Axit
+ Ch t ch th màuấ ỉ ị Quì tím hóa đ ỏ
+ Kim lo iạ
+ Bazơ
Mu i + Hố2
Mu i + n c (9)ố ướ
+ Oxit bazơMu i + n c (10)ố ướ
+ Mu iốMu i m i + ax m iố ớ ớ 11
Đ C NG ÔN T P H C KÌ I - HOÁ H C 9 Ề ƯƠ Ậ Ọ Ọ ` Năm h c: 2018-ọ
2019
PH N A – KI N TH C C B N.Ầ Ế Ứ Ơ Ả
I – CÁC LO I H P CH T VÔ C :Ạ Ợ Ấ Ơ
1. OXIT Vd: CaO, SO2, CO, Na2O, Fe3O4, P2O5, …
Tóm t t tính ch t hóa h c c a oxit axit và oxit baz theo s đ t duy:ắ ấ ọ ủ ơ ơ ồ ư
Vd: (1) SO2 + H2O H2SO3Vd: (4)CaO + H2O Ca(OH)2
SO3 + H2O H2SO4Na2O + H2O 2NaOH
(2) SO2 + Na2O Na2SO3 (5) CuO + 2HCl CuCl2 + H2O
CO2 + CaO CaCO3 CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O
(3)CO2 + Ca(OH)2 CaCO3+ H2O (6) CaO + CO2 CaCO3
CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O
L u ýư : M t s oxit bazộ ố ơ (Na2O, BaO, CaO, K2O, …) tác d ng v iụ ớ n c ướ còn các oxit baz nh :ơ ư MgO,
CuO, Al2O3, FeO, Fe2O3, … không tác d ng v i n cụ ớ ướ
Trong tr ng h p đ yêu c u nêu tính ch t hóa h c c a SOườ ợ ề ầ ấ ọ ủ 2 (hay CaO) thì các em vi t s đ t duyế ơ ồ ư
t ng t nh oxit axit (hay oxit baz ) trên.ươ ự ư ơ ở
2. AXIT Vd: HCl, HNO3, H2SO4, H3PO4, … 3. BAZƠ Vd: KOH, NaOH, Ba(OH)2, Al(OH)3, …
Vd: (8) 2Al + 3H2SO4loãng Al2(SO4)3 +3H2 Vd: (12) NaOH + HCl NaCl + H2O
Zn + 2HCl ZnCl2 + H2 Ca(OH)2 + SO3 CaSO4 + H2O
(9) 3H2SO4 + 2Fe(OH)3 Fe2(SO4)3 + 6H2O (14) Ba(OH)2 + CuSO4 BaSO4 + Cu(OH)2
(10) H2SO4 + CaO CaSO4 + H2O 3NaOH + FeCl3 Fe(OH)3 + 3NaCl
(11) H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl (15) Cu(OH)2 CuO + H2O
2HCl + Na2CO3 2NaCl + H2O + CO2 chú ý: ch có baz không tan b nhi t phânỉ ơ ị ệ
h yủ
Chú ý:
- Axit ho c baz tác d ng v i mu i, đi u ki n x y ra ph n ng là s n ph m ph i có k t t a ho cặ ơ ụ ớ ố ề ệ ả ả ứ ả ẩ ả ế ủ ặ
ch t khí bay h i. Axit hay baz ph i tan.ấ ơ ơ ả
1
Oxit axit
+ N cướ Axit (1)
+ Oxit bazơ
+ Bazơ
Mu i ố
(2)
Mu i + n c (3)ố ướ
Oxit bz
+ N cướ Axit (4)
+ Oxit axit
+ Axit
Mu i ố
(5)
Mu i + n c (6)ố ướ
Baz ơ
+ Ch t ch th màuấ ỉ ị
Quì tím hóa xanh
+ Axit
Mu i + N c (13)ố ướ
+ Oxit axit
Mu i + bz m i (14)ố ớ
+ Mu iố
Mu i + n c (12)ố ướ
Oxit + n c (15)ướ
B nhi t phân ị ệ
h yủ
t0
Mu iố
+ Kim lo iạMu i m i+ Kl m i (16)ố ớ ớ
+ Axit
+ Bazơ
Mu i m i + axit m i (17)ố ớ ớ
Mu i m i + bz m i (18)ố ớ ớ
+ Mu iốHai mu i m i (19)ố ớ
B nhi t phân h yị ệ ủ Các ch t khác nhau ấ(20)
Đ C NG ÔN T P H C KÌ I - HOÁ H C 9 Ề ƯƠ Ậ Ọ Ọ ` Năm h c: 2018-ọ
2019
- Dung d ch baz còn làm phenolphtalein không màu hóa h ngị ơ ồ
