ỗ ị Đ  Th  Trang ­10A6 THPT Chuyên Vĩnh Phúc

ƯỢ

Ạ

Ề

Ậ Ạ

Ậ

Ả BÀI THU HO CH C M NH N V  HÌNH T V T ĐĂM SĂN TRONG ĐO N TRÍCH MTAO MXAY

NG NHÂN

1.ĐẶT VẤN ĐỀ

Văn học chính là con đường đẻ đưa ta tới những miền đất mới những chân trời rực rỡ , mở ra cho ta một thế giới rộng lớn . Ta có thể thấy tâm hồn của cả một dân tộc , ta có thể hiểu trái tim và khao khát của họ chỉ qua những ánh văn , qua những hình tượng nhệ thuật được xây dựng nhờ tài năng và trí tưởng tượng . Đặc biệt là qua văn học dân gian , qua những hình tượng người anh hùng sử thi độc đáo mang đậm phong cách của mỗi quốc gia mỗi dân tộc . Với khát khao có 1 buôn làng giàu mạng có 1 tù trưởng tài giỏi -1 người anh hùng người dân tộc ê-đê đã sang tạo ra hình ảnh người anh hung đăm săn trong sử thi Đăm Săn . Trong bộ sử thi hào hung này đoạn trích chiến thắng Mta Mxay và bắt n ữ thần mặt trời ‘’được coi là 1 đoạn trích đặc sắc Đoạn trích đã xây dựng thành công hình tượng người anh hung đăm săn có vẻ đẹp toàn diện từ ngại hình lời nói đến ngoại hình nhân cách và lí tưởng sống

2.LÀM RÕ VẤN ĐỀ

A . GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ SỬ THI DÂN GIAN VÀ HÌNH TƯỢNG NGƯỜI ANH HÙNG ĐƯỢC MIÊU TẢ

Sử thi anh hung là những ánh văn tự sự ( văn xuôi hoặc văn vần )có qui mô hoành tráng miêu tả và ca ngợi những người anh hung dũng cảm có phẩm chất tốt đẹp tài trí hơn người , lập được nhiều chiến công hiển hách biết hi sinh lợ ích cá nhân để bảo vệ cho cộng

Trong sử thi anh hùng , nhân vật anh hung đại diện cho toàn thể cộng đồngvề mọi phương diện . Nội dung ấy khiến cho người anh hung sử thi có ý nghĩa biểu tượng cao hơn . Vẻ đẹp của người anh hung trước hết toát ra ở ngoại hình . Nhân vật anh hung thường có tầm vóc đẹp có kích thước lớn lao hơn chính bản thân . Đặc điểm nổi bật nhất của người anh hung sử thi là nó mang vẻ đẹp tạo hình theo quan điểm thẩm mĩ chuẩn mực riêng của cộng đồng . Ngoài ngoại hình khoae khoắn đầy sức sống vẻ đẹp của người anh hung sử thi còn là vẻ đẹp của phẩm chất của tài năng phi thường . Vẻ đẹp đầu tiên cần phải nhắc tới được coi là phẩm chất tuyệt đối của người anh hung sử thi đó là long dũng cảm ý chí và nghị lực phi thường . Quan trọng hơn cả là người anh hung sử thi phải luôn mang 1 lí tưởng lớn lao 1 khát vọng vĩ đại . Nếu lí tưởng của người anh hung sủ thi phương tây là khát vọng chiến công lập vinh quang nơi chiến trân thì các anh hung sử thi Âns Độ lại mang 1 lí tưởng thuần khiết hơn : họ hướng về

điều thiện về lẽ phải về đạo lí ở đời . Và cũng chính nhờ sức mạnh phẩm chất phi thường cộng với sức mạnh tinh thần kì diệu người anh hung sử thi luôn được nhiều chiến công hiển hách . Chiến công của người anh hung bao giờ cũng mang ý nghĩa lớn lao mang quyền lợi danh dự và hạnh phúc cho bộ tộc cộng đồng . Tóm lại , nhân vật anh hung luôn hiện diện với tổng hòa sức mạnh vể thể chất lẫn tinh thần . Những vẻ đẹp đó lúc đầu thì kì vĩ siêu phàm nhưng về sau thì bình dị và gần gũi .Người anh hung sử thi luôn được nhìn nhận đánh giá ngợi ca với niềm tôn kính thiêng liêng .

