cách nhận xét biểu đồ môn địa

Chia sẻ: Hoang Thuy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

439
lượt xem 101
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi chỉ có một vòng tròn: ta nhận định cơ cấu tổng quát lớn nhất là cái nào, nhì là, ba là… Và cho biết tương quan giữa các yếu tố (gấp mấy lần hoặc kém nhau bao nhiêu %). Đặc biệt là yếu tố lớn nhất so với tổng thể có vượt xa không?

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: cách nhận xét biểu đồ môn địa

Cách nh n xét bi u D NG 1: BI U Đ TRÒN * Khi ch có m t vòng tròn: ta nh n nh cơ c u t ng quát l n nh t là cái nào, nhì là, ba là… Và cho bi t tương quan gi a các y u t (g p m y l n ho c kém nhau bao nhiêu %). Đ c bi t là y u t l n nh t so v i t ng th có vư t xa không? Lưu ý : T tr ng có th gi m nhưng s th c nó l i tăng, vì th c n ghi rõ. Ví d : xét v t tr ng ngành nông nghi p gi m… không ghi tr ng ki u ngành nông nghi p gi m … vì như th là chưa chính xác, có th b tr hay không ư c cho i m. * Khi có t hai vòng tròn tr lên (gi i h n t i a là ba hình tròn cho m t bài) - Nh n xét cái chung nh t (nhìn t ng th ): tăng/ gi m như th nào? - Ta nh n xét tăng hay gi m trư c, n u có ba vòng tr lên thì thêm liên t c hay không liên t c, tăng (gi m) bao nhiêu? - Sau ó m i nh n xét v nh t, nhì, ba … c a các y u t trong t ng năm, n u gi ng nhau thì ta gom chung l i cho các năm m t l n thôi (không nh c l i 2, 3 l n) * Cu i cùng, cho k t lu n v m i tương quan gi a các y u t . * Có thêm gi i thích chút v v n . * Trư ng h p cho b ng s li u mang giá tr tuy t i (t ng, nghìn t n, nghìn ha…) thì c n ph i x lý ra s li u tương i ( % ). Và c n lưu ý n u có t 2 hình tròn tr lên chúng ta c n tính bán kính c a hình tròn. Ví d 1: V bi u cơ c u lao ng phân theo các ngành kinh t nư c ta năm 1999 (Đơn v : %) =>> Ta nh n xét như sau: Năm 1999, nư c ta: - Lao ng trong ngành nông, lâm, ngư nghi p chi m nhi u nh t: 63,5%.
- D ch v ng th hai v i 25%. - Công nghi p th p nh t ch còn 11,5% lao ng. - Lao ng trong ngành nông, lâm, ngư nghi p nhi u g p 5,5 l n lao ng trong công nghi p và g p 2,5 l n d ch v . - Tóm l i: N n kinh t nư c ta ch y u v n là nông, lâm, ngư nghi p. Công nghi p, d ch v v n còn chi m t tr ng th p. Do i m xu t phát kinh t th p, hơn n a l i ph i tr i qua chi n tranh kéo dài. Ví d 2: Cho b ng s li u sau: (Đơn v : %) a)V bi u cơ c u t ng s n ph m trong nư c (GDP) phân theo khu v c kinh t nư c ta. b) Nh n xét =>> V 2 bi u tròn Nh n xét: T năm 2000 n năm 2002 t ng s n ph m phân theo khu v c kinh t nư c ta có s chuy n d ch: + Nông lâm ngư nghi p gi m, gi m t 24,6 % xu ng còn 23% (gi m 1,5%). + Công nghi p và xây d ng tăng, tăng t 36,7% lên t i 38,4% (tăng 1,7%). + D ch v không tăng, có gi m nhưng không áng k (0,01%). - Trong c 2 th i i m thì d ch v luôn ng u, k n là công nghi p và th p nh t là nông lâm ngư nghi p. - Năm 2002 s n ph m công nghi p và d ch v tăng ng u và g n tương ương nhau. - Tóm l i: n n kinh t nư c ta có xu hư ng i lên theo hư ng công nghi p hóa. D NG 2: BI U Đ MI N * Đây là d ng bi u có yêu c u c a bài gi ng v i d ng bi u hình tròn (bi u cơ c u). Nên r t d nh m l n v i xây d ng bi u
