ch¨m sãc thai phô n«n nÆng do thai nghÐn
1. NhËn ®Þnh
− T×nh tr¹ng n«n cña thai phô: Thêi ®iÓm xuÊt hiÖn, sè
lÇn, chÊt n«n, møc ®é n«n.
− Møc ®é khã chÞu cña thai phô khi n«n: §au häng, cã
mïi khã chÞu ë miÖng, ®au th−îng vÞ, mÖt mái,...
− Mµu s¾c da, c¸c dÊu hiÖu mÊt n−íc ë da.
− Theo dâi l−îng n−íc tiÓu, tû träng, aceton trong n−íc
tiÓu
− Theo dâi ®iÖn gi¶i ®å vµ c¸c kÕt qu¶ cËn l©m sµng kh¸c
− Theo dâi c¸c dÊu hiÖu sinh tån: M¹ch, huyÕt ¸p, nhÞp
thë, nhiÖt ®é,…
− C¸c yÕu tè ¶nh h−ëng lµm dÊu hiÖu n«n nÆng lªn
− Sù hiÓu biÕt cña thai phô ®èi víi héi chøng n«n nÆng
− Møc ®é lo l¾ng vµ kh«ng tho¶i m¸i cña thai phô
− T×nh tr¹ng thai qua th¨m kh¸m l©m sµng: ChiÒu cao
tö cung, ®¸nh gi¸ tuæi thai, kh¸m trong, qua c¸c th¨m
dß nh−: siªu ©m, chäc dß buång èi, test thö thai,…
− C¸c dÊu hiÖu bÊt th−êng: §au bông, ra m¸u,…
− ChÕ ®é ¨n, nghØ, vÖ sinh cña thai phô.
2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc
− Rèi lo¹n n−íc vµ ®iÖn gi¶i do n«n nhiÒu
− ThiÕu hôt kiÕn thøc vÒ bÖnh, lo l¾ng vÒ t×nh tr¹ng
bÖnh.
− Nguy c¬ cho thai vµ mÑ do rèi lo¹n n−íc, ®iÖn gi¶i vµ
chÊt dinh d−ìng
3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Theo dâi kh¶ n¨ng hÊp thu cña thai phô.
− Theo dâi vÒ mµu s¾c da, c¸c dÊu hiÖu mÊt n−íc ë da
hµng ngµy
− Theo dâi l−îng n−íc tiÓu, tû träng, aceton trong n−íc
tiÓu hµng ngµy
− Theo dâi ®iÖn gi¶i ®å vµ c¸c kÕt qu¶ cËn l©m sµng
kh¸c hµng ngµy
− Theo dâi c¸c dÊu hiÖu sinh tån: M¹ch, huyÕt ¸p, nhÞp
thë, nhiÖt ®é,… 2 lÇn/ ngµy
− Cung cÊp th«ng tin vÒ bÖnh cho thai phô: Nguyªn
nh©n, dÊu hiÖu, diÔn biÕn, c¸c ®iÒu trÞ cã thÓ ¸p dông
− H−íng dÉn chÕ ®é ¨n, chÕ ®é vËn ®éng, chÕ ®é vÖ sinh
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Dïng thuèc gi¶m n«n khi cã y lÖnh cña b¸c sü
− Bï dÞch cho thai phô b»ng ®−êng uèng, truyÒn,…
theo y lÖnh cña b¸c sü.
− Theo dâi mµu s¾c da, c¸c dÊu hiÖu mÊt n−íc, c¸c
dÊu hiÖu sinh tån: M¹ch, huyÕt ¸p, nhÞp thë, nhiÖt
®é, sè l−îng n−íc tiÓu trong 24 giê vµ ghi vµo phiÕu
ch¨m sãc.
107 108
− ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p kh«ng dïng thuèc cã t¸c
dông gi¶m n«n cho thai phô: T− thÕ n»m, th− gi·n,
c¸ch thë, ch−êm l¹nh lªn tr¸n, cæ, g¸y.
− VÖ sinh r¨ng miÖng th−êng xuyªn, vÖ sinh th©n thÓ,
vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi cho thai phô.
− §éng viªn, gi¶i thÝch cho thai phô ®Ó thai phô yªn t©m.
− TËp cho thai phô ¨n trë l¹i dÇn dÇn b»ng ph−¬ng
ph¸p ¨n l¹nh
− Cung cÊp th«ng tin vÒ bÖnh cho thai phô: Nguyªn
nh©n, dÊu hiÖu, diÔn biÕn, c¸c ®iÒu trÞ cã thÓ ¸p dông.
− Gióp ®ì b¸c sü trong khi th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ, th«ng
b¸o c¸c kÕt qu¶ th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ cho thai phô
− Th«ng b¸o cho b¸c sü mäi thay ®æi vµ bÊt th−êng cña
thai trªn l©m sµng vµ cËn l©m sµng
− Cho thai phô n»m nghiªng tr¸i. N»m nghØ t¹i gi−êng,
vËn ®éng nhÑ nhµng t¹i gi−êng.
