n Diing Long ể h tr ư ườ ủ ữ ệ ạ ợ

Vi t Nam t ệ ạ ấ i Bình D ng. Công ty này n thu nh p nguyên li u đ s n xu t ể ả ươ ế ệ ậ ợ

hàng xu t kh u lên t i h n 17 t ấ ẩ ớ ơ ỷ ồ đ ng. S ti n này ch a k p thu h i thì ban giám ư ị ố ề ồ

đ c c a Diing Long đã v n ố ủ ề ướ c. Công ty r i vào tình tr ng v ng ch trong khi tài ạ ủ ắ ơ

i ngân hàng. Hi n công ty ch còn m t nhà x ng trên di n tích s n đã th ch p t ả ế ấ ạ ệ ộ ỉ ưở ệ

3 ha t đ ng, song, tài s n này đã đ ạ i M Ph ỹ c ướ ướ c tính tr giá 70 t ị ỷ ồ ả ượ ế ấ c th ch p

đ ng. V i tr t ạ i ngân hàng v i s ti n vay trên 100 t ớ ố ề ỷ ồ ớ ườ ng h p nh v y, c quan ư ậ ợ ơ

h i quan g n nh "bó tay" đ đòi đ ư ả ể ầ ượ ệ c thu c a doanh nghi p. ế ủ

Đ i t ố ượ ng DN FDI b tr n và n thu ch y u t p trung ợ ủ ế ậ ỏ ố ế ở ả các DN s n

i c a m t s chuyên gia kinh t xu t xu t kh u. Theo lý gi ẩ ấ ấ ả ủ ộ ố ế , do bi n đ ng kinh t ộ ế ế ,

ó khăn, giá nhân công t i Vi s n xu t xu t kh u kh ấ ả ấ ẩ ạ ệ ạ t Nam cũng không còn c nh

c trong khu v c, nhi u DN FDI l tranh so v i nhi u n ớ ề ướ ự ề ợ ụ i d ng c h i này đ ơ ộ ể

“tháo ch y”. ạ

Th c t DN FDI b ự ế ỏ tr n, xù ố nợ thuế không còn là cá bi ả t. ệ H i quan H i ả

Phòng m i đ a ra th ng kê, t i đ n v hi n còn 14 DN n thu có ch là ng ớ ư ố ạ ơ ị ệ ủ ế ợ ườ i

đ ng. Các DN này m t khai n ướ c ngoài đã b tr n, v i t ng s n g n 11,7 t ớ ổ ố ợ ầ ỏ ố ỷ ồ ở ờ

trong kho ng th i gian t năm 2003 tr i đây, s n c a các DN bao g m n ả ờ ừ l ở ạ ố ợ ủ ồ ợ

thu NK, thu GTGT và m t s tr ng h p n ti n ph t ch m n p. Trong s 14 ộ ố ườ ế ế ợ ề ạ ậ ợ ộ ố

DN này, DN có s n nhi u nh t trên 7,2 t ố ợ ề ấ ỷ ồ đ ng (g n 3,7 t ầ ỷ ơ thu GTGT và h n ế

3,5 t thu NK) là Công ty TNHH Đ u t ỷ ầ ư ế và Phát tri n Kenmark. ể

Lãnh đ o H i quan Hà N i cho bi t, đ n v đang rà soát các ngu n n ạ ả ộ ế ơ ồ ị ợ

thu , t p trung vào đ i t ng DN FDI. Còn theo C c H i quan TP.H Chí Minh, ế ậ ố ượ ụ ả ồ

hi n còn 1.114 DN n thu b tr n kh i đ a ch đăng kí kinh doanh, không kinh ế ỏ ố ỏ ị ệ ợ ỉ

doanh t ạ ị i đ a ch đăng ký, ỉ ng ng và t m ng ng ho t đ ng. S DN nêu trên n thu ạ ộ ư ư ạ ố ợ ế

đ ng. XNK t ng c ng trên 416 t ộ ổ ỷ ồ

Theo H i quan Đ ng Nai, nh ng DN phát sinh n đ ng trên đ a bàn còn có ợ ọ ữ ả ồ ị

th rà soát và đôn đ c k p th i, nh ng v i nh ng tr ư ữ ể ố ờ ớ ị ườ ặ ng h p DN ngoài t nh, đ c ợ ỉ

bi ệ ạ t là DN FDI các bi n pháp xem ch ng không hi u qu . Vi c ki m ch ng ho t ừ ứ ệ ệ ệ ể ả

i, nhân l c đ đ ng c a các DN này đ đôn đ c thu r t t n kém v chí phí đi l ố ộ ế ấ ố ủ ể ề ạ ự ể

theo dõi. Trong khi đó, vi c ph i h p gi a các b , ngành, c quan ch c năng còn ữ ố ợ ứ ệ ộ ơ

r i r c, mang tính c c b , ch a h tr tích c c cho yêu c u qu n lý thu . ế ờ ạ ư ỗ ợ ụ ộ ự ầ ả

ng h p DN n c ngoài n T iạ Bình D ng và Đ ng Nai, r t nhi u tr ươ ề ấ ồ ườ ợ ướ ợ

thu , b tr n v n c không có cách nào thu h i đ c thu ế ỏ ố ề ướ ồ ượ ề ế. H u h t các DN đ u ế ầ

th ch p tài s n t i ngân hàng, khi DN có v n đ khó khăn trong ho t đ ng, ngân ế ấ ả ạ ạ ộ ề ấ

hàng thu h i tài s n, c quan h i quan không có ngu n đ trích thu h i thu . ế ể ả ả ồ ơ ồ ồ

ng vào v khó Hi n nay, H i quan Bình D ng và Đ ng Nai cũng đang v ươ ệ ả ồ ướ ụ

đ ng c a Công ty CP đi n GREE (tr s t i KCN Vi thu h i thu ồ ế n trên 22 t ợ ỷ ồ ụ ở ạ ủ ệ ệ t

Nam - Singapore). DN đã ng ng ho t đ ng, lãnh đ o DN "b t vô âm tín". ạ ộ ư ặ ạ

ng h p Công ty Không có cách nào thu h i nồ ợ thuế 13 tỷ đ ng đ i ố v i tr ớ ườ ồ ợ

TNHH Woolim Vina (Hàn Qu c ng ng ho t đ ng t cu i 2008), H i quan Bình ạ ộ ừ ố ừ ả ố

D ng cũng đã ph i đ ngh T ng c c H i quan h ả ề ị ổ ươ ụ ả ướ ng d n đ n v yêu c u m ị ẫ ầ ơ ở

th t c phá s n đ i v i DN này. Ngày 4/11/2010 C c H i quan Bình D ng đã đ ố ớ ủ ụ ươ ụ ả ả ề

ố ngh c quan qu n lý xu t nh p c nh d ng xu t c nh đ i v i ch DN đ ph i ừ ố ớ ấ ả ị ơ ủ ể ậ ả ả ấ

h p x lý s n thu c a công ty. Tuy nhiên, v vi c cũng vô cùng ph c t p liên ợ ụ ệ ứ ạ ố ợ ế ủ ử

quan đ n tòa án, ngân hàng Vi t Nam, Ngân hàng LD Shinhan Vina và công ty ế ệ

i Hàn Qu c… Woolim ind.Co.,Ltd (Công ty m Công ty TNHH Woolim Vina) t ẹ ạ ố

1.6. Nh n di n các hành vi gian l n thu ệ ậ ầ ế

Các hành vi gian l n thu n i đ a ế ộ ị ậ

B ngoài s sách k toán ổ ỏ ế

i n p thu th Đây là th đo n khá ph bi n hi n nay. Theo đó, ng ổ ế ủ ệ ạ ườ ộ ế ườ ng

s d ng đ ng th i hai h th ng s sách k toán, m t h th ng s k toán n i b ử ụ ộ ệ ố ệ ố ổ ế ộ ộ ế ồ ờ ổ

ph n ánh đ y đ các giao d ch kinh t ầ ủ ả ị ế ệ ố , h th ng k toán còn l ế ạ ộ i ch ph n ánh m t ả ỉ

ph n các giao d ch kinh t các DN ầ ị ế ể đ khai thu . Ki u hành vi này th ể ế ườ ng x y ra ả ở

kinh doanh ho t đ ng trong lĩnh v c kinh doanh bán l , ăn u ng, khách s n, xây ạ ộ ự ẻ ạ ố

d ng dân d ng và s n xu t nh . Đây chính là m t ki u ho t đ ng kinh t ự ạ ộ ụ ể ả ấ ỏ ộ ế ầ ng m

mà môi tr ng thu n l i c a nó là n n kinh t ti n m t. ườ ậ ợ ủ ề ế ề ặ

M t s v tr n thu b phanh phui th i gian qua cho th y hành vi này khá ờ ộ ố ụ ố ế ị ấ

ệ ph bi n và gây th t thu ngân sách. Ch ng h n, Công ty TNHH thông tin tín nhi m ổ ế ẳ ạ ấ

t Nam đã tr n thu 1.028 tri u đ ng qua hành vi không ghi s và x p h ng DN Vi ạ ế ệ ế ệ ố ồ ổ

k toán ti n bán quy n mua căn h ; Công ty Vi n thông đi n l c bán hàng không ế ệ ự ề ề ễ ộ

xu t hóa đ n, không ph n ánh vào s k toán đ tr n thu 37 t đ ng. ể ố ổ ế ế ấ ả ơ ỷ ồ

T o giao d ch bán hàng gi ạ ị m o ả ạ

M c tiêu c a th đo n này là chi m đo t ti n NSNN thông qua hoàn thu ạ ề ụ ủ ủ ế ạ ế

ho c ti p tay cho hành vi tham nhũng NSNN c a m t b ph n công ch c đ ộ ộ ủ ứ ế ậ ặ ượ c

giao nhi m v mua s m tài s n, hàng hóa, d ch v cho c quan nhà n c. Th ụ ụ ệ ả ắ ơ ị ướ ủ

đo n này cũng liên quan đ n hành vi giao d ch mua hàng gi m o s phân tích ế ạ ị ả ạ ẽ

i đây nh m giúp cho bên mua tăng thu GTGT đ u vào đ d ướ ế ầ ằ ượ ả c kh u tr và gi m ừ ấ

chi phí tính thu thu nh p DN. ế ậ

ạ Đi n hình cho th đo n này là hành vi xu t kh u kh ng nh m chi m đo t ủ ể ế ấ ạ ẩ ằ ố

ti n qua hoàn thu GTGT t ế ề ừ ố ớ NSNN. Xu t kh u kh ng ch y u di n ra đ i v i ủ ế ễ ấ ẩ ố

ph ươ ng th c xu t kh u ti u ng ch qua biên gi ể ứ ạ ẩ ấ ớ ộ i. D ng gian l n này đã có m t ậ ạ

th i b ngăn ch n đ u tranh quy t li t nên gi m b t nh ng trong vài năm g n đây ờ ị ế ệ ặ ấ ư ầ ả ớ

i có xu h ng bùng phát v i nh ng hình th c tinh vi h n, đ c bi l ạ ướ ứ ữ ặ ơ ớ ệ ệ t có d u hi u ấ

tr m tr ng là ọ ầ ở ằ các t nh giáp ranh Campuchia. L i d ng h th ng sông ngòi ch ng ợ ụ ệ ố ỉ

ch t đ quay vòng hàng hóa. Sau khi làm th t c xu t kh u sang n c b n thì l ị ể ủ ụ ấ ẩ ướ ạ ạ i

i Vi i làm th đ a hàng hóa quay tr l ư ở ạ ệ t Nam không qua c a kh u, r i sau đó l ử ẩ ồ ạ ủ

ng h p này, các đ i t ng c u k t v i đ i tác n t c xu t kh u. Trong tr ẩ ụ ấ ườ ố ượ ợ ế ớ ố ấ ướ c

ngoài đ hoàn t ể ấ ớ t các th t c đ đ đi u ki n đ ngh hoàn thu GTGT. Cùng v i ề ủ ụ ể ủ ề ệ ế ị

đó, các đ i t ng này cũng áp d ng chiêu th c mua hóa đ n đ h p th c hóa thu ố ượ ể ợ ụ ứ ứ ơ ế

GTGT đ u vào và chi phí tính thu thu nh p DN. Không ph i ng u nhiên mà kim ế ậ ả ẫ ầ

ng ch xu t kh u hàng hóa t t Nam sang Campuchia tăng nhanh đáng ng , kèm ạ ấ ẩ Vi ừ ệ ờ

theo đó, s ti n hoàn thu GTGT đ i v i hàng hóa xu t kh u sang Campuchia ố ớ ố ề ế ấ ẩ

cũng tăng nhanh chóng: Năm 2011 tăng 196,4% so v i năm 2010, năm 2012 tăng ớ

190% so v i năm 2011. ớ

Ngoài xu t kh u kh ng, giao d ch bán hàng hóa, d ch v gi m o còn đ ụ ả ạ ấ ẩ ố ị ị ượ c

th c hi n ch y u thông qua các h p đ ng bán hàng kh ng; các h p đ ng cung ồ ủ ế ự ệ ợ ố ợ ồ

c th c hi n c DN c p d ch v kh ng và xu t hóa đ n kh ng. Hành vi này đ ấ ụ ấ ố ơ ố ị ượ ệ ở ả ự

“ma” và c các DN đang ho t đ ng kinh doanh bình th ng. ả ở ạ ộ ườ

T o giao d ch mua hàng gi ạ ị m o ả ạ

ả Theo th ng kê c a T ng c c H i quan, tính trung bình h ng năm có kho ng ủ ụ ả ằ ố ổ

10.000 m u hàng hóa đ ẫ ượ ế c phân tích phân lo i. Trong đó, m u khai đúng chi m ạ ẫ

kho ng 47%, sai kho ng 53%, gi m thu kho ng 7,4%. ế ả ả ả ả

Đây là hành vi tr n thu khá ph bi n hi n nay, th c t ổ ế ự ế ế ệ ố ả DN không có kho n

chi này nh ng đã t t o ra ch ng t ư ự ạ ứ ừ ể ợ đ h p pháp hóa kho n chi không có th c, vì ả ự

th có th g i đây là chi kh ng. Chi kh ng th hi n qua nh ng b ng kê thanh toán ể ệ ể ọ ữ ế ả ố ố

gi m o v i ch ký gi , h p đ ng lao đ ng gi m o (có tr ng h p tên ng i lao ả ạ ữ ớ ả ợ ồ ộ ả ạ ườ ợ ườ

ng h p tên ng i lao đ ng là có th t nh ng th c s đ ng không có th t; có tr ộ ậ ườ ợ ườ ự ự ư ậ ộ

không làm vi c cho DN đó) và th hi n nh ng hóa đ n đi mua c a c s kinh ể ệ ở ệ ủ ơ ở ữ ơ

ố doanh khác. B ng hành vi này, DN không ch tr n thu thu nh p DN mà còn tr n ỉ ố ế ậ ằ

c thu GTGT thông qua vi c kh u tr ả ế ệ ấ ừ ố ớ kh ng thu GTGT đ u vào. Đ i v i ế ầ ố

nh ng hóa đ n đi mua, đ phát hi n, c quan thu ph i làm t ế ả ữ ể ệ ơ ơ ố ế t công tác đ i chi u, ố

xác minh. Th c t th i gian qua, thông qua công tác đ i chi u hóa đ n, c quan ự ế ờ ế ố ơ ơ

thu các đ a ph ng h p gian l n. Ch ng h n, năm ế ị ươ ng đã phát hi n khá nhi u tr ệ ề ườ ậ ẳ ạ ợ

ố 2012, C c Thu Hà N i đã g i 10.200 phi u xác minh hóa đ n, g m 28.444 s ; ụ ử ế ế ộ ơ ồ

l i xác minh 7.570 phi u, chi m 74,21% s phi u g i đi. Qua xác k t qu tr ế ả ả ờ ử ế ế ế ố

minh hóa đ n và thanh tra, ki m tra, phát hi n 786 hóa đ n vi ph m, truy thu thu ể ệ ạ ơ ơ ế

GTGT là 1.198 tri u đ ng, thu thu nh p DN là 1.658 tri u đ ng và x ph t hành ử ạ ệ ế ệ ậ ồ ồ

ớ vi tr n thu 646 tri u đ ng, x ph t hành chính 369 tri u đ ng”. Tuy nhiên, v i ử ế ệ ệ ạ ố ồ ồ