tròn. * Đ xác nh v bi u mi n, v i s li u ư c th hi n trên 3 năm (nghĩa là vi c v t i 4 hình tròn như thông thư ng thì ta l i chuy n sang bi u mi n). V y s li u ã cho c trên 3 năm mà th hi n v cơ c u thì v bi u mi n. Cách nh n xét: - Nh n xét chung toàn b b ng s li u: nhìn nh n, ánh giá xu hư ng chung c a s li u. - Ta nh n xét hàng ngang trư c: theo th i gian y u t A tăng hay gi m, tăng gi m như th nào, tăng gi m bao nhiêu? Sau ó ny ut B tăng hay gi m … y u t C (m c chênh l ch) - Nh n xét hàng d c: y u t nào x p h ng nh t, nhì, ba và có thay i th h ng hay không? - T ng k t và gi i thích. Ví d : V bi u và nh n xét chuy n d ch cơ c u kinh t theo ngành Đ ng b ng Sông H ng (Đơn v : %) Nh n xét: - Nhìn chung Đ ng b ng sông H ng t tr ng ngành d ch v tăng nhanh và d n chi m t tr ng cao trong cơ c u kinh t c a vùng. Công nghi p có tăng nhưng ch m, nông nghi p gi m nhanh. Hàng ngang: T năm 1986 n năm 2000: Đ ng b ng sông H ng, cơ c u kinh t có s chuy n d ch: - Nông nghi p gi m liên t c và gi m nhanh t 49,5% xu ng 29,1%, gi m 20,4%. - Công nghi p tăng liên t c, tăng nh t 21,5% lên 27,5% tăng 6%. - D ch v tăng liên t c, tăng khá nhanh t 29% lên 43,4% tăng 4%. Hàng d c: T năm 1980 n năm 1990, nông nghi p ng u, d ch v ng th hai, công nghi p ng th 3. T năm 1995 -2000, d ch v vươn lên ng th nh t, nông nghi p ng th hai và công nghi p ng th 3.
K t lu n: Đ ng b ng sông H ng có s thay i v cơ c u kinh t , i t nông nghi p qua d ch v , qua công nghi p. Đi u này phù h p v i xu th chung c a th gi i và cũng cho th y con ư ng i lên công nghi p hóa, hi n i hóa c a nư c ta nói chung và c a ng b ng sông H ng nói riêng. D NG 3: D NG BI U Đ CT Trư ng h p c t ơn (ch có m t y u t ) * Bư c 1: Xem xét năm u và năm cu i c a b ng s li u tr l i câu h i tăng hay gi m? và tăng gi m bao nhiêu? (l y s li u năm cu i tr cho s li u năm u hay chia u ư c). * Bư c 2: Xem s li u kho ng trong tr l i ti p là tăng (hay gi m) liên t c hay không liên t c? (lưu ý nh ng năm nào không liên t c). * Bư c 3: N u liên t c thì cho bi t giai o n nào nhanh, giai o n nào ch m. N u không liên t c: thì năm nào không còn liên t c. * K t lu n và gi i thích qua v xu hư ng c a i tư ng. Ví d : V bi u và nh n xét tình hình dân s nư c ta theo b ng sau và nh n xét (Đơn v : tri u ngư i) Nh n xét: - T năm 1921 n năm 2002: dân s nư c ta tăng liên t c và tăng t 15,6 lên 80 tri u ngư i (tăng 64,4 tri u ngư i; hay tăng g p hơn 5 l n). - T năm 1921 n năm 1960: dân s nư c ta tăng ch m, g p 2 l n trong 39 năm (hay tăng 14,6 tri u ngư i trong 39 năm, bình quân m i năm tăng 0,37 tri u ngư i). - T năm 1960 n năm 1990: dân s nư c ta tăng nhanh hơn, g p 2,2 l n ch trong 30 năm (hay tăng 36 tri u ngư i trong 30 năm, bình
