Trường THCS Lương Thế Vinh Nhóm Văn 8
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮA HKI
MÔN NGỮ VĂN 8
Năm học 2024 - 2025
I. Đọc hiểu văn bản
1. Tri thức Ngữ văn và yêu cầu cần đạt:
Tri thức Ngữ văn:
+ Thể loại: Thơ sáu chữ, bảy chữ; văn bản thông tin
+ Ngữ liệu: sử dụng ngoài sách giáo khoa tương đương với các thể loại văn bản
được học trong chương trình. Ngữ liệu có thể là 01 đoạn trich/ văn bản hoàn chỉnh,
phải có nguồn rõ ràng, độ tin cậy cao; có ý nghĩa giáo dục, xã hội, nhân văn sâu
sắc.
Yêu cầu cần đạt:
- Nhận biết được thể loại, phân tich được những nét độc đáo của bài thơ thể hiện
qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc. Nhận biết và phân tich được chủ đề,
thông điệp, tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo được thể hiện qua văn bản.
- Nhận biết và phân tich được đặc điểm của văn bản thông tin giải thich một hiện
tượng tự nhiên. Nhận biết và phân tich được cách trình bày thông tin, phân tich
được những thông tin cơ bản của văn bản. Liên hệ được thông tin trong văn bản
với những vấn đề của xã hội.
- Nêu được bài học về cách nghĩ và cách ứng xử của cá nhân do văn bản gợi ra.
- Phẩm chất: yêu con người, yêu thiên nhiên, biết trân trọng, bảo vệ, yêu thương
con người, thiên nhiên.
2. Tri thức Tiếng Việt và yêu cầu cần đạt:
Tri thức tiếng Việt:
+ Từ tượng hình, từ tượng thanh
+ Các đoạn văn diễn dịch, quy nạp, song song, phối hợp.
Yêu cầu cần đạt
- Nhận biết được đặc điểm, tác dụng của từ tượng hình và từ tượng thanh, sử dụng
được những đơn vị từ vựng này trong giao tiếp.
- Nhận biết được đặc điểm và chức năng của các đoạn văn diễn dịch, qui nạp, song
song, phối hợp, nhận biết được các phương tiện phi ngôn ngữ: hình ảnh, số liệu, sơ
đồ.
II. Viết
1. Kiến thức:
- Văn bản thuyết minh giải thich một hiện tượng tự nhiên.
Trường THCS Lương Thế Vinh Nhóm Văn 8
2. Yêu cầu cần đạt
-Viết được văn bản thuyết minh giải thich một hiện tượng tự nhiên.
CẤU TRÚC ĐỀ KIỂM TRA
I, Phần đọc – hiểu (6đ)
1. Văn bản.
Ngữ liệu ngoài chương trình, tập trung các dạng kiến thức sau:
Nhận biết : Xác định thể loại, phương thức biểu đạt chinh
Thông hiểu:
- Thơ:
+ Bài thơ sử dụng loại vần liền hay vần cách? Dựa vào đâu em xác định như vậy?
+ Nêu cảm hứng chủ đạo hoặc chủ đề của bài thơ
+ Tác giả muốn gửi đến người đọc thông điệp gì?
- Văn bản thông tin:
+ Nêu vấn đề thuyết minh
+ Mục đich của văn bản
+ Tìm thông tin cơ bản trong đoạn văn và cho biết cách triển khai thông tin
+ Văn bản đã sử dụng những loại ph ương tiện phi ngôn ngữ nào? Nêu tác dụng
của việc sử dụng các phương tiện phi ngôn ngữ đó?
+ Nhận xét cách sử dụng từ ngữ của văn bản .
+ Cấu trúc của văn bản
Vận dụng thấp: (Lưu ý: viết thành đoạn văn 5-7 dòng)
- Rút ra bài học, liên hệ bản thân…
2. Phần tiếng việt
Nhận biết
- Tìm từ tượng hình, từ tượng hình
- Tìm câu chủ đề của đoạn văn
Thông hiểu
- Tác dụng của từ tượng thanh, từ tượng hình
Phần 2: (4đ) Tập làm văn
Thuyết minh giải thich về một hiện tượng tự nhiên.
