ự ự
ằ ằ
S giao ti p b ng S giao ti p b ng ế ế ngôn ngữ ngôn ngữ
ạ
ạPh m Phúc Tuy Ph m Phúc Tuy ( S u t m ) ư ầ ( S u t m ) ư ầ
ụ ụ
ể ể
ọ ọ ệ ệ Trong giao ti p, ngôn ng là công c quan Trong giao ti p, ngôn ng là công c quan ữ ữ t và khéo léo trong ế t và khéo léo trong ế ữ ữ
góp ph n gây thi n c m đ i ố góp ph n gây thi n c m đ i ố ợ ợ ệ ệ ả ả
ự ự ệ ệ
i đây c a Giáo s ư i đây c a Giáo s ư ể ể ủ ủ ữ ữ ế ế ả ả
ề ự ề ự ễ ễ ế ế ằ ằ
ế ế tr ng s m t. Hi u bi ố ộ tr ng s m t. Hi u bi ố ộ vi c s d ng ngôn ng phù h p là m t ộ ử ụ vi c s d ng ngôn ng phù h p là m t ử ụ ộ trong y u t ầ ế ố trong y u t ầ ế ố i đ i di n, t o s thành công v i ng ạ ườ ố ớ v i ng i đ i di n, t o s thành công ạ ườ ố ớ trong giao ti p. Chúng ta có th tham ế trong giao ti p. Chúng ta có th tham ế kh o nh ng ý ki n d ướ kh o nh ng ý ki n d ướ Nguy n Văn Lê v s giao ti p b ng ngôn Nguy n Văn Lê v s giao ti p b ng ngôn ngữngữ
ả ả
1. 1. L i nói ph i đúng vai xã h i đúng ộ , , đúng L i nói ph i đúng vai xã h i ờ ộ ờ i. ng v xã h i c a con ng c ộ ủ ươ ng v xã h i c a con ng i. c ươ ộ ủ
ườ ườ ị ị
ớ ớ
ế ế
ướ ướ ử ủ ử ủ
ụ ụ
Khi giao ti p v i ai, chúng ta hãy ế Khi giao ti p v i ai, chúng ta hãy ế ng cho cách giao ti p đ nh h ị ng cho cách giao ti p đ nh h ị ng x c a mình sao cho phù ứ ng x c a mình sao cho phù ứ ph kiêu căng mà h p, không t ự ợ h p, không t ph kiêu căng mà ự ợ ti, khúm núm. cũng không t ự ti, khúm núm. cũng không t ự
ờ ờ
ớ ớ
ợ ợ .. i nghe i nghe
2. L i nói ph i phù h p v i trình 2. L i nói ph i phù h p v i trình ườ ườ
ả ả đ ng ộ đ ng ộ
ệ ệ
ườ ườ
i nói và ng i nói và ng ặ ặ
ể ể
Trình đ quá chênh l ch v ngôn ộ ề Trình đ quá chênh l ch v ngôn ộ ề i nghe ng gi a ng ườ ữ ữ i nghe ng gi a ng ườ ữ ữ có th gây khó hi u ho c hi u ể ể có th gây khó hi u ho c hi u ể ể l m.ầl m.ầ
ả ả
ề ề
ả ả
ắ ắ
3. B o đ m nguyên t c truy n 3. B o đ m nguyên t c truy n ệ đ t m t thông đi p đ t m t thông đi p ệ
ộ ộ
ạ ạ
ả ả
ữ ữ
ư ư
ỗ ỗ
ụ ụ
ề ề
t. t.
