1
TRƯỜNG THPT YÊN HÒA
BỘ MÔN: NGỮ VĂN
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP GIỮA HỌC KỲ II
NĂM HỌC 2023 – 2024
MÔN: NGỮ VĂN 10
KIẾN THỨC
Bài 5: Thơ văn Nguyễn Trãi
Bài 6: Tiểu thuyết và truyện ngắn
ĐỌC
- Vận dụng được hiểu biết về bối cảnh
lịch sử, văn hóa, về tác giả và thể loại vào
việc đọc hiểu các tác phẩm tiêu biểu của
Nguyễn Trãi.
- Phân tích và đánh giá được giá trị nội
dung, nghệ thuật tiêu biểu của Nguyễn
Trãi; qua đó thấy được vẻ đẹp con người,
thơ văn và những đóng góp của ông cho
sự phát triển của văn học dân tộc.
- Các yếu tố về nội dung: đề tài, chủ đề, tư
tưởng,…
- Các yếu tố về hình thức: điểm nhìn nghệ thuật,
người kể chuyện hạn tri, người kể chuyện toàn
tri, lời người kể chuyện, lời nhân vật,…
THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
Thực hành phân tích tác dụng của biện
pháp tu từ liệt kê trong văn bản.
Nhận biết được đặc điểm, tác dụng và biết sử
dụng biện pháp tu từ chêm xen.
VIẾT
Viết được văn bản nghị luận phân tích,
đánh giá một tác phẩm của Nguyễn Trãi.
Viết được văn bản nghị luận phân tích, đánh giá
một tác phẩm truyện hoặc một đoạn trích trong
truyện.
NÓI VÀ NGHE
Biết giới thiệu, đánh giá một tác phẩm của
Nguyễn Trãi.
Biết giới thiệu, đánh giá một tác phẩm truyện.
KẾT CẤU ĐỀ (90 phút)
I. Đọc hiểu (5.0 điểm)
Hình thức: trả lời câu hỏi ngắn
Nội dung:
+ Các tác phẩm của Nguyễn Trãi: văn chính luận, thơ Nôm Đường luật, thơ chữ Hán,…
+ Văn bản thuộc thể loại văn nghị luận, văn bản thông tin; tiểu thuyết, truyện ngắn,…
+ Kiến thức đọc hiểu văn bản: phương thức biểu đạt, biện pháp tu từ, nhan đề, ý nghĩa hình ảnh,
chi tiết…
II. Viết (5.0 điểm):
Hình thức tự luận.
Nội dung:
- Viết bài văn nghị luận văn học phân tích, đánh giá về một tác phẩm thơ của Nguyễn Trãi (thơ
chữ Nôm hoặc chữ Hán)
- Viết bài văn nghị luận văn học phân tích, đánh giá về một tác phẩm truyện ngắn hoặc đoạn trích
trong tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết (nhân vật, tình huống, chi tiết đặc sắc,…)
2
SỞ GD&ĐT HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT YÊN HÒA
ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ II
NĂM HỌC 2023-2024
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP: 10
Thời gian làm bài: 90 phút
I. ĐỌC HIỂU (5,0 điểm)
Đọc bài thơ sau và trả lời câu hỏi:
Ngôn chí – bài 10
Cảnh tựa chùa chiền, lòng tựa thầy,
Có thân chớ phải lợi danh vây.
Đêm thanh hớp nguyệt nghiêng chén,
Ngày vắng xem hoa bợ cây.
Cây rợp chồi cành chim kết tổ,
Ao quang mấu ấu cá nên bầy.
Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế,
Năng một ông này đẹp thú này.
(Đào Duy Anh - Nguyễn Trãi toàn tập, NXB Khoa học xã hội)
bợ cây: chăm nom, săn sóc cây
ao quang: nước ao trong
mấu ấu: mầm cây củ ấu
tiêu sái: thảnh thơi, thoát tục
năng: có thể, hay
Câu 1: (0,5 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính của bài thơ.
Câu 2: (0,5 điểm). Vấn đề nào được nhắc đến trong câu thơ số 1?
Câu 3: (0,5 điểm). Hai câu thực nói đến những thú vui nào của tác giả?
Câu 4: (1,0 điểm). Chỉ ra và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong hai
câu thơ thực.
Câu 5: (1,0 điểm). Anh/chị hiểu như thế nào về nhan đề bài thơ “Ngôn chí”?
