1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
1. Lứa tuổi vị thành niên là một giai đoạn ngắn nhưng lại ảnh hưởng rất lớn tới
sự phát triển toàn diện của cuộc đời mỗi người. Giai đoạn này được thể hiện bằng
sự phát triển nhanh chóng khác thường về cả thể chất lẫn trí tuệ, tâm sinh lí, quan
hệ xã hội và tinh thần.
Học sinh THPT nói chung và học sinh THPT ở trường THPT Huỳnh Thúc
Kháng hiện này đều được gia đình chăm sóc với chế độ dinh dưỡng đầy đủ nên
nhiều em dậy thì rất sớm. Cộng với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin
làm các em có thể tiếp cận thông tin tràn lan trên mạng như hình ảnh, video... về
giới tính và tình dục. Với đặc điểm của lứa tuổi này rất hay tò mò và hay làm thử
nên nếu không được định hướng đúng đắn, các em dễ "lầm đường’’.
Nhiều thanh thiếu niên bắt đầu quan hệ tình dục trong khi chưa hiểu biết đúng
đắn về SKSS. Theo kết quả nghiên cứu của Đại học Quốc Gia Hà Nội vào năm
2018 (điều tra khảo sát tại một số trường nội và ngoại thành phố Hà Nội): đến hết
lớp 9, khoảng 10% HS đã từng quan hệ tình dục, hết lớp 12 thì con số này là 39%,
10% HS THPT báo cáo đã từng quan hệ với từ 3 người trở lên.
Sự thiếu hiểu biết về giới tính – SKSS có thể dẫn đến những hậu quả trầm trọng
như: mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và
đời sống tinh thần sau này, mang thai ngoài ý muốn dẫn đến nạo phá thai ở độ tuổi
vị thành niên, nhiều em HS đã phải nghỉ học để trở thành những ông bố, bà mẹ
“bất đắc dĩ” khi mới 17, 18 tuổi, một số HS khác thì tự tử hoặc mắc bệnh trầm
cảm vì không được bạn khác giới đáp lại sự rung động của bản thân, cũng không ít
các vụ đánh nhau ở HS có liên quan đến tình yêu ...
Cụ thể, Tỷ lệ nạo phá thai độ tuổi vị thành niên ở Việt Nam cao nhất trong các
nước Đông Nam Á. Ngoài ra, Việt Nam cũng là 1 trong 5 quốc gia có tỷ lệ nạo phá
thai cao nhất thế giới. Tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, năm 2017, ước tính số
ca nạo phá thai trung bình 1 ngày khoảng 40 - 50 ca, 1 năm khoảng 5.000 ca, trong
đó có khoảng 18-20% ở tuổi vị thành niên.. Con số thực tế còn có khả năng cao
hơn do báo cáo và ghi chép không đầy đủ khi tình trạng phá thai không an toàn tại
các cơ sở y tế tư nhân rất khó kiểm soát… Theo đó, những bà mẹ sinh con trước 18
tuổi là khoảng 5% và khoảng 15% sinh con trước tuổi 20. Chưa kể có khoảng 65%
các ca nhiễm HIV là ở những người dưới 29 tuổi và một phần không nhỏ rơi vào
những đối tượng chưa lập gia đình. Những sự thật đau lòng đó đều chứng tỏ sự
thiếu hiểu biết của HS chúng ta về giới tính và SKSS.
2. Một trong những nguyên nhân của hiện tượng trên là do không ít phụ huynh
do bận kiếm sống, ít có thời gian gần gũi với các em, để các em tự tò mò về tình
yêu, tình bạn và quá thơ ngây trước các mối quan hệ khác giới. Để rồi những "dại
dột" của lứa tuổi này phần nhiều là những hậu quả đáng buồn. Chính quan hệ lỏng
lẻo giữa cha mẹ và con cái, đôi khi đưa các em vào mối quan hệ yêu đương sớm.
