S GIÁO D C VÀ ĐÀO T OỞ Ụ Ạ
QU NG NAMẢK THI OLYMPIC 24/3 T NH QU NG NAMỲ Ỉ Ả
NĂM 2021
Môn thi : ĐA LÍỊ L P Ớ10
Th i gian :ờ150 phút (không k th i gian giao đ)ể ờ ề
Ngày thi : 20/03/2021
Câu I. (4,0 đi m)ể
1. D a vào hình d i đây và ki n th c đã h c, em hãy trình bày và gi i thích hi nự ướ ế ứ ọ ả ệ
t ng chênh l ch đ dài ngày, đêm trên Trái Đt vào các ngày 21/3, 22/6.ượ ệ ộ ấ
Hình. Trái Đt trong các ngày 21/3 và 22/6.ấ
2. Trình bày tác đng c a sinh v t đn s hình thành đt. ộ ủ ậ ế ự ấ
Câu II. (4,0 đi m)ể
1. Trình bày bi u hi n và ý nghĩa quy lu t th ng nh t và hoàn ch nh c a l p v đa lí.ể ệ ậ ố ấ ỉ ủ ớ ỏ ị
2. Trình bày các nhân t nh h ng đn ch đ n c sông. T i sao n c ta, ng iố ả ưở ế ế ộ ướ ạ ở ướ ườ
dân mi n Trung không th “s ng chung v i lũ” nh Đng b ng sông C u Long? ề ể ố ớ ư ở ồ ằ ử
Câu III. (3,0 đi m)ể
Phân tích s phân b nhi t đ c a không khí trên Trái Đt.ự ố ệ ộ ủ ấ T i sao khu v c Xích đoạ ự ạ
có góc nh p x l n nh t nh ng nhi t đ trung bình năm th p h n khu v c chí tuy n?ậ ạ ớ ấ ư ệ ộ ấ ơ ự ế
Câu IV. (2,0 đi m)ể
C c u dân s trơ ấ ố ẻ, c c u dân s già có nh h ng th nào đn phát tri n kinh t -ơ ấ ố ả ưở ế ế ể ế
xã h i?ộ
Câu V. (7,0 đi m)ể
1. Phân tích nh h ng c a dân c và ngu n lao đng đn ả ưở ủ ư ồ ộ ế s phân b và ự ố phát tri n côngể
nghi pệ.
2. Cho b ng s li u:ả ố ệ
M T S S N PH M NÔNGỘ Ố Ả Ẩ - LÂM - NG NGHI P C A TH GI I Ư Ệ Ủ Ế Ớ
GIAI ĐO N 2000-2019Ạ
Năm 2000 2010 2015 2019
Lúa mì (tri u t n)ệ ấ 585,1 653,4 742,4 765,4
Nuôi tr ng th y s n ồ ủ ả (tri uệ
t n)ấ45,7 59,9 76,4 86,5
Di n tích r ng ệ ừ (tri u ha)ệ3869,0 4033,0 3999,0 4006,0
(Ngu n: Th ng kê c a Ngân hàng th gi i – World Bank)ồ ố ủ ế ớ
D a vào b ng s li u đã cho, hãy:ự ả ố ệ
a. Tính t c đ tăng tr ng m t s s n ph m nông - ố ộ ưở ộ ố ả ẩ lâm - ng ưnghi p ệc a th gi iủ ế ớ
qua các năm trên.
b. Nh n xét và gi i thích t c đ tăng tr ng m t s s n ph m nông - ậ ả ố ộ ưở ộ ố ả ẩ lâm - ngư
nghi p c a th gi i giai đo n 2000-2019.ệ ủ ế ớ ạ
––––––––––– H t ––––––––––––ế
- Thí sinh đc s d ng T p b n đ ượ ử ụ ậ ả ồ Th gi iế ớ và các châu l cụ.
- Cán b coi thi không gi i thích gì thêộ ả m.