Sử thi ‘’ Đăm Săn ‘’ là sử thi anh hùng tiêu biểu nhất của cá dân tộc Tây Nguyên . Tác phẩm đã tái hiện lại đời sống đầy biến động của cộng đồng người Ê-Đê cổ đại qua hàng loạt những chiến công của người anh hung Đăm Săn : đánh thắng các tù trưởng sắt , Kên Kên mở mang buôn làng chặt cây Sowmuk , bắt ông trời làm the ý mình , chinh phục nữ thần mặt trời …Qua người anh hung Đăm Săn đã phản ánh lên khát vọng và mơ ước của người dân tộc Ê-Đê

Hai đoạn trích ‘’ Chiến thắng Mtao Mxây ‘’ và ‘’ Bắt nữ thần mặt trời ‘’ đã khắc họa đầy đủ nét đẹp hoàn mĩ của người anh hung Đăm Săn từ ngoại hình cho đến nhân cách và lí tưởng

B.PHÂN TÍCH

B.1 VẺ ĐẸPBÊN NGOÀI HOÀN MĨ CỦA NGƯỜI ANH HUNG ĐĂM SĂN

Không vượt ra ngoài khuôn khổ của sử thi dân gian sử thi ‘’ Đăm Săn ‘’ cũng xây dựng hình tượng người anh hùng Đăm Săn có vẻ đẹp ngoại hình hoàn mĩ theo quan niệm của người dân tộc Ê-Đê cổ đại . Vẻ đẹp của chàng được miêu tả bằng những mĩ từ trang trọng giọng điệu sùng kính , thái độ ngưỡng mộ tự hào

ườ ọ ả B.1aĐăm săn là ng i có gi ng nói hào s ng

ặ ể ủ

ữ ủ ử ế ị ạ ậ

ữ ờ ệ ượ ườ

ậ ườ ự ự ứ ờ ơ ữ ả i , ph i có s  t ậ   i nói c a nhân v t ầ ắ i tho i đã góp ph n kh c  ộ ủ i dân t c đã là  i nói ­d t tin dũng mãnh ngay là l

ượ ự ổ Do đ c đi m có tính kích trong ngôn ng  c a s  thi tây nguyên nen m i l ỗ ờ ạ ề ượ ụ ể đ u đ c c  th  hóa và không b  h n ch  , chính vì v y ngôn ng  l ọ ượ ấ ng nhân v t . H n n a theo quan ni m c a ng h a đ c r t rõ nét hình t ế ơ ả anh hung ph i luôn có khí th  h n ng ả khoat hào s ng . Đăm săn cũng đ c xây d ng trên khuôn kh  đó .

ạ ừ ở ầ ứ i thách  th c mtao mxay ta đã th y đ m  đ u đo n trích , khi đăm săn c t l

ọ ủ ố diêng , xu ng đây ! Ta thách nhà ng

ấ ờ ơ  diêng  ạ ẽ ứ

ấ ượ c khí  ươ ọ i đ  dao  ợ ắ ớ Ơ ấ ư ả ỏ ưở ế ộ ợ ng manh nh  mtao mxay cũng ph i t

ấ ị

ự  ra kinh s  cho dù h n v n là m t  ạ ủ ạ ắ ư ộ ườ ủ ạ ố Ngay t ế th  trong gi ng nói c a chàng :’’ ờ ấ ớ v i tra đ y ! ‘’. L i nói âm vang c t lên m nh m  d t khoát không chút do d  hay s  hãi ,  ộ khi n cho m t tù tr k  ‘’ẻ đã quen đ  đánh thiên h  b t tù binh , đã quen đi xéo nát đ t đai thiên h  ‘’. Giongj nói  ủ c a Đăm Săn cũng gi ng nh  gi ng nói c a ng i anh hung Achilles trong s  thi Hi L p có

ỗ ị Đ  Th  Trang ­10A6 THPT Chuyên Vĩnh Phúc

làm cho “đầu gối của hết thảy những người ậ ế ế ư

ớ ọ c gi ng

ấ ớ

ớ ủ Ơ i tôi t

ớ

ể ệ ượ ề ẻ ơ ạ  v n chim   nghìn chim s  ,  ấ ữ ả ạ ớ ầ ớ

ộ  v t cúng th n , m t đo n v i nh ng câu văn  ặ ờ ể ệ ượ ả c ni m vui . Trong đo n trích ‘’ Đi b t n  th n m t tr i ‘’ các tác gi dân