DÀN Ý
1. Phần mở đầu:
- Nêu tên hiện tượng tự nhiên.
- Giới thiệu khái niệm về hiện tượng tự nhiên
Trường THCS Lương Thế Vinh Nhóm Văn 8
2. Phần nội dung
- Giải thich nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của hiện tượng tự nhiên
3. Phần kết thúc:
- Trình bày sự việc cuối/ kết quả của hiện tượng tự nhiên hoặc tóm tắt nội dung đã
giải thich.
MỘT SỐ ĐỀ THAM KHẢO
Đề 1: Thuyết minh giải thich về hiện tượng tự nhiên: Bão
Đề 2: Thuyết minh giải thich về hiện tượng núi lửa
Đề 3: Thuyết minh giải thich về hiện tượng cầu vồng
Đề 4: Thuyết minh giải thich về hiện tượng thủy triều
DÀN Ý
Đề 1: Thuyết minh giải thích về hiện tượng tự nhiên: Bão
* Phần mở đầu:
- Nêu tên hiện bão
- Giới thiệu khái quát về hiện tượng bão
* Phần Nội dung:
1. Giải thich Bão là gì?
2. Nguyên nhân hình thành Bão?
3. Cách thức diễn ra:
+ Cơ chế hình thành Bão
+ Dấu hiệu nhận biết
+ Thiệt hại do bão gây ra
+ Giải pháp phòng tránh
* Phần kết thúc:
- Khái quát lại nội dung chinh về hiện tượng núi lửa
- Nêu suy nghĩ của bản thân về hiện tượng núi lửa
Đề 2: Thuyết minh giải thích về hiện tượng núi lửa
* Phần mở đầu
- Nêu tên hiện tượng núi lửa
- Giới thiệu khái quát về hiện tượng núi lửa
* Phần nội dung
- Núi lửa là gì?
→ Núi lửa là một vết đứt gãy trên lớp vỏ của một hành tinh, như là Trái Đất cho
phép dung nham, tro núi lửa, và khi thoát ra từ một lò mắc ma ở dưới bề mặt.
+ Có những loại núi lửa nào?
Trường THCS Lương Thế Vinh Nhóm Văn 8
→ Dựa vào hình dáng, có 2 loại: núi lửa hình chóp và núi lửa hình khiên.
Dựa vào dạng thức hoạt động, có 3 loại: núi lửa thức, núi lửa ngủ, núi lửa chết.
+ Vì sao có hiện tượng núi lửa phun trào?
→ Đá nóng chảy liên tục được đẩy lên phia trên và kết quả là những ngọn núi liên
tục tăng về độ cao. Khi áp lực của các dòng chảy mắc ma phun trào lên trên qua
miệng núi thì gây ra hiện tượng núi lửa phun trào.
+ Núi lửa phun trào mang lại những lợi ich và tác hại gì?
→ Lợi ich: mỏ khoáng sản phong phú, năng lượng địa nhiệt, đất đai tơi xốp, màu
mỡ.
→ Tác hại: Gây cháy rừng, làm biến đổi môi trường sinh thái, suy giảm tài nguyên
sinh học của vùng bị ảnh hưởng, tăng tinh nhạy cảm của những thiên tai nguy hiểm
như: lũ lụt, lở đất, sói mòn…
+ Giải pháp tận dụng hoặc cách phòng chống những tác động của núi lửa:
→ Nếu ở nơi có cảnh báo sắp xảy ra hiện tượng núi lửa phải kịp thời di chuyển đến
nơi an toàn. Đến tham quan nơi có núi lửa đã chết thì phải hiện cách quy định về
an toàn, cũng như về vệ sinh môi trường, …
* Phần kết thúc:
- Khái quát lại nội dung chinh về hiện tượng núi lửa
- Nêu suy nghĩ của bản thân về hiện tượng núi lửa
Đề 3: Thuyết minh giải thích về hiện tượng cầu vồng
* Phần mở đầu
- Nêu tên hiện tượng cầu vồng
- Giới thiệu khái quát về hiện tượng cầu vồng.