ở công ngh đ i chi u hóa đ n th công nh hi n nay thì hi u qu còn r t th p, b i ư ệ ệ ố ủ ế ệ ả ấ ấ ơ

vì t l ỷ ệ ỏ ơ hóa đ n có th đ i chi u so v i s hóa đ n c n đ i chi u là quá nh . H n ơ ầ ớ ố ể ố ế ế ơ ố

ng h p DN bán hóa đ n s d ng hóa đ n c a nh ng khách hàng n a, trong tr ữ ườ ơ ử ụ ủ ữ ợ ơ

không l y đ bán cho nh ng ng ữ ể ấ ườ ế i có nhu c u mua hóa đ n thì vi c đ i chi u ệ ầ ơ ố

cũng không đem l ạ ế i k t qu . ả

Th đo n t o giao d ch mua hàng gi m o không hoàn toàn trùng v i th ạ ạ ủ ị ả ạ ớ ủ

đo n thành l p DN “ma”, do vi c t o giao d ch mua hàng gi ệ ạ ạ ậ ị ả ạ ỉ ự m o không ch th c

hi n thông qua hành vi mua hóa đ n, song gi a chúng có m i liên h m t thi t. DN ệ ậ ữ ệ ơ ố ế

“ma” là DN đ c thành l p theo quy đ nh c a Lu t Doanh nghi p nh ng th c t ượ ự ế ủ ư ệ ậ ậ ị

không s n xu t kinh doanh, ch nh m m c đích đ đi u ki n đ đ c phát hành ủ ề ể ượ ụ ệ ằ ả ấ ỉ

hoá đ n, t ơ ừ đó bán hóa đ n cho các đ i t ơ ố ượ ơ ng khác ho c trung gian l p hoá đ n ặ ậ

mua bán kh ng, l p h s gi m o đ xin hoàn thu . M c đ thi ồ ơ ả ạ ứ ộ ế ể ậ ố ệ ạ ữ t h i do nh ng

hoá đ n trôi n i này gây ra là không th ki m soát đ c, b i nó hoàn toàn ph ể ể ổ ơ ượ ở ụ

ơ thu c vào s chi phí đ u vào c n h p th c hoá c a DN mua bán hoá đ n. ầ ợ ứ ủ ầ ố ộ

Hi n nay, hình th c gian l n này càng đ ch c tinh vi h n và có h ứ ệ ậ c t ượ ổ ứ ơ ệ

th ng, tuy nhiên có m t s đ c đi m mang tính đ nh v nh : Các DN “ma” th ộ ố ặ ị ư ể ố ị ườ ng

thành l p d i d ng công ty TNHH hay DN t ng là ng i có ậ ướ ạ ư nhân; ch DN th ủ ườ ườ

ng trú đ a ph ng khác đ n đăng ký thành l p DN, h n ch v h kh u th ẩ ộ ườ ở ị ươ ế ề ế ậ ạ

trình đ h c v n, không am hi u pháp lu t; văn phòng giao d ch th ng đi thuê ộ ọ ể ậ ấ ị ườ

th i h n ng n, tr s ch t h p, tài s n không t ờ ạ ậ ẹ ụ ở ả ắ ươ ng x ng v i mô hình t ớ ứ ố ể i thi u

c a m t DN bình th ủ ộ ườ ng; đăng ký kinh doanh nhi u ngành ngh , ch y u là ề ủ ế ề

th ươ ố ng m i, d ch v t ng h p, nh ng ngành ngh không c n ph i đăng ký v n ụ ổ ữ ề ầ ả ạ ợ ị

pháp đ nh và không b t bu c có ch ng ch hành ngh ; doanh thu l n nh ng chênh ỉ ứ ư ề ắ ộ ớ ị

ậ l ch gi a thu GTGT đ u vào và thu GTGT đ u ra ít nên kê khai thu th p, th m ệ ế ấ ữ ế ế ầ ầ

chí có thu GTGT ph i n p âm nhi u kỳ nh ng không làm th t c xin hoàn thu … ả ộ ủ ụ ư ế ề ế

Ghi giá bán th p h n giá th c t ấ ơ ự ế

Hành vi này đ ượ ọ ơ c g i là “down” giá. Đây là hành vi ghi giá bán trên hóa đ n

thanh toán. Hành vi và kê khai doanh thu tính thu th p h n giá khách hàng th c t ế ấ ự ế ơ

này th ng g p các DN kinh doanh nhà hàng khách s n, v n t i t nhân, xăng ườ ặ ở ậ ả ư ạ

d u, kinh doanh v t li u xây d ng, bán ô tô và xe máy, hàng trang trí n i th t... Các ầ ậ ệ ự ấ ộ

công ty xây d ng (nhà dân và đ n v xây d ng vãng lai) khi thi công các công trình ự ự ơ ị

ng khác hay xây nhà t nhân th ở các đ a ph ị ươ ư ườ ự ng khai báo không trung th c,

ả không kê khai ho c gi u b t m t ph n công trình. Hành vi gian l n này làm gi m ầ ậ ặ ấ ớ ộ

thu GTGT và thu thu nh p doanh nghi p (TNDN) ph i n p, gây nh h ả ộ ế ế ệ ậ ả ưở ng

không nh đ n s thu ngân sách hàng năm. ỏ ế ố

Đ ch ng hành vi “down” giá ô tô và xe máy, B Tài chính đã ban hành ể ố ộ

Thông t 71/2010/ TT-BTC h ng d n n đ nh thu đ i v i c s kinh doanh ô tô, ư ướ ế ố ớ ơ ở ẫ ấ ị

xe hai bánh g n máy ghi giá bán ô tô, xe hai bánh g n máy trên hóa đ n giao cho ắ ắ ơ

ng i tiêu dùng th p h n giá giao d ch thông th ng trên th tr ng. Đây là căn c ườ ấ ơ ị ườ ị ườ ứ

pháp lý quan tr ng đ c quan thu đ u tranh ngăn ch n tình tr ng “down” giá ế ấ ể ơ ặ ạ ọ

hai m t hàng này. Tuy v y, còn m t s lĩnh v c khác ch a có nh m tr n thu ố ế ở ằ ộ ố ư ự ậ ặ

bi n pháp qu n lý h u hi u. ả ữ ệ ệ

H ch toán k toán và kê khai thu sai quy đ nh ế ế ạ ị

M c tiêu ch y u c a hành vi h ch toán k toán sai quy đ nh pháp lu t là ủ ế ủ ụ ế ạ ậ ị

che gi u doanh thu tính thu , h ch toán tăng chi phí tính thu thu nh p DN và tăng ế ạ ế ậ ấ

thu GTGT đ u vào đ c kh u tr . Các ki u h ch toán sai ch đ k toán r t đa ế ầ ượ ế ộ ế ừ ể ấ ạ ấ

ầ d ng. Khi b ki m tra phát hi n, cán b k toán có th l y c là h ch toán nh m ộ ế ạ ị ể ể ấ ệ ạ ớ

đ tránh b ph t vì hành vi tr n thu . K toán có th h ch toán gi m tr doanh thu ể ế ế ể ạ ừ ả ạ ố ị

thông qua các hình th c gi m giá, chi t kh u không đúng quy đ nh. K toán có th ứ ả ế ế ấ ị ể

h ch toán sai tài kho n k toán đ che gi u doanh thu. ạ ả ế ể ấ

Ch ng h n, khi phát sinh doanh thu bán hàng, l ra ph i h ch toán vào tài ẳ ạ ẽ ả ạ

kho n 511 thì k toán l i h ch toán vào các tài kho n k toán khác, nh h ch toán ế ả ạ ạ ư ạ ế ả

vào tài kho n 338, 138... M t s DN nh ng bán, trao đ i v t t ộ ố ả ượ ổ ậ ư ậ không ghi nh n

doanh thu mà ch h ch toán thay đ i c c u tài s n l u đ ng b ng các bút toán ổ ơ ấ ả ư ỉ ạ ằ ộ

nh p, xu t, thu, chi ho c công n ph i thu, ph i tr ; bán ph li u không xu t hóa ả ả ế ệ ả ậ ấ ặ ấ ợ

đ n, không ghi nh n doanh thu ho c h ch toán gi m chi phí s n xu t. ơ ặ ạ ả ả ấ ậ

Các d ng h ch toán sai nh m tăng chi phí đ c tr ằ ạ ạ ượ ừ ậ tính thu thu nh p ế

doanh nghi p và tăng thu GTGT đ u vào đ ch y u là: h ch toán ệ ế ầ ượ c kh u tr ấ ừ ủ ế ạ

toàn b chi phí mua s m tài s n c đ nh, xây d ng c b n vào chi phí qu n lý DN; ả ố ị ơ ả ự ả ắ ộ

đ a kh u hao tài s n c đ nh phúc l ư ả ố ị ấ ợ ả i vào chi phí kh u hao tài s n c đ nh; tài s n ả ố ị ấ

c tr c đ nh h t th i gian kh u hao v n trích kh u hao; h ch toán vào chi phí đ ố ị ế ẫ ấ ạ ấ ờ ượ ừ

các kho n chi t ả ừ thi n, các kho n chi thu c ngu n kinh phí khác đài th , chi mang ồ ệ ả ộ ọ

tính ch t tiêu dùng cá nhân c a ch DN... ủ ủ ấ

Hành vi gian l n này ch có th b phát hi n qua ki m tra báo cáo quy t toán ể ị ệ ể ế ậ ỉ

thu ho c qua thanh tra t i c s kinh doanh. Mu n phát hi n đ c hành vi này, ế ặ ạ ơ ở ệ ố ượ

cán b thanh tra, ki m tra ph i v ng vàng v nghi p v k toán và ph i nhanh ả ữ ụ ế ể ề ệ ả ộ

nh y trong đánh giá báo tài chính c a DN. ủ ạ

Các hành vi gian l n thu đ i v i hàng hóa xu t kh u, nh p kh u ế ố ớ ấ ẩ ẩ ậ ậ

Trong đi u ki n các ho t đ ng th ng m i qu c t ngày càng gia tăng, kéo ạ ộ ề ệ ươ ố ế ạ

theo s tăng tr ự ưở ồ ng không ng ng c a kim ng ch xu t kh u, nh p kh u, đ ng ủ ừ ạ ậ ấ ẩ ẩ

th i, các hành vi gian l n v thu đ i v i hàng hóa xu t kh u, nh p kh u cũng gia ế ố ớ ề ấ ẩ ậ ẩ ậ ờ

tăng đáng k v hình th c gian l n, s v gian l n và quy mô s thu gian l n. ố ụ ể ề ứ ế ậ ậ ậ ố

ấ Theo th ng kê c a c quan H i quan, gian l n thu trong ho t đ ng xu t ủ ơ ạ ộ ế ả ậ ố

kh u, nh p kh u ngày càng gia tăng và có di n bi n ph c t p v i các ph ứ ạ ễ ế ẩ ẩ ậ ớ ươ ng

th c, th đo n gian l n thu ngày càng tinh vi, thay đ i theo h ng l ứ ủ ế ậ ạ ổ ướ ợ ụ i d ng

ặ nh ng b t c p trong quy trình th t c h i quan và s thay đ i chính sách m t ấ ậ ủ ụ ữ ự ả ổ

ế ề ặ hàng... Trong đó, ph bi n nh t là các hành vi buôn l u, gian l n, tr n thu v m t ổ ế ậ ậ ấ ố

hàng, s l ng, mã hàng, xu t x , tr giá tính thu hay l ố ượ ấ ứ ị ế ợ ụ ư i d ng các chính sách u

đãi, ân h n thu ho c n thu đ tr n thu . C th nh sau: ế ụ ể ư ế ặ ợ ế ể ố ạ

Buôn l uậ

Đây là hành vi buôn bán trái phép qua biên gi ớ ấ i nh ng lo i hàng hoá c m, ữ ạ

không khai báo, tránh s qu n lý c a h i quan và tr n nghĩa v thu . Th i gian ả ự ụ ủ ế ả ố ờ

ế qua, vi c buôn bán, v n chuy n, tiêu th hàng nh p l u, hàng c m có di n bi n ụ ậ ậ ễ ệ ể ấ ậ

ph c t p, v i nh ng th đo n ngày càng tinh vi, x o quy t, khó ki m soát. Hàng ứ ạ ữ ủ ệ ể ả ạ ớ

nh p l u ch y u là hàng tiêu dùng nh qu n áo, v i, giày dép, đ ch i tr em, ư ơ ẻ ậ ậ ủ ế ầ ả ồ

u, bia và các lo i n c gi r ượ ạ ướ ả ự i khát, hàng đi n máy gia d ng, đi n l nh, th c ệ ạ ụ ệ

ph m… Sau khi nh p l u vào Vi ậ ậ ẩ ệ t Nam, các m t hàng này đ ặ ượ ỏ ậ c xé nh , v n

chuy n b ng xe khách, xe t i và đ c h p pháp hoá b ng h th ng hoá đ n mua ể ằ ả ượ ợ ệ ố ằ ơ

qua bán l i gi a các DN. ạ ữ

Bên c nh ho t đ ng buôn l u nêu trên, l ạ ộ ậ ạ ợ ụ ề ủ ụ i d ng s thông thoáng v th t c ự

ư h i quan, nhi u ch hàng đã th c hi n ho t đ ng xu t kh u, nh p kh u nh ng ả ạ ộ ủ ự ề ệ ấ ẩ ậ ẩ

không khai báo đ y đ các m t hàng ho c c tình khai thi u s l ế ố ượ ặ ố ủ ặ ầ ấ ng hàng xu t

kh u, nh p kh u đ không ph i n p thu . ế ả ộ ể ẩ ậ ẩ

Khai sai ch ng lo i hàng hoá ủ ạ

V i s gia tăng c a kh i l ng hàng hóa xu t kh u, nh p kh u trong khi ớ ự ố ượ ủ ấ ẩ ậ ẩ

ngu n l c c a c quan h i quan có h n và th c hi n yêu c u đ n gi n, nhanh ồ ự ủ ơ ự ệ ạ ầ ả ả ơ

chóng, thu n l i trong th t c h i quan, c quan h i quan ch ti n hành ki m tra ậ ợ ủ ụ ả ỉ ế ể ả ơ

th c t hàng hóa khi có nghi v n ho c có m c đ r i ro cao. Do đó, vi c phân ự ế ộ ủ ứ ệ ặ ấ

ộ ấ lo i, khai báo và áp mã hàng hóa xu t kh u, nh p kh u đ tính thu ph thu c r t ẩ ế ụ ể ậ ấ ẩ ạ

th i gian qua, nhi u ch l n vào m c đ tuân th c a ng ớ ứ ộ ủ ủ ườ ộ i n p thu . Th c t ế ự ế ờ ề ủ

hàng đã l ợ ụ ệ i d ng các v n đ trên đ th c hi n gian l n thu nh p kh u b ng vi c ể ự ệ ề ế ậ ằ ậ ẩ ấ

khai báo sai tên hàng, sai mã s hàng hóa. Theo th ng kê c a T ng c c H i quan, ụ ủ ả ố ố ổ

tính trung bình h ng năm có kho ng 10.000 m u hàng hóa đ c phân tích phân ẫ ả ằ ượ

lo i. Trong đó, m u khai đúng chi m kho ng 47%, sai kho ng 53%, gi m thu ế ả ả ả ạ ẫ ế

kho ng 7,4%. Các hành vi th ả ườ ng g p là: ặ

Th nh t, ẩ ấ C tình khai sai tên hàng hóa, ch ng lo i hàng hóa nh p kh u ứ ủ ạ ậ ố

nh m m c đích gi m s thu ph i n p. Ch y u là khai sai mã s hàng t mã ả ộ ủ ế ụ ế ằ ả ố ố ừ

hàng có thu su t cao sang mã hàng có thu su t th p. Nhi u tr ế ấ ế ấ ề ấ ườ ng h p, ng ợ ườ i

i d ng s ph c t p c a các hàng hóa là các h n h p, các hóa ch t khó n p thu l ộ ế ợ ụ ự ứ ạ ủ ấ ỗ ợ

phân bi t, xác đ nh b ng c m quan đ khai theo h ng có l i cho mình. ệ ể ả ằ ị ướ ợ