2
Trong khi nhiều bậc cha mẹ vẫn tồn tại những suy nghĩ, phong kiến như trao đổi,
cung cấp cho trẻ những kiến thức về giới tính là "vẽ đường cho hươu chạy". Vì thế
ít khi họ trao đổi với các em về những vấn đề này. Khi biết con mình đã yêu khi
còn đi học, họ thường xử sự bằng cách đánh, mắng chửi hay nhốt các em lại không
cho quan hệ với bất kì ai.... Tất cả những việc làm đó chỉ làm cho các em tăng
phần khủng hoảng chứ không giảm thiểu những tác hại do yêu đương gây nên.
Các em HS thì có muôn vàn lý do để "biện minh" cho những việc làm đã lỡ của
mình. Khi điều kiện sống trong xã hội ngày càng được nâng cao, tuổi dậy thì ở các
em thường xảy ra sớm nên nhu cầu về tìm hiểu về giới tính là rất lớn. Cùng với sự
tò mò trẻ con, sự thôi thúc của bản năng thì những tác động ngoại cảnh, phim ảnh
đã làm cho tình yêu ở lứa tuổi này có những biểu hiện muôn hình, vạn trạng.
Không kể đến những tác động tiêu cực của những nguồn văn hóa phẩm đồi trụy
gây ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của các em. Nhiều HS đã thổ lộ
những tâm sự của mình sau khi sự việc đã lỡ, rằng các em đã bị ép phải yêu chứ
không phải xuất phát từ sự rung động của con tim; hay các em yêu nhau không
kiềm chế được bản năng; hoặc là bạn trai van nài việc phải chứng minh tình yêu;
một số ít các em thì gặp chuyện buồn trong gia đình mà không vượt qua được....
Mặc dù vậy, trong chương trình đào tạo của Việt Nam, vấn đề giáo dục giới tính
cho HS chưa được quan tâm đúng mức. Chưa hề có môn giáo dục giới tính được
đưa vào nội dung giảng dạy. Giáo dục giới tính và SKSS được lồng ghép vào một
số nội dung trong môn Sinh học, Giáo dục công dân, địa lí... Tuy nhiên, những nội
dung đó vẫn còn chung chung, chưa đáp ứng được nhu cầu hiểu biết và sự cần thiết
phải nắm vững các kiến thức về giới tính của các em HS. Hơn nữa, đội ngũ GV
giảng dạy các bộ môn Sinh học, Giáo dục công dân, .... khi đề cập đến những kiến
thức về giới tính - SKSS còn ngượng ngại, không tự tin phân tích cho các em.
Nhiều thầy cô giáo chủ nhiệm, những người gần gũi thứ hai với các em, còn thiếu
hiểu biết về vấn đề giới tính - SKSS nên khó có thể tư vấn cho các em một cách có
hiệu quả. Các hoạt động giáo dục của nhà trường chỉ dừng lại ở một số buổi nói
chuyện với các chuyên gia về một số vấn đề sức khỏe giới tính, phòng chống
HIV/AIDS… mà chưa trở thành một hoạt động thường xuyên, liên tục.
Mặt khác, thái độ của các em HS khi nói đến những vấn đề liên quan đến giới
tính còn khá dè dặt, các em chưa mạnh dạn, chủ động trong quá trình tìm hiểu hay
tiếp thu những kiến thức đó. Vì vậy, các em HS càng không được trang bị đầy đủ
các kiến thức, tâm - sinh lí và giao tiếp ứng xử về giáo dục giới tính - SKSS.
3. Như vậy, việc giáo dục giới tính và SKSS cho vị thành niên, trong đó có
một bộ phận lớn là HS đang học tập ở trường THPT là vấn đề cần thiết và cấp
bách. Giáo dục giới tính và SKSS nhằm cung cấp cho các em những kiến thức, kỹ
năng sống đầy đủ về giới tính, SKSS, về tình bạn, tình yêu… Đây là việc làm cần
thiết bên cạnh việc giảng dạy văn hóa đó cũng là một phần trách nhiệm của GVCN
để góp phần là yếu tố góp phần to lớn, quan trọng trong giáo dục đạo đức, kỹ năng
3
sống cho học sinh ...Từ đó nâng cao chất lượng trong công tác chủ nhiệm lớp, góp
phần giáo dục toàn diện HS.
