S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O THANH HOÁ
TR NG THPT QU NG X NG IIIƯỜ ƯƠ
SÁNG KI N KINH NGHI M
TÊN Đ TÀI
G “NÚT TH T ” CHO BÀI TOÁN HÌNH H C
T A Đ PH NG TRONG CÁC Đ THI THPT QU C GIA
VÀ THI H C SINH GI I TOÁN C P T NH B C THPT
Ng i th c hi n:Tr n Văn L cườ
Ch c v : T tr ng chuyên môn ưở
SKKN thu c lĩnh m c (môn): Toán
THANH HOÁ, NĂM 2016
M C L C
PH N I. M ĐU ............................................................................................. 1
1. Lý do ch n đ tài .......................................................................................... 1
2 . M c đích nghiên c u .................................................................................. 1
3. Đi t ng nghiên c u ượ .................................................................................. 1
4. Ph ng pháp nghiên c uươ .............................................................................. 1
PH N II. N I DUNG .................................................................................... 2
1. C s lý lu n c a đ tài:ơ .............................................................................. 2
2 . Th c tr ng v n đ tr c khi áp d ng sáng ki n kinh nghi m. ướ ế ................ 2
3. Các sáng ki n kinh nghi m ho c các gi i pháp đã s d ng đ gi i quy t ế ế
v n đ ............................................................................................................... 2
4. N i dung đ tài ............................................................................................ 3
4.Hi u qu c a sáng ki n kinh nghi m đi v i ho t đng giáo d c, v i ế
b n thân, đng nghi p và nhà tr ng ườ ............................................................ 19
PH N III. K T LU N - KI N NGH .............................. 20
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................ 21
PH N I. M ĐU
1. Lý do ch n đ tài
Trong ch ng trình hình h c l p 10 có m t ph n r t quan tr ng c aươ
hình h c ph thông đó là ph ng pháp to đ trong m t ph ng, đây là ph n ươ
ti p n i c a hình h c ph ng c p THCS nh ng đc nhìn d i quan đi mế ư ượ ướ
đi s và gi i tích.Do đó trong các đ thi THPT Qu c gia và thi h c sinh gi i
b c THPT đu có m t bài toán phân lo i r t khó c a hình h c t a đ trong
m t ph ng nh m khai thác m i liên h ràng bu c gi a hình h c t a đ trong
m t ph ng l p 10 và ki n th c c a hình h c ph ng b c THCS. Nh v y ế ư
m i bài toán hình h c to đ trong m t ph ng đu mang b n ch t c a m t
bài toán hình h c ph ng nào đó. Tuy nhiên khi gi i các bài toán hình h c to
đ h c sinh th ng không chú tr ng đn b n ch t hình h c c a bài toán ườ ế
y.Vì v y, th c t yêu c u ph i trang b cho h c sinh m t h th ng ph ng ế ươ
pháp suy lu n gi i toán hình h c to đ trong m t ph ng t các tính ch t c a
hình h c ph ng . V i ý đnh đó, trong sáng ki n kinh nghi m này tôi mu n ế
nêu ra m t cách đnh h ng tìm l i gi i bài toán hình h c to đ trong m t ướ
ph ng d a trên b n ch t hình h c ph ng c a bài toán .Đó là tôi nghiên c u đ
tài:G “nút th t” cho các bài toán hình h c t a đ ph ng trong các đ thi
THPT Qu c gia và thi HSG môn Toán c p T nh b c THPT.
2 . M c đích nghiên c u
Đnh h ng cho h c sinh cách gi i bài toán hình h c t a đ trong m t ướ
ph ng t vi c n m v ng và v n d ng linh ho t các tính ch t c a hình h c
ph ng giúp h c sinh t duy lôgic gi i nhanh và hi u qu các đ thi THPT ư
Qu c gia và thi h c sinh gi i môn Toán b c THPT. Vi c đa n i dung này ư
nh m khai thác các tính ch t hình h c ph ng đ tìm tòi l i gi i bài toán hình
h c to đ ph ng d a trên vi c ch ra b n ch t hình h c ph ng s b tr cho
gi i toán . Qua đó giúp h c sinh nh n th c đc r ng: “M i bài toán hình h c ượ
to đ trong m t ph ng luôn ch a đng m t bài toán hình ph ng t ng ươ
ng”giúp h c sinh n m v ng m i liên h m t thi t gi a hai v n đ c a b ế
môn hình h c ph ng. T đó giúp h c sinh nâng cao t duy trong vi c phân tích ư
b n ch t c a bài toán hình h c ph ng ch a đng trong các bài toán hình h c
to đ trong m t ph ng t ng ng thông qua 15 tính ch t và 12 bài t p minh ươ
h a .