Thông đi p ph i rõ ràng, rành m ch, ạ ệ Thông đi p ph i rõ ràng, rành m ch, ạ ệ , nh ng câu th a, không có nh ng t ừ ữ ừ , nh ng câu th a, không có nh ng t ừ ữ ừ m t i cho phép nh ng m t khác l ở ộ ạ ặ nh ng m t khác l m t i cho phép ở ộ ạ ặ i ít s ch nào đó c n có s l p l ự ặ ạ ầ ố s ch nào đó c n có s l p l i ít ự ặ ạ ầ ố nhi u v i m c đích nh n m nh, nêu ạ ấ nhi u v i m c đích nh n m nh, nêu ạ ấ b t nh ng ý c n thi ậ b t nh ng ý c n thi ậ
ớ ớ ữ ữ
ế ế
ầ ầ
ơ ớ ơ ớ
ỗ ặ ỗ ặ
i là nói th ng, nói v m t. Ví d : tôi không ụ tôi không i là nói th ng, nói v m t. Ví d : ụ ắ ắ
ị ị
ế ế
ể ế ể ế
ng không nên nh p làm m t.N i dung t ng không nên nh p làm m t.N i dung t
ằ ằ ưở ưở
nh , có tình c m, làm cho ả nh , có tình c m, làm cho ả ộ ộ ư ư ộ ộ
ỏ ỏ ộ ộ
ố ố
ắ ắ
c cô c cô
ượ ượ
ố ố
ộ ơ ộ ơ i, h a v i cô đi nào!Có mu n đ ứ i, h a v i cô đi nào!Có mu n đ ứ ố ố
ớ ớ
ặ ặ
ớ ớ
c là cô c là cô
ượ ượ
ế ế
ọ ọ
ọ ọ
+ Nói c gi + Nói c gi ẳ ẳ có, tôi không cho,tôi b , tôi c t, anh nói sai. ỏ có, tôi không cho,tôi b , tôi c t, anh nói sai. ỏ + Nói tình thái là nói t + Nói tình thái là nói t i nghe có th ti p thu th ai mái n i dung câu nói. ng ỏ ườ i nghe có th ti p thu th ai mái n i dung câu nói. ng ỏ ườ Tôi e r ng đánh giá nh th là ch a th a đáng.Hai Ví d :ụVí d :ụ Tôi e r ng đánh giá nh th là ch a th a đáng.Hai ư ế ư ế t, v n đ đó t ậ ề ấ v n đ đó t t, ậ ề ấ ch ti c là thái đ h i gay g t… ỉ ế ch ti c là thái đ h i gay g t… ỉ ế Khoanh tay l Khoanh tay l ớ ạ ớ ạ c lên l p không?... khen không?Có mu n đ ượ c lên l p không?... khen không?Có mu n đ ượ Trái v i nói tình thái là nói n ng, nói hù d a: Trái v i nói tình thái là nói n ng, nói hù d a: ọ ọ Chú ý vào sách! Cô g i, không đ c ti p đ Chú ý vào sách! Cô g i, không đ c ti p đ cho đi m 1 đ y nhé! cho đi m 1 đ y nhé!
ể ể
ấ ấ
4. Cách nói c gi 4. Cách nói c gi i và cách nói tình thái i và cách nói tình thái ơ ớ ơ ớ
5. Cách nói ch rõ và nói g i, nói ví 5. Cách nói ch rõ và nói g i, nói ví
ợ ợ
ỉ ỉ
ỉ ỉ ự ự
ự ệ ự ệ ợ ợ
ệ ệ ộ ấ ộ ấ i nghe t i nghe t ự ự
ụ ể ụ ể ễ ễ
ỗ ỗ
Nói ch rõ s vi c là nói tr c di n, nh 2 Nói ch rõ s vi c là nói tr c di n, nh 2 ư ư v i 2 là 4.Nói g i là nói đ n m t d u hi u ệ ớ ế v i 2 là 4.Nói g i là nói đ n m t d u hi u ệ ớ ế hi u. gì đó có liên quan đ ng ự ể ườ ể hi u. gì đó có liên quan đ ng ự ể ườ ể Nói ví là m t cách nói g i,dùng s so ợ ộ Nói ví là m t cách nói g i,dùng s so ợ ộ sánh sánh Ví d đ phê bình m t bài di n văn nh m ậ ộ Ví d đ phê bình m t bài di n văn nh m ậ ộ “ Bài này cho đăng vào ch c sáo r ng: “ Bài này cho đăng vào ch c sáo r ng: m t t p chí văn hóa ngh thu t thì tuy t! ệ m t t p chí văn hóa ngh thu t thì tuy t! ệ ứ ứ ộ ạ ộ ạ ệ ệ ậ ậ