Là một GV giảng dạy môn sinh học ở trường THPT, lại kiêm nhiệm công tác
chủ nhiệm, tôi luôn trăn trở nghiêm túc về vấn đề này và bản thân tôi thấy cần phải
trang bị cho các em kiến thức về giới tính - SKSS, tôi xin đưa ra đề tài:
"Một số biện pháp để giáo dục giới tính - sức khỏe sinh sản vị thành niên
cho học sinh lớp chủ nhiệm".
II. Đối tượng nghiên cứu
Những biện pháp để giáo dục giới tính – SKSS vị thành niên qua công tác quản
lí và giáo dục của GVCN.
III. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Phương pháp khảo sát thực tiễn
- Phương pháp Test
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp đối chiếu so sánh
IV. Cấu trúc của đề tài
- Phần một: Đặt vấn đề
- Phần hai: Nội dung
- Phần ba: Kết luận
4
PHẦN II. NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận và thực tiễn
1. Cơ sở lí luận
1.1. Giáo dục giới tính – SKSS vị thành niên
1.1.1. Khái niệm giáo dục giới tính.
Theo định nghĩa của ngành y tế, giáo dục giới tính là một thuật ngữ rộng miêu tả
việc giáo dục về giải phẫu sinh dục, sinh sản, quan hệ tình dục, sức khỏe sinh sản,
các quan hệ tình cảm, quyền sinh sản và các trách nhiệm, tránh thai, và các khía
cạnh khác của thái độ tình dục loài người. Những cách giáo dục giới tính thông
thường là thông qua cha mẹ, người chăm sóc, các chương trình trường học và các
chiến dịch sức khỏe cộng đồng.
Giáo dục giới tính giúp trẻ vị thành niên có một quan điểm tích cực về tình dục,
đồng thời cung cấp các thông tin và kỹ năng để trẻ vị thành niên có được thái độ và
hành vi đúng, hiểu biết và có trách nhiệm về những quyết định của mình. Các
chương trình giáo dục giới tính cần sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã
hội.
Một số quan điểm lo ngại rằng nếu cung cấp cho trẻ vị thành niên những thông
tin và giúp chúng phòng ngừa việc có thai và các bệnh lây truyền qua đường tình
dục sẽ vô tình thúc đẩy trẻ có hoạt động tình dục sớm và bừa bãi. Tuy nhiên, thực
tế thực hiện giáo dục giới tính ở nhiều nước cho thấy hoàn toàn ngược lại. Tổ chức
Y tế thế giới (WHO) đã khảo sát 19 chương trình giáo dục giới tính trường học ở
nhiều nước, tất cả đều cho thấy trẻ vị thành niên có hoạt động tình dục trễ hơn,
giảm hoạt động tình dục, biết cách sử dụng các biện pháp ngừa thai một cách hiệu
quả, và hoàn toàn không thúc đẩy trẻ có hoạt động tình dục sớm và nhiều hơn.
Giáo dục giới tính hiệu quả nhất khi thực hiện trước khi trẻ bước vào tuổi hoạt
động tình dục. Các bước tích cực này sẽ giúp khuyến khích trẻ không hoạt động
tình dục sớm và biết cách sinh hoạt tình dục một cách an toàn, giảm thiểu thai
ngoài ý muốn ở các em.
Cuộc sống hoàn toàn không dễ dàng đối với trẻ vị thành niên, nhất là trong
hoàn cảnh kinh tế xã hội hiện nay, đặc biệt đối với những trẻ không được chuẩn bị
đầy đủ để đối mặt với các vấn đề đặc thù của lứa tuổi. Thực trạng hiện nay đã và
đang cho thấy điều đó. Nếu chúng ta mong đợi trẻ vị thành niên những quyết định
đúng đắn, có trách nhiệm trước những cạm bẫy và thách thức của xã hội, chúng ta
phải đảm bảo trẻ vị thành niên được cung cấp đầy đủ thông tin, kỹ năng và phương
tiện để quyết định và các giá trị chúng cần tôn trọng và thực hiện. Chúng ta cần
nhận thức rằng đã đến lúc để đặt kế hoạch cho tương lai và chúng ta hoàn toàn có
thể thực hiện được điều đó.