ắ ữ ầ ể ả ọ ủ ả

ẫ ử ụ ư ấ ấ

ủ ừ ủ ờ ọ ư ế  ngay trong l

ộ ự ề ẩ ườ ườ ứ ạ ti ng thét âm vang nh  ‘’ti ng kèn xung tr n’’  Troy đều run rẩy” và “trái tim tan ra như nước” . Đây cũng chính là cái khí thế mà ta cảm nhận được ỏ Đăm Săn , trong suôt trận đánh mỗi lần chàng cất lời day cung la cai khi the ma ta cam nhan duoc o dam san , trong suốt trận đánh mỗi lần chang cất lời thĩ . Có lẽ ngay từ khi đăm săn cất gọng nói thì chàng đã giành được một phần thắng từ chính sự tự tin của mình . Không chỉ trong trận đánh đăm săn m i th  hi n đ ả ở ề ắ ế ủ nói hào s ng c a mình mà sau khi đã chi n th ng và tr  v  ta m i th y rõ đi u đó , khi cháng  ở ề ườ ọ ọ  c a mtao mxay tr  v  cùng mình ‘’ kêu g i m i ng ươ Ơ ấ ả ớ ằ i có đi v i ta khoonbg ‘’. Hào s ng nh t dũng mãnh  b ng này ! Các ng ngói !  t c  tôi t  t ị ễ ậ ẩ ệ ấ  chu n b  l nh t là lúc chàng ra l nh cho tôi t ạ ề dài th  hi n đ ế   gian cũng đ  s  d ng hình  nh so sánh r t đ c đáo đ  miêu t  gi ng nói c a đăm săn ‘’ ti ng ư ậ oang oang nh  s m g m sét d y ‘’, ‘’ Ti ng khách nghe nh  ti ng chong chóng gõ mõ ‘’ Nh   ậ v y đăm săn đã có khí chat c a 1 ng i nói c a chàng ­ gi ng nói  có n i l c ti m  n 1 s c m nh phi th ấ ộ ế i anh hung t ng .

ườ ạ ạ B.1b Chàng có hình dáng phi th ỡ ẻ ng v m v  kh o m nh

ượ c

ả ấ ượ ứ ả ấ và kh c h a lai r t chi ti

ắ ọ ầ ầ

ẽ ắ ư ộ

ạ ặ ủ ả ử ỉ ườ ữ ầ ả t

ng nét tên khuôn m t c a đăm săn nh ng qua hành đ ng l ậ ạ c cho b n đ c ng ng c m nh n đ u tiên và hình  nh cho c a ng ự ố ậ ọ ữ ứ ủ

ủ ớ i anh hung . Đó là m t t

ự ạ ộ ồ i danh d  cho b n than và cho c ng đ ng , buôn làng . Có l

ẽ ở ố ệ ộ

ệ ộ

ạ ườ i dân t c cũng giúp ta hình  ữ ả ố ạ ấ ộ ườ ủ ậ ả ầ ớ ộ ị Trong van hoc dan gian the gioi nhat la su thi hinh anh nguoi anh hung luon duoc mieu ta co  ngoai hinh rat dep va cuong trang, ta da tung  bat gap hinh anh nguoi anh hung trong su thi  Mahabrahatacua an do ‘’ Arjuna – chàng trai trẻ, như thân của một con voi, có đôi vai, cánh tay và bắp đùi rắn chắc. Nếu nhìn kỹ, trông chàng ta sừng sững như đỉnh Himavat. Arjuna có dáng đi như dáng đi của một con sư tử, có sức mạnh như sức mạnh của một con voi thời sung mãn… Chàng ta trông thật quyết chí và chắc chắn giành được chiến thắng ‘’hay Trong sử thi Ramayana, nhân vật anh hùng lại có được vẻ ngoài thánh thiện do các biện pháp kỹ thuật sử thi được sử dụng trong sự kết hợp nhuần nhuyễn với những yếu tố tôn giáo. Hoàng tử Rama trong tác phẩm có “đôi mắt sáng như mặt trời và mặt trăng, có đôi tai nghe thấu nhạc của trời đất, chàng là kẻ thù của mọi sự ghen tuông hờn giận và tội ác tàn bạo” dam san cung vay chang Không chỉ có giọng nói hào sảng mang khí ch t anh hung mà c  vóc dáng và t ư ế ủ ấ  th  c a chàng cũng đ ườ ế ẹ ả ạ i anh hung  miêu t c s c m nh c u ng t đ p đ  cho th y đ ả ế  hình dánh  đăm săn . Ph n đ u đo n trích ‘’ Chi n th ng Mtao M xay ‘’ tuy không miêu t ợ ờ ườ i nói c  ch  cũng đã g i lên  đ ủ ệ ặ ượ i anh hung . Đ c bi đ ủ ự ế ớ ợ t s  hài c a  mtao mxay  là s  đ i l p gi a dáng đ ng hiên ngang c a đăm săn và s  y u  ấ ộ ư ế ườ ệ cũng làm hi n lên vóc dáng l n lao c a ng  th  hiên ngang b t  ả ấ  do  ch p khó khăn đ  dành l ả ủ ư i dân t c nên hình  nh đăm săn hi n lên   cu i đo n  cách t  duy và nh ng suy nghĩ c a ng ượ ẻ ẹ trích đ c ghi l ề dung v  con ng ể ườ ữ ủ i r t đ c đáo , v  đ p theo quan ni m c a ng i dân t c Ê­Đê chân th t gi n d  . Cũng g n gi ng v i hingf  nh c a nh ng