Ng i n p thu gian l n thu b ng cách nh p kh u hàng hóa là Th hai, ứ ườ ộ ế ằ ế ậ ậ ẩ

s n ph m hoàn ch nh nh ng l ả ư ẩ ỉ ạ i tháo b t m t s b ph n đ tr thành hàng hóa ậ ộ ố ộ ể ở ớ

ch a hoàn thi n nh m h ư ệ ằ ưở ng thu su t th p c a hàng linh ki n. ấ ủ ế ấ ệ

Khai sai xu t x hàng hóa nh p kh u ấ ứ ậ ẩ

Thu su t thu nh p kh u c a Vi t Nam đ c phân bi t theo xu t x hàng ẩ ủ ế ấ ế ậ ệ ượ ệ ấ ứ

hóa nh p kh u. L i d ng vi c áp d ng thu su t u đãi ho c thu su t u đãi ế ấ ư ế ấ ư ợ ụ ụ ệ ặ ậ ẩ

t đ i v i các hàng hóa có xu t x t các n c, vùng lãnh th , khu v c th đ c bi ặ ệ ố ớ ấ ứ ừ ướ ự ổ ị

tr ng đã có th a thu n v u đãi t i hu qu c hay u đãi đ c bi t v i Vi t Nam, ườ ề ư ậ ỏ ố ệ ố ư ặ ệ ớ ệ

ấ các ch hàng hóa c tình khai sai xu t x hàng hóa nh p kh u và làm các gi y ấ ứ ủ ậ ẩ ố

ch ng nh n xu t x (C/O) gi đ đ c h ng các m c thu su t u đãi, u đãi ấ ứ ứ ậ ả ể ượ ưở ế ấ ư ứ ư

t. đ c bi ặ ệ

Gian l n giá tính thu ậ ế

Gian l n thu trong ho t đ ng xu t kh u, nh p kh u thông qua giá tính ạ ộ ế ấ ẩ ậ ẩ ậ

ng đ c các ch thu là hành vi r t ph bi n hi n nay. Các hành vi gian l n th ệ ổ ế ế ậ ấ ườ ượ ủ

i các hình th c sau: hàng th c hi n d ự ệ ướ ứ

Th nh t, ứ ấ ch hàng khai báo th p tr giá đ i v i nh ng m t hàng ch u thu ố ớ ủ ữ ấ ặ ị ị ế

t, nh ng m t hàng hay bi n đ ng v giá. su t cao, ch u thu tiêu th đ c bi ế ụ ặ ấ ị ệ ữ ế ề ặ ộ

ch hàng d a vào danh m c d li u giá c a c quan h i quan đ Th hai, ứ ụ ữ ệ ủ ơ ủ ự ả ể

khai báo th p tr giá c a các lô hàng nh p kh u gi ng h t, t ng t th p h n tr ệ ươ ủ ậ ẩ ấ ố ị ự ấ ơ ị

, sau đó khai báo th p d n tr giá khai báo đ i v i các lô hàng giá giao d ch th c t ị ự ế ố ớ ấ ầ ị

cùng lo i, t ng t đã nh p kh u tr c. B ng hành vi này, ch hàng đã l ạ ươ ự ẩ ậ ướ ủ ằ ợ ụ i d ng

các quy đ nh v xác đ nh tr giá tính thu hàng nh p kh u theo ph ng pháp tr giá ề ế ậ ẩ ị ị ị ươ ị

ng t giao d ch hàng nh p kh u gi ng h t/t ậ ệ ươ ẩ ố ị đ đ ự ể ượ ấ c tính thu v i m c giá th p ế ớ ứ

h n so v i tr giá giao d ch th c t ơ ớ ị . ự ế ị

Th ba,ứ ch hàng khai báo th p tr giá đ i v i lô hàng nh p th đ thăm dò ố ớ ử ể ủ ấ ậ ị

thái đ c a c quan h i quan sau đó nh p kh u ộ ủ ơ ẩ ồ ạ ậ ả ả t liên t c trong m t kho ng ụ ộ

th i gian ng n theo m c giá th p đã khai báo tr ứ ấ ắ ờ ướ c đó và khi c quan h i quan ơ ả

ch a k p xác minh, x lý, ch hàng đã ti n hành gi ư ị ử ủ ế ả ỏ ị i th DN ho c b tr n kh i đ a ặ ỏ ố ể

ch đăng ký kinh doanh. ỉ

Th t ậ ,ứ ư do theo chính sách thu đ i v i linh ki n ho c nguyên li u nh p ế ố ớ ệ ệ ặ

kh u th p h n hàng nguyên chi c nên DN th c hi n vi c “down” giá b ng th ự ế ệ ệ ằ ẩ ấ ơ ủ

ẩ đo n tháo r i hàng nguyên chi c thành linh ki n ho c nguyên li u nh p kh u. ế ệ ệ ặ ậ ạ ờ

Đi u này đ c th c hi n qua vi c ch hàng thành l p nhi u công ty khác nhau ề ượ ự ủ ệ ệ ề ậ

ẩ ho c ti n hành móc n i v i nhi u công ty đ m i công ty ti n hành nh p kh u ố ớ ể ỗ ế ề ế ậ ặ

m t b ph n c u thành c a hàng nguyên chi c v các c a kh u khác nhau trong ộ ộ ử ủ ề ế ẩ ậ ấ

nhi u th i đi m khác nhau đ tránh s ki m soát c a c quan h i quan. ủ ơ ự ể ề ể ể ả ờ

Th năm, ch hàng l i d ng các quy đ nh v chi ứ ủ ợ ụ ề ị ế ặ t kh u, gi m giá ho c ả ấ

ồ không khai báo ti n b n quy n, phí gi y phép, các kho n tr giúp, phí hoa h ng ề ề ấ ả ả ợ

ho c các kho n thanh toán gián ti p đ làm gi m tr giá tính thu hàng nh p kh u. ế ể ế ả ậ ẩ ặ ả ị

ch hàng khai tăng tr giá tính thu so v i giá tr th c t c a hàng Th sáu, ứ ị ự ế ủ ủ ế ớ ị

và chuy n l c ngoài… hóa nh p kh u đ tăng v n đ u t ể ầ ư ậ ẩ ố ể ợ i nhu n ra n ậ ướ

Gi m o m c đích xu t kh u, nh p kh u đ đ ng u đãi thu c h ả ạ ẩ ể ượ ưở ư ụ ấ ẩ ậ ế

ng hay đ Ch ng t ứ th ừ ườ ượ c các ch hàng gi ủ ả ạ m o v i m c gian l n thu ụ ậ ớ ế

th ng là các ch ng t ườ ứ ừ ộ n p thu (nh m gi ế ằ i t a c ả ỏ ưỡ ả ng ch thu c a c quan h i ế ủ ơ ế

quan) ho c các h s h i quan (đ h p th c hóa các lô hàng nh p l u). Trong đó, ồ ơ ả ậ ậ ể ợ ứ ặ

các tr ườ ố ng h p ph bi n là gian l n thu qua vi c th c hi n chính sách u đãi đ i ổ ế ư ự ệ ế ệ ậ ợ

; gian l n qua vi c l i d ng chính sách qu n lý đ i v i hàng v i các d án đ u t ự ớ ầ ư ệ ợ ụ ố ớ ậ ả

gia công; gian l n thông qua vi c l ệ ợ ụ ạ i d ng hình th c t m nh p tái xu t và t m ứ ạ ậ ấ ậ

xu t tái nh p... Đi n hình nh t là v buôn l u xăng A92 l ấ ụ ể ậ ấ ậ ợ ụ ứ ạ i d ng hình th c t m

nh p tái xu t, tr giá c tính 27 t đ ng t i vùng bi n Thanh Hoá vào tháng ậ ấ ị ướ ỷ ồ ạ ể

7/2012; hành vi buôn l u c a Công ty TNHH m t thành viên xăng d u hàng không ậ ủ ầ ộ

Vi t Nam (Vinapco) d i hình th c l ệ ướ ứ ợ ụ ử i d ng t m nh p tái xu t xăng d u qua c a ấ ậ ạ ầ

kh u đ ng b đ buôn l u 296,6 t n xăng A92, tr giá kho ng 8 t đ ng, s thu ẩ ườ ộ ể ấ ả ậ ị ỷ ồ ố ế

DN gian l n c tính 2,5 t đ ng. ậ ướ ỷ ồ

ậ Cũng theo th ng kê c a H i quan, trong nh ng năm qua đã có 500 ôtô nh p ữ ủ ả ố

vào Vi ệ ế t Nam theo hình th c t m nh p tái xu t nh ng đ n nay ch có 100 chi c ứ ạ ư ế ậ ấ ỉ

làm th t c xu t và nh p tr l ấ ủ ụ ở ạ ậ ấ i. Nghĩa là còn 400 chi c không làm th t c xu t ủ ụ ế

và nh p tr l ậ ở ạ i mà l u hành trong n i đ a gây th t thu s ti n thu r t l n cho Nhà ấ ế ấ ớ ố ề ộ ị ư

c.ướ n

Ngoài ra, nhi u ch hàng l ề ủ ợ ụ ậ i d ng quy đ nh chuy n c a kh u đ gian l n ể ử ể ẩ ị

thu ; l i d ng chính sách ân h n thu đ n thu sau đó t u tán bán hàng và b ế ợ ụ ế ể ợ ế ạ ẩ ỏ

tr n kh i tr s kinh doanh mà không làm th t c gi ỏ ụ ở ủ ụ ố ả ệ i th DN đ tránh th c hi n ự ể ể

nghĩa v n p thu ... ụ ộ ế

NGUYÊN NHÂN TH T THU THU VI T NAM: Ế Ở Ệ Ấ

1.7. Nguyên nhân chung:

Nguyên nhân ch quan ủ

Th nh t, h th ng pháp lu t c a n ệ ố ậ ủ ứ ấ ướ ộ c ta còn ch a đ ng b , nhi u n i ồ ư ề ộ

dung còn ch ng chéo, gây khó khăn cho ng i th c hi n. ồ ườ ự ệ

Chính sách thành l p doanh nghi p theo Lu t doanh nghi p khá thông ệ ệ ậ ậ

thoáng, nh ng vi c theo dõi n m b t tình hình ho t đ ng c a doanh nghi p đó nh ạ ộ ư ủ ệ ệ ắ ắ ư

ấ th nào thì còn buông l ng. T khâu h u ki m, qu n lý doanh nghi p sau gi y ậ ừ ế ể ệ ả ỏ

phép đ n s ph i h p gi a c quan thu và các c quan qu n lý Nhà n c còn ế ự ữ ơ ố ợ ế ả ơ ướ

nhi u k h , t o đi u ki n cho vi c thành l p các doanh nghi p “ma”. M t khác ẽ ở ạ ề ệ ệ ề ệ ặ ậ

c ch thanh toán gi a các giao d ch kinh t ữ ơ ế ị ế ệ ố còn ch a b t bu c thông qua h th ng ư ắ ộ

ngân hàng do v y r t khó ki m soát vi c các ho t đ ng kinh t đó đã phát sinh ậ ấ ạ ộ ệ ể ế

th c t hay ch trên gi y t . ự ế ấ ờ ỉ

Thi u các quy đ nh v nguyên t c t ch c ho t đ ng và c c u t ắ ổ ứ ơ ấ ổ ứ ủ ch c c a ạ ộ ế ề ị

b máy qu n lý thu và nguyên t c x lý m i quan h gi a các c quan qu n lý ộ ắ ử ệ ữ ế ả ả ố ơ

t trong xu th qu n lý thu hi n đ i. thu , đ c bi ế ặ ệ ế ả ế ệ ạ

ệ Lu t Qu n lý thu năm 2006 ch a xác đ nh rõ c ch b o đ m th c hi n, ơ ế ả ư ự ế ả ậ ả ị

vì v y ph n nào đã h n ch tính kh thi c a các quy đ nh trong Lu t Qu n lý thu ủ ế ả ả ậ ậ ạ ầ ị ế

và chính đi u này ch a th c s khuy n khích tính tuân th pháp lu t c a ch th ự ự ậ ủ ủ ể ư ủ ế ề

có nghĩa v thu . Ch ng h n t ế ạ ạ ụ ẳ ệ i Đi u 53, Lu t qu n lý thu quy đ nh trách nhi m ế ề ậ ả ị

hoàn thành nghĩa v n p thu trong tr ng h p xu t c nh “ng i Vi ụ ộ ế ườ ấ ả ợ ườ ệ ấ t Nam xu t

c ngoài, ng i Vi c ngoài, ng c nh đ đ nh c ể ị ả n ư ở ướ ườ ệ t Nam đ nh c ị n ư ở ướ ườ i

c ngoài tr c khi xu t c nh t n ướ ướ ấ ả Vi ừ ệ ế t Nam ph i hoàn thành nghĩa v n p thu . ụ ộ ả

C quan qu n lý xu t nh p c nh có trách nhi m d ng vi c xu t c nh c a cá nhân ậ ả ấ ả ủ ừ ệ ệ ấ ả ơ

trong tr ng h p ch a hoàn thành nghĩa v n p thu theo thông báo c a c quan ườ ủ ơ ụ ộ ư ế ợ

qu n lý thu . V i quy đ nh này, n u không xác đ nh rõ c ch ph i h p gi a c ố ợ ữ ơ ế ế ế ả ớ ơ ị ị

quan qu n lý thu và c quan công an thì ch c ch n đi u lu t này s không có tính ế ề ẽ ắ ậ ắ ả ơ

ng không th bi ng nào kh thi, b i th c t ở ự ế ệ hi n nay C c thu đ a ph ụ ế ị ả ươ t đ i t ể ế ố ượ

ậ n thu đang chu n b xu t c nh đ thông báo cho c quan qu n lý xu t nh p ợ ấ ả ế ể ả ấ ẩ ơ ị

i. c nh và ng ả c l ượ ạ

Lu t Qu n lý thu năm 2006 đã quy đ nh trách nhi m vi c cung c p các ế ệ ệ ấ ậ ả ị

thông tin, tài li u c a các bên có liên quan cho c quan thu và ng i. Tuy ủ ệ ế ơ c l ượ ạ

ầ nhiên ch cung c p khi c quan thu có yêu c u, vì v y có r t nhi u thông tin c n ế ề ầ ậ ấ ấ ơ ỉ

thi t nh ng c quan thu không bi c đ u m i đ cung c p thông tin và yêu ế ư ế ơ t đ ế ượ ố ể ầ ấ

c u cung c p thông tin. Ch ng h n, thông tin v tài kho n ngân hàng c a doanh ầ ủ ề ạ ả ấ ẳ

ng các doanh nghi p m r t nhi u tài kho n nghi p, th ệ ườ ở ấ ả ở ệ ề ộ các ngân hàng thu c

t doanh nghi p m tài các đ a ph ị ươ ng khác nhau nh ng c quan thu không bi ơ ư ế ế ệ ở

kho n ngân hàng nào đ yêu c u cung c p. Vì v y, c n có quy đ nh c th trách ả ở ụ ể ể ầ ấ ậ ầ ị

nhi m c a ngân hàng ph i thông báo tài kho n c a doanh nghi p cho c quan thu ả ủ ủ ệ ệ ả ơ ế

tr c ti p qu n lý khi đăng ký tài kho n. ự ế ả ả

Th hai, công tác ki m tra, giám sát và x lý các vi ph m c a các c quan ứ ử ủ ể ạ ơ

ch c năng cũng ch a đ c quy t li t, nên nhi u doanh nghi p đã l i d ng l ứ ư ượ ế ệ ề ệ ợ ụ ỗ

h ng này đ khai man tr n thu . ế ỏ ể ố

Thi u s quy t li ế ự ế ệ ư t trong x ph t, ch tài đ x ph t hành vi vi ph m ch a ể ử ạ ử ạ ế ạ

i c a hàng đ m nh đ răn đe, vi c b ph t vài ba trăm hay ba tri u so v i cái l ủ ạ ể ệ ệ ạ ớ ị ợ ủ

lên thì phát th không hi u qu . Hi n nay hình ph t cao trăm tri u, hàng t ệ tr ỷ ở ế ệ ệ ả ạ

nh t quy đ nh t i BLHS năm 1999 là 7 năm tù còn m c ph t ti n cao nh t ch gi ấ ị ạ ạ ề ỉ ớ i ứ ấ