− Cho thai phô thë oxy qua mÆt n¹ hoÆc qua sonde mòi
khi cã chØ ®Þnh cña b¸c sü.
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc
5.1. Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ khi: Ng−êi bÖnh tho¶i m¸i, ¨n
uèng ®−îc, t¨ng c©n, hÕt n«n, kh«ng x¶y ra biÕn chøng
trong khi ®iÒu trÞ, thai nhi ph¸t triÓn b×nh th−êng.
5.2. Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶: Ng−êi bÖnh mÖt mái,
kh«ng ¨n ®−îc, sót c©n, xuÊt hiÖn biÕn chøng: n«n nhiÒu,
thai nhi kh«ng ph¸t triÓn,…
Ch¨m sãc thai phô cao huyÕt ¸p do thai nghÐn
- (nhiÔm ®éc thai nghÐn)
1. NhËn ®Þnh
− Sù hiÓu biÕt cña thai phô ®èi víi nhiÔm ®éc thai nghÐn.
− Toµn tr¹ng: HuyÕt ¸p, m¹ch, nhÞp thë, da, niªm m¹c,
th©n nhiÖt, dÊu hiÖu phï.
− C¸c dÊu hiÖu kh¸c: §au ®Çu, chãng mÆt, buån n«n,
n«n, ®au th−îng vÞ,…
− ChÕ ®é ¨n, nghØ, vÖ sinh cña thai phô
− C¸c dÊu hiÖu cËn l©m sµng, kÕt qu¶ ®iÒu trÞ.
2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc
− ThiÕu hôt kiÕn thøc vÒ bÖnh.
− Rèi lo¹n huyÕt ®éng vµ tim m¹ch do t¨ng huyÕt ¸p.
− Nguy c¬ suy thai do gi¶m tuÇn hoµn m¸u rau thai.
3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Cung cÊp th«ng tin vÒ nhiÔm ®éc thai nghÐn cho thai
phô.
− Theo dâi c¸c dÊu hiÖu sinh tån 3 – 6 giê/lÇn.
− Theo dâi phï ë mÆt, ch©n, tay, ngãn ch©n, ngãn tay,
theo dâi l−îng n−íc tiÓu 24 giê/ngµy.
109 110
− Theo dâi protein niÖu vµ c¸c dÊu hiÖu cËn l©m sµng
kh¸c: urª, creatinin m¸u, ®iÖn gi¶i ®å, c«ng thøc
m¸u,…
− Theo dâi tim thai.
− H−íng dÉn chÕ ®é ¨n, chÕ ®é vËn ®éng, chÕ ®é vÖ sinh.
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Cung cÊp th«ng tin vÒ nhiÔm ®éc thai nghÐn cho thai
phô: Nguyªn nh©n, dÊu hiÖu, diÔn biÕn, c¸c ®iÒu trÞ
cã thÓ ¸p dông.
− Gióp ®ì b¸c sü trong khi th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ, th«ng
b¸o c¸c kÕt qu¶ th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ cho thai phô.
− Theo dâi toµn tr¹ng, da, niªm m¹c, s¾c mÆt, m¹ch,
nhiÖt ®é, huyÕt ¸p ghi phiÕu ch¨m sãc.
− C©n thai phô hµng ngµy, ®o l−îng n−íc tiÓu trong
24 giê.
− Ghi chÐp vµ th«ng b¸o c¸c t¸c dông phô.
− Cho thai phô n»m nghiªng tr¸i.
− Cho thai phô thë oxy qua mÆt n¹ hoÆc qua sonde mòi
nÕu cã biÓu hiÖn thai suy.
− ChuÈn bÞ ph−¬ng tiÖn cÊp cøu s¬ sinh non yÕu, ng¹t.
− H−íng dÉn chÕ ®é ¨n (t¨ng ®¹m, dÇu thùc vËt, ¨n nh¹t
t−¬ng ®èi hoÆc tuyÖt ®èi ).
− H−íng dÉn chÕ ®é vËn ®éng, vÖ sinh th©n thÓ, vÖ sinh
r¨ng miÖng, vÖ sinh bé phËn sinh dôc ngoµi.
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi.
5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc
5.1. Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ khi: Ng−êi bÖnh tho¶i m¸i, hÕt
nhøc ®Çu, chãng mÆt, buån n«n, hÕt ®au vïng th−îng
vÞ,… kh«ng x¶y ra biÕn chøng trong khi ®iÒu trÞ, thai nhi
ph¸t triÓn b×nh th−êng.