ỏ ạ ườ

ằ ườ ắ ầ ấ ượ ệ i anh hung đăm săn hi n lên vô cùng kh e  ng ‘’ch

ả ệ ướ ấ ầ i anh hung trong th n tho i hi l p , ng ứ ố ứ àng n m trên võng  ạ ấ ả i đ t là 1 cái nong hao’’. Đây là hình  nh r t lãng m n ,

ạ

ườ ả ấ

ứ ơ ổ ầ ự ư i

ạ ủ  vi c miêu t ườ ạ ở ệ ả ườ ả i anh hung . Và h n nũa hình  nh đó cũng cho ta th y tâm hôn lãng m n c a ng ả ọ ng tráng ỉ ừ ắ ọ  dân gian còn kh c h a them hình  nh c ề i anh hùng mà các tác gi

ạ ng kho n và tràn đày s c s ng qua nhuwngx câu văn dài đ y  n t tóc th  tr n sàn , h ng tóc chàng d ẻ ẹ ủ ả nó không làm gi m đi s c m nh hay dũng khí c a đăm săn mà còn làm tăng them v  đ p cho  ườ ng i dân  ộ t c  Ê­đê trong bu i đ u xây d ng n n văn h c . Không ch  d ng l  mái tóc t ế ủ th  c a ng cho chàng ‘’Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang , bắp đùi chàng to bằng ống bễ , sức chàng ngang sức voi đực , hơi thở chàng ấm ầm tựa sấm dậy , chàng nắm sập thì gãy rầm sàn , chàng nắm ngửa thì gãy xà dọc : Đăm săn vốn đã ngang tàn từ trong bụng mẹ ‘’

ụ ủ ườ B.1c: Trang ph c c a ng i anh hung

ư ỉ ở ườ ể ộ ộ ế ượ ẻ ẹ ủ h t đ đ  có th  b c l

ớ ườ i nói mà nó còn đ

ồ ấ i anh hung thì không ch   ế ử ư

c v  đ p c a 1 con ng ả ắ  đôi m t , ph i th  mà ng ộ Hoàng t ấ ệ

ư ắ ắ ặ ờ ủ

ắ ự ả i ta m i nói ‘’ đôi  ắ  Rama có “đôi m t sáng nh ể ệ ượ ự c s  thông ming tài  ự ẽ  đôi m t long lanh nh  m t chim gh ch ăn hoa tre ‘’ Đây có l  chính là s   ẻ ẹ ể  tôn thêm v  đ p

đ ê. đ  ề ườ ấ ụ ế

ươ  ‘’ hay ‘’ Ch àng c

ộ i dân t c ê­ ộ ấ ủ ố ầ ế ự ườ ươ ự ặ ằ ộ i m

ả

ụ ộ ậ ụ ầ ả ạ trang c n thiêt cu   1 ng

ườ ừ ụ ủ ư ấ th  d  có th  luôn s n sang chi n đ u . T  trang ph c c a chàng d ng nh  ta c m

ư ư ế ẻ ậ ượ ế ế ẽ ể Nh ng có l ờ ượ ộ ộ ở hình dáng hay l c b c l ử ổ ử m t là c a s  tâm h n ‘’ . Trong s  thi dan gian   n d   ặ m t tr i và m t trăng ‘’, đăm săn cũng có 1 đôi mát r t đ p th  hi n d ế trí c a chàng ‘’ ọ ủ khóe léo trong cách l a ch n hình  nh so sánh c a ng ủ ự ườ c a ng i anh hùng đó chính là rang ph c ‘’ ng c qu n chéo m t t m m m chi n , mình  ấ khoác 1 t m áo chi n tai đeo n  , sát bên mình ngh ênh ngang đ  giáo g m ở ư ờ     i ‘’ Dù  t ng  a đ  c , m c m t áo blak r n  g m giáo tu t tr n san sát bên ng ẽ ươ đâu trong hoàn c nh nào thì v t d ng luôn theo sát dăm săn đó chính ;là g m giáo , có l  đây ể ể ệ ứ ư ư ụ ụ i anh hung đ  th  hi n s c m nh cũng  là d ng c  cũng nh  t ả ườ ể nh  t ắ ứ nh n đ ẵ c sâu s c s c manh và khí th  toát ra