, thi h n b ng 3 l n s ti n thu tr n. Trên th c t ạ ế ố ố ề ự ế ằ ầ ệ ạ ơ t h i do s d ng hóa đ n ử ụ

c th t thoát hàng trăm t không trung th c khi n Nhà n ự ế ướ ấ ỷ ồ đ ng. Có v án, m t cá ụ ộ

nhân chi m đo t nhi u t đ ng ti n thu . N u không x lý quy t li ề ỷ ồ ế ệ ử ế ề ế ế ạ ậ t thì lu t

pháp không còn tính răn đe. Do đó, m c dù đã đ ặ ượ c công lu n c nh báo c quan ả ậ ơ

i ph m liên quan t i thu v n phát tri n nahnh, đa ch c năng nh ng tình hình t ư ứ ộ ạ ớ ế ẫ ể

d ng, tinh vi và s ti n thu chi m đo t ngày càng l n. ế ạ ố ề ế ạ ớ

C quan thu ch a th c s ch đ ng trong công tác qu n lý thu . M t s ự ự ủ ộ ế ư ộ ố ế ả ơ

i riêng cán b thu ch a làm tròn trách nhi m th m chí thoái hóa, bi n ch t vì t ệ ế ư ế ậ ấ ộ l ư ợ

i d ng. Không hi m tr đ l ể ợ ụ ế ườ ộ ng h p chính cán b thu g i ý và ti p tay cho m t ế ợ ế ợ ộ

s cá nhân ăn c p ti n thu . ế ố ề ắ

Th ba, s y u kém v m t nh n th c c a m t b ph n khá l n công ề ặ ộ ộ ự ế ứ ủ ứ ậ ậ ớ

chúng và thói quen mua hàng l y hóa đ n ch a hình thành, có nhi u tr ư ề ấ ơ ườ ng h p b ợ ị

quy t i gian l n thu không do ch ý c a cá nhân kinh doanh mà do hi u không ộ ủ ủ ể ế ậ

đúng các quy đ nh c a thu . V phía ng ủ ế ề ị ườ ộ i tiêu dùng, b n thân h ti p tay m t ọ ế ả

cách vô ý cho doanh nghi p gian d i khi mua hàng không l y hóa đ n. H n n a h ơ ữ ọ ệ ấ ố ơ

cũng không có đ ng c gi hóa đ n. Vì v y, n u đ c ng i bán đ ngh không ơ ữ ộ ế ậ ơ ượ ườ ề ị

l y hóa đ n đ kh i m t thêm 10% ti n thì h đ ng ý ngay. ấ ể ỏ ọ ồ ề ấ ơ

Th t ứ ư ả ặ , c hai lĩnh v c x lý hành chính và x lý hình s đ u đang g p ự ề ử ử ự

ố không ít khó khăn, đ n c nh x lý hành chính, c quan ra quy t đ nh mà các đ i ơ ử ư ử ế ị ơ

t ượ ng không ch p hành, r i l ấ ồ ạ ể ồ i đ đó không làm đ n n i đ n ch n, đi u đó đ ng ơ ế ế ề ố

ử nghĩa vô hi u hóa các quy t đ nh có tính pháp lý c a c quan ch c năng; còn x lý ủ ơ ế ị ứ ệ

hình s thì l ự ạ ổ i càng h t s c khó khăn nên B Công an, B Tài chính và hai t ng ế ứ ộ ộ

c c c n ng i l ụ ầ ồ ạ ớ i v i nhau đ tháo g , bàn b c c th . ạ ụ ể ể ỡ

Th năm, công tác xây d ng ch ứ ự ươ ố ng trình k ho ch ph i h p phòng, ch ng ố ợ ế ạ

các hành vi vi ph m ch a th c hi n tri ư ự ệ ạ ệ ể ư t đ , có đ n v xây d ng k ho ch nh ng ự ế ạ ơ ị

thi u bám sát, ch đ o th c hi n ho c m i ch t p trung đ u tranh ch ng các hành ớ ỉ ạ ỉ ậ ự ế ệ ấ ặ ố

vi vi ph m mà ch a có gi i pháp gi t đ các tr ư ạ ả ả i quy t tri ế ệ ể ườ ệ ng h p doanh nghi p ợ

“ma”.

Nguyên nhân khách quan

Th nh t, đ i b ph n c s kinh doanh quy mô d i doanh nghi p t ạ ộ ơ ở ứ ậ ấ ướ ệ ư

nhân không quan tâm đ n ch đ k toán qu c dân mà ph n ánh ho t đ ng kinh ế ộ ế ạ ộ ế ả ố

doanh theo logic thô s . Nguy hi m h n là h cho r ng s sách k toán là công c ể ế ằ ơ ổ ọ ơ ụ

c ki m tra, ki m soát h mà không nghĩ r ng s sách, tài c a c quan Nhà n ủ ơ ướ ể ể ằ ọ ổ

kho n, ch ng t ng ti n căn b n giúp h ti p c n ho t đ ng kinh ứ ả ừ ,…là nh ng ph ữ ươ ọ ế ậ ạ ộ ệ ả

doanh m t cách h th ng đ đánh giá, đo l ệ ố ể ộ ườ ng và phân tích k t qu kinh doanh ế ả

ng lai. cũng nh d báo t ư ự ươ

Th hai, n n kinh t Vi t Nam v n là n n kinh t ti n m t. H u h t các ứ ề ế ệ ề ẫ ế ề ế ầ ặ

t, vàng và ngo i t (ch h ch toán và giao d ch đ u có th dùng ti n m t: ti n Vi ạ ề ể ề ề ặ ị ệ ạ ệ ủ

c các doanh nghi p l p b h s thanh toán kh ng; y u là đô la M ). Đi u này đ ỹ ế ề ượ ộ ồ ơ ệ ậ ố

và đ ng th i c quan thu cũng không th c hi n đ y đ ch đ hóa đ n ch ng t ầ ủ ế ộ ự ứ ệ ơ ừ ờ ơ ế ồ

khó phát hi n đ ngăn ch n k p th i. ặ ị ể ệ ờ

Còn v i các cá nhân, vi c đ ệ ớ ượ ằ c trao tay nh ng kho n thu tr c ti p b ng ả ữ ự ế

ti n m t cũng giúp h tr n đ c m t s ti n thu l n do các c quan ch c năng ọ ố ề ặ ượ ộ ố ề ế ớ ứ ơ

không th ki m soát và qu n lý đ ể ể ả ượ c giá tr th c l n h n r t nhi u so v i giá tr ơ ấ ị ự ớ ề ớ ị

đ ượ c ghi nh n c a nh ng kho n thu này. ữ ậ ủ ả

ế Th ba, m t nguyên nhân không kém ph n quan tr ng trong đó chính là y u ứ ầ ộ ọ

con ng t ố ườ ầ i. Do h n ch v ngu n nhân l c, m t s cán b còn thi u tinh th n ộ ố ế ề ự ế ạ ộ ồ

trách nhi m trong qu n lý nên v n còn tình tr ng th t thu thu , torng khi tình hình ệ ế ạ ấ ẫ ả

doanh nghi p “ma” ngày càng nhi u. M c dù t p th cán b c a l c l ề ộ ủ ự ượ ể ệ ậ ặ ả ng C nh

i ph m v tr t t qu n lý kinh t và ch c v - l c l ng chuyên sát đi u tra t ề ộ ề ậ ự ạ ả ế ụ ự ượ ứ

ư trách trong đi u tra v tr n và gian l n thu đã t p trung t n l c nh ng v n ch a ậ ự ề ố ư ế ề ẫ ậ ậ

th tri t phá h t. ể ệ ế

1.8. Nguyên nhân c th : ụ ể

Nguyên nhân th t thu thu trong lĩnh v c th ng m i đi n t ự ế ấ ươ ạ ệ ử

: Phía nhà qu n lýả

ạ ộ Hi n chúng ta đã có m t s c s pháp lý, văn b n đi u ch nh ho t đ ng ộ ố ơ ở ệ ề ả ỉ

TMĐT nh Lu t Công ngh thông tin, Lu t Giao d ch đi n t … tuy nhiên, trên ệ ử ư ệ ậ ậ ị

ớ nhi u lĩnh v c, chính sách qu n lý thu ch a có quy đ nh c th , ch a theo k p v i ế ư ụ ể ự ư ề ả ị ị

đà phát tri n c a lo i hình kinh doanh này, ch a ch tên đ ể ủ ư ạ ỉ ượ ụ ả c m t s d ch v o ộ ố ị

nh ng có doanh thu ti n th t thì s x lý nh th nào (bán hàng thông qua trang ư ế ẽ ử ư ề ậ

blog cá nhân; bán hàng qua trò ch i game; giao hàng, thanh toán t n n i….)? ậ ơ ơ

ế V n đ n a là do trình đ tin h c c a cán b thanh tra còn h n ch , ọ ủ ề ữ ạ ấ ộ ộ

không th tìm đ c d li u c a máy ch nên r t khó phát hi n sai ph m. ể ượ ữ ệ ủ ủ ệ ấ ạ

Khâu qu n lý d ch v đi n t c a n c ta còn l i l ng, c quan qu n lý ụ ệ ử ủ ướ ả ị ơ ỏ ả ơ

ch a có bi n pháp m nh đ qu n lý các máy ch , các trang m ng cá nhân và các ư ủ ệ ể ả ạ ạ

ạ ho t đ ng phát sinh trên Website. Đây là m t sân ch i đang b ng , là n i các lo i ạ ộ ộ ơ ỏ ỏ ơ

i ph m (không ch trong lĩnh v c kinh doanh mà còn r t nhi u lĩnh v c khác t ộ ự ạ ỉ ở ấ ự ề

c ch a có đ l c đ nh chính tr , văn hóa, xã h i,…) đang tung hoành, Nhà n ộ ư ị ướ ủ ự ể ư

ki m soát h t đ c. ế ượ ể

M t nguyên nhân n a là do xã h i c a ta v n tiêu dùng b ng ti n m t là ộ ủ ữ ề ặ ằ ẫ ộ

ch y u, nhi u giao d ch thông qua TMĐT ch là khâu đ u tiên c a chu i bán hàng ủ ế ủ ề ầ ỗ ị ỉ

hóa và cung ng d ch v , khâu thanh toán cu i cùng v n dùng ti n m t. Nhà n ứ ụ ề ặ ẫ ố ị ướ c

ch a có bi n pháp gì đ thúc đ y thanh toán b ng tài kho n, thanh toán qua ngân ư ệ ể ằ ẩ ả

i dân. hàng, ch a có bi n pháp h u hi u đ qu n lý thu nh p c a ng ệ ể ả ậ ủ ữ ư ệ ườ

Ch a tuyên truy n đ ng ư ể ề ườ i dân n m rõ quy n h n và trách nhi m khi ạ ề ệ ắ

tuân th pháp lu t trong kinh doanh, th y rõ vi c đóng thu là ích n i nhà, là ủ ế ệ ấ ậ c l ướ ợ

góp ph n xây d ng môi tr ng kinh doanh bình đ ng… ự ầ ườ ẳ

Phía ng : i tiêu dùng ườ

Tham gia vào hình th c trao đ i này, ng ứ ổ ườ i tiêu dùng ch nh n th y l ỉ ấ ợ i ậ

ích c a vi c mua bán di n ra đ n gi n, d ràng, nhanh chóng, ơ ủ ễ ễ ệ ả ứ không nh n th c ậ

đ ng hàng hóa nhi u khi ch a đ ượ c h t các tác h i c a nó nh : ch t l ạ ủ ấ ượ ư ế ư ượ ề ả c b o

đ m, khâu h u mãi y u, khi u n i khó th c hi n… ả ế ạ ự ế ệ ậ

Ng i tiêu dùng cũng không hi u bi ườ ể ế ấ ầ t rõ pháp lu t, không yêu xu t c u ậ

hóa đ n bán hàng, ch c n đ t d ch v , nh n hàng, trao ti n là xong, t ặ ị ỉ ầ ụ ề ậ ơ ừ đó, c quan ơ

thu cũng không có cách nào đ có th bi t và ki m duy t đ ể ế ể ế ệ ượ ể ạ c h t các ho t ế

đ ng này. ộ

Phía doanh nghi p và ng : i kinh doanh ệ ườ

Doanh nghi p và ng i kinh doanh ch th y m i l ệ ườ ỉ ấ i tr ố ợ ướ ả c m t: gi m ắ

thi u chi phí và tăng doanh thu đáng k . ể ể

Không nh n th c đ ậ ứ ượ ậ c ho c c tình không th y vi c vi ph m pháp lu t ấ ặ ố ệ ạ

ng nghiêm tr ng đ n s n xu t trong n c, tác đ ng không t s gây nh h ẽ ả ưở ế ả ấ ọ ướ ộ ố ế t đ n

công đ ng kinh doanh, kéo nhi u ng i kinh doanh ch y theo ph ng th c làm ăn ề ồ ườ ạ ươ ứ

có l i nhu n phi pháp, làm h ng môi tr ợ ậ ỏ ườ ứ ng kinh doanh bình đ ng, gi m ý th c ẳ ả

đóng góp c a ng i dân cho xã h i. ủ ườ ộ

Cũng ph i kh ng đ nh, ph ng th c kinh doanh TMĐT mang l i ích to ả ẳ ị ươ ứ i l ạ ợ

c nên Nhà n c là ng i đang l n cho toàn xã h i. Nh ng do không qu n lý đ ư ớ ả ộ ượ ướ ườ

t. ph i ch u thua thi ị ả ệ

Nguyên nhân th t thu Thu thu nh p cá nhân & Thu thu nh p doanh ấ ế ế ậ ậ

nghi pệ

Hi n t n c ta. ệ ạ i, nh ng chiêu trò đ lách thu đang di n ra r t ph bi n ế ổ ế ở ướ ữ ễ ể ấ

đăng ký kinh Chính s l ng l o, m i liên h thi u ch t ch gi a c quan qu n lý ế ẽ ữ ơ ự ỏ ẽ ệ ặ ả ố

doanh và c quan qu n lý thu đã d n đ n tình tr ng các DN tr n thu nh k ư ể ế ế ế ạ ẫ ả ơ ố

trên. Ph n đông các doanh nghi p làm ăn chân chính đ u ng h h ng t ề ủ ộ ướ ệ ầ ớ ự i s

minh b ch trong kinh doanh mà các n c tiên ti n đã áp d ng, tuy nhiên có không ít ạ ướ ụ ế

DN đã l ợ ụ ệ i d ng tr n thu , t o ra s b t bình đ ng trong kinh doanh và th c hi n ế ạ ự ấ ự ẳ ố

nghĩa v v i ngân sách nhà nu c. ụ ớ ớ

ẻ ở ủ M t s các chiêu trò mà các doanh nghi p đang c tình ho c tìm k h c a ộ ố ệ ặ ố

lu t đ tr c l i sau đây chính là nguyên nhân d n đ n th t thu thu TNDN và ậ ể ụ ợ ế ế ẫ ấ

TNCN:

Thuê ng ườ i làm giám đ c đ bán hóa đ n ố ể ơ

Công ty TNHH TM SX DV XNK Lâm Đ t có tr s đăng ký t i ph ng 11, ụ ở ạ ạ ườ

qu n Gò V p, thành l p ngày 9/8/2006, đ ậ ấ ậ ượ c S K ho ch & Đ u t ạ ở ế ầ ư TP H Chí ồ

Minh c p gi y phép đăng ký kinh doanh do Nguy n Danh Lam đ ng tên làm Giám ứ ễ ấ ấ

i đ i di n pháp lu t. Công ty có v n đi u l đăng ký 2 t đ c và là ng ố ườ ạ ề ệ ệ ậ ố ỷ ồ ớ đ ng v i

các ngành ngh g m: Mua bán v t li u xây d ng, hàng trang trí n i th t, thi ậ ệ ề ồ ự ấ ộ ế ị t b

đi n...ệ

M c dù ngành ngh kinh doanh đã đăng ký rõ ràng nh v y nh ng sau khi ư ậ ư ề ặ

thành l p, Công ty Lâm Đ t không h ho t đ ng kinh doanh nào liên quan các ạ ộ ề ậ ạ

ngành ngh trên. Đi u b t th ng n a là m c dù không ho t đ ng kinh doanh, ề ề ấ ườ ạ ộ ữ ặ

nh ng công ty này v n có ng ư ẫ ườ ế ể i đ n C c Thu TP H Chí Minh mua 58 quy n ụ ế ồ

hóa đ n GTGT (2.900 s ), sau đó xu t bán ra 2.855 s cho 1.031 đ n v , cá nhân ấ ố ơ ố ơ ị ở