- Trong tr ng h p đ yêu c u nêu tính ch t hóa h c c a HCl, Hườ ợ ề ầ ấ ọ ủ 2SO4 loãng (hay NaOH) thì các em vi t sế ơ
đ t duy t ng t nh axit (baz ) trên.ồ ư ươ ự ư ơ ở
S n xu t axit sunfuric: ả ấ G m các công đo n sau: ồ ạ S n xu t natri hiđroxit:ả ấ
(1) S + O2
o
t
SO2 2NaCl + 2H2O 2NaOH + Cl2 + H2
(2) 2SO2 + O2 2SO3
(3) SO3 + H2O H2SO4 Đi n phân dung d ch mu i ăn bão hòa có màng ngănệ ị ố
H2SO4 đc có tính ch t hóa h c riêng: Tác d ng v i nhi u kim lo i không gi i phóng Hặ ấ ọ ụ ớ ề ạ ả 2, có tính háo
n c.ướ
Thang pH: Dùng đ bi u th đ axit ho c đ baz c a m t dung d ch:ể ể ị ộ ặ ộ ơ ủ ộ ị pH = 7: trung tính ; pH < 7: tính
axit ; pH > 7: tính baz . ơ
4. MU IỐ Vd: NaCl, MgSO4, Fe(NO3)2, BaCO3, …
Tóm t t tính ch t hóa h c c a mu i b ng s đ t duy:ắ ấ ọ ủ ố ằ ơ ồ ư
(16) Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag
(17) BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
Na2CO3 + 2HCl 2NaCl+H2O + CO2
(18) CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4
(19)NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
(20) CaCO3 CaO + CO2
Đi u ki n ph n ng x y raề ệ ả ứ ả
-Kim lo i đng tr c (tr 5 kim lo i đu tiên) đy kim lo i đng sau ra kh i dung d ch mu i.ạ ứ ướ ừ ạ ầ ẩ ạ ứ ỏ ị ố
- S n ph m ph i có k t t a ho c ch t khí bay h i.ả ẩ ả ế ủ ặ ấ ơ
Ph n ng trao đi:ả ứ ổ
-Đnh nghĩaị : Là ph n ng hóa h c, trong đó hai h p ch t tham gia ph n ng trao đi v i nhau nh ngả ứ ọ ợ ấ ả ứ ổ ớ ữ
thành ph n c u t o c a chúng đ t o ra nh ng h p ch t m i.ầ ấ ạ ủ ể ạ ữ ợ ấ ớ
Vd: BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
Na2CO3 + 2HCl 2NaCl + H2O + CO2
CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + Na2SO4
NaCl + AgNO3 AgCl + NaNO3
Ph n ng gi a axit v i mu i, baz v i mu i, mu i v i mu i là ph n ng trao đi.ả ứ ữ ớ ố ơ ớ ố ố ớ ố ả ứ ổ
-Đi u ki n đ ph n ng trao đi x y raề ệ ể ả ứ ổ ả : Ph n ng trao đi trong dung d ch c a các ch t ch x y ra n uả ứ ổ ị ủ ấ ỉ ả ế
s n ph m t o thành có ch t không tan ho c ch t khí.ả ẩ ạ ấ ặ ấ
L u ý: ưPh n ng trung hòa gi a axit và baz cũng là ph n ng trao đi và luôn x y ra.ả ứ ữ ơ ả ứ ổ ả
Vd: NaOH + HCl NaCl + H2O
II – KIM LO I:Ạ
1. TÍNH CH T CHUNG C A KIM LO IẤ Ủ Ạ
a) Tính ch t v t lý:ấ ậ
-Có tính d o (d dát m ng và d kéo s i)ẻ ễ ỏ ễ ợ
2
Đi n phân dd ệ
có màng ngăn
t0
t0
V2O5
Đ C NG ÔN T P H C KÌ I - HOÁ H C 9 Ề ƯƠ Ậ Ọ Ọ ` Năm h c: 2018-ọ
2019
-D n đi n và d n nhi t t t. (Ag là kim lo i d n đi n và d n nhi t t t nh t, ti p theo là Cu, Al, Fe, …)ẫ ệ ẫ ệ ố ạ ẫ ệ ẫ ệ ố ấ ế
-Có ánh kim.
b) Tính ch t hóa h c:ấ ọ
Vd: (1) 3Fe + 2O2 Fe3O4
2Na + Cl2 2NaCl
(2) 2Al + 3H2SO4loãng Al2(SO4)3 +3H2
(3) Fe + CuSO4 FeSO4 + Cu
Cu + 2AgNO3 Cu(NO3)2 + 2Ag
L u ý: Kim lo i đng tr c Hư ạ ứ ướ (trong dãy ho t đng hóa h c c a kim lo i) tác d ng v i m t s axitạ ộ ọ ủ ạ ụ ớ ộ ố
(nh HCl, Hư2SO4 loãng. . .) t o thành ạmu i và gi i phóng Hố ả 2
Kim lo i đng tr c (tr 5 kim lo i đu tiên) đy kim lo i đng sau (trong dãy HĐHH c a kim lo i) ra ạ ứ ướ ừ ạ ầ ẩ ạ ứ ủ ạ
kh i dung d ch mu i.ỏ ị ố
2. DÃY HO T ĐNG HÓA H C C A KIM LO I Ạ Ộ Ọ Ủ Ạ
Theo chi u gi m d n đ ho t đng c a kim lo i:ề ả ầ ộ ạ ộ ủ ạ
Li, K, Ba, Ca, Na, Mg, Al, Zn, Fe, Ni, Sn, Pb, (H), Cu, Ag, Hg, Pt, Au
Lúc khó bà c n nàng may áo giáp s t nên sang ph hàng đng á hi u phi âu.ầ ắ ố ồ ệ
Ý nghĩa dãy ho t đng hóa h c c a kim lo i:ạ ộ ọ ủ ạ
-M c đ h at đng hóa h c c a kim lo i gi m d n t trái qua ph i.ứ ộ ọ ộ ọ ủ ạ ả ầ ừ ả
-Kim lo i đng tr c Mg (5 kim lo i đu tiên) tác d ng v i n c đi u ki n th ng ạ ứ ướ ạ ầ ụ ớ ướ ở ề ệ ườ ki m vàề
khí hiđro.
-Kim lo i đng tr c H ph n ng v i m t s dd axit (HCl, Hạ ứ ướ ả ứ ớ ộ ố 2SO4 loãng, …) khí H2.
-Kim lo i đng tr c đy kim lo i đng sau ra kh i dung d ch mu i (tr 5 kim lo i đu tiên).ạ ứ ướ ẩ ạ ứ ỏ ị ố ừ ạ ầ
3) SO SÁNH TÍNH CH T C A NHÔM VÀ S T:Ấ Ủ Ắ
Tính ch tấNHÔM (Al = 27) S T (Fe = 56)Ắ
Tính ch t v t lýấ ậ
-Là kim lo i nh , màu tr ng, d o,ạ ẹ ắ ẻ
có ánh kim, d n đi n và d n nhi tẫ ệ ẫ ệ
t t.ố
-Nhi t đ nóng ch y 660ệ ộ ả 0C.
-Là kim lo i n ng, màu tr ng xám, d o,ạ ặ ắ ẻ
có ánh kim, d n đi n, d n nhi t t tẫ ệ ẫ ệ ố
(kém Al).
-Nhi t đ nóng ch y 1539ệ ộ ả 0C.