H và tên thí sinh:…..…………………………………. S báo danh:………………ọ ố
S GIÁO D C VÀ ĐÀO T OỞ Ụ Ạ
QU NG NAMẢK THI OLYMPIC 24/3 T NH QU NG NAM NĂMỲ Ỉ Ả
2021
H NG D N CH MƯỚ Ẫ Ấ MÔN ĐA LÍ 10Ị
(HDC có 05 trang)
I. H NG D N CHUNG ƯỚ Ẫ
1) Cán b ch m thi ch m đúng nh h ng d n ch m, đáp án, thang đi m.ộ ấ ấ ư ướ ẫ ấ ể
2) H ng d n ch m ch y u theo h ng ướ ẫ ấ ủ ế ướ “m ”,ở ch nêu nh ng ý chính, t đó phát tri n các ýỉ ữ ừ ể
c th . Trong quá trình ch m c n quan tâm đn lí gi i, l p lu n c a thí sinh. N u có câu nào, ý nàoụ ể ấ ầ ế ả ậ ậ ủ ế
mà thí sinh có cách tr l i khác v i h ng d n ch m nh ng đúng, thì v n cho đi m t i đa c a câu,ả ờ ớ ướ ẫ ấ ư ẫ ể ố ủ
ý đó theo thang đi m.ể
3) Vi c thay đi HDC, quy tròn đi m c a t ng câu và c a bài thi ph i theo s th ng nh t c aệ ổ ể ủ ừ ủ ả ự ố ấ ủ
H i đng ch m thi.ộ ồ ấ
II. H NG D N CH M CHI TI TƯỚ Ẫ Ấ Ế
CâuÝN i dungộĐiể
m
I
(4,0đ)
1. D a vào hình d iự ướ
đây và ki n th c đãế ứ
h c, em hãy trình bàyọ
và gi i thích đ dàiả ộ
ngày, đêm trên Trái
Đt vào các ngàyấ
21/3, 22/6.
2,0
- Ngày 21/3: Th i gian ban ngày b ng th i gian đêm và b ng 12 gi m iờ ằ ờ ằ ờ ở ọ
n i. Do tia sáng M t Tr i luôn chi u vuông góc t i Xích đo, đng phânơ ặ ờ ế ạ ạ ườ
chia sáng t i trùng v i tr c Trái Đt. Nên m t n a Trái đt đc chi u sángố ớ ụ ấ ộ ử ấ ượ ế
(ban ngày) và n a còn l i b khu t trong bóng t i (ban đêm).ử ạ ị ấ ố
0,5
- Ngày 22/6: Ngày 22/6 th i gian chi u sáng m i bán c u, trên các chíờ ế ở ỗ ầ
tuy n và các vòng c c hai n a c u trái ng c nhau.ế ự ở ử ầ ượ
+ B c bán c u: Ngày dài h n đêm;ắ ầ ơ càng xa Xích đo chênh l ch đ dàiạ ệ ộ
ngày đêm càng l n; ớt vòng c c B c đn c c B c có hi n t ng ngày dài 24ừ ự ắ ế ự ắ ệ ượ
0,25
0,25
gi .ờ
+ Nam bán c u thì ng c l i.ầ ượ ạ
(HS có th trình bày thêm n u đúng thì cho đi m đ đt t i đa c a Ý này, víể ế ể ể ạ ố ủ
d : chênh l ch th i gian ngày đêm t Xích đo v 2 c c, ho c chí tuy n).ụ ệ ờ ừ ạ ề ự ặ ế
- Nguyên nhân:
+ Ngày 22/6, bán c u B c ng v phía M t Tr i, di n tích chi u sáng l nầ ắ ả ề ặ ờ ệ ế ớ
h n di n tích khu t trong bóng t i, nên ngày dài h n đêm. Bán c u Nam lúcơ ệ ấ ố ơ ầ
này ch ch xa phía M t Tr i nên di n tích chi u sáng ít h n di n tích b khu tế ặ ờ ệ ế ơ ệ ị ấ
trong bóng t i, đêm dài h n ngày. ố ơ
+ Vòng c c B c hoàn toàn n m tr c đng phân chia sáng t i, nên có hi nự ắ ằ ướ ườ ố ệ
t ng ngày dài 24 gi . Trong khi đó, vòng c c Nam hoàn toàn n m sauượ ờ ự ằ
đng phân chia sáng t i nên có hi n t ng đêm dài 24 gi .ườ ố ệ ượ ờ
0,25
0,5
0,25
2. Trình bày tác đngộ
c a sinh v t đn sủ ậ ế ự