TP H Chí Minh và các t nh. Khi c quan đi u tra vào cu c đ làm rõ chân t ề ể ồ ơ ộ ỉ ướ ng

ng i đ ng đ u công ty thì Nguy n Danh Lam khai nh n là không h hay bi t gì ườ ứ ề ễ ậ ầ ế

v công ty mà mình làm giám đ c và cũng không h tham gia b t c ho t đ ng nào ề ấ ứ ạ ộ ề ố

c a công ty này. ủ

V i v n đi u l đăng ký hàng trăm tri u đ n hàng ngàn t ớ ố ề ệ ệ ế ỷ ồ ề đ ng, song đi u

i không ho t đ ng kinh doanh gì l ạ là m t s doanh nghi p (DN) l p ra nh ng l ệ ộ ố ư ậ ạ ạ ộ

i “kh ng” ch trong m t th i gian ng n. Ngoài ra, các DN này còn giúp v n thu l ẫ ợ ủ ắ ộ ờ ỉ

cho không ít DN làm ăn gian d i thi nhau chi m đo t ti n thu c a Nhà n c... ạ ề ế ủ ế ố ướ

In hóa đ n trùng ơ

G n đây, nhi u c a hàng bán hàng đăng ký hóa đ n t ề ử ơ ự ầ ơ in và xu t hóa đ n ấ

ng nh các DN này ch p hành t r t đ y đ . T ấ ầ ủ ưở ư ấ ố t vi c xu t hóa đ n. Nào ng , các ơ ệ ấ ờ

nh ng c a hàng chi nhánh khác DN này ch i “chiêu” m i. Đó là in trùng s sê ri ớ ơ ố ở ữ ử

nhau. T c là, m t công ty có nhi u c a hàng thì các c a hàng này đ u xu t trùng ề ử ứ ử ề ấ ộ

m t dãy s sê ri nh th . ư ế ố ộ

ộ Nh v y, DN đó có càng nhi u c a hàng thì s thu kê khai ch b ng m t ề ử ư ậ ỉ ằ ế ố

c a hàng và có th gi u doanh s c a nh ng c a hàng khác xu t trùng s sê ri hóa ữ ử ể ấ ố ủ ử ấ ố

ế đ n. Cách làm này nay đã b phát hi n. Tuy nhiên, theo m t lãnh đ o ngành thu , ơ ệ ạ ộ ị

vi c in trùng hóa đ n này r t nguy hi m, s b x lý hình s c ng i bán hàng ẽ ị ử ự ả ệ ể ấ ơ ườ

ơ l n đ n v in hóa đ n, trong khi hành vi không xu t hóa đ n ho c xu t hóa đ n ẫ ặ ấ ấ ơ ơ ơ ị

không k p th i, đ y đ h u nh ch b x lý hành chính. ầ ủ ầ ư ỉ ị ử ờ ị

M t cách khác trong vi c xu t hóa đ n n a, là xu t liên 1 khác liên 2. ữ ệ ấ ấ ộ ơ

Ng i mua và ng i bán cùng thông đ ng đ ghi giá tr trên liên 2 cao h n giá ườ ườ ể ơ ồ ị

thanh toán trên th c t ự ế ể ơ đ đ n v mua tăng s thu GTGT đ u vào, đ ố ế ầ ị ượ c kh u tr ấ ừ

sai l ch v i th c t . Bên c nh đó, h giá tr ghi ự ế ệ ớ ạ ạ ị ở liên 1 th p xu ng đ khai báo l ố ể ấ ỗ ,

không ph i đóng thu thu nh p doanh nghi p. ệ ế ả ậ

Tr l ng trên gi y ả ươ ấ

Kho ng cách gi a l ng th c lãnh và l khá ph ữ ươ ả ự ươ ng trên gi y là th c t ấ ự ế ổ

bi n trong m t b ph n doanh nghi p, nh m tránh phí b o hi m xã h i cũng nh ộ ộ ể ệ ế ả ằ ậ ộ ư

thu thu nh p. ế ậ

Bà B v a đ c Văn phòng đ i di n (A) c a m t công ty n c ngoài t ừ ượ ủ ệ ạ ộ ướ ạ i

Tp.HCM thuê làm vi c v i m c l ng 600 USD/tháng (l ứ ươ ệ ớ ươ ư ng th c lĩnh). Nh ng, ự

trên h p đ ng lao đ ng ký k t gi a hai bên, l ng c a bà B ch th hi n 300 ữ ế ồ ộ ợ ươ ỉ ể ệ ủ

USD/tháng (l ng trên gi y). ươ ấ

Theo lu t s Lê Thành Kính, văn phòng lu t s Lê Nguy n, cách tr nh ậ ư ậ ư ễ ả ư

trên là “lách lu t”, nh m m c đích gi m và tránh chi phí b o hi m xã h i cũng nh ụ ể ả ả ằ ậ ộ ư

thu thu nh p cá nhân. Vì n u m c l ng 600 USD/tháng đ ứ ươ ế ế ậ ượ ợ c th hi n trong h p ể ệ

ộ đ ng lao đ ng, theo lu t, Văn phòng đ i di n A. ph i ch u phí b o hi m xã h i ạ ồ ể ệ ả ả ậ ộ ị

g p đôi và bà B cũng ph i ch u thu thu nh p cá nhân (có thu nh p trên 5 ấ ế ậ ậ ả ị

tri u/tháng. Cách tr l ng cho nhân viên nh Văn phòng đ i di n A hi n nay khá ả ươ ệ ư ệ ệ ạ

ph bi n, nh t là các công ty có v n đ u t n c ngoài và các công ty liên doanh. ổ ế ầ ư ướ ấ ố

Tr c m t thì h tránh đ ướ ắ ọ ượ c m t kho n thu và phí b o hi m xã h i. Tuy nhiên, ả ể ế ả ộ ộ

ệ ẽ ố khi có tranh ch p lao đ ng ho c g p các v n đ v pháp lý thì “m i chuy n s r i ặ ặ ề ề ấ ấ ộ ọ

tung”, doanh nghi p g p không ít phi n ph c. ệ ặ ứ ề

Thanh toán qua ngân hàng đ hoàn thu GTGT ế ể

ờ Các bên thanh toán n u H p đ ng ký th i h n thanh toán ng n khi đ n th i ờ ạ ế ế ắ ồ ợ

c thì gia h n, l p ph l c h p đ ng đ đ i phó v i c h n không thanh toán đ ạ ượ ụ ụ ợ ể ố ớ ơ ạ ậ ồ

ệ quan Thu ; Th c hi n vi c chia nh hoá đ n (đ giá tr hoá đ n nh h n 20 tri u ỏ ơ ự ế ệ ệ ể ỏ ơ ơ ị

t m t hoá đ n thì nh p thành đ ng); Thay vì m t tháng nh p hàng m t l n vi ồ ộ ầ ậ ộ ế ậ ộ ơ

t nhi u hoá đ n trong tháng đ có giá tr nh h n 20 tri u đ ng; nhi u l n, vi ề ầ ế ỏ ơ ề ể ệ ơ ồ ị

Thành l p đ ng dây có nhi u công ty thanh toán lòng vòng đ gây khó khăn cho ậ ườ ể ề

vi c đ i chi u xác minh c a c quan ch c năng. ệ ố ủ ơ ứ ế

Trong lĩnh v c b t đ ng s n ự ấ ộ ả

Tài s n duy nh t ấ ả

Lu t Thu TNCN quy đ nh: Thu nh p t ng nhà , quy n s ậ ừ ế ậ ị chuy n nh ể ượ ở ề ử

và tài s n g n li n v i đ t c a cá nhân trong tr ng h p cá nhân ch d ng đ t ụ ấ ở ớ ấ ở ủ ề ả ắ ườ ợ ỉ

c mi n thu ; đ ng th i ng có m t nhà ộ , đ t ở ấ ở duy nh t thì đ ấ ượ ễ ế ồ ờ ườ ể i chuy n

nh ng BĐS t khai và ch u trách nhi m v tính trung th c v kê khai c a mình. ượ ự ự ề ủ ệ ề ị

Tuy nhiên, trong b i c nh h th ng thông tin qu n lý cá nhân c a c quan ủ ơ ệ ố ố ả ả

qu n lý nhà n ả ướ ố c, trong đó có ngành thu còn ch a đáp ng; công tác ki m tra, đ i ư ứ ế ể

chi u c n r t nhi u th i gian thì ít nh t trong vài năm đ u, c quan ch c năng ấ ầ ấ ứ ế ề ầ ờ ơ

c t ng cá nhân có bao nhiêu nhà . Đây chính là k không th ki m soát đ ể ể ượ ừ , đ t ở ấ ở ẽ

khi chuy n nh ng s n sàng kê khai là h đ không ít ng ở ể ườ i có nhi u nhà ề , đ t ở ấ ở ể ượ ẵ

tài s n duy nh t đ không ph i n p thu . ế ấ ể ả ộ ả

H giá chuy n nh ng ể ạ ượ

H th ng văn b n pháp lu t thu TNCN quy đ nh giá chuy n nh ế ệ ố ể ậ ả ị ượ ng

quy n s d ng đ t là giá th c t i th i đi m chuy n nh ề ử ụ ự ế ấ ghi trên h p đ ng, t ợ ồ ạ ể ể ờ ượ ng

nh ng không th p h n giá đ t do UBND t nh, TP quy đ nh. ấ ư ấ ơ ị ỉ

Th c t trên th tr ng cao h n giá đ t do ự ế ị ườ ng BĐS, giá đ t mua bán th ấ ườ ấ ơ

UBND t nh, TP quy đ nh. Nh ng vì l i ích c a c ng i mua và ng i bán, nên h ư ị ỉ ợ ủ ả ườ ườ ọ

th ng tho thu n ghi giá trên h p đ ng chuy n nh . Và đ ườ ể ả ậ ồ ợ ượ ng th p h n th c t ơ ự ế ấ ể

đ c c quan nhà n c ch p nh n h s , h ch ghi trên h p đ ng m c giá ngang ượ ơ ướ ồ ơ ọ ỉ ứ ậ ấ ồ ợ

ho c cao h n chút đ nh so v i giá UBND t nh, TP quy đ nh. Nh th s đ ư ế ẽ ượ ộ c n p ặ ơ ớ ỉ ị ỉ

thu th p h n s th c t ph i n p. K t qu là, c đôi bên mua bán đ t cùng có ơ ố ự ế ế ấ ả ộ ế ả ấ ả

i, ch riêng Nhà n l ợ ỉ ướ c ch u th t thu thu . ế ấ ị

Chuy n nh ể ượ ng b c c u ắ ầ

Kho n 1 Đi u 4 Lu t Thu TNCN quy đ nh: “thu nh p t ậ ừ ế ề ậ ả ị chuy n nh ể ượ ng

ớ b t đ ng s n gi a v v i ch ng, cha đ , m đ v i con đ ; cha nuôi, m nuôi v i ấ ộ ữ ợ ớ ẹ ẻ ớ ẻ ẹ ẻ ả ồ

con nuôi; cha ch ng, m ch ng v i con dâu; cha v , m v v i con r ; ông n i, bà ẹ ợ ớ ẹ ồ ể ồ ộ ợ ớ

n i v i cháu n i; ông ngo i, bà ngo i v i cháu ngo i; anh ch em ru t v i nhau” ộ ớ ộ ớ ạ ớ ạ ạ ộ ị

thì đ c mi n thu TNCN. L i d ng quy đ nh này, nhi u tr ượ ợ ụ ề ế ễ ị ườ ử ụ ng h p đã s d ng ợ

m i quan h b c c u đ tr n thu . ế ệ ắ ầ ể ố ố

C th , hai ch em dâu chuy n nh ng BĐS cho nhau là đ i t ụ ể ể ị ượ ố ượ ả ng ph i

i ch dâu làm th t c chuy n nh ng cho b n p thu . Nh ng đ lách lu t, ng ộ ư ế ể ậ ườ ủ ụ ể ị ượ ố

ch ng, sau đó b ch ng l ng ti p cho ng ố ồ ồ ạ i chuy n nh ể ượ ế ườ ầ i em dâu. C hai l n ả

ng này đ u thu c đ i t ng đ chuy n nh ể ượ ố ượ ề ộ ượ c mi n thu . Th là t ế ễ ế ừ ệ ả vi c ph i

n p thu , hai ch em dâu ch u khó đi vòng, chuy n nh ộ ế ể ị ị ượ ả ng b c c u đ tránh ph i ắ ầ ể

n p thu . ế ộ

Các chiêu trò khác

H u h t các DN ho t đ ng trên c n c đ u ph i đóng thu GTGT. Tuy ạ ộ ả ướ ế ầ ề ế ả

nhiên, m t s DN l i d ng “k h ” trong các quy đ nh c a Nhà n i l c đ “lách ộ ố ạ ợ ụ ẽ ở ủ ị ướ ể

ộ b t” các kho n thu , làm gi m ngu n thu NSNN. Theo Giám đ c tài chính m t ớ ế ả ả ồ ố

Cty, t t c các báo giá bên ch g i cho đ i tác đ u là báo giá không bao g m thu ấ ả ị ử ề ố ồ ế

VAT vì không ph i khách hàng nào cũng c n vi t hóa đ n VAT. V i vi c làm này, ầ ả ế ệ ơ ớ

c giá bán cho khách hàng, tăng Cty có th h n ch xu t hóa đ n GTGT, gi m đ ấ ể ạ ế ả ơ ượ

thêm l i nhu n. ợ ậ

M t s DN khác l i l ộ ố ạ ợ ụ ủ i d ng s h trong qu n lý đ a đi m kinh doanh c a ơ ở ể ả ị

ngành thu đ “lách” lu t b ng cách ch n hình th c t n t i song song gi a h ứ ồ ạ ậ ằ ế ể ọ ữ ộ

kinh doanh và Cty trên cùng m t đ a đi m, gây khó khăn cho c quan thu trong ể ộ ị ế ơ

ủ vi c “tách thu ” đ thu cũng nh vi c x lý vi ph m n u có. Theo quy đ nh c a ư ệ ử ệ ế ể ế ạ ị

Lu t Thu , b t kỳ DN nào đăng ký kinh doanh có t ch c thì m i s n ph m bán ra ế ấ ậ ổ ứ ọ ả ẩ

i không h đ u ph i có thu VAT nh ng trên b ng giá th c đ n c a nhà hàng l ề ơ ủ ư ự ế ả ả ạ ề

bao g m VAT. B i nhà hàng đã có thêm t “h m nh” là đăng ký h kinh doanh cá ở ồ ờ ộ ệ ộ

th v i m c thu khoán. ể ớ ứ ế

C quan thu khó mà “b t b ” đ c lý do t i sao không ghi thu GTGT ắ ẻ ế ơ ượ ạ ế

trên b ng giá th c đ n c a nhà hàng. Cho dù c quan thu có t ự ơ ủ ế ả ơ ổ ứ ch c ki m tra và ể

đ i chi u ch ng t ế ố ứ ừ ố , hóa đ n đ u vào, đ u ra, ki m kê hàng t n kho,... thì cũng t n ể ầ ầ ơ ồ

khá nhi u th i gian, huy đ ng nhi u l c l ề ự ượ ề ờ ộ ả ng mà ch a ch c đã đ t hi u qu . ư ệ ắ ạ

Nh ng mô hình song song ki u này đang t n t i khá ph bi n n ồ ạ ữ ể ổ ế ở ướ c ta hi n nay. ệ

Li u c quan thu có bi t hay là làm “ng ” đ d b “t ệ ơ ế ế ơ ể ễ ề ự ý” x lý? ử

Cùng m t th ng hi u nh ng có nhi u hình th c đăng ký kinh doanh khác ộ ươ ư ứ ệ ề

nhau cũng là m t ki u “lách”. M t ch DN b c cho bi ủ ể ạ ộ ộ ế ụ ử t, anh m h n ch c c a ở ơ

hàng khác nhau v i m t th ớ ộ ươ ụ ng hi u chung, màu s c trang trí c a hàng, đ ng ph c ử ệ ắ ồ

nhân viên cũng gi ng nhau nh ng ti n thu m i c a hàng l ư ế ỗ ử ề ố ạ ố ớ i khác nhau. Đ i v i 1

ạ – 2 c a hàng chính, anh đăng ký ho t đ ng theo mô hình Cty trách nhi m h u h n ạ ộ ử ữ ệ

(TNHH). M t là đ có hóa đ n GTGT xu t cho khách hàng theo yêu c u, tham gia ấ ể ầ ộ ơ

đ u th u khi c n và nâng cao mô hình ho t đ ng. Hai là đ Cty có th đóng ấ ạ ộ ể ể ầ ầ

BHXH, BHYT cho m t s nhân viên ch ch t. ộ ố ủ ố

Nh ng c a hàng còn l c đăng ký ho t đ ng d ữ ử ạ i trong h th ng thì đ ệ ố ượ ạ ộ ướ i

mô hình h kinh doanh cá th , đóng theo m c thu khoán, m c thu mà có th ứ ứ ế ế ể ộ ể

“đi u ch nh” theo ý mu n n u “quan h t t” v i cán b thu “bi n ch t” t ệ ố ề ế ố ỉ ế ế ấ ộ ớ ạ ơ i c

s . Th t là m t “mũi tên” b n nhi u “đích”, v a “ti ở ừ ề ắ ậ ộ ế t ki m” t ệ ố i đa thu (GTGT, ế

TNDN, thu nh p kh u ho c thu tiêu th đ c bi ụ ặ ế ế ẩ ặ ậ ệ ế t n u hàng nh p kh u là hàng ậ ẩ

xa x ) ph i đóng vào NSNN, v a ki m l ừ ế ả ỉ i t ợ ừ ả thu vì khi mua, khách hàng đã ph i ế

tr ti n cho các lo i thu trên, v a kh ng đ nh đ ế ả ề ừ ẳ ạ ị ượ c hình nh th ả ươ ng hi u qua h ệ ệ

th ng chu i c a hàng c a mình. Đây cũng là m t ki u “lách”, l ỗ ử ủ ể ố ộ ợ ụ ế i d ng s thi u ự

t h i không nh đ n vi c thu ch t ch trong các quy đ nh c a pháp lu t, gây thi ị ủ ẽ ậ ặ ệ ạ ỏ ế ệ

NSNN.