- Có tính nhi m t .ễ ừ
Tính ch t hóa h cấ ọ < Al và Fe có tính ch t hóa h c c a kim lo i >ấ ọ ủ ạ
Tác d ng v i phiụ ớ
kim
2Al + 3Cl2 2AlCl32Fe + 3Cl2 2FeCl3
Tác d ng v i axitụ ớ 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2Fe + H2SO4 FeSO4 + H2
L u ý: Al và Fe không ph n ng v i HNOư ả ứ ớ 3 đc ngu i và Hặ ộ 2SO4 đc ngu i.ặ ộ
Tác d ng v i ddụ ớ
mu iố2Al + 3CuSO4 Al2(SO4)3 + 3Cu Fe + 2AgNO3 Fe(NO3)2 + 2Ag
Tính ch t khácấ
Tác d ng v i ddụ ớ
ki mềNhôm + dd ki m ề
H2
< Không ph n ng >ả ứ
Trong các ph n ng: ả ứ Al luôn có hóa
tr III.ịTrong các ph n ng: ả ứ Fe có hai hóa tr : II,ị
III.
S n xu t nhôm: ả ấ
-Nguyeân lieäu: quaëng boxit (thaønh phaàn chuû yeáu laø Al2O3).
-Phöông phaùp: ñieän phaân noùng chaûy nhoâm oxit vaø criolit.
2Al2O3(r) 4Al(r)+3O2(k)
3
Đi n phân nóng ch yệ ả
criolit
t0
t0
Kim
lo iạ
+ P/kim Mu i ho c oxit ố ặ
(1)
+ Axit
+ Mu iố
Mu i + Hố2 (2)
Mu i m i +Kl m i (3)ố ớ ớ
t0
Đ C NG ÔN T P H C KÌ I - HOÁ H C 9 Ề ƯƠ Ậ Ọ Ọ ` Năm h c: 2018-ọ
2019
4. H P CH T S T: GANG, THÉPỢ Ấ Ắ
a) H p kim: ợLà ch t r n thu đc sau khi làm ngu i h n h p nóng ch y c a nhi u kim lo i khác nhauấ ắ ượ ộ ỗ ợ ả ủ ề ạ
ho c h n h p kim lo i và phi kim.ặ ỗ ợ ạ
b) Thành ph n, tính ch t và s n xu t gang, thép:ầ ấ ả ấ
III – PHI KIM:
1. TÍNH CH T CHUNG C A PHI KIMẤ Ủ
a) Tính ch t v t lý:ấ ậ
- đi u ki n th ng, phi kim t n t i c 3 tr ng thái: r n (S, P, IỞ ề ệ ườ ồ ạ ở ả ạ ắ 2 ...) ; l ng (Brỏ2) ; khí (Cl2, O2, N2,
H2, ...).
-Ph n l n các nguyên t phi kim không có ánh kim, d n đi n, d n nhi t kém; Nhi t đ nóng ch y th p.ầ ớ ố ẫ ệ ẫ ệ ệ ộ ả ấ
-M t s phi kim đc nh : Clộ ố ộ ư 2, Br2, I2.
b) Tính ch t hóa h c:ấ ọ
(1) Cl2 + 2Na 2NaCl
O2 + 2Cu 2CuO
(2) Cl2 + H2 2HCl
(3) S + O2 SO2
2. M c đ ho t đng hóa h c c a phi kim:ứ ộ ạ ộ ọ ủ
-M c đ ho t đng hóa h c m nh hay y u c a phi kim th ng đc xét căn c vào kh năng và m c đứ ộ ạ ộ ọ ạ ế ủ ườ ượ ứ ả ứ ộ
ph n ng c a phi kim đó v i kim lo i và hiđro.ả ứ ủ ớ ạ
-Flo, oxi, clo là nh ng phi kim ho t đng m nh (flo là phi kim ho t đng m nh nh t).ữ ạ ộ ạ ạ ộ ạ ấ
L u hu nh, photpho, cacbon, silic là nh ng phi kim ho t đng y u h n.ư ỳ ữ ạ ộ ế ơ
PH N B – CÁC D NG CÂU H I LÍ THUY T VÀ BÀI T P.Ầ Ạ Ỏ Ế Ậ
D NG 1: XÉT ĐI U KI N PH N NG - VI T PH NG TRÌNH HÓA H C.Ạ Ề Ệ Ả Ứ Ế ƯƠ Ọ
Câu 1: Vi t các PTHH th c hi n các chu i bi n hóa sau, ghi rõ đi u ki n ph n ng (n u có):ế ự ệ ỗ ế ề ệ ả ứ ế
H p kimợGANG THÉP
Thành
ph nầ
S t v i cacbon (2 – 5%) và m t sắ ớ ộ ố
nguyên t khác nh Si, Mn S. . ố ư S t v i cacbon (d i 2%) và các nguyên t khácắ ớ ướ ố
nh Si, Mn, S . . ư
Tính ch tấGiòn (không rèn, không dát m ng đc)ỏ ượ
và c ng h n s t,.ứ ơ ắ Đàn h i, d o (rèn, dát m ng, kéo s i đc),ồ ẻ ỏ ợ ượ
c ng.ứ
S n xu tả ấ
-Trong lò cao
-Nguyên li u: qu ng s tệ ặ ắ
-Nguyên t c: CO kh các oxit s t tắ ử ắ ở 0
cao.