3. Đi t ng nghiên c u ượ
+ Ph ng pháp gi i bài t p hình h c t a đ trong m t ph ng thông quaươ
vi c v n d ng các tính ch t c a hình h c ph ng.
+Các bài t p hình h c t a đ trong m t ph ng t các đ thi HSG Toán
c p t nh b c THPT và các đ thi Toán THPT Qu c gia.
4. Ph ng pháp nghiên c uươ
T vi c trang b m t s tính ch t c b n trong hình h c ph ng gi ng ơ
d y cho h c sinh gi i các bài toán hình h c to đ trong m t ph ng, ch ra
b n ch t và liên h v i các tính ch t c a hình ph ng t ng ng, t đó phân ươ
tích ng c l i cho bài toán v a gi i.ượ
Tr c h t c n chú ý chuy n bài toán to đ v bài toán hình ph ng trênướ ế
c s các d ki n bài toán đã cho.ơ
Trang 1
Sau đó ta s phân tích tính ch t hình h c trên hình ph ng đ đnh h ng ướ
tìm l i gi i bài toán.
PH N II. N I DUNG
1. C s lý lu n c a đ tài:ơ
Trong ph ng pháp d y h c Toán ươ ch a đng nh ng ch c năng khác
nhau.Nh ng ch c năng đó là:
+Ch c năng d y h c: Bài t p toán nh m cũng c v n d ng nh ng tri
th c k năng k x o trong quá trình d y h c.
+Ch c năng giáo d c: Bài t p toán nh m hình thành th gi i quan duy ế
v t bi n ch ng t o nên h ng thú sáng t o và ni m tin cho ng i lao đng ườ
m i.
+Ch c năng phát tri n: Bài t p toán nh m phát tri n năng l c t duy ư
đc bi t rèn luy n nh ng thao tác trí tu ,nh ng ph m ch t c a t duy khoa ư
h c.
+Ch c năng ki m tra: Bài t p toán nh m đánh giá m c đ k t qu ,kĩ ế
năng đc l p h c toán,kh năng ti p thu và v n d ng ki n th c h c sinh. ế ế
2 . Th c tr ng v n đ tr c khi áp d ng sáng ki n kinh nghi m. ướ ế
Trong nh ng năm g n đây bài toán hình h c to đ trong m t ph ng t
các đ thi HSG Toán c p t nh b c THPT và các đ thi Toán THPT Qu c gia là
m t bài toán mang tính phân lo i cao nên vi c gi i bài toán này r t khó khăn,
h c sinh th ng lúng túng và đt ra câu h i: Ph i đnh h ng tìm l i gi i ườ ướ
bài toán t đâu ?”. Đa s h c sinh b t c khi tìm l i gi i bài toán này vì không ế
n m đc b n ch t trong m i liên h gi a các tính ch t c a hình h c ph ng ượ
và ph ng pháp t a đ trong m t ph ng . Tr c th c tr ng đó c a h c sinh,ươ ướ
tôi th y c n thi t ph i hình thành cho h c sinh thói quen xem xét bài toán hình ế
h c to đ trong m t ph ng theo các tính ch t c a hình h c ph ng và b n
ch t hình h c ph ng c a bài toán.
3. Các sáng ki n kinh nghi m ho c các gi i pháp đã s d ng đ gi i ế
quy t v n đế
Đ giúp h c sinh đnh h ng t t h n trong quá trình gi i toán hình h c ướ ơ
to đ trong m t ph ng, giáo viên c n t o cho h c sinh thói quen xem xét bài
toán d i nhi u góc đ, khai thác các y u t đc tr ng liên h các tính ch tướ ế ư
c a hình h c ph ng . Trong đó vi c hình thành cho h c sinh kh năng t duy ư
theo các ki n th c hình h c ph ng là m t đi u c n thi t. Vi c tr i nghi mế ế
qua quá trình gi i toán s giúp h c sinh hoàn thi n k năng đnh h ng và ướ
gi i toán.
Th c hi n theo các b c sau: ư
1. T ch c cho h c sinh hình thành k năng gi i toán thông qua m t
(hay nhi u) bu i h c có s h ng d n c a giáo viên ướ
Trang 2