CÁC GI I PHÁP KH C PH C TH T THU THU VI T NAM Ế Ở Ệ Ụ Ả Ấ Ắ

1.9. Nhóm gi i pháp chung ả

Ti p t c s a đ i và hoàn thi n h th ng văn b n quy ph m pháp lu t v ệ ố ế ụ ử ổ ậ ề ệ ả ạ

thu ế

Trong lu t thu GTGT : ế ậ

Đ đ m b o thu GTGT là thu tiêu dùng đánh trên bình di n r ng, có ệ ộ ể ả ế ế ả

tính liên hoàn và trung l p kinh t ậ ế ẹ cao, lu t thu GTGT c n m nh d n thu h p ế ạ ạ ầ ậ

di n mi n tr thu GTGT theo đó các đ i t ng tr ố ượ ừ ễ ệ ế ướ c đây đang thu c di n không ộ ệ

ch u thu GTGT s đ a vào di n ch u thu . ế ẽ ư ệ ế ị ị

ng m c thu su t theo h C n gi m s l ả ố ượ ầ ế ấ ứ ướ ng ch còn m c 0% và 10%. ứ ỉ

Hi n t i n c ta đang áp d ng thu GTGT v i 3 m c thu su t là 0%,5% và 10%, ệ ạ ướ ế ấ ụ ứ ế ớ

th nh t s gây khó khăn cho vi c qu n lý thu trong vi c áp d ng m c thu 5% ứ ấ ẽ ứ ụ ế ệ ế ệ ả

hay 10% vì ch c n m t thay đ i nh là có th chuy n t ể ừ ứ ứ m c 10% xu ng m c ỉ ầ ể ộ ổ ố ỏ

ậ 5%, do v y c ch v i m t m c thu su t (tr m c 0%) s t o đi u ki n thu n ế ấ ơ ế ớ ừ ứ ẽ ạ ứ ệ ề ậ ộ

i trong công tác qu n lý, thu thu , góp ph n làm gi m chi phí hành thu. Ngoài ra l ợ ế ầ ả ả

ả n u đã đánh thu thì nên áp d ng thu nh nhau đ i v i các hàng hóa đ m b o ế ố ớ ụ ư ế ế ả

ủ tính trung l p c a thu GTGT và do đó không bóp méo hành vi và quy t đ nh c a ậ ủ ế ị ế

ng i tiêu dùng. ườ

Tuy nhiên khi th c hi n bi n pháp này n u áp d ng ngay thu su t 10% có ế ấ ự ụ ệ ệ ế

th gây nên khó khăn ban đ u vì v y có th áp d ng m c thu su t 5% trong vài ế ấ ụ ứ ể ể ậ ầ

năm đ u. ầ

Đ i t ố ượ ng ch u thu GTGT đ ế ị ượ c quy đ nh trong lu t là “hàng hóa, d ch ậ ị ị

t Nam là đ i t v dùng cho s n xu t, kinh doanh và tiêu dùng ụ ấ ả Vi ở ệ ố ượ ng ch u thu ị ế

GTGT” thì s không xác đ nh đ c th i đi m phát sinh nghĩa v thu GTGT vì ẽ ị ượ ụ ể ế ờ

v y c n ph i nghiên c u và ch nh s a cho h p lý, ví d ” đ i t ỉ ậ ố ượ ứ ử ụ ả ầ ợ ng ch u thu ị ế

GTGT là các ho t đ ng chuy n giao hàng hóa,d ch v dùng cho s n xu t, kinh ạ ộ ụ ể ả ấ ị

doanh và tiêu dùng t Nam”. Vi ở ệ

ể Trong lu t thu GTGT m i th i đi m tính thu là th i đi m chuy n ể ế ế ể ậ ớ ờ ờ

giao quy n s h u, s d ng hàng hóa hay hoàn thành d ch v là không bao quát vì ề ở ữ ử ụ ụ ị

ậ căn c nào đ xác đ nh là đã chuy n giao hay bên nh n hàng hóa đã nh n do v y ứ ể ể ậ ậ ị

theo em nên gi ữ ờ nguyên quy đ nh nh trong lu t cũ là th i đi m tính thu là th i ư ể ế ậ ờ ị

đi m chuy n giao quy n s h u,s d ng hay xu t hóa đ n. ề ở ữ ử ụ ể ể ấ ơ

: Trong lu t thu TNDN ế ậ

V thu su t: Vi c quy đ nh thu su t nh trong lu t hi n nay là không ế ấ ế ấ ư ề ệ ệ ậ ị

đ m b o tính c th , tính n đ nh c a h th ng pháp lu t. Ví d trong quy đ nh v ủ ệ ố ả ụ ể ụ ậ ả ổ ị ị ề

thu su t đ i v i các doanh nghi p ti n hành tìm ki m, thăm dò, khai thác d u khí ế ấ ố ớ ệ ế ế ầ

là t 25% đ n 50%.Nh đã bi t thu t đ u khí là kho n thu l n trong t ng thu ừ ư ế ế ừ ầ ả ớ ổ

thu TNDN nói riêng cũng nh trong NSNN nói chung (các kho n thu t d u khí ư ế ả ừ ầ

chi m 20% - 25% t ng thu NSNN) Vì v y vi c ki m soát, đi u ti ế ệ ể ề ậ ổ ế t kho n thu t ả ừ

t vi c quy đ nh các m c thu su t khác nhau là phù h p tuy d u khí là c n thi ầ ầ ế ứ ệ ế ấ ợ ị

nhiên trong lu t l i không quy đ nh c th vì v y đ t o s minh b ch, rõ ràng, ậ ạ ể ạ ự ụ ể ậ ạ ị

ả tránh s áp d ng m t cách tùy ti n, t o c s cho vi c tính thu thì lu t c n ph i ạ ơ ở ậ ầ ụ ự ệ ệ ế ộ

xác đ nh rõ tiêu chí c th làm căn c tính thu . ế ụ ể ứ ị

V thu su t u đãi: Trong lu t quy đ nh “đ i v i đ án c n đ c bi ố ớ ự ế ấ ư ề ậ ầ ặ ị ệ t

thu hút đ u t ầ ư ụ nh các d án có quy mô l n và công ngh cao th i gian áp d ng ư ự ệ ớ ờ

thu su t có th dài h n 10, 15 năm. Có th th y là lu t ch a quy đ nh th nào là ế ấ ể ấ ư ể ế ậ ơ ị

”c n đ c bi ầ ặ ệ ờ ạ ụ ể t thu hút đ u t ”, th nào là “quy mô v n l n”…th i h n c th là ầ ư ố ớ ế

bao lâu, th i h n t i đa là bao nhiêu năm. T t c nh ng quy đ nh không rõ ràng đó ờ ạ ố ấ ả ữ ị

có th đ cho các doanh nghi p l ể ể ệ ợ ụ i d ng đ mà tr n, l u thu . ế ể ậ ố

V vi c trích l p qu đ u t ỹ ầ ư ề ệ ậ ệ khoa h c và công ngh c a doanh nghi p ệ ủ ọ

v n còn h n ch .Theo lu t n u doanh nghi p s d ng trên 70% qu thì không ẫ ệ ử ụ ậ ế ế ạ ỹ

ph i n p vào NSNN ph n thu TNDN tính trên kho n thu nh p đã trích qu và ả ộ ế ả ậ ầ ỹ

ph n lãi. Đây cũng là m t c s đ cho doanh nghi p l ộ ơ ở ể ệ ợ ụ i d ng do v y đ h n ch ậ ể ạ ầ ế

c nên quy đ nh ch khi nào có tình tr ng tr n, l u thu b ng cách này thì nhà n ế ằ ạ ậ ố ướ ị ỉ

c trích và ph i x ph t th t n ng đ i v i các tr d án thì m i đ ự ớ ượ ả ử ậ ặ ố ớ ạ ườ ng h p trích ợ

l p qu s d ng không đúng m c đích. ậ ỹ ử ụ ụ

T ch c t ổ ứ ố t công tác cán b ộ

i đ i ngũ cán b , công ch c c v công tác Ti n hành đào t o và đào t o l ạ ạ ạ ộ ứ ả ề ế ộ

nghi p v , chuyên môn đ c bi ụ ệ ặ ệ ầ t là k năng qu n lý, k năng v n đ ng qu n ỹ ậ ả ộ ỹ

chúng. Bên c nh đó c n ph i c n ph i nâng cao ý th c trách nhiêm, ni m t hào v ả ầ ứ ự ề ả ạ ầ ề

ngành ngh …qua đó có th phát huy cao nh t hi u qu công tác thu thu . ế ệ ể ề ấ ả

M r ng giao l u v i các qu c gia có chính sách thu tiên ti n, cách th c t ư ớ ở ộ ứ ổ ế ế ố

ch c, qu n lý hi n đ i đ h c t p kinh nghi m nh t là kinh nghi m trong công tác ạ ể ọ ậ ứ ệ ệ ệ ấ ả

ch ng th t thu thu ,đ c bi t là hai s c thu GTGT và TNDN. ế ặ ấ ố ệ ế ắ

Tuy n ch n nh ng cán b có trình đ , đáp ng đ ộ ữ ứ ể ọ ộ ượ ệ c yêu c u công vi c ầ

thông qua t ch c thi tuy n r ng rãi trên c n c, thông báo công khai các đ t thi ổ ứ ể ộ ả ướ ợ

tuy n trên các ph ng tiên thông tin đ i chúng… ể ươ ạ

B trí cán b m t cách h p lý,đúng ng i, đúng vi c. ộ ộ ố ợ ườ ệ

ng m u, có thành tích t C n có s khen th ự ầ ưở ng k p th i nh ng cán b g ữ ộ ươ ờ ị ẫ ố t

trong công tác, kiên quy t x lý và k lu t nghiêm minh nh ng cán b thoái hóa, ỷ ậ ế ử ữ ộ

bi n ch t có hành vi c u k t v i ng ấ ế ớ ế ấ ườ ộ i n p thu đ tr n, l u thu . ế ế ể ố ậ

ệ Phát đ ng các phong trào thi đua, các h i thi đ t o ra không khí làm vi c ể ạ ộ ộ

ệ tích c c, nâng cao hi u qu làm vi c. Cũng ph i th y r ng khi th c hi n bi n ấ ằ ự ự ệ ệ ệ ả ả

pháp này n u công tác thi đua khen th ng hàng năm c xét theo các tiêu chí thông ế ưở ứ

th ng thì vô hình chung m i danh hi u thi đua đ u thu c v các cán b gi v trí ườ ộ ề ộ ữ ị ề ệ ọ

lãnh đ o. Đi u này không ch làm gi m ý chí ph n đ u c a t p th mà còn có th ấ ủ ậ ể ề ấ ả ạ ỉ ể

d n đ n s m t đoàn k t trong n i b chi c c, do v y nên có m t c ch khen ẫ ế ự ấ ộ ộ ộ ơ ụ ế ế ậ

th ng trong đó b t bu c ph i có ít nh t 30% đ i t ng khen th ng là các cán ưở ố ượ ấ ả ắ ộ ưở

ch c v n u không s không xét thi đua c a đ i, phòng. b không gi ộ ữ ứ ụ ế ủ ộ ẽ

Tăng c ng s ph i h p v i các c quan có liên quan ườ ự ố ợ ớ ơ

Ph i h p v i s k ho ch và đ u t đ ti n hành rà soát l i các doanh ớ ở ế ố ợ ầ ư ể ế ạ ạ

nghi p đ m b o các doanh nghi p đã đăng ký kinh doanh ph i đăng ký mã s thu ệ ệ ả ả ả ố ế

ư theo đúng th i h n quy đ nh, ngăn ch n k p th i nh ng hành vi kinh doanh nh ng ị ờ ạ ữ ặ ờ ị

sau m t th i gian m i đăng ký mã s thu . ế ớ ờ ộ ố

Tăng c ườ ng ph i h p v i công an kinh t ớ ố ợ ế ể ờ đ phát hi n, ngăn ch n k p th i ệ ặ ị

ấ và x lý nghiêm các hành vi vi ph m pháp lu t v thu nh buôn bán hóa đ n b t ế ư ậ ề ử ạ ơ

h p pháp, hoàn kh ng thu …Ngoài ra c quan công an cũng c n ph i kh n tr ợ ế ầ ả ẩ ố ơ ươ ng

đi u tra làm rã nh ng v mà c quan thu đã chuy n h s sang đ c bi ồ ơ ữ ụ ề ế ể ặ ơ ệ ố t là đ i

v i các doanh nghi p b tr n. V i các doanh nghi p l p h s kh ng đ hoàn ớ ệ ậ ỏ ố ồ ơ ệ ể ớ ố

thu v i s ti n l n c n ph i truy c u trách nhi m hình s và ph t th t n ng. ế ớ ố ề ớ ầ ậ ặ ứ ự ệ ạ ả

Ph i h p v i các ngân hàng trong vi c thu thu qua ngân hàng. ố ợ ệ ế ớ

Hình thành và t o đi u ki n cho lo i hình d ch v làm th t c thu phát ạ ủ ụ ụ ế ề ệ ạ ị

tri n ể

Tuyên truy n cho m i công dân, m i t ch c th y đ ọ ổ ứ ấ ượ ề ọ ề c đóng thu là quy n ế

i và nghĩa v c a mình. l ợ ụ ủ

Nâng cao năng l c c a c quan thu , giáo d c t t ng cho các cán b ự ủ ơ ụ ư ưở ế ộ

thu .ế

Tăng c ch c, cá nhân trong ườ ng s ph i h p gi a c quan thu v i các t ữ ơ ố ợ ế ớ ự ổ ứ

xã h i nh m phát hi n nh ng gian l n. ệ ữ ậ ằ ộ

ấ Ngoài ra tránh tình tr ng doanh nghi p làm d ch v thu lãi đ n khi có v n ệ ụ ế ạ ị

đ nh c m ti n thu c a các doanh nghi p đi n p nh ng n u h không n p và ề ế ủ ư ầ ư ề ệ ế ộ ọ ộ

ng nghiêm tr ng đ n c c quan thu cũng c m ti n đó b tr n thì s nh h ỏ ố ầ ẽ ả ề ưở ả ơ ế ế ọ

nh doanh nghi p, vì v y khi các doanh nghi p làm d ch v thu thì c n ph i quy ư ụ ệ ệ ế ầ ả ậ ị

i ngân hàng đ đ m b o. đ nh có m t s ti n ký qu t ộ ố ề ị ỹ ạ ể ả ả

X ph t th t n ng đ i v i các doanh nghi p làm đ i lý khi h c tình vi ố ớ ậ ặ ọ ố ử ệ ạ ạ

ph m. Ngoài vi c truy thu và ph t ti n n u s ti n tr n thu l n có th s truy ế ố ề ạ ề ể ẽ ế ớ ệ ạ ố

c u trách nhi m hình s . ự ệ ứ

Xây d ng k ho ch thu thu hàng năm h p lý ế ạ ự ợ ế

Hàng năm nhà n ch c xây d ng và th c hi n k ướ c ph i ti n hành t ế ả ổ ứ ự ự ệ ế

ho ch thu thu , vi c xây d ng k ho ch thu thu có nh h ự ế ệ ế ế ạ ả ạ ưở ng l n đ n công tác ế ớ