ủ ả D.1d C a c i

Đăm săn là 1 tù trưởng cảu 1 buôn làng giàu mạnh cái khí thế của chàng đã được vang đi khắp nơi cả miền Ê-đê Ê-ga , không một ai là không biết tới 1 chàng đăm săn mạnh mẽ rắn rỏi và tài chí hơn người đén nỗi ‘’ danh vang đến thần linh tiếng lừng khắp nơi đông tây đâu dâu cũng nghe danh tiếng của đăm săn ‘’Ch àng nhiều của cải có cuộc sống sung túc có nhiều chiêng đồng , voi bầy la nhiều không đếm hết , bạn bè chàng nhiều như niêm ‘’ Từ khắp mọi miện người ta khiêng rượu khiêng lợn đến ‘’ đẻ kết than với chàng . Tất cả cũng đủ cho thấy đăm săn thực sự là 1 người anh hung , chàng là niềm tự hào của cả bọ tộc . Vẻ đẹp của chàng gần tự nhiên đúng với bản chất của con người dân tộc ê-đê giản dị gần gũi và chân thật

ỗ ị Đ  Th  Trang ­10A6 THPT Chuyên Vĩnh Phúc

*Như vậy hình tượng người anh hung đăm săn được khắc hạ rất đẹp , vẻ đẹp của chàng là kết tinh vẻ đẹp của cả 1 dân tộc của 1 thời kì ‘’ 1 đi không trở lại ‘’ . đó là 1 vẻ ngoài không quá khoa trương nhưng cũng đạt đến độ hoàn mĩ mang đậm dấu ấn và phong cách của người dân tộc Ê-đê

B.2 Vẻ đẹp nhân cách và lí tưởng sống

Ngoài tầm vóc mang kích thước vũ trụ, tiêu biểu cho sức mạnh thể chất – tinh thần của cộng đồng dân tộcnhân vật anh hùng sử thi còn sáng ngời vẻ đẹp của đức hạnh, trí tuệ, tài năng và lòng dũng cảm, … Tất cả được thể hiện qua những hành động cao cả, dũng cảm của người anh hùng với những chiến công hiển hách. Hêghen đã nhận định: “Tinh thần dũng cảm làm thành cái hứng thú chủ yếu mà tinh thần dũng cảm là một trạng thái tâm hồn và một hoạt động không hợp với tính cách biểu hiện trữ tình, cũng không phù hợp với hành động có tính kịch, nhưng lại đặc biệt phù hợp với hình tượng sử thi” . Nhân vật anh hùng sử thi không thể tồn tại nếu không vượt qua được mọi khó khăn thử thách để giành chiến thắng vang dội, lập được những chiến công hiển hách. Người anh hùng phải có những khát vọng lớn lao, những lý tưởng cao cả và lý tưởng ấy cũng là đại diện cho lý tưởng của cộng đồng dân tộc.Và trong sử thi đăm săn người anh hung cũng mang những vẻ đẹp của nhân cách và lí tưởng đó

B.2.aDũng cảm , kiên cường

Lòng dũng cảm, ý chí và nghị lực phi thường được coi là những phẩm chất đạo đức có tính chất tuyệt đối của người anh hùng trong sử thi . Đối với người anh hung đăm săn long dũng cảm là 1 nét tiêu biểu trong tính cách và tâm hồn . Xuyên suốt hai đoạn trích ta cảm nhận được long dũng cảm đó . Ở ‘’ Chiển thắng Mtao Mxay ‘’ thì sự dũng cảm của đăm săn thể hiện ở việc chãng dám thách đấu Mta Mxay –tù trưởng sắt , để dành lại vợ . Có lẽ nếu như là những tù trưởng khác thì xẽ can tâm mất vợ nhưng với đăm săn thì không chàng mạnh mẽ và gan dạ hơn . Không cần bất kì ai đi cùng một mình chàng cũng dám thách đấu , ta có thể thấy tâm thế của người anh hung không chút do dự , lo lắng hay tỏ ra sợ hãi . Ngay từ lời nói đầu tiên của chàng với Mtao Mxay ta cũng thấy được sự dũng cảm đó ‘’ Ta thách nhà ngươi đọ dao với ta đấy ‘’C âu nói đầy khí thể hiên ngang , giọng thơ dõng dạc hào sảng cho ta thấy được tư thế đường hoàng của người anh hung chính nghĩa . Và cả đến khi đã thấm mệt chãng vẫn không dừng lại vẫn tiếp tục chiến đấu ‘’ Đến lúc này , Đăm săn đã thấm mệt . Chang vưà chạy vừa mộng thấy ông trời ‘’ tuy được ông trời giúp đỡ nhưng nó không hề hạ thấp tài năng long dũng cảm của chàng mà trái lại càng tăng thêm thanh thế uy danh của chàng , chứng tỏ cuộc chiến của chàng là 1 cuộc chiến chính nghĩa tuy nhiên ông trời chỉ đóng vai trò chỉ dẫn còn người quyết định vẫn là đăm săn . Chàng hành động vô cùng nhanh gọn ‘’ Đăm săn gừng tỉnh , chộp ngay một cái chày mòn , ném trúng vành tai kẻ địch ‘’

Long dũng cảm của đăm săn không chỉ dững lại ở việc đánh thănmgs kẻ thù dành lại vợ mà đến đoạn trích ‘’ Bắt nữ thần mặt trời ‘’ long dũng cảm và ý chí của đăm săn được nâng lên một tầmg cao mới lớn lao hơn, tàm vóc của người anh hung cũng trở nên vĩ đại hơn . Những việc đăm săn làm tưởng trừng như là không thể đối với 1 người phàm với ý chí và lõng dũng cảm của mình đăm săn cũng đã thử đối mặt với tất cả chàng nói ‘’Ng ười dũng tướng chắc chết mười mươi vẫn không lùi bước ha cũng không vào được đó hay sao ‘’ rồi khi nhắc tới những khó khăn chàng cũng không hề nao núng ‘’ Mặc , diêng cứ để mặc tôi !Tôi sẽ làm bàn trang tôi san đường tôi đi . Gặp cọp , tôi sẽ giết cọp . Gặp tê giác , tôi sẽ giết tê giác ‘’ và ngay cả khi đối mặt với nữ thần mặt trời đăm săn vẫn hiên ngang cất lời cầu hôn ‘’ Tôi đên đây , tôi muốn có người nấu cơm canh tôi ăn , dệt khố tôi mắc ‘’ . Chàng cũng dũng cảm thú nhận việc mình đã có vợ ‘’ Tôi là lưỡi dao đã vướng cán , là lười giáo đã có tây cầm ‘’ Cả tư thế chàng bước đến và tư thế ra về của chàng đêu rât dũng cảm và đường hoang nó thể hiện ý chí kiên định bất chấp hiểm nguy của chàng . Tuy rằng cuối cùng đăm săn đã phải chết , cái chết của chàng không làm giảm đi vẻ đẹp của hình tượng người anh hung với long dũng cảm và ý chí kiên cưpowngf mà ngược lại nó khắc sâu vào tâm trí bạn đọc một đăm săn dũng cảm . Có lẽ chãng cũng đã dự tình trước điều này nhưng vẫn quyết tâm để bước đi

B2.b Sự khôn ngoan tự tin

Ngoài long dũng cảm cũng với 1 ý trí sát đá và sự kiên định bền bỉ Đăm săn cũng giống như bao ngừoi anh hung trong sử thi khác có 1 trí tuệ sắc sảo ấy là sự khôn ngoan và sự tự tin vào chính mình . Cũng giống như ngứoi anh hung trong sử thi Hi Lạp Ô-đi – xê , Uy –lít-xơ có trí tuệ mưu trí sánh ngang với thần linh . Trong đoạn trích ‘’Uy-lít-xơ trở về ‘’ cũng chính bằng tài trí sự thong minh và nhạy bén mà Uy-lít –xơ mới có thể vượt qua được sựu thể thách của người vợ thủy chung và đoàn tụ với giai đình mình sau 20 năm xa cách . Trong đoạn trích ‘’ Chiến thắng Mtao Mxay’’ ta cũng thấy được sự khôn ngoan cũng như sự tự tin của đăm săn . Chẳng phải chàng đã dám đến để thách đấu Mta Mxay hay sao ấy là sự tự tin vào bản tin vừa là sự dũng cảm , có lẽ chàng tin tướng vào sức mạnh của chính mình có thể chiến thắng mtao mxay . Chinhs sự tự tin này đã cho chàng thế chủ động trong cuộc chiến . Có lẽ sự thành công của đăm săn khyoong chỉ nhờ vào sức mạnh phi thường mà đó còn là nhờ sự khôn ngoan khéo léo của chàng . Khi chàng ra lời thách đố với mtao mxay hắn đã từ chối và còn chêu chọc chang ‘’Tay ta đang còn bận ôm vợ haqi chúng ta ở trên nhà này cơ mà ‘’ thì đăm săn đã đe dọa ‘’ Ngươi không xuống ư ?Ta sẽ lấy cái sàn hiên nhà ngưoi ta bổ đôi , ta sẽ lấy cái cầu thang của nhà ngươi ta chẻ ra kéo lửa , ta hun cài nhà của nhà ngươi cho mà xem !’’. Đay là lơi đe dọa rất khôn ngoan , đã đánh động tới tâm lí của kẻ thù khiến cho hắn dù đang ngạo mạn cũng phải khiếp sợ dè chừng chấp nhận lời thách đấu của đăm săn . Hay lá khi đăm săn thuyết phục Đăm Pắc Quây ‘’ Khắp vùng Ê-đê trên cao , vùng Mnông dưới thấp , khắp tây đông thử hỏi cón aiu dám chống lại đăm săn , chống lại người tù trươmhr giàu mạnh , đầu đội khăn nhiễu , vai mang nải hoa này ? Tôi không

