SỞ GD – ĐT HÀ NỘI
TRƯỜNG THPT PHÚC THỌ
NỘI DUNG ÔN TẬP ĐÁNH GIÁ CUỐI KÌ I
Năm học 2024 - 2025
MÔN NGỮ VĂN - KHỐI 10
I. HÌNH THỨC VÀ THỜI GIAN LÀM BÀI
1. Hình thức: Tự luận
2. Thời gian làm bài: 90 phút
II. CẤU TRÚC ĐỀ THI CUỐI KÌ I
1. Phần 1. Đọc hiểu (5,0 điểm)
Tự luận: 06 câu( 5,0 điểm)
2. Phần 2. Viết (5,0 điểm)
Tự luận: 01 câu
III. NỘI DUNG ÔN TẬP:
Phần I. Đọc hiểu
1.Ôn tập phần tri thức Ngữ văn của thể loại văn bản thơ trữ tình:
Nhận biết:
- Nhận biết được thể thơ, từ ngữ, vần, nhịp, đối và các biện pháp tu từ
trong bài thơ.
- Nhận biết được bố cục, những hình ảnh tiêu biểu, các yếu tố tự sự, miêu
tả được sử dụng trong bài thơ.
- Nhận biết được nhân vật trữ tình trong bài thơ
- Nhận biết được nhịp điệu, giọng điệu trong bài thơ.
Thông hiểu:
- Hiểu và lí giải được tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình thể hiện
trong bài thơ.
- Phân tích được giá trị biểu đạt, giá trị thẩm mĩ của từ ngữ, hình ảnh, vần,
nhịp và các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ.
- Nêu được cảm hứng chủ đạo, chủ đề, thông điệp mà văn bản muốn gửi
đến người đọc.
Vận dụng:
- Trình bày được những cảm nhận sâu sắc và rút ra được những bài học
ứng xử cho bản thân do bài thơ gợi ra.
- Vận dụng những hiểu biết về tác giả để đánh giá ý nghĩa, giá trị của bài
thơ
2. Phương thức biểu đạt.
- Nhận biết được các PTBĐ .
- Nắm được đặc điểm của các PTBĐ đã học
3. Thể thơ: Nhận biết được các thể thơ Việt Nam
4. Các biện pháp tư từ
- Nhận biết các biện pháp tu từ.
- Biết phân tích hiệu quả NT của các biện pháp tu từ.
Phần II. Viết
HS ôn tập kỹ năng viết bài văn:
Viết bài luận thuyết phục người khác từ bỏ một thói quen hay một quan niệm
Nhận biết:
- Xác định được đúng yêu cầu về nội dung và hình thức của bài văn nghị
luận.
- Nêu được thói quen hay quan niệm mang tính tiêu cực, cần phải từ bỏ.
- Xác định rõ được mục đích (khuyên người khác từ bỏ thói quan / quan
niệm), đối tượng nghị luận (người / những người mang thói quen / quan niệm
mang tính tiêu cực).
Thông hiểu:
- Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. Mô tả, lí
giải được những khía cạnh mang tính tiêu cực, bất lợi của thói quen, quan niệm.
- Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận
điểm.
- Đảm bảo cấu trúc của một văn bản nghị luận; đảm bảo chuẩn chính tả,
ngữ pháp tiếng Việt.
Vận dụng:
Thể hiện được thái độ tôn trọng với đối tượng thuyết phục; chỉ ra được lợi
ích của việc từ bỏ thói quen, quan niệm.
- Sử dụng kết hợp của phương thức miêu tả, biểu cảm, … để tăng sức
thuyết phục cho lập luận.
- Thể hiện rõ quan điểm, cá tính trong bài viết; sáng tạo trong cách diễn
đạt.
IV. ĐỀ MINH HỌA
I.ĐỌC - HIỂU (5,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu:
Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng
cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại
vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải
bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua
Tuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò
con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít
con chim trả bắn mũi tên xanh biếc
con chích chòe đánh thức buổi ban mai
Tuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rồi
năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại
cái năm tháng mong manh mà vững chãi
con dấu đất đai tươi rói mãi đây này
Người ở rừng mang vết suối vết cây
người mạn bể có chút sóng chút gió
người thành thị mang nét đường nét phố
như tôi mang dấu ruộng dấu vườn
Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương
thời thơ ấu không thể nào đánh đổi
trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội
có một miền quê trong đi đứng nói cười
Tuổi thơ nào cũng sẽ hiện ra thôi
dầu chúng ta cứ việc già nua tất
xin thương mến đến tận cùng chân thật
những miền quê gương mặt bạn bè.
(Nguyễn Duy, Tuổi thơ, In trong Nguyễn Duy - NXB Hội nhà văn, 2005)
Câu 1. (0,5 điểm) Xác định thể thơ của bài thơ trên.