ơ ch ng th t thu thu vì: N u k ho ch thu giao cho các đ n v quá th p thì các đ n ế ế ế ạ ấ ấ ố ơ ị

ho t đ ng c a các v ch c n làm qua loa, không c n đi sâu vào tìm hi u th c t ị ỉ ầ ự ế ể ầ ạ ộ ủ

doanh nghi p cũng có th đ t đ c ch tiêu th m chí v ể ạ ượ ệ ậ ỉ ượ t ch tiêu đ ra. Khi đã ề ỉ

t ch tiêu r i thì s d n t khai v ượ ẽ ẫ ớ ồ ỉ i làm vi c không c n th n không ki m tra k t ậ ỹ ờ ể ệ ẩ

khi đó n u có doanh nghi p c tình ho c vô tình vi ph m s gây th t thu cho ặ ẽ ệ ế ấ ạ ố

NSNN thì các cán b thu cũng không th phát hi n đ ệ ế ể ộ ượ ấ c do v y tình tr ng th t ậ ạ

thu s x y ra. N u k ho ch thu giao quá cao, không đ t đ c ch tiêu đã đ ra thì ẽ ả ạ ượ ế ế ạ ề ỉ

s gây nên tâm lý chán n n vì đ ng nào cũng không đ t đ ẽ ạ ượ ằ ả ề c thì ít hay nhi u đ u ề

nh nhau nên có th h qu n lý không ch t ch các doanh nghi p. ể ọ ả ư ẽ ệ ặ

1.10. M t s gi ộ ố ả i pháp c th ụ ể

Tăng c ườ ng qu n lý ng ả ườ ộ i n p thu ế

ố Đây là khâu đ u tiên quan tr ng nh m đ a các doanh nghi p ngoài qu c ằ ư ệ ầ ọ

doanh vào di n qu n lý c a c quan thu . ế ủ ơ ệ ả

Trong đi u ki n hi n nay, nhi u doanh nghi p trong đó ch y u là các ủ ế ệ ề ệ ệ ề

doanh nghi p ngoài qu c doanh xu t hi n ngày càng nhi u v i lĩnh v c kinh doanh ự ề ệ ệ ấ ố ớ

ngày càng đa d ng. Các doanh nghi p này là đ i t ố ượ ệ ạ ậ ng tr c ti p n p thu do v y ộ ự ế ế

qu n lý ch t ch các đ i t ố ượ ẽ ả ặ ấ ng này s góp ph n không nh trong vi c ch ng th t ẽ ệ ầ ố ỏ

thu thu GTGT và TNDN. Đ công tác qu n lý ng i n p thu có hi u qu thì ế ể ả ườ ộ ệ ế ả

c n ph i: ầ ả

ệ Ti n hành phân lo i các doanh nghi p, xác đ nh c th nh ng doanh nghi p ụ ể ữ ế ệ ạ ị

theo quy đ nh đ t đó có các bi n pháp ch a th c hi n ch đ hóa đ n, ch ng t ế ộ ự ư ứ ệ ơ ừ ể ừ ị ệ

v n, h tr cho các doanh nghi p này. Bên c nh đó c n ph i x ph t nghiêm t ư ấ ả ử ỗ ợ ệ ạ ầ ạ

nh ng doanh nghi p c tình vi ph m ch đ k toán, hóa đ n, ch ng t ạ ế ộ ế ệ ố ữ ứ ơ . ừ

Ti n hành chuy n d n các doanh nghi p đang n p thu tr c ti p trên GTGT ệ ế ự ế ể ầ ế ộ

sang n p thu theo ph ng pháp kh u tr đ đ m b o đúng b n ch t c a thu ế ộ ươ ấ ừ ể ả ấ ủ ả ả ế

GTGT và d dàng trong công tác qu n lý. ễ ả

Tăng c ườ ng s ph i h p v i s k ho ch và đ u t ớ ở ế ố ợ ầ ư ự ạ ị , chính quy n đ a ề

ph ng nh m ki m tra vi c đăng ký kinh doanh, c p mã s thu cho các doanh ươ ế ể ệ ấ ằ ố

nghi p.Tăng c ng qu n lý lĩnh v c kinh doanh, hình th c k toán áp d ng,ngành ệ ườ ứ ế ụ ự ả

ngh kinh doanh, quy mô kinh doanh, đ a đi m kinh doanh.Tăng c ể ề ị ườ ng qu n lý các ả

n i khác đ n v m i ra kinh doanh, các đ n v chuy n đi n i khác, các đ n v t ơ ị ớ ị ừ ơ ể ơ ơ ơ ị

chuy n đ n, các đ n v t m ngh kinh doanh. Đ i v i các doanh nghi p ch a đăng ố ớ ị ạ ư ế ệ ể ơ ỉ

ký kinh doanh, ch a có mã s thu mà đã ho t đ ng c n ph i l p biên b n và có ạ ộ ả ậ ư ế ầ ả ố

ng xuyên công b trên các ph bi n pháp x lý k p th i. Bên c nh đó c nth ờ ầ ườ ử ệ ạ ị ố ươ ng

ti n thông tin đ i chúng nh báo chí, truy n hình, trang web c a b tài chính v ủ ộ ư ề ệ ạ ề

danh sách nh ng doanh nghi p b tr n, nh ng doanh nghi p có đăng ký kinh ỏ ố ữ ữ ệ ệ

doanh, xin c p mã s thu nh ng nhi u tháng không kê khai, n p thu mà c quan ế ư ế ề ấ ố ộ ơ

ấ thu không tìm th y. Sau khi công b đ ngh các c quan có liên quan thu h i gi y ố ề ế ấ ơ ồ ị

phép đăng ký kinh doanh, thu h i các hóa đ n đã bán cho các doanh nghi p này ệ ồ ơ

nh ng ch a s d ng h t, tránh hi n t ng các doanh nghi p này s mua bán hóa ư ử ụ ệ ượ ư ế ẽ ệ

đ n. ơ

Qu n lý ch t ch căn c tính thu ế ẽ ứ ặ ả

* Tăng c ng qu n lý hóa đ n ch ng t ườ ứ ả ơ . ừ

Hóa đ n, ch ng t là căn c quan tr ng nh h ng t i vi c xác đ nh nghĩa ứ ơ ừ ứ ả ọ ưở ớ ệ ị

c. v thu đ i v i nhà n ế ố ớ ụ ướ

Đ i v i thu TNDN : Hóa đ n, ch ng t ố ớ ế ứ ơ ừ là căn c đ xác đ nh doanh thu, chi ị ứ ể

phí đ ượ c tr . ừ

Đ i v i thu GTGT : Đ c thù c a s c thu GTGT là vi c kh u tr và hoàn ố ớ ế ủ ắ ừ ệ ế ấ ặ

thu mà hi u qu th c hi n l ả ự ệ ạ ệ ế ơ i ph thu c l n vào công tác qu n lý hóa đ n, ộ ớ ụ ả

c kh u tr , s thu ch ng t ứ ừ làm c s xác đ nh s thu GTGT đ u vào đ ố ơ ở ế ầ ị ượ ừ ố ấ ế

GTGT ph i n p và s thu GTGT đ ả ộ ế ố ượ ơ c hoàn. N u công tác qu n lý hóa đ n, ế ả

không t ch ng t ứ ừ ố ẽ ề ố t s gây ra h u qu nghiêm tr ng mà đi n hình là v n đ tr n, ọ ể ậ ả ấ

l u thu GTGT gây th t thu cho NSNN. ậ ế ấ

có hi u qu c n: Do v y đ công tác qu n lý hóa đ n, ch ng t ả ứ ể ậ ơ ừ ả ầ ệ

Th t ch t công tác qu n lý v in n, phát hành, s d ng hóa đ n nh t là ử ụ ề ấ ấ ắ ặ ả ơ

hóa đ n các doanh nghi p t phát hành. Đ m b o ch có doanh nghiêp có ti n hành ệ ự ơ ế ả ả ỉ

c mua hóa đ n. Đ th c hi n t t gi ho t đ ng s n xu t, kinh doanh m i đ ấ ạ ộ ớ ượ ả ể ự ệ ố ơ ả i

pháp này đòi h i c quan thu ph i ki m tra th t k các doanh nghi p đ n xin ể ậ ỹ ỏ ơ ế ệ ế ả

mua hóa đ n. ơ

T ch c các l p t p hu n ng n h n cho các doanh nghi p nh t là các doanh ổ ứ ớ ậ ệ ấ ắ ạ ấ

nghi p m i thành l p v vi c s d ng hóa đ n, ch ng t ậ ề ệ ử ụ ứ ệ ớ ơ ừ và các tài li u kèm theo. ệ

Đ i v i doanh nghi p không n p t ố ớ ộ ờ ệ khai thu đ y đ , k p th i ho c có t ủ ị ế ầ ặ ờ ờ

khai nh ng nhi u tháng không phát sinh doanh s thì ph i ti n hành ki m tra t ả ế ư ể ề ố ạ ơ i c

s . ở

Đ i v i các doanh nghi p t m ngh ho c b kinh doanh ph i ti n hành t ỉ ả ế ệ ạ ố ớ ặ ỏ ổ

ch c ki m tra tình hình s d ng hóa đ n, ch ng t . Tr ng h p doanh nghi pb ử ụ ứ ứ ể ơ ừ ườ ệ ỏ ợ

ư ử ụ tr n, không kinh doanh n a qua ki m tra n u th y còn hóa đ n ch a s d ng ữ ế ể ấ ố ơ

nh ng không khai báo và n p cho c quan thu thì ph i ti n hành thu h i và thông ả ế ư ế ộ ồ ơ

báo ngay cho các c c, các chi c c thu khác đ ng th i đăng thông tin trên các ế ụ ụ ờ ồ

ph ng ti n truy n thông đ các doanh nghi p, c s s n xu t, kinh doanh khác ươ ơ ở ả ệ ể ệ ề ấ

bi t nh m tránh tình tr ng b l i d ng. ế ị ợ ụ ạ ằ

ấ Ph i h p v i các c quan có liên quan ngăn ch n vi c mua, bán hóa đ n b t ố ợ ệ ặ ơ ớ ơ

ng. h p pháp trên th tr ợ ị ườ

C n khuy n khích các đ i t ng tiêu dùng đ c bi t là ng i dân khi mua ố ượ ế ầ ặ ệ ườ

hàng ph i l y hóa đ n, ch ng t . V i t t i dân Vi t Nam khi mua ả ấ ứ ơ ừ ớ ư ưở ng c a ng ủ ườ ệ

hàng đ tiêu dùng cá nhân b t k là mua c a đ i lý hay doanh nghi p đ u không ủ ạ ấ ể ệ ể ề

l y hóa đ n là r t ph bi n. Do v y đ khuy n khích vi c l y hóa đ n, nên t ể ấ ổ ế ệ ấ ế ậ ấ ơ ơ ổ

ch c l b c thăm trúng th ng theo s trên hóa đ n mà ng ứ ễ ố ưở ố ơ ườ ặ i mua hàng có, ho c

có th ti n hành cho đ i m t s l ộ ố ượ ể ế ổ ng hóa đ n nh t đ nh l y m t s ti n hay món ấ ộ ố ề ấ ị ơ

quà nào đó.

ả ậ ứ Khi phát hi n doanh nghi p có hóa đ n mà liên 1 khác liên 2 thì ph i l p t c ơ ệ ệ

ti n hành ki m tra vì các doanh nghi p này th ng là s b tr n nên h không ể ế ệ ườ ẽ ỏ ố ọ

quan tâm đ n vi c hóa đ n đúng hay sai. ế ệ ơ

C n có các bi n pháp, ch tài nghiêm kh c x lý các hành vi mua, bán, s ắ ử ế ệ ầ ử

d ng hóa đ n b t h p pháp nh : ụ ấ ợ ư ơ

M i tr ọ ườ ả ị ử ng h p vi ph m v khai báo, s d ng hóa đ n đ u ph i b x lý ử ụ ề ề ạ ợ ơ

hành chính và t m th i đình ch vi c bán hóa đ n cho doanh nghi p và s d ng hóa ử ụ ỉ ệ ệ ạ ờ ơ

ộ đ n c a doanh nghi p. Ch sau khi doanh nghi p có bi n pháp ch n ch nh và n p ơ ủ ệ ệ ệ ấ ỉ ỉ

ph t thì m i ti p t c cho s d ng. ớ ế ụ ử ụ ạ

N u hóa đ n mua hàng mà ng i bán không vi t đ y đ các ch tiêu mà ế ơ ườ ế ầ ủ ỉ

ng i mua v n ch p nh n thì ngoài vi c không cho kh u tr thu ng i mua còn ườ ế ườ ừ ệ ấ ẫ ấ ậ

b ph t hành chính vì s d ng hóa đ n không đúng quy đ nh. ị ạ ử ụ ơ ị

ế C n nhanh chóng áp d ng công ngh thông tin vào vi c s d ng, đ i chi u ệ ử ụ ụ ệ ầ ố

hóa đ n. ơ

* Tăng c ng ki m tra doanh thu. ườ ể

ng t Doanh thu là căn c quan tr ng nh h ứ ả ọ ưở ớ ả i vi c xác đ nh s thu ph i ệ ế ố ị

các doanh nghi p th ng kê khai n p c a doanh nghi p. Nh ng trong th c t ệ ộ ự ế ư ủ ệ ườ

doanh thu không đúng v i tình hình th c t s n xu t, kinh doanh c a doanh ự ế ả ủ ấ ớ

nghi p, các doanh nghi p th ệ ệ ườ ố ậ ng tìm cách đ làm gi m doanh thu nh m tr n,l u ể ằ ả

thu . Do v y m t trong nh ng cách đ h n ch tình tr ng th t thu thu doanh ể ạ ữ ế ế ế ạ ấ ậ ộ

nghi p là ki m tra ch t ch doanh thu đ xác đ nh doanh thu tính thu c a doanh ể ế ủ ệ ể ẽ ặ ị

nghi p. ệ

Đ công tác qu n lý xác đ nh doanh thu có hi u qu thì c quan thu c n: ế ầ ể ệ ả ả ơ ị

ạ ộ Qu n lý ch t ch hàng hóa, nguyên v t li u đ u vào dùng cho ho t đ ng ậ ệ ẽ ầ ặ ả

i doanh thu kỳ đang tính. C n ki m tra s l s n xu t, kinh doanh liên quan t ả ấ ớ ố ượ ng ể ầ

hàng hóa, v t li u mua vào, đ i chi u v i hàng t n kho, đ nh m c tiêu hao đ xác ớ ậ ệ ứ ể ế ố ồ ị

ng s n ph m, hàng hóa s n xu t, tiêu th trong kỳ cũng nh đ nh chính xác s l ị ố ượ ụ ấ ẩ ả ả ư

nguyên li u đã dùngđ s n xu t các hàng hóa, d ch v đó. ể ả ụ ệ ấ ị

Tăng c ng ki m tra, đ i chi u s li u trên h s khai thu v i các lo i s ườ ế ố ệ ế ớ ồ ơ ạ ổ ể ố

sách nh s nh t ký bán hàng, các lo i s chi ti t… ư ổ ậ ạ ổ ế

Bên c nh đó cũng c n đ i chi u v i doanh thu c a các kỳ tr ế ủ ạ ầ ố ớ ướ c đó đ xem ể

có s bi n đ ng v doanh thu không. N u doanh thu bi n đ ng l n trong khi các ế ự ế ề ế ộ ộ ớ

kho n chi phí cũng nh quy mô không đ i thì c n ph i chú ý ki m tra ngay. ư ể ầ ả ả ổ

* Tăng c ng ki m tra các kho n chi phí đ ườ ể ả ượ c tr . ừ

Cùng v i doanh thu chi phí đ c tr ớ ượ ừ là b ph n quan tr ng trong vi c xác ọ ệ ậ ộ