ỗ ị Đ  Th  Trang ­10A6 THPT Chuyên Vĩnh Phúc

sợ ‘’ Câu nói ấy vừa thể hiện khí thế sự dũng cảm đồng thời cón bộc lộ cả sự khôn ngoan và sự tự tin cả chàng trên con đường chinh phục thần quyền . Đăm săn tự tin vào bản lĩnh của chính mình , có lẽ chính vì thế mà chàng mới có đủ dũng khí để đi cầu hôn nữ thần mặt trời , cyhangf cho mình xứng đáng và có đủ tài trí để có thể trở thành chồng của nữ thần mặt trời . Đây không phải sự kieu ngạo mà là sự tự tin vào chình mình .

B 2.c : Khát vọng cảu đăm săn

: khát vọng hòa bình

Đối với mỗi dân tộc đều có những có những khát vọng và ước mơ riêng được thể hiện và gửi gắm qua hình tượng người anh hung trong sử thi , nếu trong sử thi Âns độ Ramayana đó là khát vọng của nhân đan về 1 vị minh quân 1 vị anh hung tài ba đức độ đem lại hạnh phúc cho xã hội và nhân dân hayu là sử thi hi lạp là khát vọng chinh phục thế giới và mơ ước về 1 cuộc sống hòa bình . Đến với sử thi đăm săn ta cũng bắt gặp những khát vọng đó ở hình ảnh người anh hung

Trước tiêng , đó là khát vọng về 1 cuộc sóng hòa bình hạnh phúc , xây dựng 1 buôn làng giàu mạnh . Ta cũng biết cuộc chiến của đăm săn với mta mxay ngay từ đầu không chỉ vì danh dự của riêng đăm săn mà nó còn là để lấy lại danh dự của buôn làng vì trong chế độ mẫu hệ bị cướp đi người vợ là 1 nỗi xỉ nhục vô cùng lớn đối với cả cộng đồng . Nhưng sau khi đăm săn chiến thắng , nếu theo như lẽ thương tình chãng sẽ phải giết tất cả tôi tớ và người dân trong làng của mtao mxay , nhưng chãng đã không làm như vậy . Cháng đã hỏi họ ‘’ Ơ nghìn chim sẻ , ơ vạn chim ngói ! Ơ tất cả tôi tớ bằng này ! Các ngươi có đi với ta không ?’’v à khi được lời đáp lại đông ý chàng lại cất lời ‘’ Ơ nghìn chim sẻ , ơ vạn chim ngói ! Ơ tất cả tôi tớ bằng này ! Chúng ta về nào !’’ lời kêu gọi thể hiện được sự trang trọng , niềm vui qua đó bộc lộ khát vọng hòa bình của đăm săn , chàng chỉ muốn có 1 cuộc sống bình yên và chàng sẽ chiến đấu để bảo vệ cho danh dự và cuộc song của người dân bản mình . Đoạn trích cũng nghi lại cảnh đoàn người trở về trong niềm vui sự đông đúc ‘’ Đoạn người đông như bầy cà tong , đặc như bầy thiêu than , ùn ùn như kiến như mốid ‘’ rồi ‘’ Tôi tớ mang của cải về nhiều như ong di chuyển nước , như vò vẽ di chuyển hoa , như bầy trai gái đi giếng lang cõng nước ‘’ . Cũng bắt nguồn từ khát vọng đó mà đăm săn mới đi bắt nữ thần mặt trời vì muốn có 1 buôn lang giàu mạnh không phụ thuộc ngay cả những sức mạnh cảu thần linh .