hình thành đt.ấ2,0
Quá trình hình thành đt ch u tác đng c a các nhi u nhân t nh đá m , khíấ ị ộ ủ ề ố ư ẹ
h u, sinh v t, đa hình, th i gian và con ng i, trong đó sinh v t đóng vai tròậ ậ ị ờ ườ ậ
ch đo.ủ ạ 0,5
- Th c v t cung c p v t ch t h u c cho đt, r cây bám vào khe n t c a đáự ậ ấ ậ ấ ữ ơ ấ ẽ ứ ủ
làm phá h y đá góp ph n hình thành đt.ủ ầ ấ 0,5
- Vi sinh v t phân gi i xác v t ch t h u c r i t ng h p thành mùn.ậ ả ậ ấ ữ ơ ồ ổ ợ 0,5
- Đng v t s ng trong đt nh giun, ki n, m i,... góp ph n làm thay đi m tộ ậ ố ấ ư ế ố ầ ổ ộ
s tính ch t v t lí, hóa h c c a đt.ố ấ ậ ọ ủ ấ 0,5
II
(4,0đ)1. Trình bày bi u hi n và ý nghĩa c a quy lu t th ng nh t và hoàn ch nh c aể ệ ủ ậ ố ấ ỉ ủ
l p v đa lí.ớ ỏ ị 1,0
- Bi u hi n:ể ệ
+ Trong t nhiên, b t c lãnh th nào cũng g m nhi u thành ph n nhự ấ ứ ổ ồ ề ầ ả
h ng qua l i ph thu c nhau. ưở ạ ụ ộ 0,25
+ N u m t thành ph n thay đi s d n đn s thay đi c a các thành ph nế ộ ầ ổ ẽ ẫ ế ự ổ ủ ầ
còn l i và toàn b lãnh th .ạ ộ ổ 0,25
- Ý nghĩa th c ti n:ự ễ
+ Trong m t lãnh th , tr c khi ti n hành các ho t đng khai thác c n cóộ ổ ướ ế ạ ộ ầ
s nghiên c u kĩ l ng và toàn di n môi tr ng t nhiênự ứ ưỡ ệ ườ ự .0,25
+ D báo tr c nh ng thay đi c a các thành ph n t nhiên khi tác đng vàoự ướ ữ ổ ủ ầ ự ộ
môi tr ng đ đ xu t các gi i pháp ườ ể ề ấ ả khai thác, s d ng b n v ngử ụ ề ữ .0,25
2. * Trình bày các nhân t nh h ng đn ch đ n c sông.ố ả ưở ế ế ộ ướ 2,0
- Ch đ m a, băng tuy t và n c ng m:ế ộ ư ế ướ ầ
+ Mi n khí h u nóng ho c n i đa hình th p c a khu v c khí h u ôn đi,ề ậ ặ ơ ị ấ ủ ự ậ ớ
sông có ngu n ti p n c ch y u là n c m a: ch đ n c sông hoàn toànồ ế ướ ủ ế ướ ư ế ộ ướ
ph thu c vào s phân b l ng m a trong năm.ụ ộ ự ố ượ ư
+ Mi n ôn đi l nh và nh ng sông b t ngu n t núi cao, ngu n ti p n cề ớ ạ ữ ắ ồ ừ ồ ế ướ
0,5
ch y u là băng tuy t tan: mùa xuân đn, nhi t đ lên cao, băng tuy t tan,ủ ế ế ế ệ ộ ế
sông đc ti p n c nhi u. ượ ế ướ ề
+ các vùng đt đá th m n c nhi u, n c ng m có vai trò đi u hòa chỞ ấ ấ ướ ề ướ ầ ề ế
đ n c c a sông.ộ ướ ủ
- Đa th :ị ế Mi n núi và cao nguyên n i có đ d c l n, n c sông ch y m nh,ề ơ ộ ố ớ ướ ả ạ
lũ lên nhanh. đng b ng, n i có đ d c nh n c ch y ch m, lũ lên ch mỞ ồ ằ ơ ộ ố ỏ ướ ả ậ ậ
và th ng kéo dài. mi n núi, n c sông ch y nhanh h n đng b ng.ườ Ở ề ướ ả ơ ở ồ ằ 0,5
- Th c v t:ự ậ
+ Khi n c m a r i xu ng đt: m t ph n đc gi l i b i tán cây, m tướ ư ơ ố ấ ộ ầ ượ ữ ạ ở ộ
ph n đc t ng th m m c gi l i, m t ph n len l i qua r cây th m xu ngầ ượ ầ ả ụ ữ ạ ộ ầ ỏ ễ ấ ố