* Phần nội dung
-Cầu vồng là gì?
-> Cầu vồng là hiện tượng quang học thiên nhiên mà hầu như ai trong chúng ta đều
từng được chiêm ngưỡng. Cầu vồng bản chất là sự tán sắc ánh sáng Mặt trời khi
khúc xạ và phản xạ qua các giọt nước mưa. Cầu vồng thực ra có rất nhiều màu sắc,
trong đó có 7 màu nổi bật là đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tim.
- Vì sao có hiện tượng cầu vồng? Tại sao cầu vồng có 7 màu?
+ Cầu vồng xuất hiện là do hình ảnh phản chiếu của ánh sáng Mặt Trời qua những
giọt nước trong không khi, hiện tượng này còn được gọi là sự khúc xạ ánh sáng.
+ Cầu vồng là một dải màu liên tục, trong đó có 7 màu nổi bật là đỏ, cam, vàng,
lục, lam, chàm, tim. Các bức xạ hồng ngoại và tử ngoại nằm ngoài vùng ánh sáng
nhìn thấy của mắt người, nên không hiển diện.
Trường THCS Lương Thế Vinh Nhóm Văn 8
-
Ý nghĩa của màu sắc của cầu vồng gì?
→ là hiện tượng thiên nhiên kì thú, đem lại cảm giác thich thú, hạnh phúc, vui vẻ
cho người nhìn thấy.
→ mang nhiều ý nghĩa khác nhau tùy thuộc vào từng nền văn hóa: đại diện cho
thần linh, cảnh giới cao nhất khi giác ngộ, cho niềm tin, ước mơ, điều tốt đẹp.
-Những sự thật thú vị về cầu vồng mà có thể bạn chưa biết:
→Một số hiện tượng cầu vồng thú vị khác như: cầu vồng ban đêm; cầu vồng thác
nước, cầu vồng trắng
*Phần kết thúc:
- Khái quát lại nội dung chinh về hiện tượng cầu vồng
- Nêu suy nghĩ của bản thân về hiện tượng cầu vồng
Đề 4: Thuyết minh giải thích về hiện tượng thủy triều
* Phần mở đầu
- Nêu tên hiện tượng thủy triều
- Giới thiệu khái quát về hiện tượng thủy triều
* Phần nội dung
+ Thủy triều là gì?
→ Thủy triều là một từ Hán Việt, có nghĩa là nước dâng cao hoặc rút xuống (thủy:
là nước; triều: là cường độ mực nước lên xuống). Có thể hiểu một cách đơn giản
thủy triều là hiện tượng nước biển hoặc nước sông,...thay đổi lên xuống theo một
chu kì thời gian dựa vào sự biến chuyển thiên văn.
+ Vì sao có hiện tượng thủy triều?
→ Thủy triều được hình thành do lực hấp dẫn của Mặt Trăng và lực li tâm gây ra.
Có thể hiểu là thủy quyển có hình cầu dẹt nhưng bị kéo cao lên ở hai miền tạo
thành hình elip.
+ Cách thức diễn ra hiện tượng thủy triều: Thủy triều trải qua những biến đổi theo
các giai đoạn sau:
++ Triều dâng: Thường xảy ra khi mực nước biển dâng lên cao trong vài giờ, làm
ngập vùng gian triều.
++ Triều cao: Là nước dâng lên đến điểm cao nhất của nó.
++ Triều xuống: Là mực nước biển hạ thấp xuống trong vài giờ làm hiện ra vùng
gian triều.
++ Triều thấp: Là nước sẽ hạ thấp đến điểm thấp nhất của nó
+ Có những loại thủy triều nào?
→ Có 3 loại triều: Nhật triều, bán nhật triều và triều không đều.