-Các ph n ng chính:ả ứ
Ph n ng t o thành khí CO:ả ứ ạ
C + O2 CO→2
C + CO2 2CO→
CO kh oxit s t có trong qu ng:ử ắ ặ
Fe2O3+ 3CO 2Fe + 3CO→2.
Fe nóng ch y hoà tan 1 l ngả ượ
nh C và các nguyên t khác nhỏ ố ư
Mn, Si… t o thành gang l ng.ạ ỏ
T o x lo i b t p ch t:ạ ỉ ạ ỏ ạ ấ
CaCO3 CaO + CO→2
CaO + SiO2 CaSiO→3
-Trong lò luy n thép.ệ
-Nguyên li u: gang, khí oxit c: Oxi hóa cácệ ắ
nguyên t C, Mn, Si, S, P, … có trong gang.ố
-Các ph n ng chínhả ứ
Th i khí oxi vào lò có gang nóng ch y nhi tổ ả ở ệ
đ cao. Khí oxi oxi hoá các nguyên t kim lo i,ộ ố ạ
phi kim đ lo i kh i gang ph n l n các nguyênể ạ ỏ ầ ớ
t C, Si, Mn, S . . .ố
Thí d : C + Oụ2 CO→2
Thu đc s n ph m là thép.ượ ả ẩ
4
t0
t0
t0
t0
t0
t0
t0
Phi kim
+ Kim lo iạMu i ho c oxit (1)ố ặ
+ Khí Hidro
+ oxi
H p ch t khí (2)ợ ấ
Oxit axit (3)
t0
t0
t0
Đ C NG ÔN T P H C KÌ I - HOÁ H C 9 Ề ƯƠ Ậ Ọ Ọ ` Năm h c: 2018-ọ
2019
a) S
)1(
SO2
)2(
SO3
)3(
H2SO4
)4(
Na2SO4
)5(
BaSO4
b) SO2
)1(
Na2SO3
)2(
Na2SO4
)3(
NaOH
)4(
Na2CO3.
c) CaO
)1(
CaCO3
)2(
CaO
)3(
Ca(OH)2
)4(
CaCO3
)5(
CaSO4
d) CaO
(1)
−
CaCO3
(2)
−
Ca(HCO3)2
)3(
CaCO3
e) Fe
)1(
FeCl3
)2(
Fe(OH)3
)3(
Fe2O3
)4(
Fe2(SO4)3
)5(
FeCl3.
f) Fe
)1(
FeCl2
)2(
Fe(NO3)2
)3(
Fe(OH)2
)4(
FeSO4.
g) Cu
)1(
CuO
)2(
CuCl2
)3(
Cu(OH)2
)4(
CuO
)5(
Cu
)6(
CuSO4.
h) Al2O3
)1(
Al
)2(
AlCl3
)3(
NaCl
)4(
NaOH
)5(
Cu(OH)2.