ớ đ nh thu TNDN ph i n p c a doanh nghi p do v y các doanh nghi p cùng v i ị ả ộ ủ ế ệ ệ ậ

vi c tìm cách khai gi m doanh thu là khai tăng các kho n chi phí đ c tr . Chính ệ ả ả ượ ừ

vì v y cùng v i vi c ki m tra doanh thu c n ph i ti n hành ki m tra các kho n chi ầ ả ế ể ể ệ ả ậ ớ

phí đ c tr . Đ công tác ki m tra này đ t k t qu t t thì c quan thu c n ph i: ượ ừ ể ạ ế ả ố ể ế ầ ả ơ

Xem xét tình hình k toán c a đ n v nh : hình th c k toán, ph ng pháp ủ ơ ứ ế ư ế ị ươ

k toán…đ có th xác đ nh các đ nh kho n, n u doanh nghi p có vi ph m thì có ế ể ế ể ệ ả ạ ị ị

th phát hi n đ c. Mu n th c hi n t t đ c thì đòi h i cán b thu ph i am ệ ể ượ ệ ố ượ ự ố ế ả ỏ ộ

hi u v k toán, v cách th c h ch toán chi phí. ể ề ế ứ ạ ề

ả Khi ki m tra n u th y có các kho n chi phí mà có s đ t bi n thì c n ph i ự ộ ế ế ể ầ ả ấ

chú ý quan tâm xem xét vì khi doanh nghi p đã n đ nh s n xu t, n đ nh th ấ ổ ệ ả ổ ị ị ị

tr ng thì các kho n chi phí này r t ít bi n đ ng mà n u có thì bi n đ ng r t ít. ườ ế ế ế ấ ấ ả ộ ộ

N u phát hi n phát sinh m t s kho n chi mà năm tr c không có thì cũng ộ ố ế ệ ả ướ

ng ch khi doanh nghi p m r ng th tr ng, c n ph i quan tâm.Thông th ầ ả ườ ở ộ ị ườ ệ ỉ

chuy n đ i lĩnh v c đ u t ự ầ ư ể ổ ặ thì m i có kh năng xu t hi n các kho nchi m i ho c ệ ả ấ ả ớ ớ

c kia doanh nghi p gi u đi đ n nay b phát hi n. các kho n chi tr ả ướ ệ ế ệ ấ ị

Ch có kho n chi nào có đ y đ hóa đ n, ch ng t có h ch toán vào s ủ ứ ầ ả ơ ỉ ừ ạ ổ

sách, có liên quan đ n doanh thu trong kỳ tính thu thì m i cho h ch toán vào các ế ế ạ ớ

kho n chi phí đ c tr khi xác đ nh thu . Ngoài ra nh ng kho n chi m c dù có ả ượ ừ ữ ế ả ặ ị

theo quy đ nh nh ng cũng không cho kh u tr nh tài s n c đ y đ ch ng t ầ ủ ứ ừ ư ấ ị ừ ư ả ố

ng cho ng đ nh đã kh u hao h t, ti n th ị ế ề ấ ưở ườ ợ i lao đ ng nh ng không có trong h p ư ộ

đ ng. ồ

Tăng c ng công tác thanh tra, ki m tra ườ ể

* Tăng c ng công tác thanh tra, ki m tra n i b ngành. ườ ộ ộ ể

Hi n nay, v i s phát tri n m nh m c a các doanh nghi p nh t là các ớ ự ẽ ủ ệ ể ệ ạ ấ

ng, bên doanh nghi p ngoài qu c doanh c v lĩnh v c kinh doanh cũng nh s l ả ề ư ố ượ ự ệ ố

c nh đó nhu c u cu c s ng đòi h i ngày càng cao do đó tình tr ng các doanh ạ ạ ầ ộ ố ỏ

nghi p móc ngo c v i cán b thu đ làm gi m s thu ph i n p không ph i là ả ộ ế ể ệ ế ả ả ặ ớ ộ ố

không có. N u x y ra tình tr ng này thì s thu th t thu s r t l n vì s thu mà ố ẽ ấ ớ ế ấ ế ế ả ạ ố

doanh nghi p tr n đ c là l n h n r t nhi u s ti n mà h tr cho cán b có s ệ ố ượ ề ố ề ơ ấ ọ ả ớ ộ ự

thông đ ng mà n u đ c l i ít thì cán b thu s không làm. Vì v y, c n ph i tăng ế ượ ợ ồ ế ẽ ậ ầ ả ộ

ng công tác thanh tra, ki m tra n i b ngành thu . Đ th c hi n t t công tác c ườ ể ự ộ ộ ệ ố ế ể

thanh tra, ki m tra n i b ngành có hi u qu c n ph i th c hi n các bi n pháp ộ ộ ả ầ ự ệ ệ ể ệ ả

sau:

ớ C n ph i nghiên c u vi c đi u chuy n luân phiên cán b cho phù h p v i ể ứ ệ ề ầ ả ộ ợ

th c t ự ế ế ớ nh m h n ch m c th p nh t tình tr ng móc ngo c gi a cán b thu v i ạ ế ứ ữ ấ ấ ặ ằ ạ ộ

ng i n p thu . C n ph i nghiên c u th i gian làm vi c đ đi u chuy n cho phù ườ ộ ệ ể ề ế ầ ứ ể ả ờ

i đ a bàn quá dài thì s t o đi u ki n cho h p, n u th i gian làm vi c c a cán b t ợ ệ ủ ộ ạ ị ẽ ạ ệ ề ế ờ

ệ s thông đ ng gi a cán b thu và doanh nghi p nh ng n u th i gian làm vi c ự ữ ư ệ ế ế ồ ộ ờ

c tình hình kinh qúa ng n cán b thu ch a n m b t h t ho c m i n m b tđ ắ ắ ế ớ ắ ắ ượ ư ế ặ ắ ộ

ả doanh trên đ a bàn mình qu n lý mà đã ph i chuy n đi n i khác thì s làm gi m ể ẽ ả ả ơ ị

hi u qu làm vi c. Do v y theo em th i gian làm vi c c a cán b t i đ a bàn là 5 ệ ủ ộ ạ ị ệ ệ ả ậ ờ

năm sau đó s th c hi n luân chuy n. ẽ ự ể ệ

Ngoài ra đ có th ki m tra, giám sát cán b , lãnh đ o chi c c nên cho mua ể ể ụ ể ạ ộ

ế m t s máy ghi âm lo i siêu nh và công b s nh b t c doanh nghi p nào đ n ờ ấ ứ ộ ố ố ẽ ệ ạ ỏ

làm vi c tr c ti p ghi âm nh ng trao đ i c a cán b thu v i doanh nghi p, phát ổ ủ ế ớ ự ữ ệ ệ ế ộ

ệ ẽ ậ ứ hi n có d u hi u c a gây nhũng nhi u hay ti p tay cho doanh nghi p s l p t c ệ ủ ệ ế ễ ấ

ng trong m t th i gian, chuy n sang b x ph t th t n ng nh không tăng l ử ậ ặ ư ạ ươ ể ờ ộ ộ

ph n khác hay cho thôi vi c. Tuy nhiên do v n đ này r t t ấ ế ệ ề ấ ậ ệ nh n u doanh nghi p ị ế

không mu n thì lãnh đ o chi c c có th tuy n m t s c ng tác viên,đóng vai trò là ộ ố ộ ụ ể ể ạ ố

ng i n p thu đ th c hi n vi c ghi âm. ườ ộ ế ể ự ệ ệ

* Tăng c ng công tác thanh tra, ki m tra ng ườ ể ườ ộ i n p thu . ế

ị Công tác thanh tra, ki m tra không nh ng nh m phát hi n, ngăn ch n k p ữ ệ ể ặ ằ

th i các hành vi vi ph m pháp lu t thu đ m b o cho lu t thu đ ậ ế ả ế ượ ả ậ ạ ờ ệ c th c hi n ự

ủ nghiêm mà còn góp ph n tăng thu cho NSNN, nâng cao ý th c, trách nhi m c a ứ ệ ầ

ng i n p thu . Đ công tác thanh tra, ki m tra ng ườ ộ ế ể ể ườ ộ ả ầ i n p thu có hi u qu c n ệ ế

ph i: ả

Tăng c ườ ự ng ki m tra trên đ a bàn cũng nh t ng lo i hình, t ng lĩnh v c ư ừ ừ ể ạ ị

xem có bao nhiêu ho t đ ng s n xu t, kinh doanh, s doanh nghi p đã đăng ký và ạ ộ ệ ả ấ ố

ch a đăng ký kinh doanh, đăng ký mã s thu . ế ư ố

ế Ti n hành đ y m nh công tác ki m tra các doanh nghi p đã t ng tr n thu , ừ ế ệ ể ẩ ạ ố

các doanh nghi p nghi ng có d u hi u vi ph m, vì khi đó c quan thu không ệ ế ệ ấ ạ ờ ơ

ph i dàn tr i ti n hành ki m tra t ả ế ể ả ấ ả ệ t c các doanh nghi p do v y s ti c ki m ẽ ế ệ ậ

đ ượ ệ ậ c th i gian và chi phí cho công tác ki m tra, c quan thu có đi u ki n t p ể ề ế ờ ơ

chung vào các doanh nghi p có nghi ng khi đó hi u qu ki m tra s cao. ả ể ệ ệ ẽ ờ

Đ ti n hành có hi u qu đòi h i: ể ế ệ ả ỏ

Chuy n t thanh tra, ki m tra toàn di n sang thanh tra, ki m tra theo chuyên ể ừ ể ệ ể

đ và n i dung vi ph m. ề ạ ộ

Ph i l u tr thông tin có liên quan đ n doanh nghi p nh : l ch s ch p hành ử ấ ả ư ư ị ữ ế ệ

pháp lu t c a doanh nghi p, ho t đ ng kinh doanh c a doanh nghi p…. ạ ộ ậ ủ ủ ệ ệ

Ph i có h th ng phân tích và d báo r i ro. ệ ố ủ ự ả

L p danh sách các doanh nghi p hay n p ch m t khai, doanh nghi p hay ệ ậ ậ ộ ờ ệ

có sai sót, doanh nghi p đã b ki m tra và có phát hi n vi ph m… ị ể ệ ệ ạ

Đ nh kỳ ph i có s đ i chi u s sách, ch ng t c a các doanh nghi p này. ế ổ ự ố ứ ả ị ừ ủ ệ

ệ Khi doanh nghi p ch p hành nghiêm ch nh trong vài năm có th rút doanh nghi p ỉ ệ ể ấ

ra kh i danh sách này đ có th khuy n khích doanh nghi p th c hi n t t nghĩa v ệ ố ự ể ể ệ ế ỏ ụ

thu c a mình. ế ủ

Khi th c hi n gi ự ệ ả ặ i pháp này có th b sót nh ng doanh nghi p m i ho c ữ ể ỏ ệ ớ

các doanh nghi p tr c đây không vi ph m nh ng gi i có hành vi tr n thu do ệ ướ ư ạ l ờ ạ ế ố

v y đ i v i các doanh nghi p này v n c n ph i ki m tra nh ng v i t n su t nh ậ ẫ ầ ố ớ ớ ầ ư ể ệ ấ ả ỏ

h n. ơ

Đ công tác thanh tra, ki m tra đ c ti n hành nhanh chóng, k p th i nâng ể ể ượ ế ờ ị

c nên b sung ch c năng cao hi u qu trong vi c ch ng th t thu thu thì nhà n ố ệ ế ệ ấ ả ướ ứ ổ

đi u tra hình s v thu cho c quan thu vì: ế ự ề ế ề ơ

Ch c quan thu m i có đ kh năng chuyên môn, nghi p v v thu đ ụ ề ế ớ ỉ ơ ế ể ủ ệ ả

đi u tra các vi ph m v thu , khi đó hi u qu đi u tra s cao. ả ề ề ề ế ệ ẽ ạ

Vi c chuy n giao cho c quan thu ch c năng đi u tra đ i v i ng ế ứ ố ớ ệ ể ề ơ ườ ộ i n p

thu s đ m b o không có s ch ng chéo, trùng l p gi a các c quan qu n lý nhà ế ẽ ả ự ồ ữ ắ ả ả ơ

c trong vi c đi u tra gian l n c a ng n ướ ậ ủ ề ệ ườ ộ i n p thu . ế

Đ cho các gi i pháp trên đ c hi u qu đòi h i c n ph i đào t o đ i ngũ ể ả ượ ỏ ầ ệ ả ạ ả ộ

cán b thu có trình đ chuyên môn cao, có ph m ch tđ o đ c t t. ấ ạ ứ ố ế ẩ ộ ộ

1.11. X lý nhanh, g n các kho n n thu ế ọ ả ợ ử

ệ Các kho n n thu c a các doanh nghiêp là kho n ti n mà doanh nghi p ế ủ ề ả ả ợ

t m th i chi m d ng c a nhà n ạ ụ ủ ế ờ ướ c. Khi các kho n n thu này nhi u, kéo dài thì ế ề ả ợ

nhà n c s không có đ ngân sách đ chi tiêu th c hi n các nhi m v đã đ ra, ướ ẽ ủ ự ụ ề ệ ệ ể

m t khác n u không thu h i các kho n này nhanh chóng thì s t o ra tâm lý coi ẽ ạ ế ả ặ ồ

th ng c a các doanh nghi p. ườ ủ ệ

Đ th c hi n t t bi n pháp này đòi h i: ể ự ệ ố ệ ỏ

T ch c các bu i t p hu n, tuyên truy n cho doanh nghi p đ c bi ổ ậ ứ ề ệ ấ ổ ượ ế ề t v

các sai sót th ng g p trong vi c n p thu cũng nh các bi n pháp mà c quan ườ ư ế ệ ệ ặ ơ ộ

thu s áp d ng n u doanh nghi p không n p thu . ế ế ẽ ụ ệ ế ộ

ợ C quan thu nhanh chóng phân tích các kho n n thu theo n i dung n , ế ế ả ơ ợ ộ

th i gian n , phân tích các nguyên nhân ch a thu h i đ ồ ượ ư ợ ờ ả c n , lo i b các kho n ạ ỏ ợ

n kh ng, n o không có th c. ợ ợ ả ự ố

K t h p ch t ch v i các c quan có liên quan đ ti n hành đi u tra, xác ế ợ ể ế ẽ ớ ề ặ ơ

minh các kho n n , tình hình ho t đ ng c a các doanh nghi p đ t đó có các ạ ộ ể ừ ủ ệ ả ợ

bi n pháp c n thi ệ ầ ế ể t đ thu h i n . ồ ợ

Cho phép ng ườ ợ ả i n thu th a thu n ch m n p thu ho c n p d n kho n ộ ế ỏ ế ầ ậ ậ ặ ộ

n thu còn thi u theo cam k t v i c quan thu . ế ợ ế ớ ơ ế ế

Hi n t ệ ạ ạ i m c ph t n p ch m thu còn th p cho nên c n nâng m c ph t ạ ộ ứ ứ ế ầ ấ ậ

này nên cao h n đ có tính răn đe. ể ơ

Thu h i và đình ch s d ng hóa đ n, ti n hành kê biên tài s n đ i v i các ỉ ử ụ ố ớ ế ả ồ ơ

doanh nghi p c tình chây ỳ. ệ ố

Đ th c hi n t t các bi n pháp trên ph i đào t o l i cán b thu đ cán b ể ự ệ ố ạ ạ ệ ả ế ể ộ ộ

ổ thu có th đánh giá, phân tích tình hình n thu c a doanh nghi p. Ngoài ra t ng ế ủ ể ế ệ ợ

c c thu c n ph i h tr ph n m m đ phân lo i, phân tích các kho n n thu . ế ể ụ ả ỗ ợ ế ầ ề ả ạ ầ ợ

Công tác ch ng th t thu thu nói chung và ch ng th t thu thu GTGT và ế ế ấ ấ ố ố

TNDN nói riêng là m t nhi m v ph c t p và nhi u khó khăn. Do v y đ công tác ụ ứ ạ ệ ề ể ậ ộ

ch ng th t thu thu GTGT và TNDN đ t hi u qu cao không th ch áp d ng riêng ể ỉ ụ ế ệ ạ ả ấ ố

r m t bi n pháp nào mà đòi h i c n ph i k t h p ch t ch các bi n pháp trên có ẽ ộ ả ế ợ ỏ ầ ệ ẽ ệ ặ

nh v y thì công tác ch ng th t thu thu GTGT và TNDN m i có hi u qu cao ế ư ậ ệ ấ ả ố ớ

nh t.ấ

TÀI LI U THAM KH O Ả Ệ