quân m i năm tăng 1,2 tri u ngư i). - Năm 1990 n năm 2002: dân s nư c ta có xu hư ng tăng ch m l i, tăng 13,8 tri u ngư i trong 12 năm, bình quân m i năm tăng 1,2 tri u ngư i. - Dân s nư c ta tăng nhanh qua các năm, c bi t vào nh ng năm 60 và 70, ây là th i kì bùng n dân s nư c ta. Xu hư ng tăng ch m l i vào u th k 21.Tuy t l tăng dân s hàng năm có gi m nhưng dân s v n tăng nhanh b i vì dân s nư c ta ông. Trư ng h p c t ôi, ba (ghép nhóm) … (có t hai y u t tr lên) * Nh n xét xu hư ng chung. * Nh n xét t ng y u t m t, gi ng như trư ng h p 1 y u t (c t ơn) * Sau ó k t lu n (có th so sánh, hay tìm y u t liên quan gi a hai c t) * Có m t vài gi i thích và k t lu n. Ví d : Hãy nêu nh n xét v s n lư ng than s ch và phân hóa h c Vi t Nam giai o n 1976 – 1997 (Đơn v : Nghìn t n) Nh n xét: * Giai o n 1976 – 1997: - Than s ch nư c ta không liên t c, tăng t 5.700 lên 10.647 nghìn t n (tăng 4.947 nghìn t n). - Phân hóa h c cũng tăng không liên t c, tăng t 435 lên 994 nghìn t n (tăng 559 nghìn t n ). - Ngành công nghi p ch bi n than s ch luôn có s n lư ng cao hơn công nghi p ch bi n phân hóa h c. * Trong ó: - Giai o n 1976 – 1985: C than và phân bón u tăng, than tăng 100 nghìn t n, phân tăng 96 nghìn t n.
- Giai o n 1985 – 1990: c than và phân bón u gi m, than gi m 1.173 nghìn t n, phân gi m 177 nghìn t n. - Giai o n 1990 – 1997: c than và phân bón u tăng tr l i, than tăng 6.020 nghìn t n, phân tăng 650 nghìn t n. Tóm l i: T năm 1976 – 1997: C than và phân bón có th i gian tăng không liên t c gi ng nhau, trong ó phân bón tăng nhanh hơn than (phân tăng 2,28 l n, còn than tăng 1,87 l n). Do nhu c u ngày càng tăng c a quá trình phát tri n kinh t t nư c, do v y s n lư ng c a ngành công nghi p ch bi n tăng lên. * Trư ng h p c t là các vùng, các nư c… - Cái u tiên ó là nhìn nh n chung nh t v b ng s li u nói lên i u gì. - Ti p theo hãy x p h ng cho các tiêu chí: Cao nh t, th nhì… th p nh t (c n chi ti t). R i so sánh gi a cái cao nh t và cái th p nh t, gi a ng b ng v i ng b ng, gi a mi n núi v i mi n núi. - M t vài i u k t lu n và gi i thích. Ví d : Công su t c a m t s nhà máy th y i n nư c ta. (Đơn v : nghìn kw) Nh n xét: >> Trong các nhà máy th y i n nêu trên, ta th y: - Nhìn chung h th ng các nhà máy th y i n c a nư c ta có công su t không l n (tr th y i n Hòa Bình). - Nhà máy th y i n Hòa Bình có công su t l n nh t 1.900.000 kw - Th nhì là Yaly có công su t 700.000 kw - Th ba là Tr An có công su t là 400.000 kw - Th tư là Đa Nhim 160.000 kw - Th năm là Thác Mơ 150.000 kw - Cu i cùng (hay ghi th p nh t) là Thác Bà 110.000 kw - Nhà máy th y i n Hòa Bình cao hơn Thác Bà n 17,3 l n. >>> Các nhà máy th y i n c a nư c ta ã và ang áp ng m t ph n l n nhu c u v tiêu th năng lư ng cho qu c gia. Trong tương lai
