TẬP ĐOÀN DẦU KHÍ VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG DẦU KHÍ

GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: VẬN HÀNH MÁY NÉN
NGHỀ: VẬN HÀNH THIẾT BỊ KHAI THÁC DẦU KHÍ
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
(Ban hành kèm theo Quyết định số: 192/QĐ-CĐDK ngày 25 tháng 3 năm 2020 của
Trường Cao Đẳng Dầu Khí)
Bà Rịa - Vũng Tàu, năm 2020
(Lưu hành nội bộ)
Trang 1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng
nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Trang 2
LỜI GIỚI THIỆU
Giáo trình “Vận hành máy nén” được biên soạn theo chương trình đào tạo nghề
“Vận hành thiết bị khai thác dầu khí” của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội. Các
kiến thức trong toàn bộ giáo trình có mối liên hệ logic chặt chẽ.
Khi biên soạn giáo trình chúng tôi đã cố gắng cập nhật những kiến thức mới liên quan
đến môn đun “Vận hành máy nén” phù hợp với đối tượng sử dụng cũng như cố gắng gắn
những nội dung lý thuyết với những vấn đề thực tế thường gặp trong sản xuất, đời sống
để giáo trình có tính thực tiễn cao.
Nội dung của giáo trình được biên soạn gồm 5 bài:
Bài 1: Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của máy nén khí Piston
Bài 2: Quy trình vận hành và bảo dưỡng máy nén khí Piston
Bài 3: Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy nén ly tâm
Bài 4: Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của máy nén khí trục vít
Bài 5: Vận hành và bảo dưỡng máy nén khí
Giáo trình sẽ phục vụ tốt cho việc nghiên cứu, giảng dạy và học tập của giáo viên
và học sinh trong Trường trong việc tìm hiểu cấu tạo, quy trình vận hành, xử lý sự cố và
bảo dưỡng kỹ thuật máy nén khí pison và ly tâm.
Với lòng mong muốn giáo trình này có thể góp phần nâng cao chất lượng học tập
mô đun “Vận hành máy nén”, chúng tôi xin chân thành cảm ơn và tiếp nhận những ý kiến
đóng góp của các em học sinh và đồng nghiệp về những thiếu sót không thể tránh khỏi
trong nội dung và hình thức để giáo trình hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn./.
Bà rịa - Vũng Tàu, tháng 3 năm 2020
Tham gia biên soạn
1.
Chủ biên: Ks. Lý Tòng Bá
2.
Ks. Vũ Xuân Thạch
3.
Ks. Bùi Đức Sơn
Trang 3
MỤC LỤC
Trang
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN ........................................................................................... 1
LỜI GIỚI THIỆU .......................................................................................................... 2
MỤC LỤC ...................................................................................................................... 3
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ....................................................................................... 7
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ................................................................................ 10
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN ............................................................................................. 11
BÀI 1: CẤU TẠO VÀ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA MÁY NÉN KHÍ
PISTON ................................................................................................................ 17
1.1. ĐỊNH NGHĨA VÀ PHÂN LOẠI .......................................................................... 18
1.1.1. Máy nén khí ...................................................................................................... 18
1.1.2. Phân loại máy nén khí ...................................................................................... 18
a. Dựa vào cấu tạo .................................................................................................... 18
b. Dựa theo nguyên lý nén khí .................................................................................. 18
c. Dựa theo áp suất khí nén ...................................................................................... 18
d. Dựa vào phương án dẫn động .............................................................................. 19
e. Dựa vào năng suất ................................................................................................ 19
f. Dựa theo cấp số nén ............................................................................................. 19
1.2. CÁC THÔNG SỐ LÀM VIỆC CƠ BẢN CỦA MÁY NÉN KHÍ ......................... 19
a. Tỷ số nén ............................................................................................................... 19
b. Năng suất Q (m3/phút) ......................................................................................... 19
c. Công suất N (KW) ................................................................................................. 20
d. Hiệu suất máy nén khí ........................................................................................... 20
1.1.3. Phạm vi sử dụng ............................................................................................... 20
e. Máy nén pison ....................................................................................................... 20
f. Máy nén roto: ........................................................................................................ 20
g. Máy nén ly tâm: .................................................................................................... 20
Trang 4
h. Máy nén hướng trục: ............................................................................................ 20
1.1.4. Ưu, nhược điểm của máy nén khí ..................................................................... 20
i. Ưu điểm ................................................................................................................. 20
j. Nhược điểm ........................................................................................................... 21
1.2. PHÂN LOẠI MÁY NÉN KHÍ PISTON ............................................................... 21
1.2.1. Theo số chiều nén khí trong xylanh ................................................................. 21
1.2.2. Theo cấp số nén khí .......................................................................................... 21
1.3. CẤU TẠO MÁY NÉN KHÍ PISTON ................................................................... 21
1.3.1. Van hút và van xả ............................................................................................. 22
1.3.2. Xylanh và ống lót xylanh.................................................................................. 24
1.3.3. Piston ................................................................................................................ 25
1.3.4. Xécmăng ........................................................................................................... 25
1.3.5. Vòng chèn kim loại........................................................................................... 26
1.3.6. Thanh truyền, con trượt và các ổ bi .................................................................. 28
1.3.7. Hệ thống bôi trơn .............................................................................................. 29
1.3.8. Hệ thống làm mát ............................................................................................. 31
1.4. NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG ............................................................................... 32
1.4.1. Máy nén khí piston không có con trượt, tác dụng đơn ..................................... 32
1.4.2. Máy nén khí kiểu piston loại có con trượt ........................................................ 32
BÀI 2: QUY TRÌNH VẬN HÀNH VÀ BẢO DƯỠNG MÁY NÉN KHÍ
PISTON ................................................................................................................ 34
2.1. VẬN HÀNH MÁY NÉN KHÍ PISTON ............................................................ 35
2.1.1. Quy định chung ................................................................................................ 35
2.1.2. Nhiên liệu - dầu mỡ dùng cho máy nén khí ..................................................... 36
2.1.3. Vận hành máy nén khí ...................................................................................... 38
2.1.4. An toàn khi vận hành máy nén khí ................................................................... 40
a. Khái niệm chung ................................................................................................... 40
b. Một số quy định về vận hành an toàn bình chịu áp lực ........................................ 40