đt t o m ch n c ng m đi u hòa dòng ch y sông ngòi, gi m lũ l t. ấ ạ ạ ướ ầ ề ả ả ụ
+ L p ph th c v t b phá h y làm cho ch đ dòng ch y th t th ng, t cớ ủ ự ậ ị ủ ế ộ ả ấ ườ ố
đ dòng ch y nhanh, d x y ra lũ l t.ộ ả ễ ả ụ Tr ng r ng phòng h đu ngu n h nồ ừ ộ ầ ồ ạ
ch lũ.ế
0,5
- H , đm: H , đm n i v i sông có tác d ng đi u hòa ch đ n c sông:ồ ầ ồ ầ ố ớ ụ ề ế ộ ướ
Mùa lũ, n c sông ch y vào h , đm; mùa c n, n c t h , đm ch y raướ ả ồ ầ ạ ướ ừ ồ ầ ả
làm cho sông đ c n.ỡ ạ 0,5
* T i sao n c ta, ng i dân mi n Trung không th s ng chung v iạ ở ướ ườ ề ể ố ớ
lũ nh Đng b ng sông C u Long?ư ở ồ ằ ử 1,0
- Đc đi m ặ ể sông ngòi mi n Trung: sông nh , ng n; lòng sông h p, đ d cề ỏ ắ ẹ ộ ố
l n; kh năng t p trung n c l n trong th i gian ng n; n c lũ dâng lênớ ả ậ ướ ớ ờ ắ ướ
nhanh, rút nhanh đt ng t.ộ ộ
- Lũ có s c tàn phá l n (lũ quét và s t l đt,…), gây thi t h i l n v ng iứ ớ ạ ở ấ ệ ạ ớ ề ườ
và tài s n.ả
0,25
0,25
- Đc đi m ặ ể sông ngòi ởĐng b ng sông C u Long: m ng l i dày đc, lồ ằ ử ạ ướ ặ òng
sông r ng, đ d c nh , l i có h Tonlexap đi u ti t n c nên mùa lũ đi uộ ộ ố ỏ ạ ồ ề ế ướ ề
hòa, n c th ng dâng ch m, rút ch m, mùa lũ kéo dài trong nhi u tháng.ướ ườ ậ ậ ề
- Lũ ởĐng b ng sông C u Long ồ ằ ử mang theo nhi u ngu n l i l n (phù sa,ề ồ ợ ớ
tôm cá, thay chua r a m n cho đng b ng,…). T lâu, ng i dân n i đây đãử ặ ồ ằ ừ ườ ơ
hình thành t p quán “s ng chung v i lũ”.ậ ố ớ
0,25
0,25
III
(3,0đ)
1 * Phân tích s phân b nhi t đ c a không khí trên Trái Đt.ự ố ệ ộ ủ ấ 2,0
- Theo vĩ đ đa lí:ộ ị
+ Nhi t đ trung bình năm gi m d n t Xích đo đn c c (vĩ đ th p lênệ ộ ả ầ ừ ạ ế ự ộ ấ
cao) do Trái Đt có d ng hình c u nên càng lên vĩ đ cao, góc chi u sáng c aấ ạ ầ ộ ế ủ
M t Tr i (góc nh p x ) càng nh d n đn l ng nhi t nh n đc gi m.ặ ờ ậ ạ ỏ ẫ ế ượ ệ ậ ượ ả 0,5
+ Biên đ nhi t tăng d n t Xích đo đn c c ộ ệ ầ ừ ạ ế ự do chênh l ch góc chi uệ ế
sáng, th i gian chi u sáng càng l n.ờ ế ớ 0,5
- Theo l c đa và đi d ng:ụ ị ạ ươ
+ Nhi t đ trung bình năm cao nh t và th p nh t đu l c đa.ệ ộ ấ ấ ấ ề ở ụ ị
+ Đi d ng có biên đ nhi t nh , l c đa có biên đ nhi t l n.ạ ươ ộ ệ ỏ ụ ị ộ ệ ớ
+ Càng xa đi d ng, biên đ nhi t năm càng tăng.ạ ươ ộ ệ
+ Nhi t đ khác nhau gi a b Đông và Tây c a l c đa.ệ ộ ữ ờ ủ ụ ị
- Do kh năng h p th nhi t c a đt, n c khác nhau và càng xa đi d ng ả ấ ụ ệ ủ ấ ướ ạ ươ
tính ch t l c đa càng tăng d n; ấ ụ ị ầ nh h ng c a dòng bi n nóng và l nh ch yả ưở ủ ể ạ ạ
0,5
ven b .ờ
- Theo đa hình:ị
+ Nhi t đ không khí thay đi theo đ cao, trung bình c ệ ộ ổ ộ ứ lên 100 m gi m 0,6ả0C.