5.2. Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶: Ng−êi bÖnh mÖt mái,
kh«ng ¨n ®−îc, xuÊt hiÖn biÕn chøng: n«n nhiÒu, t¨ng
huyÕt ¸p, thai nhi kh«ng ph¸t triÓn,…
ch¨m sãc thai phô tiÒn s¶n giËt - s¶n giËt
1. NhËn ®Þnh
− Sù hiÓu biÕt, kh¶ n¨ng nhËn thøc cña thai phô ®èi
víi nhiÔm ®éc thai nghÐn.
− Toµn tr¹ng: HuyÕt ¸p, m¹ch, nhÞp thë, da, niªm m¹c,
th©n nhiÖt, dÊu hiÖu phï vµ c¸c dÊu hiÖu kh¸c nh−:
®au ®Çu, chãng mÆt, buån n«n, n«n, ®au th−îng vÞ,…
− C©n b»ng dÞch cña thai phô
− C¸c dÊu hiÖu cËn l©m sµng vµ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ.
− NhËn ®Þnh tim thai trªn monitor: NhÞp tim thai c¬
b¶n, sù biÕn ®æi nhÞp tim thai, kiÓu nhÞp tim thai.
− ChÕ ®é ¨n, nghØ, vÖ sinh cña thai phô.
111 112
2. Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ch¨m sãc/ chÈn ®o¸n ch¨m sãc
− ThiÕu hôt kiÕn thøc vÒ bÖnh.
− Rèi lo¹n huyÕt ®éng vµ tim m¹ch do t¨ng huyÕt ¸p.
− Nguy c¬ chÊn th−¬ng do tæn th−¬ng n·o.
− Nguy c¬ suy thai do gi¶m tuÇn hoµn m¸u rau thai.
3. LËp kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Cung cÊp th«ng tin vÒ nhiÔm ®éc thai nghÐn vµ gi¶i
thÝch cho thai phô.
− Theo dâi toµn tr¹ng, dÊu hiÖu sinh tån.
− Gióp ®ì b¸c sü trong khi th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ.
− Th«ng b¸o cho b¸c sü mäi thay ®æi nhÞp tim thai trªn
monitor
− §¶m b¶o ®−êng thë cña thai phô ph¶i th«ng tèt.
− Chèng sang chÊn khi cã c¬n giËt.
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c.
4. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch ch¨m sãc
− Cung cÊp th«ng tin vÒ nhiÔm ®éc thai nghÐn cho thai
phô: Nguyªn nh©n, dÊu hiÖu, diÔn biÕn, c¸c ®iÒu trÞ
cã thÓ ¸p dông vµ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c.
− Gióp ®ì b¸c sü trong khi th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ, th«ng
b¸o c¸c kÕt qu¶ th¨m kh¸m vµ ®iÒu trÞ cho thai phô.
− Gi¶i thÝch vÒ c¸c thñ thuËt cã thÓ lµm cho thai phô:
c¸ch thøc, môc ®Ých, kÕt qu¶ cã thÓ ®¹t ®−îc,...
− Th«ng b¸o cho b¸c sü mäi thay ®æi nhÞp tim thai trªn
monitor
− Cho thai phô n»m n¬i yªn tÜnh, tho¸ng Êm, tr¸nh giã
lïa, gi−êng n»m cã thµnh cao, cè ®Þnh ch©n, tay,
ng¸ng miÖng,… khi cã c¬n giËt.
− Theo dâi toµn tr¹ng: HuyÕt ¸p, m¹ch, nhÞp thë, da,
niªm m¹c, th©n nhiÖt, dÊu hiÖu phï vµ c¸c dÊu hiÖu
kh¸c nh−: ®au ®Çu, chãng mÆt, buån n«n, n«n, ®au
th−îng vÞ,…theo dâi protein niÖu vµ c¸c dÊu hiÖu cËn
l©m sµng kh¸c.
− C©n thai phô, ghi chÐp vµ th«ng b¸o nh÷ng t¸c dông
phô.
− Cho thai phô thë oxy qua mÆt n¹ hoÆc qua sonde mòi
− ChuÈn bÞ cÊp cøu s¬ sinh non yÕu, ng¹t
− ChuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c dông cô vµ ph−¬ng tiÖn, thuèc
cÊp cøu.
− Thùc hiÖn y lÖnh ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c.
5. §¸nh gi¸ ch¨m sãc
5.1. Ch¨m sãc cã hiÖu qu¶ khi: Ng−êi bÖnh tho¶i m¸i, hÕt
nhøc ®Çu, chãng mÆt, buån n«n, hÕt ®au vïng th−îng
vÞ,… kh«ng x¶y ra biÕn chøng trong khi ®iÒu trÞ, thai nhi
ph¸t triÓn b×nh th−êng.
5.2. Ch¨m sãc ch−a cã hiÖu qu¶: Ng−êi bÖnh mÖt mái,
kh«ng ¨n ®−îc, xuÊt hiÖn biÕn chøng: n«n nhiÒu, t¨ng
huyÕt ¸p, lªn c¬n giËt, thai nhi kh«ng ph¸t triÓn,…
113 114