Câu 6: (1,5 điểm). Anh/chị có đồng tình với quan điểm “Ít nhiều tiêu sái lòng ngoài thế” của
Nguyễn Trãi hay không? Vì sao?
II. VIẾT (5,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá vẻ đẹp của bài thơ Ngôn chí 10.
ĐỀ MINH HOẠ (1)
3
SỞ GD&ĐT HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT YÊN HÒA
ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ II
NĂM HỌC 2023-2024
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP: 10
Thời gian làm bài: 90 phút
I. ĐỌC HIỂU (5,0 điểm)
Đọc bài thơ sau và thực hiện yêu cầu bên dưới:
Côn Sơn ca
(Bài ca Côn Sơn)
Dịch nghĩa:
Côn Sơn có suối,
Tiếng nước chảy róc rách,
Ta lấy làm đàn cầm.
Côn Sơn có đá,
Mưa rửa rêu khô biếc,
Ta lấy làm chiếu thảm.
Trong núi có thông,
Muôn chiếc lọng biếc um tùm
Ta tha hồ ngơi nghỉ ở trong.
Trong rừng có trúc,
Nghìn mẫu in màu xanh mát lạnh,
Ta tha hồ ngâm nga bên gốc…
(Đào Duy Anh, Nguyễn Trãi toàn tập, NXB Khoa học xã hội, 1976)
Chú thích:
Côn Sơn là một ngọn núi ở huyện Chi Ngại, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.
Câu 1 (0,5 điểm). Bài thơ “Côn Sơn ca” được ước đoán ra đời trong hoàn cảnh nào?
Câu 2 (0,5 điểm). Xác định đề tài của đoạn trích “Côn Sơn ca”.
Câu 3 (0,5 điểm). Anh/chị hãy liệt kê những hình ảnh thiên nhiên được nhắc đến trong đoạn trích?
Câu 4 (1,0 điểm). Hình ảnh cây “tùng”, cây “trúc” được nhắc đến trong đoạn trích mang ý nghĩa
gì?
Câu 5 (1,0 điểm). Anh/chị có suy nghĩ gì về cuộc sống của thi nhân qua câu thơ:
Phiên âm:
“Lâm trung hữu trúc
Thiên mẫu ấn hàn lục
Ngô ư thi hồ ngâm tiêu kỳ trắc…”.
(Dịch nghĩa:
Trong rừng có trúc,
Nghìn mẫu in màu xanh mát lạnh,
Ta tha hồ ngâm nga bên gốc…)
Câu 6 (1,5 điểm). Nhận xét về vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi được thể hiện qua đoạn trích “Côn
Sơn ca”
II. VIẾT (5,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá về đoạn trích “Côn Sơn ca” của Nguyễn Trãi.
ĐỀ MINH HOẠ (2)
4
SỞ GD&ĐT HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT YÊN HÒA
ĐỀ KIỂM TRA GIỮA HỌC KỲ II
NĂM HỌC 2023-2024
MÔN: NGỮ VĂN - LỚP: 10
Thời gian làm bài: 90 phút
I. ĐỌC HIỂU (5,0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:
Sau Tết Nguyên đán một tháng là thời gian thích nhất ở rừng. Cây cối đều nhú lộc non.
Rừng xanh ngắt và ẩm ướt. Thiên nhiên vừa trang trọng, vừa tình cảm. Điều ấy một phần là do
mưa xuân.
Khoảng thời gian này mà đi trong rừng, chân dẫm lên lớp lá ải mục, hít thở không khí
trong lọc, thỉnh thoảng lại được thót mình bởi một giọt nước trên cây rỏ xuống vai trần thì thật
tuyệt thú. Tất cả những trò nhố nhăng đê tiện vấp phải hàng ngày hoàn toàn có thể rũ sạch bởi
một cú nhảy của con sóc nhỏ trên cành dâu da.
Chính dịp đó ông Diểu đi săn.
Ý nghĩ đi săn nảy sinh khi thằng con học ở nước ngoài gửi về biếu ông khẩu súng hai nòng.
Khẩu súng tuyệt vời, nhẹ bỗng, hệt như một thứ đồ chơi, thật nằm mơ cũng không thấy được. Ở
tuổi sáu mươi, với khẩu súng mới, đi săn trong rừng vào một ngày xuân kể cũng đáng sống.