+ Nhi t đ không khí thay đi theo đ d c và h ng ph i s n núi.ệ ộ ổ ộ ố ướ ơ ườ
- Do góc nh p x khác nhau, l p ph th c v t,…ậ ạ ớ ủ ự ậ
0,5
* T i sao khu v c Xích đo có góc nh p x l n nh t nh ng nhi t đạ ự ạ ậ ạ ớ ấ ư ệ ộ
trung bình năm th p h n khu v c chí tuy n?ấ ơ ở ự ế 1,0
- Khu v c Xích đo có góc nh p x l n nh tự ạ ậ ạ ớ ấ : Do Trái đt có d ng hình kh iấ ạ ố
c u nên tia sáng M t Tr i luôn chi u vuông góc v i ti p tuy n b M t Tráiầ ặ ờ ế ớ ế ế ề ặ
đt t i Xích đo (góc t i bấ ạ ạ ớ ng ằ900) nên Xích đo có ạgóc nh p x l n nh tậ ạ ớ ấ .
0,25
- Nhi t đ trung bình năm c a m t khu v c ph thu c vào nhi u vào nhi uệ ộ ủ ộ ự ụ ộ ề ề
y u tế ố: ch y u là b c x nhi t c a M t Tr iủ ế ứ ạ ệ ủ ặ ờ , ngoài ra còn có b m t đmề ặ ệ
và hoàn l u khí quy nư ể ,…
0,25
- Khu v c Xích đo có nhi t đ trung bình năm th p h n khu v cự ạ ệ ộ ấ ơ ở ự chí
tuy n vì:ế
+ Khu v c Xích đo tuy ự ạ nh n ậđc năng l ng b c x M t Tr i l nượ ượ ứ ạ ặ ờ ớ
nh ng có áp th p ng tr , ư ấ ự ị di n tích ệđi d ngạ ươ l n ớnên l ng b c h i n cượ ố ơ ướ
l n, nhi u mây,ớ ề m a nhi u,ư ề c ng đ b c x M t Tr i suy y u làm gi mườ ộ ứ ạ ặ ờ ế ả
nhi t đ không khí.ệ ộ M t khác, ặKhu v c Xích đo có ự ạ l p ph th m th c v tớ ủ ả ự ậ
phát tri n, ểcó di n tích r ng ệ ừ r m ậl n nên l ng nhi t th c t b m t đtớ ượ ệ ự ế ề ặ ấ
nh n đậ ược ít h n vùng chí tuy n.ơ ế
0,25
- Khu v c ựchí tuy n ếcó nhi t đ trung bình năm ệ ộ cao h n ơkhu v c Xích đo vì:ự ạ
+ Đây là khu v c ựcó l ng ượ b c x M t Tr i l n, ứ ạ ặ ờ ớ có áp cao c n chí tuy nậ ế
ng trự ị, xu t hi n dòng giáng làm ấ ệ tr i quang đãng và ít mâyờ. M t khác, ặkhu
v cự này ít m a, ưl p ph th c v t kém phát tri n, ớ ủ ự ậ ể nhi u hoang m c, ề ạ di n tíchệ
l c đa l n ụ ị ớ nên l ng nhi t th c t b m t đt nh n đượ ệ ự ế ề ặ ấ ậ ược nhi u h n ề ơ khu
v cự Xích đoạ.
0,25
IV
(2,0
đi mể
)
C c u dân s trơ ấ ố ẻ, c c u dân s già có ơ ấ ố nh ng thu n l i và khó khăn gìữ ậ ợ
trong phát tri n kinh t -xã h iể ế ộ ?2,0
- C c u dân s giàơ ấ ố :
+ Thu n l i: ậ ợ Có ngu n lao đng hi n t i d i dàoồ ộ ệ ạ ồ , nhi u kinh nghi m; t lề ệ ỉ ệ
ng i ph thu c ít; nâng cao ch t l ng cu c s ng.ườ ụ ộ ấ ượ ộ ố 0,5
+ Khó khăn: Thi uế h tụ ngu n lao đng trong t ng laiồ ộ ươ ; chi phí phúc l i xãợ
h i l nộ ớ ; nguy c suy gi m dân s .ơ ả ố 0,5
- C c u dân s trơ ấ ố ẻ:
+ Thu n l i: ậ ợ Ngu n lao đng trong t ng lai d i dàoồ ộ ươ ồ ; năng đng, ti p thu cácộ ế
ti n b khoa h c- kĩ thu t;ế ộ ọ ậ th tr ng tiêu th l n.ị ườ ụ ớ 0,5
+ Khó khăn: Gây s c ép đi v i phát tri n kinh t - xã h iứ ố ớ ể ế ộ (gi i quy t vi cả ế ệ
làm, giáo d c, y t ,…);ụ ế tài nguyên, môi tr ng và ườ nâng cao ch t l ng cu cấ ượ ộ
s ng.ố
0,5