-Khát vọng chinh phục thần quyền :Cao cả hơn , lớn lao hơn đó là khát vọng chinh phục thần quyền của người dân tộc Ê-đê được gửi gắm qua hình tượng người anh hung đăm săn trong đoạn trich ‘’ Bắt nữ thần mặt trời ‘’ .Có lẽ chính cái khát vọng aaysddax cho Đăm Săn sức mạnh – sức mạnh của cả 1 cộng đồng để vượt qua hiểm nguy mà chàng gặp phải trên đường chiến đấu của mình . Chính khát vọng này cũng đã nâng tầm hình ảnh người anh hung Đăm Săn không phải vị thế 1 con người mà

chàng đã sánh ngang với thần linh khi đã dám đến cầu hôn người cọn của thần đất và thần trời –nữ thần mặt

C: TỔNG HỢP ĐÁNH GIÁ

C.1: Vẻ đẹp của Đăm Săn

Như vậy , vẻ đẹp của Đăm Săn là kết tinh vẻ đẹp của cả cộng đồng . Nét đẹp của chàng tuy được sangs tạo và xây dựng trên khuôn mẫu chuẩn mực vẻ đẹp của người anh hung trong sử thi nhưng ta không thấy nhàm chán hay sự đơn diệu lặp lại . Ta nhìn thấy Đăm Săn mang 1 vẻ đẹp khỏe khoắn 1 sự khôn ngoan và mang trong mình những khát vọng cao cả . Chàng là hiện thân của cái đẹp là hình mẫu lí tưởng là mơ ước và khát vọngcủa người dân tộc Ê-Đê về 1 người tù trưởng anh hung có thể bao vệ và xây dựng buôn trở nên giàu mạnh Đúng như Hegel nói về sử thi anh hùng "về thực chất có liên quan đến thời trung đại, khi dân chúng tỉnh dậy từ giấc ngủ nặng nề, nhưng tinh thần thì đã cứng cáp đến mức tạo được thế giới riêng của mình và tự cảm thấy mình gắn bó máu thịt với thế giới ấy... Khi bản thân cái cá nhân được giải phóng khỏi khối vẹn toàn dân tộc ‘’sử thi Đăm Săn thực sự là 1 thực sự là 1 thế giwos riêng được tạo rakhi người dân tộc ‘’ mới tỉnh dậy từ giấc ngủ nặng nề ‘’. Đăm săn không chỉ là hình mẫu lí tưởng hay ước mơ mà vẻ đẹp của chàng còn là kết tinh của vẻ đẹp tâm hồn người dân tộc Ê-Đê mộc mạc giản dị khỏe khoắn và tràn đầy sức sống

C.2 : Nghệ thuật

Nhưng có lẽ vẻ đẹp của Đăm Săn sẽ không được tái hiện 1 cách hoàn mĩ và đẹp đẽ như vậy nếu không có nghệ thuật sử thi . Đầu tiên đó là ngôn ngữ kể chuyệnthể hiện được sắc thái cảm xúc của nhân vật . Hay ngôn ngữ nhân vật có sử dụng các câu mệnh lệnh mang âm hưởng hiệu triệu vang vọng . Đặc biệt là nghệ thuật sử dụng các biện pháp tu từ , thành công nhất là nghệ thuật so sánh phóng đại , tạo ra những vẻ đẹp ấn tượng từ đó tạo ra những vẻ đẹp thần thánh phi phàm đúng với tình chất anh hung manh tầm vóc vũ trụ của nhân vật

ế

ậ

3: K t Lu n  Vien nghien cuu van hoa VN co viet ". Giá trị lớn nhất ở các áng sử thi ấy là ở chỗ qua sự nghiệp của các vị thần và các vị anh hùng thể hiện được phẩm chất của nhân dân lao

động với tính cách hồn nhiên chất phác, với đầu óc năng động thông minh, với niềm

gắn bó cùng nhau trong cộng đồng, với niềm tin tưởng ở khả năng vô cùng to lớn của

cộng đồng ‘’ Đúng vậy hình tượng người anh hung mang vẻ đẹp hoàn mĩ từ ngoại hình

đến phẩm chất được xây dựng trên mơ ước và khát vọng của người dân tộc đã mang

đến cho bạn đọc những cảm nhận về dân tộc Ê-Đê trong những buổi đầu của văn học .

Đó là những con người giàu mơ ước có lí tưởng và khát vọng lớn lao , qua hình ảnh

ỗ ị Đ  Th  Trang ­10A6 THPT Chuyên Vĩnh Phúc

người anh hung Đăm Săn ta cũng thấy được vị theesw của người dân tộc Ê-Đê . Hình

ảnh ấy ta cũng bắt gặp trong bài thơ nói vói con của Y Phương

‘’ Người đồng mình tuy thô sơ da thịt

Chẳng mấy ai nhỏ bé đâi con ‘’