nhu c u i n năng tăng cao vì th vai trò c a năng lư ng nói chung, th y i n nói riêng càng có vai trò to l n. Đ ngày càng áp ng y nhu c u ó, hi n nay Chính ph ang cho xây d ng thêm các nhà máy th y i n có công su t l n hơn n a (như th y i n Sơn La công su t 2,4 tri u kw…) Trư ng h p c t là lư ng mưa. (Bi u khí h u) - Mưa t p trung vào mùa nào? Hay mưa dàn tr i u trong các tháng. Mùa mưa, mùa khô kéo dài t tháng nào n tháng nào, ( khu v c nhi t i tháng mưa t 100 mm tr lên ư c xem là mùa mưa, còn ôn i thì ch c n 50 mm là ư c x p vào mùa mưa). - Nêu t ng lư ng mưa (c ng t ng t t c lư ng mưa các tháng trong năm) và ánh giá t ng lư ng mưa. - Tháng nào mưa nhi u nh t, lư ng mưa bao nhiêu mm và tháng nào khô nh t, mưa bao nhiêu? - So sánh tháng mưa nhi u nh t và tháng mưa ít nh t (có th có hai tháng mưa nhi u và hai tháng mưa ít). - Đánh giá bi u th hi n v trí a i m thu c mi n khi h u nào? (căn c vào mùa mưa t p trung; tháng mưa nhi u hay dàn tr i, tháng mưa ít; k t h p cùng s bi n thiên nhi t xác nh v trí). Ví d 1: Nh n xét bi u lư ng mưa i mA B c Bán C u theo b ng sau: (Đơn v : mm) Nh n xét: - Đi m A có mùa mưa kéo dài t tháng 11 n tháng 4 năm sau, trong ó lư ng mưa cao nh t vào tháng 1 (120mm) và tháng 11 (110 mm)> Mưa vào mùa ông. - Mùa khô kéo dài t tháng 4 n tháng 9, trong ó tháng 7 và tháng 8 là khô nh t, lư ng mưa ch có 10 – 15 mm = 1/10 >1/12 l n tháng mưa cao nh t. - T ng lư ng mưa trong năm c a khu v c này là 785 mm. Lư ng mưa nhìn chung không cao, tháng cao nh t cũng ch t 120 mm, tháng khô nh t là 10 mm có th nói là khô h n.
- Mùa h mưa ít, mưa t p trung vào mùa ông, như v y, i m A thu c ki u khí h u Đ a Trung H i B c Bán C u. Ví d 2: Nh n xét v bi u lư ng mưa i mB B c Bán C u theo b ng sau: (Đơn v : mm) Nh n xét: - Đi m B có lư ng mưa cao, mưa u trong các tháng, m i tháng t 200 mm tr lên và hai tháng cu i năm có lư ng mưa cao nh t t 400 mm n 410 mm. Có th nói, i m B có mưa quanh năm và t ng lư ng mưa l n 3.450 mm/năm. >>> Như v y, i m B thu c ki u khí h u Xích Đ o (Lưu ý: Trên th gi i có hai vùng mưa quanh năm là xích o và ôn i h i dương, nhưng hai vùng ó có s khác bi t v lư ng mưa: Lư ng mưa tháng Xích o cao hơn 150 mm, còn ôn i h i dương nh hơn 120 mm. T ng lư ng mưa ôn i h i dương ch t 1500 >2000 mm, trong khi t ng lư ng mưa Xích o luôn cao hơn 2000 mm) D NG 4: D NG BI U Đ Đ TH Trư ng h p th hi n m t i tư ng: Bư c 1: So sánh s li u năm u và năm cu i có trong b ng s li u tr l i câu h i: Đ i tư ng c n nghiên c u tăng hay gi m? N u tăng (gi m) thì tăng (gi m) bao nhiêu? (l y s li u năm cu i tr cho s li u năm u hay chia g p bao nhiêu l n cũng ư c) Bư c 2: Xem ư ng bi u di n i lên (tăng) có liên t c hay không? (lưu ý năm nào không liên t c) Bư c 3: + N u liên t c thì cho bi t giai o n nào tăng nhanh, giai o n nào tăng ch m + N u không liên t c: Thì năm nào không còn liên t c
Bư c 4: M t vài gi i thích cho i tư ng, gi i thích nh ng năm không liên t c. Trư ng h p c t có hai ư ng tr lên: - Ta nh n xét t ng ư ng m t gi ng như trên theo úng trình t b ng s li u cho: Đư ng a trư c, r i n ư ng B, r i n c,d - Sau ó, chúng ta ti n hành so sánh, tìm m i liên h gi a các ư ng bi u di n. - K t lu n và gi i thích. Ví d : Cho b ng s li u sau DÂN S VÀ S N LƯ NG LƯƠNG TH C NƯ C TA GIAI ĐO N 1980 – 2005 1. Trên cùng m t h t a v ư ng bi u di n dân s và ư ng bi u di n s n lư ng lương th c qua các năm. 2. Nh n xét v di n bi n dân s và s n lư ng lương th c c a nư c ta giai o n 1980 – 2005. Tr l i: 1. V bi u - Bi u 2 ư ng bi u di n - Có chú gi i và tên bi u . 2. Nh n xét - Dân s và s n lư ng lương th c c a nư c ta u tăng, nhưng t c tăng không u: + Dân s tăng 1,55 l n. + S n lư ng lương th c tăng 2,75 l n. Do s n lư ng có t c tăng nhanh hơn dân s , nên bình quân lương th c theo u ngư i nư c ta tăng khá nhanh (năm 1980 là 268 kg/ngư i, năm 2005 là 476,5 kg/ngư i). - Tuy nhiên, t c tăng s n lư ng lương th c còn ch m vì tăng 1% dân s thì ph i tăng 4% s n lư ng lương th c. Do ó m b o an ninh lương th c m t m t ph i y m nh phát tri n s n xu t lương th c m t khác ph i h th p t l tăng dân s . D NG 5: BI U Đ K TH P
Các bư c nh n xét c a d ng này thì gi ng như bi u th Ví d : Cho b ng s li u sau: DÂN S VÀ T SUÂT GIA TĂNG DÂN S T NHIÊN NƯ C TA GIAI ĐO N 1960 – 2006 1. V bi u k t h p th hi n qui mô dân s và t su t gia tăng dân s t nhiên nư c ta, giai o n 1960 – 2006. 2. Nêu nh n xét. 3. Gi i thích vì sao hi n nay qui mô dân s nư c ta v n tăng m c dù t l tăng dân s ã gi m nhanh. Hư ng d n tr l i: 1. V bi u : - Bi u k t h p ư ng (t su t gia tăng t nhiên) và c t (dân s ). - Có chú gi i, chú ý kho ng cách năm. - Tên bi u . 2. Nh n xét - Dân s nư c ta liên t c tăng qua các năm (d n ch ng). - T l gia tăng dân s t nhiên có xu hư ng gi m (d n ch ng). Đây là k t qu c a vi c tri n khai cu c v n ng dân s , k ho ch hóa gia ình. 3. Gi i thích - Do qui mô dân s hi n nay lơn hơn trư c ây nhi u, vì v y tuy t l gia tăng dân s gi m nhanh, nhưng t ng dân s v n tăng nhanh. - Do h u qu c a v n tăng nhanh dân s trư c ây nên s ph n trong tu i sinh nư c ta hi n nay chi m t l khá ông.