6. Cách nói tri 6. Cách nói tri
t lýế t lýế
ượ ượ
ủ ủ
Cách nói này đ Cách nói này đ thi u n i b t h nh c a ng ỗ ấ ạ thi u n i b t h nh c a ng ỗ ấ ạ C a đi thay ng di n. Ví d : ủ ụ C a đi thay ng di n. Ví d : ủ ụ
c dùng đ gi m ể ả c dùng đ gi m ể ả i đ i ườ ố i đ i ườ ố i! ườ i! ườ
ể ể ệ ệ
7. Nói hi n ngôn và nói hàm ngôn 7. Nói hi n ngôn và nói hàm ngôn
ể ể
i nói có nghĩa bi u hi n tr c ti p ra i nói có nghĩa bi u hi n tr c ti p ra
ự ự
ệ ệ
ế ế
ờ ờ
ể ể
ể ể
i nghe ph i c g ng đ hi u, đ gi i nghe ph i c g ng đ hi u, đ gi
i nói có nghĩa n bên trong, ẩ i nói có nghĩa n bên trong, ẩ i mã i mã
ể ể ể ể
ể ả ể ả
ờ ờ ả ố ắ ả ố ắ
, Ừ, Ừ
ng h p này này ng h p này này
trong phòng h p, A nói: ọ trong phòng h p, A nói: ọ Câu nói c a A trong tr ủ ư ử Câu nói c a A trong tr ủ ư ử
, B nói: Nóng quá!, B nói: Nóng quá! ườ ườ
ợ ợ
Hi n ngôn là l Hi n ngôn là l ngòai, còn hàm ngôn là l ngòai, còn hàm ngôn là l đòi h i ng ườ ỏ đòi h i ng ườ ỏ câu nói. câu nói. Ví d : ụVí d : ụ + Ở + Ở nóng nh l a! nóng nh l a! là hi n ngôn, không có hàm ngôn. là hi n ngôn, không có hàm ngôn.
B b o:ả Có Có
ể ể + +
nhà riêng c a B, A nói: ủ nhà riêng c a B, A nói: ủ ừ ừ
ủ ủ
ừ ừ
i ta nói ra, còn hàm i ta nói ra, còn hàm
ườ ườ
i ta mu n mà không nói ra. i ta mu n mà không nói ra.
Nóng quá! B b o:ả Ở Nóng quá! Ở Câu nói c a A v a là hi n ngôn ( tr i chai bia đây! Câu nói c a A v a là hi n ngôn ( tr i ờ ể chai bia đây! ờ ể nóng ) v a là hàm ngôn ( cho u ng gì đi ) ố nóng ) v a là hàm ngôn ( cho u ng gì đi ) ố Theo Ducrot, hi n ngôn là cái ng ể Theo Ducrot, hi n ngôn là cái ng ể ngôn là cái ng ườ ngôn là cái ng ườ
ố ố
8. Nói m a mai, châm ch c 8. Nói m a mai, châm ch c
ọ ọ
ỉ ỉ
ái ự ái ự
ủ ủ ữ ữ
ả ả ậ ậ
ái c a m i ng ái c a m i ng ự ự
ợ ợ
ữ ữ ọ ọ
Theo Paul Guth và Michelle Maurois, t Theo Paul Guth và Michelle Maurois, t vì đó là tình c m c a con r t nên gi ấ r t nên gi vì đó là tình c m c a con ấ i có ph m cách. Vì v y chúng ta nên ng ẩ ườ i có ph m cách. Vì v y chúng ta nên ng ẩ ườ i và tránh tôn tr ng cái t ỗ ườ ủ ọ i và tránh tôn tr ng cái t ỗ ườ ủ ọ ng đ n nó b ng nh ng không làm t n th ữ ằ ế ươ ổ ng đ n nó b ng nh ng không làm t n th ươ ữ ế ổ ằ nh h n. Đ ng nói đùa cách nói g i ý, t ừ ị ơ ế nh h n. Đ ng nói đùa cách nói g i ý, t ừ ị ơ ế i châm ch c, nh t là đ i v i nh ng ng ườ ố ớ ấ i châm ch c, nh t là đ i v i nh ng ng ườ ố ớ ấ quá nh y c m. ạ quá nh y c m. ạ ả ả