1.1.2. Sự khác biệt giữa giáo dục giới tính với giáo dục tình dục
5
Mục tiêu của giáo dục giói tính là chuẩn bị cho tuổi mới lớn về tâm lý trước
phát triển sinh lý, về nhận thức để định hình nhân cách, tạo sức mạnh nội tâm đề
kháng trước những bùng nổ giới tính của bản năng có thể gây hại cho bản thân,
xung quanh.
Giáo dục những hiểu biết về tâm lý, sinh lý, vệ sinh tuổi dậy thì, những biến
đổi và khác biệt về tính cách em trai em gái do các hoocmon từ các tuyến sinh dục
gây ra; giáo dục kỹ năng giao tiếp ứng xử trong quan hệ giữa bạn trai, bạn gái ở
tuổi vị thành niên với cha mẹ, anh em trong gia đình; hiểu biết sâu sắc các giá trị
của tình bạn, tình yêu, hiểu biết những thất bại tâm lý và các nguy hại lâu dài phải
gánh chịu nếu vượt qua trái cấm; giáo dục bạn trai biết tự trọng, tôn trọng bảo vệ
bạn gái, có bản lĩnh biết tự kiềm chế để chứng minh cho một tình yêu lành mạnh
nếu nó chớm nở; giáo dục kỹ năng phòng vệ trước các áp lực nội tại đến từ hai
phía, đặc biệt giáo dục kỹ năng phòng vệ cho các em gái, và rất nhiều nội dung
khác xoay quanh tâm lý giới tính tuổi mới lớn giúp các em tự tin, tự chủ, tự hoàn
thiện nhân cách, tự nhận thức để thay đổi hành vi, vững vàng nói “không” trước
cám dỗ của bản năng ở độ tuổi phát dục.
Như vậy giáo dục giới tính và giáo dục tình dục tiếp cận giới trẻ ở hai độ tuổi
khác nhau nên nội dung khác biệt rất lớn, khiến không thể thay thế hay lồng ghép
vào nhau được.
Các nhà nghiên cứu từ nhiều năm nay đều cho rằng, HS ngày càng năng động,
thông minh hơn do điều kiện dinh dưỡng tốt, nhiều điều kiện thiết bị bổ trợ dẫn
đến nhu cầu nhận thức về mọi mặt vượt khung chương trình giảng dạy trong nhà
trường, đặc biệt là về lĩnh vực giới tính.
1.1.3. Tại sao phải giáo dục giới tính cho tuổi vị thành niên?
Tuổi dậy thì – vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn.
Độ tuổi vị thành niên là 10 – 19 tuổi.
Ở tuổi vị thành niên, dưới tác dụng sinh lý của hormone, cơ thể trẻ em sẽ diễn
ra hàng loạt những thay đổi về hình dáng, cơ quan sinh dục, tâm sinh lý, phân biệt
rõ giới tính nam/nữ và bắt đầu có khả năng tình dục, khả năng sinh sản.
SKSS vị thành niên là tình trạng khỏe mạnh về thể chất, tinh thần và xã hội của
tất cả những yếu tố liên quan tới cấu tạo và hoạt động của bộ máy sinh sản ở tuổi
vị thành niên.
. Với những đặc điểm sinh lý riêng biệt, trẻ vị thành niên dễ thay đổi tính cách,
hành vi ứng xử như sau:
Tính độc lập: trẻ có xu hướng tách ra, ít phụ thuộc vào cha mẹ, chuyển từ sinh
hoạt gia đình sang sinh hoạt bạn bè để đạt được sự độc lập. Đôi khi, trẻ có biểu
hiện chống đối lại các quan điểm của cha mẹ.
Nhân cách: cố gắng khẳng định mình như một người lớn, có hành vi bắt chước
người lớn.