[….]Ông Diểu ngồi im dễ đến nửa giờ. Mưa xuân mỏng và mịn. Thời tiết ấm. Dễ đến rất lâu ông
Diểu mới lại có dịp ngồi yên thế này, không nghĩ gì không buồn không vui, không lo lắng, cũng
không tính toán. Sự tĩnh lặng bình thản của rừng xuyên suất qua ông….Ông Diểu mỉm cười và
chăm chú nhìn… Ông Diểu thấy ba con khỉ cứ quấn lấy nhau: con khỉ đực, con khỉ cái và đứa con
nó. Ý nghĩ con khỉ đực sẽ là con mồi bám lấy ông Diểu tức thì…. Ông Diểu bóp cò. Tiếng súng
dữ dội đến nỗi đàn khỉ lặng đi dễ đến một phút. Con khỉ đực buông tay ngã nhào xuống đất nặng
nề. Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ khiến cho ông Diểu sợ hãi run lên. Ông vừa làm điều ác. Chân tay
ông rủn ra, giống cảm giác như người vừa mới làm xong việc nặng. Đàn khỉ thoắt biến vào rừng.
Con khỉ mẹ và con khỉ con cũng chạy theo đàn. Được một đoạn, con khỉ mẹ bỗng quay trở lại.
Con khỉ đực bị đạn vào vai, nó gượng dậy, nhưng lại vật xuống…
Từ mô đá, bỗng nhiên con khỉ con xuất hiện. Nó túm lấy dây súng của ông kéo lê trên đất.
Ba con khỉ vừa bò vừa chạy cuống cuồng…Nhặt đất đá ném theo lũ khỉ, ông Diểu vừa đuổi vừa
la. Lũ khỉ hết sức kinh hoàng, hai con chạy về phía núi, còn con khỉ nhỏ chạy về phía vực. Mất
súng thì hỏng. Ông Diểu nghĩ thế và đuổi theo con khỉ nhỏ. Khoảng cách rút ngắn đến mức nếu
không vì mắc nền đá lởm chởm, ông lao nhoài ra là tóm ngay được khẩu súng.
Việc ông Diểu dồn con khỉ nhỏ đến bờ miệng vực đưa đến hậu quả khôn lường. Giữ chặt
dây súng, nó lăn xuống miệng vực không chút chần chừ. Vì ít kinh nghiệm, nó không tìm ra giải
pháp nào khác trong trường hợp ấy.
Ông Diểu tái mặt, mồ hôi toát ra như tắm. Ông đứng trên miệng vực nhìn xuống rùng mình.
Từ dưới sâu hun hút vang lên tiếng rú thê thảm của con khỉ nhỏ. Trong ký ức của ông chưa hề có
tiếng rú nào tương tự thế này. Ông Diểu lùi lại kinh hoàng. Từ dưới miệng vực, sương mù dâng
lên cuồn cuộn, trông vừa kinh dị, vừa đầy tử khí. Sương mù len vào từng chân bụi cây và xóa rất
nhanh cảnh vật. Ông Diểu chạy lùi trở lại. Phải lâu lắm, có lẽ từ thời thơ ấu, ông Diểu mới lại có
lần chạy như ma đuổi thế này.
(Trích “Muối của rừng” - Nguyễn Huy Thiệp, NXB Nhã Nam.)
ĐỀ MINH HOẠ (3)
5
Câu 1 (0,5 điểm). Xác định phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2 (0,5 điểm). Những lí do nào đã khiến ông Diểu quyết định đi săn?
Câu 3 (0,5 điểm). Xác định điểm nhìn trần thuật trong câu văn in đậm.
Câu 4 (1,0 điểm). Anh/chị hiểu như thế nào về ý nghĩa của “sự tĩnh lặng bình thản của rừng”
trong câu văn: “Mưa xuân mỏng và mịn. Thời tiết ấm. Dễ đến rất lâu ông Diểu mới lại có dịp
ngồi yên thế này, không nghĩ gì, không buồn, không vui, không lo lắng, cũng không tính toán. Sự
tĩnh lặng bình thản của rừng xuyên suất qua ông.”
Câu 5 (1,0 điểm). Nêu ý nghĩa của tiếng rú trong câu văn: “Từ dưới sâu hun hút vang lên tiếng
rú thê thảm của con khỉ nhỏ. Trong ký ức của ông chưa hề có tiếng rú nào tương tự thế này.”
Câu 6 (1,5 điểm). Thông điệp nào trong văn bản để lại cho anh/chị suy nghĩ nhiều nhất? Chia sẻ
bằng một đoạn văn ngắn từ 5-7 dòng.
II. VIẾT (5,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá nhân vật ông Diểu trong đoạn trích trên thuộc
truyện ngắn “Muối của rừng” của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.