Chăm sóc người cao tuổi trong dịp Tết
Trước và sau tết âm lịch, thời tiết thường trở lạnh: miền Bắc có thể bị ảnh hưởng
của gió mùa Đông Bắc với những đợt rét đậm, rét hại; miền Trung và Tây Nguyên
cũng có nhiều đợt rét; các tỉnh Nam Bộ tiết trời se lạnh; trong điều kiện lạnh, rét,
người cao tuổi rất dễ mắc các bệnh nguy hiểm; đồng thời các bệnh mạn tính cũng
tiến triển nặng lên. Bên cạnh đó, việc ăn uống, ngủ nghỉ, đi lại bất thường trong
ngày tết cũng là nguyên nhân gây nhiều bệnh tật.
Nguy cơ do thời tiết lạnh, rét và sinh hoạt bất thường trong dịp tết
- Gặp rét, người cao tuổi rất dễ mắc các bệnh như: viêm phổi, cảm lạnh, cúm với bệnh
cảnh tiến triển nặng rất dễ dẫn đến viêm phổi; trong khi đó các bệnh mạn tính như hen
suyễn, thấp khớp, viêm loét dạ dày, tăng huyết áp... cũng tiến triển nặng, đặc biệt tăng
huyết áp dễ gây đột quỵ.
- Trong dịp tết, thực phẩm thường rất phong phú với các món ăn cổ truyền: giò nạc, giò
mỡ, thịt đông, thịt gà vịt, cá, các loại hải sản, bánh chưng, bánh tét, mứt, kẹo, rượu bia,
nước ngọt, cà phê, thuốc lá... mọi nhà, mọi bữa đều dư dả nhưng hầu hết là các thức ăn
chế biến sẵn, để nguội, dễ bị ôi thiu. Mọi người rất dễ bị “quá chén”, no triền miên dẫn
đến đầy bụng, khó tiêu, cơ thể mệt mỏi, có khi còn bị “Tào Tháo đuổi”; nguy hại nhất là
do rượu bia, chè, thuốc mà bị các biến chứng tim mạch như: tăng huyết áp, rối loạn nhịp
tim, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim; viêm gan, suy thận, tiểu đường, thủng dạ
dày, viêm tụy cấp... Thêm vào đó, mọi sinh hoạt trong dịp tết đều bị đảo lộn như: ăn uống
lu bù, ít hoặc không ngủ trưa, đêm thức khuya hay có khi mất ngủ vì khách khứa, chè,
thuốc, sáng bỏ tập luyện, bỏ đi bộ... Cơ thể người cao tuổi kém thích nghi với sự thay đổi
đó dẫn đến mệt mỏi, phát sinh các loại bệnh tật.
Các biện pháp bảo vệ sức khỏe người cao tuổi
- ăn uống: cần bảo đảm ăn uống đúng giờ, đúng bữa, giữ nếp sinh hoạt bình thường. Nên
ăn ngày 3 bữa: sáng, trưa, tối; tránh quá bữa, bỏ bữa, ăn nhiều bữa; chỉ nên ăn vừa tới no,
tốt nhất là thực hiện theo lời dạy của các bậc hiền triết xưa: “thực bán bão chung thân vô
bệnh” nghĩa là chỉ nên ăn nửa dạ dày thì suốt đời không có bệnh. Chất lượng bữa ăn cần
bảo đảm đủ chất: đạm, đường, mỡ, sinh tố và chất vi lượng. Các loại thức ăn tốt với
người cao tuổi là: thịt nạc lợn, gà, bò, cá quả, cá bống, trứng, sữa, đậu xanh, đậu nành;
dầu thực vật, mỡ của động vật máu lạnh như cá, tôm, cua; gạo tẻ, các loại đậu, bánh mỳ;
rau quả tươi cung cấp cho cơ thể các chất khoáng, vi lượng và các loại vitamin A, B, C,
E, beta-caroten như: su hào, bắp cải, cà chua, hành, tỏi, húng, mùi, cam, quýt, táo, xoài,
đu đủ, dưa hấu, nho, chuối... Cần chú ý uống đủ nước, nên dùng nước nấu chín, các loại
nước ép trái cây tươi.
- Các thức ăn không nên dùng là: thịt mỡ, thịt đông, các loại giò chả, lạp xường, xúc xích,
bánh kẹo, nước ngọt, rượu bia... vì vừa khó tiêu, lại có các chất bảo quản không có lợi
cho sức khỏe người cao tuổi, gây gánh nặng cho tim mạch, gan, thận.
- Những lưu ý trong ăn uống: ngày tết hay có tình trạng đi đến đâu cũng được mời uống
rượu, khách phần vì nể, phần vì sợ mất may mắn đầu năm nên cũng phải nhâm nhi đôi
chút; nhưng nếu lạm dụng, quá chén, sẽ làm mất vui trong mấy ngày tết, sau đó để lại hậu
quả tai hại như rối loạn tâm thần, viêm loét dạ dày, viêm gan, tăng huyết áp, xơ vữa động
mạch, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não. Bánh chưng là món ăn cổ
truyền, nên ăn chút ít gọi là thưởng lãm hương vị ngày tết. Nhưng khi bánh chưng để lâu,
có biểu hiện ôi, thiu, không nên tiếc rẻ mà ăn vào có thể sẽ gây ngộ độc thức ăn. Các loại
dưa hành, dưa kiệu là món ăn đi kèm với bánh chưng và các món ăn, giúp ngon miệng,
dễ tiêu, nhưng đây là một loại thức ăn hay lạm dụng quá mức các hóa chất độc hại, các
phụ gia như hàn the, formon có hại đối với sức khỏe người cao tuổi.
Mặc: phải mặc đủ ấm lúc ngủ cũng như lúc thức, ở trong nhà cũng như khi ra ngoài, chú
ý giữ ấm đầu, cổ, bàn chân; tránh ở lâu ngoài trời, thức khuya trong những ngày trời rét
để phòng bệnh cảm lạnh, viêm phổi hay các biến chứng tim mạch...
- Tập luyện và nghỉ ngơi: người cao tuổi vẫn nên duy trì chế độ tập thể dục, dưỡng sinh,
đi bộ thường xuyên kể cả ngày ba mươi hay mồng một tết để điều hòa khí huyết giữ gìn
sức khỏe. Tết đến, xuân về có rất nhiều niềm vui, nhiều “kế hoạch” nên bản thân người
cao tuổi và con cháu cần giúp các cụ xắp xếp một chương trình hợp lý sao cho vừa giữ
gìn được sức khỏe vừa thưởng ngoạn đó đây, thăm thú bạn bè, họ hàng, sum vầy cùng
con cháu, vãn cảnh chùa, tham quan du lịch song vẫn bảo đảm thời gian nghỉ ngơi tĩnh
dưỡng hằng ngày. Duy trì một chế độ ăn uống điều độ, bảo đảm giữ ấm khi thời tiết giá
lạnh, luyện tập, sinh hoạt thích hợp, tinh thần thoải mái có thể giúp người cao tuổi sống
vui, sống khỏe, sống có ích, hưởng nhiều mùa xuân cùng con cháu.