i khác i khác
9. Nói gây b nh cho ng ệ 9. Nói gây b nh cho ng ệ
ườ ườ
ề ụ ề ụ ế ế
ộ ộ ệ ệ ườ ườ ủ ủ ổ ổ
ể ể
Làm gì mà bà xanh xao, ti u t y đ n th ? ế Làm gì mà bà xanh xao, ti u t y đ n th ? ế M t câu nói đó có th làm tiêu tan công ể M t câu nói đó có th làm tiêu tan công ể i nghe hi u c a m i h p thu c b , ng ườ ộ hi u c a m i h p thu c b , ng i nghe ườ ộ có th ch a b b nh nh ng nghe câu nói ị ệ có th ch a b b nh nh ng nghe câu nói ị ệ đó có th b ám th mà b nh th t. ậ đó có th b ám th mà b nh th t. ậ ố ố ư ư ệ ệ ư ư ể ị ể ị ị ị
ề ố ỵ ề ố ỵ
Nh ng đi u t ữ Nh ng đi u t ữ ngôn ng giao ti p ữ ngôn ng giao ti p ữ
i k trong i k trong ế ế
p l p l
ử ử
ặ ặ
ườ ườ
ồ ừ ồ ừ ễ ễ
ườ ườ
i ườ i ườ
ủ ủ
ầ ầ
ề ề
ả ả
ộ ộ
ấ ấ ạ ạ
ủ ủ
ữ ữ
ệ ệ
ọ ọ
ườ ế ườ ế
ữ ữ
+ Nói năng n a ch ng r i d ng l i i ho c c ặ ướ ờ ạ ừ i ho c c + Nói năng n a ch ng r i d ng l i ạ ặ ướ ờ ừ ho c lu ng suy i đang nói, làm nhi u th t ng ồ ứ ự ho c lu ng suy i đang nói, làm nhi u th t ng ồ ứ ự i đó. nghĩ c a ng ủ nghĩ c a ng i đó. ủ + Không nói rõ và gi i thích đ y đ làm ng ả + Không nói rõ và gi i thích đ y đ làm ng ả nghe c m th y đ t ng t,khó hi u đ tài nói ể ộ nghe c m th y đ t ng t,khó hi u đ tài nói ể ộ chuy n c a b n, không nêu ra nh ng tr ng tâm, chuy n c a b n, không nêu ra nh ng tr ng tâm, i ti p chuy n khó theo nh ng khái quát, làm ng ệ i ti p chuy n khó theo nh ng khái quát, làm ng ệ dõi m ch chuy n. dõi m ch chuy n.
ệ ệ
ạ ạ
ề ố ỵ ề ố ỵ
Nh ng đi u t ữ Nh ng đi u t ữ ngôn ng giao ti p ữ ngôn ng giao ti p ữ
i k trong i k trong ế ế
i đi u mình i đi u mình
ớ ớ
ề ề
ề ề
ấ ấ
ữ ữ
ả ả
ơ ơ
ầ ầ i th ng vào câu h i mà ng i th ng vào câu h i mà ng
ả ờ ả ờ
ườ ườ
ẳ ẳ
ỏ ỏ
+ Nói sai đ tài,không quan tâm t + Nói sai đ tài,không quan tâm t nói.nói. + Nói thao thao b t tuy t,không ng ng nêu ra ừ ệ + Nói thao thao b t tuy t,không ng ng nêu ra ừ ệ i ti p chuy n có c m nh ng câu h i làm ng ệ ườ ế ỏ i ti p chuy n có c m nh ng câu h i làm ng ườ ế ỏ ệ giác b n yêu c u h i nhi u. ề ạ giác b n yêu c u h i nhi u. ạ ề i khác + Không tr l i khác + Không tr l nêu ra, quanh co dài dòng gây nên c m giáccho nêu ra, quanh co dài dòng gây nên c m giáccho ng ng
ả ả i không trung th c. i không trung th c.
i nghe là b n là ng i nghe là b n là ng
ườ ườ
ườ ườ
ự ự
ạ ạ
ề ố ỵ ề ố ỵ
Nh ng đi u t ữ Nh ng đi u t ữ ngôn ng giao ti p ữ ngôn ng giao ti p ữ
i k trong i k trong ế ế
ằ ằ
ề ề
t c . ế ả t c . ế ả
ề ề t r ng t r ng
+ T cho r ng m i đi u mình đ u bi ọ + T cho r ng m i đi u mình đ u bi ọ ẻ ể ẻ ể
ể ể
ậ ậ
ệ ệ
ấ ấ
ủ ủ
i khác ệ i khác ệ i đó ph i chuy n sang nói v đ tài i đó ph i chuy n sang nói v đ tài
ắ ỏ ứ ắ ỏ ứ ườ ườ
ườ ườ ề ề ề ề
ể ể
ể ể
i trong đám đông. i trong đám đông.
ự ự + Làm ra v hi u sâu bi ế ộ + Làm ra v hi u sâu bi ế ộ + Phát tri n câu chuy n không t p trung vào ch ủ ệ + Phát tri n câu chuy n không t p trung vào ch ệ ủ i ti p chuy n c m th y nhàm đ chính làm ng ả ườ ế ề i ti p chuy n c m th y nhàm đ chính làm ng ườ ế ả ề chán. chán. + Ng t b h ng thú nói chuy n c a ng + Ng t b h ng thú nói chuy n c a ng đ ép ng ả đ ép ng ả ạmà b n thích. ạ mà b n thích. + Thì th m v i m t vài ng ớ + Thì th m v i m t vài ng ớ
ườ ườ
ầ ầ
ộ ộ
ề ố ỵ ề ố ỵ
Nh ng đi u t ữ Nh ng đi u t ữ ngôn ng giao ti p ữ ngôn ng giao ti p ữ
i k trong i k trong ế ế
ữ ữ
ộ ộ
ậ ậ
ứ ứ
ữ ữ ầ ầ
đ m không c n thi đ m không c n thi ạ ạ ự ự
i khác. i khác. + Dùng ngôn ng quá bóng b y ẩ ữ + Dùng ngôn ng quá bóng b y ẩ ữ c ngòai trong + Chêm nh ng câu ti ng n ế ướ c ngòai trong + Chêm nh ng câu ti ng n ế ướ câu nói c a mình m t cách tùy ti n ệ ộ ủ câu nói c a mình m t cách tùy ti n ủ ệ ộ + Đ t ng t cao gi ng ọ ộ + Đ t ng t cao gi ng ọ ộ i quá thân m t so v i + Dùng nh ng l ớ ờ ữ i quá thân m t so v i + Dùng nh ng l ớ ữ ờ m c đ quan h ệ ộ m c đ quan h ệ ộ t + Dùng nh ng t ế ừ ệ t + Dùng nh ng t ế ừ ệ + Nói gi ng khích bác, ch m vào lòng t ọ + Nói gi ng khích bác, ch m vào lòng t ọ ái c a ng ủ ái c a ng ủ ườ ườ
Ạ Ạ
XIN CHÂN THÀNH CÁM N CÁC B N Ơ XIN CHÂN THÀNH CÁM N CÁC B N Ơ ĐÃ THEO DÕI. ĐÃ THEO DÕI.