i) Al
(1)
Al2O3
(2)
Al2(SO4)3
(3)
AlCl3
(4)
Al(NO3)3
(5)
Al(OH)3
(6)
Al2O3
j) Na
(1)
−
Na2O
(2)
−
NaOH
( )
3
−
Na2SO4
(4)
−
NaCl
(5)
−
NaNO3
Câu 2: Nêu hi n t ng quan sát đc và vi t PTHH x y ra, ghi rõ đi u ki n ph n ng (n u có):ệ ượ ượ ế ả ề ệ ả ứ ế
H ng d n: ướ ẫ
+ Kim lo i tác d ng v i axit thì hi n t ng: Kim lo i tan d n có, có s i b t khí không màu (đa s )ạ ụ ớ ệ ượ ạ ầ ủ ọ ố
+ Kim lo i tác d ng v i mu i thì kim lo i 2 bám lên kim lo i 1, dung d ch xu t hi n màu ... hay màu dungạ ụ ớ ố ạ ạ ị ấ ệ
d ch nh t d n.ị ạ ầ
+ Đt b t nhôm thì nhôm cháy sáng t o thành ch t r n màu tr ng, đt s t thì s t cháy sáng t o thành ch tố ộ ạ ấ ắ ắ ố ắ ắ ạ ấ
r n màu nâu, đt s t trong khí clo thì s t cháy t o thành khói màu nâu đ.ắ ố ắ ắ ạ ỏ
+ BaSO4 tr ng, AgCl tr ng, Cu(OH)↓ ↓ắ ắ 2 xanh l↓ơ
a) Cho m u k m vào ng nghi m ch a dd HCl(d )ẫ ẽ ố ệ ứ ư
b) Cho m u nhôm vào ng nghi m ch a Hẫ ố ệ ứ 2SO4 đc, ngu i.ặ ộ
c) Cho t t dd BaClừ ừ 2 vào ng nghi m ch a dd Hố ệ ứ 2SO4.
d) Cho t t dd HCl vào ng nghi m ch á dd NaOH có đ s n 1 m u gi y qu tím.ừ ừ ố ệ ư ể ẵ ẫ ấ ỳ
e) Cho đinh s t vào ng nghi m ch a dd CuSOắ ố ệ ứ 4.
f) Cho dd NaOH t t vào ng nghi m ch a dd CuSOừ ừ ố ệ ứ 4
g) Cho t t dd AgNOừ ừ 3 vào ng nghi m ch a dd NaCl.ố ệ ứ
h) Cho lá đng vào ng nghi m ch a dd HCl.ồ ố ệ ứ
i) R c b t Al lên ng n l a đèn c n.ắ ộ ọ ử ồ
j) Đt nóng đ m t đo n dây s t r i cho vào bình ch a khí oxi.ố ỏ ộ ạ ắ ồ ứ
k) Đt s t trong khí clo.ố ắ
l) Cho viên k m vào ng nghi m ch a dd CuSOẽ ố ệ ứ 4.
Câu 3: Cho các ch t: Naấ2CO3, BaCl2, BaCO3 , Cu(OH)2, Fe, ZnO. Ch t nào trên ph n ng v i ddấ ở ả ứ ớ
H2SO4 loãng đ t o thành:ể ạ
a) Ch t k t t a màu tr ng (g i ý: k t t a tr ng BaSOấ ế ủ ắ ợ ế ủ ắ 4 )
b) Khí nh h n không khí và cháy đc trong không khí. (đây là khí Hẹ ơ ượ 2 )
c) Khí n ng h n không khí và không duy trì s cháy (đây là khí COặ ơ ự 2 )
d) Ch t k t t a màu tr ng đng th i có ch t khí n ng h n không khí và không duy trì s cháy.ấ ế ủ ắ ồ ờ ấ ặ ơ ự
e) Dd có màu xanh lam (đây là dd CuSO4 )
f) Dd không màu (đây là dd ZnSO4 )
Vi t các PTHH cho các ph n ng trên.ế ả ứ
Câu 4: Cho các ch t sau: CuO, Al, MgO, Fe(OH)ấ2, Fe2O3. Ch t nào trên tác d ng v i dd HCl đ:ấ ở ụ ớ ể
a) Sinh ra ch t khí nh h n không khí và cháy đc trong không khí.ấ ẹ ơ ượ
b) T o thành dd có màu xanh lam.ạ
c) T o thành dd có màu vàng nâu(đây là dd FeClạ3 )
d) T o thành dd không màu(đây là dung d ch AlClạ ị 3 và MgCl2)
5