Câu 2. (0,5 điểm)Tìm và ghi lại (ít nhất 04 hình ảnh) về quê hương gắn liền với
kí ức tuổi thơ của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Câu 3. (1,0 điểm) Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hóa được sử dụng
trong khổ thơ sau:
Tuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò
con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít
con chim trả bắn mũi tên xanh biếc
con chích chòe đánh thức buổi ban mai.
Câu 4. (1,0 điểm) Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là gì? Cảm hứng đó thể hiện
giá trị đạo đức, truyền thống nào của người Việt Nam?
Câu 5. (1,0 điểm) Anh/ chị có đồng tình với quan điểm của tác giả “Tuổi thơ
nào cũng sẽ hiện ra thôi/ dầu chúng ta cứ việc già nua tất” hay không? Vì sao?
Câu 6. (1,0 điểm) Bài thơ gợi lên trong anh/ chị tình cảm, suy nghĩ gì về quê
hương, nguồn cội? (Viết ngắn gọn khoảng 7 câu)
II. LÀM VĂN (5.0 điểm)
Viết bài luận (khoảng 600 chữ) thuyết phục người khác từ bỏ một thói
quen hay một quan niệm không phù hợp với thực tế đời sống, lứa tuổi hiện tại
của anh/chị.
HẾT
(Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm)
HƯỚNG DẪN CHẤM VÀ ĐÁP ÁN, BIỂU ĐIỂM
(Gồm 02 trang)
A. HƯỚNG DẪN CHẤM
1. Cán bộ chấm thi cần nắm vững yêu cầu của Hướng dẫn chấm và đáp
án, biểu điểm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh, tránh cách chấm đếm ý
cho điểm.
2. Do đặc trưng của bộ môn Ngữ văn nên cán bộ chấm thi cần chủ động,
linh hoạt trong việc vận dụng Hướng dẫn chấm và đáp án; khuyến khích những
bài viết có cảm xúc và sáng tạo.
3. Bài thi được chấm theo thang điểm 10,0; không làm tròn điểm.
B. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM
I. ĐOaC HIÊcU
Câu Đayp ayn Điêzm
1 Thể thơ: Tự do 0.5
2 Chi tiết, hình ảnh quê hương gắn liền với kí ức tuổi thơ của nhân
vật trữ tình trong bài thơ: “bát ngát cánh đồng”, “cỏ và lúa”, “hoa
hoang cỏ dại”, “vỏ ốc trắng”, “bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân
cua”, “ trắng muốt cánh cò”…
0,5
3 Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ
thơ:
HS xác định biện pháp tu từ:
- Nhân hóa: con chim trả “bắn mũi tên xanh biếc”, con chích
chòe”đánh thức buổi ban mai”…
- Tác dụng:
1,0
+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
+ Khắc họa sinh động, rõ nét về thế giới tuổi thơ của nhân vật trữ
tình: Thế giới tuổi thơ gắn liền với vẻ đẹp bình dị mà rộn rã, vui
tươi, náo nức của thiên nhiên quê hương.
+ Cảm nhận được tình yêu thiên nhiên quê hương và cảm nhận
tinh tế của tác giả.
4 - Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Nỗi nhớ, tình yêu và thái độ trân
trọng đối với tuổi thơ, với quê hương, nguồn cội.
- Cảm hứng đó thể hiện giá trị đạo đức truyền thống: Uống nước
nhớ nguồn, thủy chung tình nghĩa của người Việt Nam.
1,0
5 Anh/ chị có đồng tình với quan điểm của tác giả “Tuổi thơ nào
cũng sẽ hiện ra thôi/ dầu chúng ta cứ việc già nua tất” hay không
?
-Đồng tình:
+ Kí ức tuổi thơ là những kỉ niệm khó quên của mỗi người thời
thơ ấu.
+ Kí ức tuổi thơ nuôi dưỡng và nâng bước tâm hồn con người
trong cuộc sống.
1,0
6 - Tình cảm, suy nghĩ gì về quê hương, nguồn cội:
+ Tạo nên thế giới tinh thần phong phú, đẹp đẽ trong tâm hồn mỗi
người.
+ Giúp chúng ta biết trân trọng quá khứ.
+Những kí ức đẹp đẽ về tuổi thơ có tác dụng động viên, khích lệ,
tiếp sức cho con người để chúng ta vững bước trong hiện tại và
tương lai.
1,0
II. LAdM VĂN(5,0 điểm)
Viết bài luận (khoảng 600 chữ) thuyết phục người khác từ bỏ một thói
quen hay một quan niệm không phù hợp với thực tế đời sống, lứa tuổi hiện tại
của anh/chị.
Thuyết phục người khác từ bỏ một thói quen hay một quan niệm không
phù hợp với thực tế đời sống, lứa tuổi của anh/chị.
5,0
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận xã hội 0,25
b. Xác định được một thói quen hoặc quan niệm không phù hợp. 0,5
c. ĐêE xuâGt môHt sôG yG phuE hơHp:
* MB: